 |
|
Blinken İsrailin cavab zərbəsini dəstəklədi və bunun yaxın zamanda olacağını açıqladı, lakin bu hücum eskalasiyaya səbəb olmamalıdır; Pezeşkian və Tehrandan reaksiya gəldi - rəy
“İsrailin İrana cavab zərbələri Yaxın Şərqdə gərginliyin artmasına gətirib çıxarmamalıdır”. “Yeni Müsavat” xəbər verir ki, bunu ABŞ-ın dövlət katibi Entoni Blinken deyib. “İsrailin eskalasiyanın daha da artmasına səbəb olmayacaq şəkildə cavab verməsi çox vacibdir”, - o qeyd edib.
Dövlət katibi dolayısı ilə İsrailin İrana hücum etməsinə razılığını bildirib. Bu da cavab zərbəsinin olacağı ehtimalını tamamilə qətiləşdirir. Blinken İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahu ilə görüşüb və bu açıqlamadan əminliklə söyləmək mümkündür ki, İrana yaxın zamanda zərbə endiriləcək. “İran və "Hizbullah"ın mənə sui-qəsd cəhdini gözardı etmək olmaz". Netanyahu Blinkenlə Qüdsdə keçirilən görüşündə belə deyib. İki saat yarım davam edən görüşdə Netanyahu bildirib ki, bu, diqqətdən kənarda qalmayan dramatik əhəmiyyətə malik bir məsələdir. Tərəflər oktyabrın 1-də İranın yəhudi dövlətinə kütləvi raket hücumuna İsrailin gözlənilən cavab zərbəsini müzakirə ediblər.
İsrailin həmçinin “Hizbullah”ın Netanyahunun Qeysəriyyədəki evinin yataq otağının pəncərəsini zədələyən dron hücumuna cavab verməsi gözlənilir. Blinken İsrailə dəstəyini bir daha ifadə edib, buna baxmayaraq, bölgədə gərginliyin azaldılması və uzunmüddətli sülh üçün çalışdıqlarını dilə gətirib. İsrailin İrana mümkün hücumunu dəyərləndirən prezident Məsud Pezeşkian bildirib ki, onlar eyni cavabı alacaqlar. “ABŞ İrana gözlənilən hücumdan sonra İsraili dəstəkləməlidir”. İsrailin müdafiə naziri Yoav Qalant ölkədə səfərdə olan ABŞ dövlət katibi Entoni Blinkenlə görüşü zamanı deyib. “Nazir Qalant İranın təcavüzü və onun Yaxın Şərqə səpələnmiş şəbəkəsi vasitəsilə həyata keçirdiyi terror fəaliyyətləri ilə bağlı müzakirə zamanı İsrailin İrana hücumundan sonra ABŞ-ın İsrailin yanında olmasının vacibliyini vurğuladı. Bu, regionun müdafiəsini gücləndirəcək və şər qüvvələri zəiflədəcək”, - Müdafiə Nazirliyinin görüşdən sonra verdiyi açıqlamada deyilir.
Qalant və Blinken Livan və Qəzza zolağındakı vəziyyəti də müzakirə ediblər. Qalant İsrail ordusunun müxtəlif istiqamətlərdə əməliyyat uğurlarından danışaraq Qəzzada saxlanılan girovların qaytarılmasının və “Hizbullah” qüvvələrinin Livanın cənubundan çıxarılmasının vacibliyini vurğulayıb. “Qonşu ölkələr Tehranı əmin edib ki, onlar öz ərazilərindən İsrailin İrana hücum etmək üçün istifadə etməsinə icazə verməyəcəklər”. Bunu isə İranın xarici işlər naziri Abbas Əraqçi deyib. “Bütün qonşularımız bizi əmin ediblər ki, onlar bizə öz ərazilərindən, o cümlədən hava məkanından İran İslam Respublikasına qarşı istifadə etməyə icazə verməyəcəklər”, - deyə Əraqçi bildirib.
