Cənubi Qafqazda sülh prosesi yenidən bərpa olunub və hətta müəyyən qədər sürətlənmiş kimi görünür. Brüssel görüşündə əldə olunun son nəticələr də belə düşünməyə əsas verir. Hər halda, Brüssel görüşündən son sonra verilən açıqlamalarda danışıqlar masası arxasında müəyyən irəliləyişin olduğu da bildirilir.

Brüssel görüşünə vasitəçilik edən Avropa Birliyi Şurasının rəhbəri Şarl Mişelin də bu barədə danışması böyük əhəmiyyət daşıyır. Belə ki, Şarl Mişel Azərbaycan və Ermənistan liderləri arasında danışıqlarda tərəflərin Alma-Ata deklorasiyasını dəstəklədiklərini növbəti dəfə vurğulayıb. Bu, o deməkdir ki, Azərbaycan və Ermənistan bir-birinin ərazi bütövlüklərini tanıyırlar. Və rəsmi İrəvan bununla Qarabağın Azərbaycanın ayrılmaz tərkib hissəsi olduğunu artıq qəbul edib.

Maraqlıdır ki, Ermənistanın xarici işlər naziri Mnatsakan Safaryan Qarabağ da daxil olmaqla, Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün tanınması ilə bağlı sualdan yayınıb. O, açıq şəkildə bildirib ki, bu suala cavab verməyə məcbur buraxılmaq istəmir. Bu isə o deməkdir ki, rəsmi İrəvan Qarabağı Azərbaycanın ayrılmaz tərkib hissəsi olaraq tanıdığını inkar etmək istəmir.

Onu da qeyd edək ki, Azərbaycanın Qarabağ bölgəsində yaşayan etnik ermənilərin Şarl Mişel tərəfindən “keçmiş Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti ərazisində yaşayan ermənilər” kimi təqdim olunması da maraqlı məqamdır. Çünki bu, həmin bölgə ilə başlı hər hansı “status mövzusu”nun müzakirə edilmədiyini göstərir. Sadəcə, rəsmi Bakıya bu etnik əhali qrupu ilə dialoq aparmaq tövsiyyə edilir.

Nəhayət, daha bir önəmli məqam ondan ibarətdir ki, Brüssel görüşündə Laçın yolu ilə bağlı hər hansı məsələ müzakirə olunmayıb. Yəni, Paşinyan hakimiyyətinin bütün manipulyasiya cəhdlərinə baxmayaraq, dünyada heç kim, o cümlədən də Avropa qurumları Azərbaycanın Laçın yolunda nəzarət-buraxılış məntəqsi yaratmaq hüququnu inkar etmir.

Təbii ki, Brüssel görüşünün belə nəticələrlə yekunlaşması Ermənistan cəmiyyətində Qarabağın artıq tamamilə itirildiyi ilə bağlı reallığın etirafına yönəlik əhval-ruhiyyə yaradıb. İndi erməni politoloqlar “Qarabağ məsələsi” üçün geriyədönməz prosesin artıq son mərhələyə keçdiyini vurğulayırlar. Bu mövzunu yenidən Paşinyan hakimiyyətinə qarşı ittihamların əsas predmetinə çevirmək istəyənlərə isə daha fərqli təhlükə ilə bağlı xəbərdarlıq olunur.

Məsələ ondadır ki, Paşinyan  hakimiyyətinə yaxın politoloqlar Brüsseldə Qarabağ ermənilərinin deyil, məhz Ermənistanın gələcək taleyinin müəyyən olunduğunu qabardırlar. Onların fikrincə, erməni toplumu Azərbaycanın artıq tam nəzarətində olan Qarabağ ətrafında yaranmış vəziyyətə ilişib qalsa, yaxın gələcəkdə ümumiyyətlə, Ermənistan dövlətinin itirilmə təhlükəsi reallığa çevrilə bilər. Və bu baxımdan bəzi erməni politoloqlar Ermənistan cəmiyyətinə reallıq hissinin ön planda tutulmasını məsləhət görürlər.

Maraqlıdır ki, Ermənistan Təhlükəsizlik Şurasının katibi Armen Qriqoryanın son açıqlamalarında da bu məqama xüsusi eyhamlar vurulub. O, bildirib ki, dünyada, o cümlədən də Cənubi Qafqazda təhlükəsizliyin arxitekturası artıq ciddi şəkildə dəyişib. Onun dediyinə görə, Ermənistanın vərdiş etdiyi təhlükəsizlik mexanizmləri artıq işləmir, yeniləri isə hələ yaradılmayıb. Bu isə Ermənistan üçün olduqca ciddi təhlükəsizlik böhranı deməkdir.

Məsələ ondadır ki, erməni məmur rəsmi İrəvanın KTMT-ya olan ümidlərinin özünü doğrultmadığını, Rusiyanın isə Ermənistan qarşısındakı öhdəliklərini icra etməyə qətiyyən həvəs göstərmədiyini vurğuylayıb. Üstəlik, indi rəsmi İrəvan A.Qriqoryanın dili ilə Rusiyanı Ermənistanın dəyərini ödədiyi silahları təhvil etməkdən yayınmaqda da suclayır. Və A.Qriqoryan dolayısı ilə Ermənistanda bəzi kəşfiyyat strukturları əməkdaşlarının xarici ölkələrin təlimatlarını yerinə yetirdiyini də etiraf edib.

Bütün bunlar onu göstərir ki, rəsmi İrəvan Ermənistanın təhlükəsizlik maraqlarına qarşı ciddi problemlər mövcuddur. Xüsusilə də, Rusiyanın Ermənistana vərdiş etdiyi toxunulmazlıq təminatı verməyə qətiyyən həvəsli olmadığı inkaredilməz reallıqdır. Kremldə Paşinyan hakimiyyətinə istənilən halda, ABŞ və Qərbin sifarişləri ilə hərəkət edən siyasi düşərgə kimi yanaşırlar.

Halbuki, bir müddət öncə Ermənistan baş naziri Nikol Paşinyan açıq mətnlə Rusiyanın Ukrayna savaşında hərbi məğlubiyyətindən narahat olduğunu etiraf etmişdi. O, bildirmişdi ki, əgər, Rusiya Ukrayna savaşından qalib çıxa bilməzsə, bu, Ermənistan üçün əsl geopolitik fəlakətə yol aça bilər. Və bu halda, hətta Ermənistanın bir dövlət kimi mövcudluğunun şübhə altına düşməsindən belə, danışmaq məcburiyyəti yaranacaq.

Göründüyü kimi, Ermənistanın siyasi elitasında olduqca ciddi qarışıqlıq hökm sürür. Paşinyan hakimiyyətində təmsil olunan bəzi məmurlar Brüssel görüşü ilə bağlı açıqlamalarda Qarabağ ermənilərinin deyil, məhz Ermənistanın gələcək taleyindən narahat olmağın vacibliyini vurğulayırlar. Onlar xüsusilə də, Ermənistanın təhlükəsizliyinə heç bir təminatın olmadığını qabardırlar.

Üstəlik, baş nazir Nikol Paşinyan hətta vaxtilə Ermənistanın təhlükəsizliyinə problem hesab etdiyi Rusiyanın önəmini ön plana çəkmək məcburiyyətində qalıb. Belə anlaşılır ki, erməni baş nazir Brüsseldən ağır təhlükəsizlik böhranı yükü ilə qayıdıb.(musavat.com)