 |
|
Artıq 10-12 ölkə Ukraynada müharibə başa çatdıqdan sonra çəkindirici qüvvələrin yerləşdirilməsi çərçivəsində Ukrayna üçün hərbi kontingentin formalaşdırılmasına qoşulmağa hazır olduğunu bildirib.
Bunu Ukrayna prezidentinin aparat rəhbərinin müavini Pavlo Palisa deyib.
"Yeganə sual, bunun hansı formatda həyata keçiriləcəyidir. Ona görə də hazırda müzakirələr gedir", - o qeyd edib.
Palisa vurğulayıb ki, Fransa və Böyük Britaniya Ukraynaya hərbi kontingent göndərilməsinə və bu prosesə liderlik etməyə hazır olduqlarını bildiriblər. Bundan əlavə Baltikyanı və Şimali Avropa ölkələri də prinsipcə Ukraynaya hərbi qüvvə göndərməyə hazırdırlar.
Palisa xatırladıb ki, Ukraynada “istəklilərin koalisiyası” çərçivəsində Baş Qərargahların hərbi nümayəndələrinin görüşü baş tutacaq və burada bu məsələnin detalları müzakirə olunacaq. “İndi ən vacib məsələ siyasi iradənin və hərbi potensialın olmasıdır", - o deyib.
Pentaqon hesab edir ki, Rusiya hərbi və iqtisadi sahədə Qərb ölkələri ilə uzunmüddətli qarşıdurmaya hazırlaşıb.
Bunu NATO-nun Avropadakı müttəfiq qüvvələrinin baş komandanı, amerikalı general Kristofer Kavoli deyib.
O bildirib ki, Rusiya rəhbərliyi bunun üçün ölkənin hərbi, iqtisadi və sosial strukturlarını yenidən qurub.
Kavolinin sözlərinə görə, Rusiya geosiyasi üstünlüklər əldə etməyə və NATO-nu onlardan məhrum etməyə çalışır. Generalın sözlərinə görə, Rusiya Federasiyası həm də regional və qlobal güc yaratmaq niyyətindədir.(axar.az)
Türkiyənin Şanlıurfa şəhərində kanaliziya işləri zamanı baş vermiş çökmə nəticəsində üç nəfər ölüb.
Bu barədə Türkiyə KİV-i məlumat yayıb.
Bildirilib ki, dağıntılar altından üç nəfərin cəsədi çıxarılıb.
Daha bir nəfər isə sağ tapılıb. Onun durumunun necə olduğu bəlli deyil.
Məlum olduğu kimi, ABŞ Prezidenti Donald Tramp bir çox ölkələrdən ABŞ-yə məhsul idxalına qarşılıqlı tariflər elan edib. Azərbaycanın da yer aldığı siyahıdakı ölkələr üçün baza səviyyəsində gömrük rüsumları 10 faiz təşkil edəcək. Bununla belə, Çin üçün bu tarif 34, Tayvan üçün 23, Avropa İttifaqı üçün isə 20 faiz təyin edilib. Qərar aprelin 3-dən qüvvəyə minir. Bir neçə ölkə artıq bu qərara münasibət bildirərək öz milli maraqlarını müdafiə edəcəklərini açıqlayıblar.
“Qafqazinfo” xəbər verir ki, ekspertlər ABŞ-nin yeni tariflərinin dünya üzrə ÜDM-yə zərbə vuracağını və inflyasiyanı sürətləndirəcəyini istisna etmir.
Belə ki, ABŞ Aİ, Çin, Kanada və Meksika kimi ölkələr üçün nəhəng bazardır və gömrük rüsumları qismində məhdudiyyətlər beynəlxalq ticarəti çətinləşdirə, ABŞ iqtisadiyyatının sabitliyini poza və dünya üzrə ticarətdə dolların rolunu azalda bilər.
Ekspertlərin fikrincə, ABŞ proteksionizminin əsas nəticəsi özünü rəqabətin kəskinləşməsi və satışlarda problemlərdə özünü biruzə verəcək ki, bu da gəlirin azalmasına, bazarlar uğrunda mübarizəyə, cavab tədbirlərinə, ümumilikdə ticarətin inkişaf tempinin azalmasına gətirib çıxaracaq.