Siyasi ekspert Ramiyə Məmmədova Blinkenin bəyanatını açıq çağırış hesab edir: “Rəsmi şəkildə İsrailə deyildi ki, İranı vura bilərsən, sadəcə, böyük münaqişəyə gətirib çıxarmasın. Buna da kimsə zəmanət verə bilməz. Amma hər halda, Blinkenin çıxışı onu göstərir ki, İsrail çox güclü zərbə endirməməlidir, öz simasını qorumaq üçün addım atmalıdır. Bu bəyanatdan sonra dəqiq söyləmək olar ki, İrana hücum ediləcək. Hücumun tarixini proqnozlaşdırmaq çətindir, amma Blinken "yaxın zamanda" deməklə çox uzaqda olmadığına işarə vurdu. Düşünürəm ki, Yerusəlimə təcili səfər və Netanyahu ilə görüş ABŞ-ın İrana necə zərbə vurmasını müzakirə etməyə hesablanmışdı. Biz pərdəarxası danışıqların detallarını təbii ki, bilmirik, amma hücumun hərbi obyektlərə olacağını gözləyirəm. Belə bir zərbəyə İran yenidən cavab verməli olacaq. O zaman eskalasiya riski artacaq".
Qeyd edək ki, İsrailin İrana hücum hazırlığı ilə bağlı Pentaqonun məxfi sənədləri sızıb. ABŞ-ın Müdafiə Nazirliyində çalışan yüksək rütbəli məmur, iranəsilli amerikalı Ariana Təbatəbai sənədləri yayıb. ABŞ Milli Geoməkan-Kəşfiyyat Agentliyi və Milli Təhlükəsizlik Agentliyində İrana hücumla bağlı çox məxfi sənədlərin oktyabrın 15 və 16-da tərtib edildiyi görünür. Bu məxfi sənədlərə görə, İsrail İranda bir sıra strateji hərbi obyektlərə zərbələr endirməyə hazırlaşır. Onların arasında 46-dan çox baza var ki, onlardan 15-i ölkənin şərq sərhədi boyunca yerləşir. Mümkün hədəflər siyahısına müxtəlif hərbi bazalar, qərargahlar və raket obyektləri daxildir. Tehranda VİP eskadronu, dəniz qərargahı və quru qoşunlarının qərargahı təhlükə altında ola bilər. Xüsusi təyinatlı təyyarələrlə təchiz edilmiş “Xocir” raket poliqonu və kəşfiyyat eskadrilyaları da mühüm hədəflər sırasındadır.
Bundan başqa, İsrail İranın cənubunda, Şirazdakı Hacı Abaddakı raket obyektləri və anbarlarına, həmçinin hava bazalarındakı nəqliyyat və qırıcı eskadrilyalara hücum edə bilər. Zahedandakı Əli Ərəbi bazası, Bəndər Abbas və Bəndər Ənzəlidəki hərbi dəniz bazaları, Qaemşəhrdəki Şahrud kosmodromu da potensial hədəflər siyahısındadır. Bundan əlavə, Qum və Arakdakı raket obyektləri hədəflərin sırasındadır. ABŞ kəşfiyyatı İsrailin "F-16" və "F-35" qırıcılarının yerləşdiyi Ramon və Ramat David aviabazalarına havadan buraxılan 40-dan çox ballistik raketin (ASBM) gətirildiyini qeyd edir. Bundan əlavə, "F-15I" qırıcılarının yerləşdiyi Hatzerim Hava Bazasına 16 “Qızıl Üfüq” raketi çatdırılıb. Bu məlumatlar İrana müasir silahlardan istifadə etməklə mümkün hücuma hazırlıqdan xəbər verir.
İsrail Hərbi Hava Qüvvələri bu yaxınlarda İrana zərbələri imitasiya edən böyük bir təlim keçirib. Təlimdə uzaqmənzilli ballistik raketlər və gizli əməliyyatlar üçün pilotsuz təyyarələrdən istifadə məşqi edilib. Bu manevrlər İsrailin ciddiliyini və İranla mümkün münaqişəyə hazır olduğunu təsdiqləyir. Tehranın bu hazırlıqları yaxından izlədiyi və hücum olacağı təqdirdə cavab verməyə hazırlaşdığı bildirilir. Regionda gərginlik artmaqda davam edir və beynəlxalq müşahidəçilər yaxın gələcəkdə münaqişənin genişlənməsi ehtimalının yüksək olduğunu bildirirlər. ABŞ kəşfiyyat cəmiyyətinin məxfi sənədləri “Beş Göz” alyansı çərçivəsində elektron sistemdə yerləşdirilib: sızmanın bu sistem vasitəsilə baş verdiyi güman edilir. “Beş Göz” ABŞ, Böyük Britaniya, Kanada, Yeni Zelandiya və Avstraliya arasında kəşfiyyat məlumatlarının elektron mübadiləsini əhatə edən alyansdır.
