Cənubi Qafqazda geopolitik proseslərin inkişaf istiqamətləri artıq böhranlı həddə yaxınlaşır. Hazırda bu regionda regiondan kənar güclərin maraq toqquşmaları olduqca təhlükəli mərhələyə keçmək üzrədir. Üstünlük, bu geopolitik maraq toqquşmaları əsasən Ermənistanın üzərində çarpazlaşmış kimi görünür. Və bu baxımdan, yaxın vaxtlarda Ermənistanın suverenliyinin ciddi təhlükə altına düşə biləcəyi qətiyyən istisna deyil.

Məsələ ondadır ki, rəsmi İrəvan bir-birinə düşmən olan beynəlxalq güclərin hamısından eyni vaxtda faydalanmaq taktikası "icad" edib. Paşinyan hakimiyyəti bu taktika ilə Ermənistanın hərbi-siyasi itkilərini kompensasiya edə biləcəyinə hələ də ümidlidir. Halbuki, Paşinyan hakimiyyətinin faydalanmaq istədiyi regiondan kənar güclərin Ermənistandan gözləntiləri və tələbləri kəskin ziddiyyət təşkil edir. Və belə vəziyyətdə rəsmi İrəvanın hamının maraqlarını ifadə edə bilməsi sadəcə, mümkün deyil.

ABŞ və Qərb israrla Ermənistanın Rusiyadan uzaqlaşmasını tələb edir. Avropa Birliyi, o cümlədən də Fransa Cənubi Qafqaza Ermənistan üzərindən yerləşmək planları qurur. Rusiya və İran isə Paşinyan hakimiyyətinin "taktika"sından ciddi şəkildə narahatdır. Bu iki ölkə rəsmi İrəvanın ABŞ və Qərbi Cənubi Qafqaza yerləşdirmək cəhdlərinə açıq şəkildə etiraz edir. Və bunun həm Ermənistan, həm də bütövlükdə Cənubi Qafqaz üçün ağır nəticələrinin ola biləcəyinə eyhamlar vurur.

Göründüyü kimi, rəsmi İrəvan Ermənistan üçün dolaşıq geopolitik situasiya yaradıb. Paşinyan hakimiyyətinin ölkəni bu situasiyanın bumerang effektindən yayındırması o qədər asan olmayacaq. Son vaxtlara qədər Ermənistanı bütün məsələlərdə israrla və böyük həvəslə dəstəkləyən rəsmi Tehranın da artıq öz narazılığını biruzə verməyə başlaması Paşinyan hakimiyyəti üçün yeni geopolitik problemin uzaqda olmadığını göstərir. Və indi rəsmi İrəvan Rusiya ilə yanaşı, həm də İranın artıq tədricən ortaya çıxmaqda olan təzyiqlərinə tab gətirməli olacaq.

Maraqlıdır ki, Ermənistan mətbuatı İranın son vaxtlar artan narahatlığı ilə bağlı sensasion məlumatlar yayıb. Baş nazir Nikol Paşinyanın yaxın ətrafına daxil olan mənbəyə istinadən iddia edilir ki, İran prezidenti İbrahim Raisi baş nazir Nikol Paşinyanla telefon danışığında rəsmi İrəvanın ABŞ və Qərbi Cənubi Qafqaza yerləşdirmək istiqamətində atdığı addımların yolverilməz olduğunu vurğulayıb. İran prezidenti onu da bildirib ki, Cənubi Qafqazın regiondan kənar dövlətlər arasında rəqabət məkanına çevrilməsinə imkan vermək olmaz. Və Cənubi Qafqazın problemləri kənar müdaxilə olmadan region dövlətləri tərəfindən həll edilməlidir.

Əslində, rəsmi Tehranın bu reaksiyası qətiyyən gözlənilməz deyil. Çünki rəsmi İrəvan tərəfindən ABŞ və Qərbin regiona cəlb edilməsindən İranın narazı qalacağı elə əvvəlcədən istisna edilmirdi. Hər halda, rəsmi Tehran ABŞ və Qərbin Ermənistanı yaxın gələcəkdə İran əleyhinə hərbi-siyasi mərkəzə çevirə biləcəyi ilə bağlı ehtimalı mütləq nəzərə almaq məcburiyyətindədir. Və bu məsələyə münasibətdə İranın Cənubi Qafqazda Rusiya ilə ortaq davranmağa çalışacağı da qətiyyən istisna deyil.