Bəs ABŞ administrasiyanın yeni tarifləri Azərbaycana necə təsir edəcək?
Deputat Vüqar Bayramov sosial şəbəkə hesabında bu suala aydınlıq gətirib:
“ABŞ Prezidenti Donald Tramp dünya ölkələrinə qarşılıqlı tariflərlə bağlı Fərman imzalayıb. Tariflərin tətbiq olunduğu ölkələr arasında Azərbaycan da var. Ölkəmiz üçün minimal 10 % həcmində gömrük rüsumu müəyyən edilib.
Azərbaycan ilə ABŞ arasında ticarət dövriyyəsinin son illər artmasına rəğmən ölkəmiz okeanın o biri tərəfindən daha çox mal idxal edir. Belə ki, 2024-cü ildə Azərbaycanda ABŞ-dan 1 milyard 617 milyon dollarlıq mal idxal edib və həmin müddətdə Birləşmiş Ştatlara ixracatımız cəmi 135 milyon 30 min dollar olub. Bu o deməkdir ki, xarici ticarətdə Birləşmiş Ştatlar ilə 1 milyard 482 milyon dollarlıq mənfi saldoya malikik.
Bütün bunlar ilə yanaşı, ötən il əvvəlki il ilə müqayisədə ABŞ-dan idxalımız 1.8, Birləşmiş Ştatlara ixracatımız isə 8.4 dəfə artıb. Yəni, ixracatımızın az olmasına baxmayaraq artım dinamikası çox yüksəkdir. Bu iş adamlarımız üçün ABŞ-in yeni ixrac destinasiyasına çevrilməsi anlamına gəlir”.
Onun sözlərinə görə, yeni tariflər daha çox qeyri neft-qaz ixrac məhsullarına təsir göstərir. Belə ki, 2024-cü ildə qeyri neft-qaz məhsulları üzrə ABŞ-a ixracatımız 134 milyon 663 min dollar olub:
“Azərbaycan mənşəli qeyri neft-qaz məhsulları üzrə isə 55 milyon 949 min dollarlıq ixrac qeydə alınıb. 2024-cü ildə qeyri neft-qaz məhsulları üzrə ümumi ixracatımızın 3 milyard 356 milyon dollar, Azərbaycan mənşəli qeyri neft-qaz məhsulları üzrə ümumi ixracatın isə 2 milyard 883 milyon dollar olduğunu nəzərə alsaq Birləşmiş Ştatlar ilə bu sahədə əməkdaşlığımız heç də yüksək paya malik deyil.
Birləşmiş Ştatlara qeyri neft-qaz məhsulları ixracatımıza gəldikdə isə, 2024-cü ildə dünyanın ən güclü iqtisadiyyatına malik ölkəsinə 6 milyon 508 min dollarlıq polimerləşmə nəticəsində əmələ gələn ilkin formalı digər maddələr, 593 min dollarlıq heyvanların bağırsaqları, kisəcikləri və mədələri, təzə, soyudulmuş, dondurulmuş məhsullar, 410 min dollarlıq tropik və digər meyvələrin şirələri, 279 min dollarlıq nərə balıqlarının kürüsü, 242 min dollarlıq saflaşdırılmamış, əla növ birinci sıxma zeytun yağı, 177 min dollarlıq meyvələrdən cemlər, meyvə jelesi və mürəbbələr, meyvə püreləri və pastaları və digər məhsulları ixrac etmişik.
Göründüyü kimi, Azərbaycanın Birləşmiş Ştatlara qeyri neft-qaz ixracatı böyük məbləğdə olmasa da belə, mal qrupları üzrə şaxələnib. Deməli, Vaşinqtonun tarifləri Azərbaycanın ABŞ-a ixracata ciddi təsir göstərməsə də ümumi artım dinamikasına təsir edə bilər. Sözsüz, bütün hallarda yeni tarif yeni xərc deməkdir. Yəni, Birləşmiş Ştatlara ümumi ixracatımızdakı artım faizinin azalacağı istisna deyil. Eyni zamanda, Birləşmiş Ştatlara göndərdiyimiz məhsullar daha çox spesifik olduğu üçün 10 faizlik tarif həmin məhsulların bazardakı mövqeyinə təsir göstərməyə bilər. Amma bütün hallarda, yeni tariflər dünya iqtisadiyyatında yeni mərhələnin başlanması demək olacaq”.