Ankarada törədilən terror aktında həlak olan 5 TUSAŞ əməkdaşının kimliyi məlum olub.
Həmin şəxslər keyfiyyət nəzarətçisi-Cengiz Coşqun, baş mexaniki mühəndis-Zahidə Güclü, taksi sürücüsü-Murad Arslan, TUSAŞ əməkdaşı-Həsən Hüseyin Cambaz, TUSAŞ təhlükəsizlik müdiri-Atakan Şahin Ərdoğandır.
Terror hücumu zamanı 5 nəfər ölüb, 22 nəfər yaralanıb.
Hücum zamanı şəhid olan şəxslərin fotolarını təqdim edirik:
(Milli.az)
BRICS Qərb diktəsinə "yox" deyənlərin evinə çevrilir
Kazan BRICS sammiti – Ukraynada xüsusi əməliyyatın başlanmasından sonra Rusiyada keçirilən ən böyük beynəlxalq tədbir kimi tarixə düşdü. Qərbin Rusiyanı "izolyasiya etmək" cəhdlərinin uğursuzluğunu dünyanın yarısını bir araya toplamaqdan daha yaxşı göstərmək olmazdı və Putin bunu bacardı. Amma Kazan sammitindən sonra BRICS dünya siyasi düzənində yeni səhifənin başlanğıcını qoya bilər.
Musavat.com SPUTNİK saytının bununla bağlı siyasi təhlilini diqqətinizə çatdırır:
Putinin Münhen bəyanatından başlayan yol
Beləliklə, Vladimir Putinin qonağı olaraq 24 ölkənin başçılarının gəlməsinin simvolik əhəmiyyəti, ilk növbədə, elə Qərb üçün prinsipal əhəmiyyət daşıyır. Bu faktı görməzdən gələ bilməyən Qərb, faktı öz səhvlərindən tutmuş anti-qərb ritorikasına qədər müxtəlif səbəblərlə izah etməyə çalışır. Lakin BRICS-in populyarlığının artması tamamilə obyektiv bir prosesdir və onu dünyanın geniş miqyaslı transformasiyasından kənarda başa düşmək mümkün deyil.
BRICS təxminən iyirmi il əvvəl qurulub, lakin artıq 2006-cı ildə dünyanın yeni bir dövrə qədəm qoyduğu aydın idi. Yeni bir dünya nizamının formalaşması başlayırdı – baxmayaraq ki, bu prosesin sürəti və mübarizənin gərginliyi hələ aydın deyildi, hamı dəyişikliklərin miqyasının böyük və hərtərəfli olacağını başa düşürdü. BRIC yaradılandan bir neçə ay sonra Vladimir Putin Münhen çıxışında Qərbin (ilk növbədə ABŞ-ın) “dünyanı təkbaşına idarə etmək” cəhdlərinin perspektivsiz olduğunu vurğuladı. Əslində bu, təkqütblü dünya nizamının uğursuzluğunu elan etmək idi.
“Ərəb baharı”na qarşı Ukrayna işğalı
Növbəti il, 2008-ci ildə, dünya maliyyə böhranı baş verdi. Bu böhranın səbəbkarı tamamilə ABŞ idi və dünya maliyyə sisteminə nəzarət etdikləri üçün, Amerika xəsisliyinin cəzasını bütün dünya ödəməli oldu. ABŞ-ın artıq İraqı dağıtdığı bu vaxtda, bu üç il sonra başlayan “ərəb baharı” ilə regionun ağır nəticələrə məruz qalması qaçınılmaz idi. 2011-ci ildən 2014-cü ilə yalnız bir addım vardı – Rusiya, Ukraynanı öz tərəfinə çəkmək üçün Qərblə açıq geopolitik münaqişəyə başladı. Sonra isə hadisələr artan sürətlə inkişaf edərək, 2022-ci ildə artıq hərbi, hərçənd dolayı şəkildə, münaqişə formasını aldı.