Rəsmi İrəvanın Rusiya ilə münasibətləri isə daha qəliz məzmun daşıyır. Çünki Kreml Paşinyan hakimiyyətinin tədricən Rusiyanın geopolitik "qırmızı cizgilər"ini təhlükəyə atdığını nəzərə almaq məcburiyyətində qalıb. Baş nazir Nikol Paşinyan ötən ilin sonuna doğru Kremlin sərt təzyiqlərinə tab gətirməyərək, Rusiyaya səfər etsə də, rəsmi İrəvanın Ermənistanı Qərbə "qaçırmaq" niyyətindən imtina etdiyi hələlik müşahidə olunmur. Və rəsmi İrəvan bu niyyətin reallaşması istiqamətində yeni səbəb-bəhanələr uydurmağa cəhd göstərir.

Ermənistanın Təhlükəsizlik Şurasının katibi Armen Qriqoryan bildirib ki, rəsmi İrəvanın Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatından (KTMT) gözləntilər içərisində olması tamamilə mənasızdır: "Biz bunu artıq birmənalı şəkildə anladıq. KTMT öz hərbi-siyasi məsuliyyət zonasını qəbul etmədi. Bu, Ermənistan üçün olduqca ciddi problemdir. Rusiya və KTMT tərəfindən Ermənistana heç bir hərbi-texniki dəstək təklif edilməyib".

Göründüyü kimi, rəsmi İrəvan KTMT-dan çıxmaq niyyətində olduğunu biruzə verir. Bu məqsədinə çatmaq üçün isə məhz Rusiyanı və KTMT-nı ittiham edir. Paşinyan hakimiyyətinin bu ittihamlarında siyasi şantaj əlamətləri də kifayət qədər qabarıq şəkildə nəzərə çarpır. Paşinyan hakimiyyəti Rusiyaya mesaj verir ki, Kreml ya rəsmi İrəvanın istəklərini yerinə yetirməlidir, maraqlarını təmin etməlidir. Ya da Ermənistanın KTMT-nı tərk etməsi və Rusiyadan uzaqlaşması ilə barışmalıdır.

Armen Qriqoryanın açıqlamasından da görünür ki, Paşinyan hakimiyyəti KTMT-ya bəslədiyi ümidlərdən çox-çox uzaq qalıb. Həmin ümidlər isə Rusiyanın və KTMT-nın Ermənistanın əvəzinə Azərbaycana qarşı vuruşmalı olduğunu əhatə edir. Rəsmi İrəvan hesab edir ki, Rusiya Ermənistanın hərbi müttəfiqi olduğu üçün Azərbaycanla savaşa borcludur. Eyni zamanda, Paşinyan hakimiyyəti Ermənistanın üzv olduğu KTMT-nı da rəsmi İrəvanın istəyinə uyğun məsuliyyət zonası müəyyən etməyə məcbur hesab edir. Yəni, bu hərbi-siyasi alyansı Azərbaycanla savaşdan yayınmaqda qınayır.

Digər tərəfdən, rəsmi İrəvan Rusiyadan silah-sursat və hərbi texnika da umur. Son illərdə, xüsusilə də, Ukrayna savaşının başlanmasından sonra Rusiyanın Ermənistana hərbi texnika "hədiyyə" edə bilməməsindən ciddi şəkildə narazıdır. Ona görə də, Armen Qriqoryan Rusiyanın Ermənistandakı səfirinin iki ölkə arasında hərbi əməkdaşlığın inkişafı barədə açıqlamasını dərhal təkzib etməyə çalışır. Bununla da, həm Rusiyanı hərbi texnika satışı barədə anlaşmanı pozmaqda suçlayır, həm də ABŞ və Qərbə Kremllə əməkdaşlığın olmayacağı barədə mesaj verməyə çalışır.

Bütün bunlar onu göstərir ki, Paşinyan hakimiyyəti ABŞ və Qərbin təlimatları ilə KTMT-dan çıxmaq barədə artıq qəti siyasi qərar verib. Ancaq həmin qərarın icrası ilə bağlı hələlik siyasi iradə böhranı yaşayır. Rusiyanı davamlı olaraq, şantaj etməklə, Ermənistanın KTMT-nı tərk etməsinə münbit şərait yaratmağa çalışır. Və bu səbəbdən də KTMT-nın Ermənistan üçün yararsız hərbi-siyasi alyans olduğu barədə iddialarını mümkün qədər qabartmağa üstünlük verir.