Onu da qeyd edək ki, “Financial Times” öz mənbələrinə istinadən yazır ki, Tramp tərəfindən başladılan ticarət müharibəsi qlobal iqtisadiyyata 1,4 trilyon dollar həcmində zərər vura, ABŞ-də isə qiymətləri kəskin yüksəldə bilər. Qəzetin mənbələri hesab edir ki, 25 faizlik tariflər 1930-cu illərdəki ticarət müharibəsinə oxşar effekt nümayiş etdirəcək.
Məlum olduğu kimi, ABŞ Prezidenti Donald Tramp bir çox ölkələrdən ABŞ-yə məhsul idxalına qarşılıqlı tariflər elan edib. Azərbaycanın da yer aldığı siyahıdakı ölkələr üçün baza səviyyəsində gömrük rüsumları 10 faiz təşkil edəcək. Bununla belə, Çin üçün bu tarif 34, Tayvan üçün 23, Avropa İttifaqı üçün isə 20 faiz təyin edilib. Qərar aprelin 3-dən qüvvəyə minir.
“Qafqazinfo” xəbər verir ki, siyahıdakı ölkələrin bəzilərinin ABŞ liderinin bu addımına reaksiyası gecikməyib.
Belə ki, Avropa Komissiyasının rəhbəri Ursula von der Leyen bu tarifləri dünya iqtisadiyyatına əhəmiyyətli zərbə adlandırıb. Onun sözlərinə görə, Aİ ABŞ ilə danışıqlara hazırdır, lakin Vaşinqton etiraz edərsə, Brüssel cavab tədbirləri görəcək. Burada söhbətin hansı mümkün tədbirlərdən getdiyini isə Leyen açıqlamayıb:
“Avropanın bu fırtınadan yan keçmək üçün hər şeyi var. Aİ dünyada ən güclü daxili bazara sahibdir. ABŞ administrasiyasının fəaliyyətlərindən ən çox iqtisadiyyatı az inkişaf etmiş ölkələr zərər görəcək”.
ABŞ administrasiyasının qərarına etiraz ölkələrdən biri də Çin olub. Ölkənin Ticarət Nazirliyi Çinin maraq və hüquqlarının müdafiəsi üçün cavab tədbirləri görəcəyini vəd edib.
Nazirliyin məlumatında qeyd olunub ki, tariflərin artırılması bütün ölkələrin qanuni hüquqlarına ciddi zərbə vurur və birtərəfli qorxutma praktikasıdır:
“Tarix ABŞ-nin problemlərinin həlli üçün bu cür tədbirlərin effektiv olmadığını sübut edib. Ticarət müharibələrində qaliblər olmur və proteksionizm dalana doğru aparır”.
Eyni zamanda, Çin ABŞ-ni birtərəfli tarifləri ləğv etməyə və mübahisələri ticarət tərəfdaşları ilə bərabərhüquqlu dialoq yolu ilə həll etməyə çağırıb.
Yeni tarif qərarını tənqid edənlər arasında Braziliya da var və ölkə milli maraqlarını qorumaq niyyətində olduğunu ifadə edib.
Bununla belə, Argentina ABŞ-yə idxal olunacaq ölkə məhsullarına 10 faizlik tarif tətbiq edilməsi barədə qərarı müsbət qarşılayıb və bunu sərbəst ticarət haqqında sazişə ekvivalent kimi dəyərləndirib.
Tehran nüvə sazişinin imzalanmasına razılaşmasa və nüvə silahı üzərində işi dayandırmasa, İran sentyabr ayına kimi yox olacaq.
Axar.az xəbər verir ki, bu barədə Britaniyanın “Deyli Ekspress” (Daily Express) qəzeti ABŞ Prezidenti Donald Trampın administrasiyasındakı mənbələrə istinadən yazıb.
Mənbə bildirib ki, İranın nüvə sazişinə razılaşması üçün ABŞ-ın Yaxın Şərqə bombardmançı təyyarələr və əlavə aviadaşıyıcı qrupu yerləşdirdiyi müddət qədər “sayılı günləri” qalıb.