Bu illər ərzində Qərb zəiflədi, Qlobal Cənub isə gücləndi. Qərbin zəifləməsi obyektiv bir proses idi və buna geosiyasi, tarixi, iqtisadi və digər səbəblər var idi. Lakin əsas məqam, Qərbin beş yüz il davam edən hökmranlıq dövrünün sona çatması oldu – bu isə ABŞ və Avropanın əsas rol oynadığı qloballaşma layihəsinin çökməsi şəklində özünü göstərdi. Qloballaşma başa çatmamışdı və onun çöküşü Rusiyanın və ya Asiyanın bəzi ölkələrinin ona qarşı çıxması səbəbindən baş vermədi – səhvlər layihənin özündə idi.
Qərb diktəsinə “yox” deyənlərin evi – BRICS
Bütün dünyanı Qərbin müəyyən etdiyi qaydalarla (siyasi, maliyyə-iqtisadi, ticarət, mədəni, ideoloji) yaşamağa məcbur etmək mümkün deyildi. Əlbəttə ki, Anqlo-Saksonların “uğur başgicəllənməsi” SSRİ-nin öz-özünü məhv etməsi ilə daha da güclənmişdi və Qərbdəki elitalar “tarixin sonu” və “qlobal hökumət” dövrünün gəldiyinə inanmağa başlamışdılar. Lakin artıq 2000-ci illərin ortalarında aydın oldu ki, Qərb qlobal sifarişçi-arkitektor-podratçı-inşaatçı rolunun öhdəsindən gələ bilmir – hər şey dağılmağa başlayır.
Məhz o zaman BRICS yarandı – başlanğıcda Qərbin öz yolu ilə getdiyini və bütün dünyanı da özü ilə apardığını başa düşən qeyri-qərb ölkələri arasında koordinasiya aləti kimi. Keçən illər ərzində Qərb daha da zəiflədi, bu isə artıq yalnız onun beynəlxalq səhnədəki mövqelərinə deyil, daxili vəziyyətinə də aid idi. ABŞ keçən əsrin ortalarında artırdığı daxili gərginlik dövrünə daxil oldu və bu gərginlikdən yaxın perspektivdə çıxmaq mümkün deyil, hətta ciddi daxili təlatümlərə məruz qalma riski böyükdür.
ABŞ dünya hökmranlığından nə əl çəkir, nə də bunu bacarmır
Bu o demək deyil ki, ABŞ artıq dünya hegemonluğunu saxlamaq üçün mübarizə apara bilməyəcək, lakin bu o deməkdir ki, onlar qlobal hegemonluğunu saxlamaq və ya daxili islahatlar aparmaq arasında seçim etməlidir. Lakin mövcud Amerika elitası dünya hökmranlığından əl çəkmək istəmir və bacarmır. Buna görə də, daxili böhranlar olmasa, Vaşinqtonun geopolitik strategiyası dəyişməyəcək. Yəni Amerika bütün cəbhələrdə mübarizə aparmağa çalışacaq – öz hegemonluğuna təhlükə törədənləri cilovlamağa çalışaraq.
Bu BRICS üçün nə deməkdir? Bu, BRICS-in getdikcə daha çox anti-Amerika blokuna çevriləcəyini göstərir – bunun səbəbi onun məqsədinin ABŞ-la qarşıdurma olması deyil, sadəcə olaraq ABŞ BRICS-i rahat buraxmayacaq. ABŞ üçün alternativ qlobal arxitekturanın (maliyyə, ticarət, hərbi) yaradılması ilə bağlı hər hansı bir layihə qətiyyən qəbuledilməzdir, xüsusən də bu layihələrə qeyri-Qərb dünyasının əsas ölkələri – Çin, Hindistan, Rusiya, ərəb dünyası və Latın Amerikası daxil olduğu zaman. ABŞ BRICS-in inteqrasiya addımlarını zəiflətmək üçün ona daxil olan ölkələrə təzyiqləri artıracaq.
BRICS daxilində ziddiyyətlər və ümumi maraqlar
2022-ci ilə qədər BRICS genişlənmə məsələsini müzakirə etmirdi və yalnız o vaxt təşkilat yeni üzvləri qəbul etməyə başladı. Altı dəvət edilən (və müraciət edən) ölkədən biri dərhal prosesdən çıxarıldı: Argentinada ABŞ-a meyilli və Çinə qarşı prezident Milei hakimiyyətə gəldi. Səudiyyə Ərəbistanı üzvlüyünü bir qədər dayandırdı: şahzadə Məhəmməd fasilə götürdü.
Bununla belə, İran, Misir, BƏƏ və Efiopiya BRICS-ə daxil oldular və bu birliyi “beşlik”dən “doqquzluq”a çevirdilər. Bu genişlənmə ilə BRICS həqiqətən qlobal bir təşkilata çevrildi, çünki əvvəllər İslam dünyasının iki milyard əhalisi burada təmsil olunmamışdı, indi isə İslam dünyasını təmsil edən üç ölkə var. Səudiyyə Ərəbistanı ilə bağlı sual hələ açıq olsa belə, Türkiyədən Malayziyaya qədər bir çox müsəlman ölkələri BRICS-ə maraq göstərib.
Əlbəttə ki, BRICS ölkələri arasında bir çox fikir ayrılığı var. Ən çox nəzərə çarpan Çin-Hindistan arasındakı münaqişələrdir (baxmayaraq ki, indiki sammit çərçivəsində Szinpin və Modi arasında dörd il yarımdan sonra ilk rəsmi görüş keçirildi (onlar 2020-ci ilin yazında Himalaylarda sərhəd münaqişəsindən bəri danışıqlar aparmayıblar). Məhz bu ziddiyyətlərdən anglosakslar, xüsusilə də birbaşa təzyiq edə bilmədikləri ölkələrə qarşı istifadə etməyə çalışırlar.
Ya Qərblə birlikdə, ya da onların iradəsinə qarşı
Ancaq mövcud fikir ayrılıqları, BRICS+ ölkələrini birləşdirən ortaq məqsədlər qarşısında əhəmiyyətsizdir. Bu ortaq anlayış odur ki, Qərb heç bir hüquqa və ya gücə malik olmayaraq, qalan dünya ölkələrinə öz "dünya nizamı" modelini zorla qəbul etdirməməlidir. BRICS daxilində Qərbin "qürub" prosesinə yardım etmə sürəti və metodları barədə həmişə fikir ayrılıqları olacaq, lakin Qərbin hegemonluğunun sona çatmasının BRICS ətrafında birləşən bütün ölkələrin maraqlarına uyğun olduğunu heç kim inkar etmir.
Əslində, bu proses Qərb ölkələrinin, o cümlədən ABŞ-ın da maraqlarına uyğundur. Lakin onlar artıq parazit və antimilli qlobalist layihənin daşıyıcısına çevriliblər və öz milli maraqlarını müdafiə edə bilmirlər. Amma əgər onların hələ də özlərinə zorla qəbul etdirdikləri bu roldan imtina etməyə iradə və gücləri tapsalar, BRICS yeni dünya nizamının qaydalarının müəyyənləşdirilməsi və qurulması prosesində onlarla məmnuniyyətlə əməkdaşlıq edəcək. Bu dünya nizamı, hər bir halda, ya Qərblə birlikdə, ya da onların iradəsinə qarşı qurulacaq.
Ankarada baş verən xain terror aktı zamanı şəhid olan baş mühəndis Zahide Güçlü Ekicinin həyat hekayəsi və şəhid olmasına aparan yol ürəkağrıdıcı olub.
Ankardakı terror aktının 5 qurbanından biri də TUSAŞ-da çalışan mühəndis Zahide Güçlü Ekici olub.
1988-ci il təvəllüdlü Ekici son illər böyük çətinliklərlə üzləşib. 2020-ci ilin sonunda anasını itirən Ekici 2021-ci ildə yeganə övladının xərçəng xəstəliyinə yoluxmasının acısını yaşamalı olub.
TUSAŞ-da baş mühəndis kimi çalışan terrorun qurbanı oldğu gün Zahide Güçlü Ekici evliliklərinin ildönümü imiş. Zahide xanım evliliklərin ildönümü ilə bağlı həyat yoldaşı Yalçın Ekicinin göndərdiyi gül dəstəsini almaq üçün nəzarət-buraxılış məntəqəsinə gedən zaman xain terror hücumun hədəfinə çevrilib. Zahide aldığı güllə yarası ilə xəstəxanaya qaldırılsa da, həkimlərin müdaxiləsinə baxmayaraq xəstəxanada həyatını itirib.