Qeyd edək ki, ötən gün İranın hava məkanını bağladığı və ordunu tam döyüş hazırlığına gətirdiyi barədə məlumat yayılıb.
İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahu Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin (BCM) onun həbsinə dair orderinə baxmayaraq Macarıstana səfər edib. Bu, İsrail baş nazirinin keçən il noyabrda BCM-in ona qarşı həbs qərarı çıxarmasından sonra həyata keçirdiyi ikinci xarici səfərdir.
Bu barədə "The Times of Israel" qəzetinin mənbələri məlumat yayıb.
Səfər zamanı Netanyahu İsrailin BCM-dən çıxacağını elan etməyi planlaşdırır.
O, Macarıstanın baş naziri Viktor Orbanın dəvəti ilə Budapeştə gedib və orada bir neçə gün qalacaq.
ABŞ prezidenti Donald Tramp beynəlxalq ticarət savaşını daha da alovlandırıb.
Musavat.com xəbər verir ki, o, ABŞ mallarına yüksək rüsum tətbiq edən ölkələrə qarşı “eyni dərəcədə cavab veriləcəyini” bəyan edərək, dünya iqtisadiyyatını silkələyəcək yeni tariflər tətbiq edib.
Birləşmiş Ştatların son qərarları çərçivəsində Çindən idxal olunan məhsullara tətbiq edilən gömrük rüsumu 20%-dən 54%-ə qaldırılıb. Bu, dünyanın ikinci ən böyük iqtisadiyyatına qarşı görünməmiş hücum kimi dəyərləndirilir.
“Azadlıq Günü tarif hücumu” (Liberation Day Tariff Blitz) adlandırılan bu yeni mərhələdə Tramp Yaponiya və Cənubi Koreyadan gətirilən məhsullara müvafiq olaraq 24% və 25%, Tayvana isə 32% rüsum tətbiq edib. Xüsusilə Tayvan – dünyada ən qabaqcıl kompüter çiplərinin istehsalçısı kimi – bu qərardan ciddi şəkildə təsirlənə bilər.
Reuters-in analizinə əsasən, 25%-lik avtomobil tarifləri artıq qüvvəyə minib və illik 460 milyard dollarlıq idxalı əhatə edir. Bu isə ABŞ-da avtomobil alıcıları üçün minlərlə dollar əlavə xərc deməkdir. Eyni zamanda, Hindistana qarşı da 26% rüsum tətbiq olunub, bu isə Hindistanın güzəşt gözləntilərini alt-üst edib.
Prezident Tramp bu addımları “ədalətli qarşılıqlılıq prinsipi” ilə əsaslandırır və bildirir ki, ABŞ bu vaxta qədər haqsız ticarətə səssiz qalıb. Yeni tarif cədvəlində Çin, Vyetnam, Tailand, İsveçrə, Cənubi Koreya, Yaponiya və Avropa İttifaqı kimi ölkələrin 39%-97% arasında rüsumlarla ABŞ məhsullarını sıxışdırdığı göstərilir.
Dünyadan reaksiya: Qlobal ticarət müharibəsi
Ən böyük iqtisadi güclər Trampın bu addımına dərhal reaksiya verib. Avropa İttifaqı, Çin və Yaponiya rəsmiləri bu tariflərin qlobal iqtisadi sabitliyi risk altına atdığını bildiriblər. Asiya səhm bazarları artıq ilk cavabı verib: cəmi bir neçə saat ərzində əsas indekslərdə kəskin eniş müşahidə olunub.
Reuters və The Washington Post xəbərdarlıq edirlər ki, bu tariflər davam edərsə, yeni iqtisadi böhran dalğası başlaya bilər.
Kanada da Trampın tarif hücumundan yan keçə bilmədi
ABŞ-ın ən yaxın ticarət tərəfdaşlarından biri olan Kanada da yeni tarif dalğasının hədəfindədir. Rəsmi Ottava hələlik açıq şəkildə cavab verməsə də, Tramp administrasiyası Kanadadan idxal olunan alüminium, polad və avtomobil hissələrinə əlavə tariflər tətbiq etmək niyyətindədir.