NATO-nun yeddi ölkəsi, ABŞ, Almaniya, Slovakiya, Macarıstan, Belçika, Sloveniya və İspaniya Ukraynanın dərhal alyansa qəbul edilməsinə qarşı çıxır.
Bu barədə "Politico" mənbələrinə istinadən yazıb.
Qeyd olunub ki, Vaşinqton və Berlin alyansın əsas üzvləri kimi Rusiya ilə silahlı münaqişəyə cəlb olunmaq perspektivindən narahatdırlar.
Ermənistan hakimiyyəti sülh bəyanatlarının kölgəsində gizlənib, əslində revanşizmi tətikləyən Paşinyan hakimiyyətidir; deputat əmindir ki, rəsmi İrəvan daşnaklardan çox da fərqlənmir - Bakıdan ilginc reaksiyalar
Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh müqaviləsinə çağırışlar artdıqca, İrəvan öz ənənəvi siyasətinə sadiq qalaraq, pozucu davranışlar, utopik bəyanatlar verir. Ermənistan sülh müqaviləsinə nail olmaq üçün gərəkən işləri görmək - konstitusiyasını dəyişmək və absurd iddialarından əl çəkmək əvəzinə, müxtəlif ikibaşlı, bəhanə görünən açıqlamalar tirajlayır.
Maraqlısı budur ki, indi də Ermənistan sülh müaviləsinin baş tutmamasına görə daşnakları önə verir. “Armen Rüstəmyan və onun partiyası (Daşnaksütyun - red.) sülh prosesini tamamilə pozmaq istəyir, hətta bunu heç gizlətmirlər”. Bunu oktyabrın 22-də jurnalistlərlə söhbətində Ermənistan parlamentinin sədri Alen Simonyan deyib. “Mən nə Azərbaycanın, nə Rusiyanın, nə Türkiyənin, nə də başqa bir ölkənin məntiqinə görə davranmıram. Qarşı tərəfin istəyib-istəməməsindən asılı olmayaraq, biz çıxış yollarını tapmağa və irəliləməyə çalışacağıq”, - deyə erməni spiker qəribə cümlələr işlədib.
Oktyabrın 23-də Ermənistan parlamenti Ermənistan Respublikası ilə Azərbaycan Respublikası arasında Dövlət Sərhədinin Demarkasiyası üzrə Dövlət Komissiyası arasında “Dövlət sərhədinin demarkasiyası və sərhəd təhlükəsizliyi üzrə Komissiyanın birgə fəaliyyəti haqqında” reqlamenti ratifikasiya edib. Bildirilir ki, səsvermədə yalnız hakim “Mülki Müqavilə” partiyasından olan deputatlar iştirak edib. Parlament müxalifəti isə səsverməyə qatılmayıb.
Əvvəlcədən də bildirilmişdi ki, Ermənistanın “Hayastan” parlament fraksiyası Milli Assambleyanın Ermənistanla Azərbaycan arasında sərhədin demarkasiyası prosesinin müzakirə ediləcəyi iclasda iştirak etməyəcək. Bəyanatında deyilirdi ki, “Fraksiya prosesi konstitusiyaya zidd və milli-dövlət maraqlarına zidd hesab edir, Ermənistanın ərazi bütövlüyünə, təhlükəsizliyinə və suverenliyinə xələl gətirən ciddi təhdidlər ehtiva edir, həm beynəlxalq hüquqa, həm də milli qanunvericiliyə ziddir”.
Əslində daşnakların, gün-gündən baş qaldıran yeni revanşistlərin mövqeyi bəllidir, onlar bəlli dairələrdən, həmçinin erməni kilsəsindən və diasporundan aldıqları təlimat əsasında sülhə qarşı çıxırlar. Amma Nikol Paşinyan hakimiyyətinin də sülh bəyanatlarının arxasında gizlənib, revanşizmə meydan verməsi, Baqrat Qalstanyanın başıpozuq dəstəsi ilə hətta parlament müzakirələrinin aparılmasına şərait yaratması, ölkənin yenidən silahlandırılması istqamətində Qərb çevrələri ilə əməkdaşlığı davam etdirməsi, həmçinin Azərbaycanın əsas şərtlərini icra etmək əvəzinə, söz oyunlarından əl çəkməməsi faktiki olaraq rəsmi İrəvanın pozuculuq niyyətlərindən xəbər verir. Bir neçə gün əvvəl Azərbaycanla sülhün imzalanması üçün heç bir maneənin olmadığını iddia edən Alen Simonyan daha sonra iftira dolu mövqelər sərgilməyə başladı. Beləliklə, Paşinyan komandası sülhə doğru bir addım irəli, üç addım geri atır.
Yeri gəlmişkən, Azərbaycan və Ermənistan liderlərinin növbəti görüşünün Kazanda, BRİCS toplantısı çərçivəsində keçirilə biləcəyinə dair gözləntilər var. Artıq Azərbaycan Prezidenti Kazanda səfərdədir. Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan isə bu gün, 24 otyabrda Kazana yola düşəcək. Musava.com bu barədə erməni mediasına istinadən bildirir. Məlumata görə, Ermənistanın baş naziri BRİCS+ formatında sammitin ikinci hissəsində iştirak edəcək. ABŞ prezidenti Baydenin sülhə çağırışla Bakı və İrəvana məktub yollamasından sonra görüşün baş tutub-tutmayacağı, yaxud keçiriləcəyi halda hansısa irəliləyişin əldə olunacağı barədə öncədən proqnoz vermək çox çətindir. Xüsusilə də Ermənistanın destruktiv mövqeyi və yarımçıq sülhü imzalamaq cəhdləri nəticə barədə nikbinliyə əsas vermir.
Ölkə konstitusiyasında Azərbaycana qarşı ərazi iddialarını saxlayan hakimiyyətin imza atdığı yarımçıq sülhlə əbədi sülhə nail olmaq mümkünsüzdür, bunu ekspertlərimiz də əminliklə bildirir. Beləliklə, rəsmi İrəvanın indi də məsuliyyəti daşnakların üzərinə atmaq cəhdi Ermənistanın bir dövlət olaraq aciz durumda olmasından xəbər verir, yoxsa bu, sadəcə, bəhanədir? Ekspertlər bu gəlişmələri, İrəvandan verilən ikibaşlı bəyanatları necə dəyərləndirir?
Deputat Sahib Alıyev “Yeni Müsavat”a bildirdi ki, Alen Simonyanın Rustamyan haqda dedikləri həqiqətdir, amma yarımçıq həqiqətdir: “Çünki təkcə Ermənistandakı daşnaklar yox, ABŞ və Fransadakı daha çox daşnakların yer aldığı hay diasporları da qəti şəkildə bu regionda sülh istəmirlər. Çünki o halda yerləşdikləri ölkələrdə geosiyasi alət olaraq heç bir dəyərləri qalmır. Ancaq məsələ burasındadır ki, nə qədər sülh göyərçini kimi görünməyə çalışsalar da, simonyanlar rustamyanlardan çox da fərqlənmirlər”. S.Alıyevin sözlərinə görə, sadəcə, daşnaklara qəti şəkildə sülhə qarşı çıxmalarını tapşıranlar onlara da “sülh göyərçini” kimi özlərini təqdim etmələrini, amma bu yöndə həlledici addım atmamalarını tapşırıblar: “Baxın, Ermənistan rəhbərliyindəkilər özləri də etiraf edirlər ki, kənar güclər məsələyə qarışanda sülh danışıqları heç də irəliləmir. Yaxşı, onda onlara nə mane olur ki, Azərbaycanın təklifinə "hə" deyərək Minsk Qrupunun buraxılması məsələsini onlar da qaldırsın və beləliklə, kənar güclərin yersiz müdaxilələrinin qarşısı alınsın? Deyirlər ki, guya konstitusiya dəyişiklikləri üçün xeyli vaxt tələb olunur. Bu ki hər hansı hazırlıq tələb etmir. Günü sabah bizimlə birgə Minsk Qrupunun buraxılması tələbini irəli sürə bilər, bununla da Azərbaycana qarşı torpaq iddiaları olmadığını sözdə deyil, əməldə də göstərərlər. Ancaq göründüyü kimi, bunu etmirlər, çünki bir daha vurğulayıram, bu baxımdan daşnaklardan çox da fərqlənmirlər".