Analitiklər bildirirlər ki, bu addım ABŞ-Kanada ticarət münasibətlərində gərginlik yaradacaq və xüsusilə Şimali Amerika sərhədi boyunca fəaliyyət göstərən avtomobil sənayesinə ciddi təsir göstərəcək. Kanadada bir çox zavod ABŞ bazarı üçün işləyir və tarif artımı bu müəssisələrin gəlirini aşağı sala, iş yerlərinin bağlanmasına səbəb ola bilər.
Kanada hökumətinin maliyyə qurumları isə artıq mümkün kompensasiya planları üzərində işləməyə başlayıb. Həmçinin, Ottava ABŞ-ın Dünya Ticarət Təşkilatındakı mövqeyinə qarşı hüquqi addımlar atmaq ehtimalını da istisna etmir.
Azərbaycan üçün nəticələri – Yeni tarif savaşı regiona necə təsir edə bilər?
ABŞ-ın yeni gömrük tarifləri və qlobal iqtisadiyyatda formalaşan gərginlik Azərbaycan kimi ixraca yönəlmiş və enerji bazarına bağlı ölkələr üçün də risklər yaradır.
İlk növbədə, qlobal ticarət dövriyyəsinin azalması və bazarların daralması enerji ehtiyatlarına tələbatı azalda bilər. Bu isə neft və qaz qiymətlərinin enməsi ilə nəticələnə və Azərbaycanın büdcə gəlirlərinə təzyiq göstərə bilər.
Digər tərəfdən, logistika zəncirlərində dəyişikliklər və yeni marşrut axtarışları, Azərbaycanın Orta Dəhliz vasitəsilə Avropa-Asiya ticarətindəki rolunu artırmaq üçün fürsət yarada bilər. Bu, ölkənin nəqliyyat və tranzit potensialını daha da önə çıxara bilər.
Eyni zamanda, ABŞ-ın ikitərəfli ticarət münasibətlərini ön plana çəkməsi Azərbaycan üçün yeni iqtisadi əməkdaşlıq imkanları da yaradacaq – xüsusilə kənd təsərrüfatı, enerji və informasiya texnologiyaları sahəsində.
Türkiyə beynəlxalq ictimaiyyəti İsrailin Qəzza zolağında hərbi əməliyyatının əhatə dairəsini genişləndirmək cəhdlərinin qarşısını almaq üçün qətiyyətli mövqe tutmağa çağırıb.
"Report" xəbər verir ki, bu barədə Türkiyə Xarici İşlər Nazirliyinin məlumatında deyilir.
"İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahunun hökumətinin Qəzza zolağında hərbi əməliyyatların genişləndirilməsi və İordan çayının qərb sahilində qeyri-qanuni məskunlaşma fəaliyyətinin davam etdirilməsi ilə bağlı bugünkü bəyanatları İsrailin beynəlxalq hüquqa açıq-aşkar məhəl qoymamasının və sülh səylərindən tamamilə uzaqlaşmasının növbəti təzahürüdür. Beynəlxalq ictimaiyyət müqəddəs yerləri qorumaq, növbəti təxribatların qarşısını almaq və İsrailin işğal yolu ilə ərazisini genişləndirmək cəhdlərini dayandırmaq üçün qətiyyətli mövqe nümayiş etdirməlidir”, - bəyanatda bildirilib.
ABŞ prezidenti Donald Tramp Rusiya-Ukrayna müharibəsinin bitirilməsi istiqamətində proseslərin ləng getməsinə görə, həm Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenskinin, həm də Rusiya prezidenti Vladimir Putinin hərəkətlərindən məyus olub.
“Sky News” xəbər verir ki, bu barədə Ağ Evin mətbuat katibi Karolin Levitt Rusiyada aprelin 1-dən etibarən orduya 160 min hərbçinin cəlb edilməsi ilə bağlı sualı cavablandırarkən deyib.
"Prezidentin dünən axşam dediklərini təkrar edə bilərəm. O bu münaqişədə hər iki liderdən məyusdur. Müharibənin bitməsini istəyir. Hər iki tərəfdən insanlar ölür və bu, çox uzun müddətdir davam edir", - Levitt deyib.
Bundan əlavə, o əlavə edib ki, Amerika tərəfi hər gün Ukrayna və Rusiya ilə qarşılıqlı əlaqəni davam etdirir.