Sosial Tədqiqatlar Mərkəzinin sektor müdiri, siyasi ekspert Tural İsmayılov təsdiqlədi ki, bu gün doğrudan da Ermənistanın siyasi institutları ilə erməni cəmiyyəti arasında böyük qopmalar mövcuddur: “Sözügedən məsələ ilə bağlı təkcə Ermənistan hakimiyyətində deyil, eyni zamanda ölkənin ictimai-siyasi həyatında təmsil olunan bütün hərəkatlar və partiyalarla erməni cəmiyyəti arasında ciddi çöküş yaşanır. Faktiki olaraq bu, Ermənistan cəmiyyətinin dövlətə olan inam və etimadını yoxa çıxardır. Bütün bunların hamısı erməni cəmiyyətində ümidsizliyə və aqressiv ambisiyalara səbəb olur”. T.İsmayılovun fikrincə, Ermənistan cəmiyyətindəki ideoloji boşluq, dövlətçiliyin olmaması müxtəlif xarici güc faktorlarının cəmiyyət içərisində ideoloji iş aparmasına gətirib çıxarır: “Belə olan halda Rusiya və Qərb təbliğat mediası Ermənistan daxilində çox fəal şəkildə öz təsir rıçaqlarından istifadə etməyə səy göstərir. Qərb özünün ideoloji maraqlarını Ermənistanda həyata keçirməyə cəhd edir. Eyni zamanda hələ də Rusiyanın güclü təsiri altında olan Ermənistanda vətəndaş cəmiyyətləri və media mövcuddur. Bütün bunlar isə erməni cəmiyyətinin ağlasığmaz təxəyyüllərə sürüklənməsinə səbəb olur. Ermənistan cəmiyyətində keçirilən rəy sorğuları da göstərir ki, xalqın bütövlükdə Ermənistandakı dövlət idarəetməsinə və ayrı-ayrı siyasi institutlara inam sıfırın altındadır”.
Politoloq Məhəmməd Əsədullazadənin də deyilən fikirlərə əlavəsi var: “Ermənistan tərəfindən verilən açıqlamalara fikir versək, həm parlament sədri, həm də baş nazir müsbət açıqlama verir. Bir neçə saatdan sonra isə tamam ziddiyyətli bir mövqe ortaya qoyulur. Reallıqda Ermənistan tərəfi silahlanır, hərbi təlimlər keçirir, hücum silahları alır. Həm də sülhü pozmaq istəyən tərəfin Daşnaksütyun Partiyası olduğu vurğulanır. Hakimiyyətdə olan daşnaklar deyil, Nikol Paşinyan və onun partiyasıdır. Daşnaklar daim sülhün əleyhinə olub. Belə çıxır ki, Ermənistan hökuməti daşnaklardan çəkinir?!”
Politoloq əmindir ki, bu, manevrdir və sülhdən yayınmaq cəhdidir: “Nikol Paşinyan ortaya siyasi iradə qoymalıdır. Azərbaycan siyasi iradəsini ortaya qoyub. Ermənistandan gələn ikibaşlı bayanatlar isə sülhü gecikdirir. İlk növbədə Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı razılaşmaya gəlməlidirlər. Həm də qanunvericilik aktlarından Azərbaycana qarşı ərazi iddialarını çıxarmalıdırlar. Bunu da etmədilər”. M.Əsədullazadənin sözlərinə görə, əslində Paşinyan müxalifətdən qorxmur, çünki müxalifət zəifləyib: “ABŞ prezidenti Baydenin məktubu əslində Ermənistana aiddir. Çünki sülhün tez əldə edilməsi üçün sülhə mane olan məsələlər Ermənistan tərəfindədir. Onlara əməl edilsin. Yoxsa ütülü açıqlamalara da ehtiyac yoxdur. Konkret olaraq Ermənistanla Azərbaycan arasında ikitərəfli danışıqlar müstəvidə müəyyən irəliləyişlər var. Bunu rəsmi Bakı həyata keçirir. Cənab prezident İlham Əliyev burada tam obyektiv və beynəlxalq hüquqa söykənən siyasətə ortaya qoyub. Amma Nikol Paşinyan hər gün açıqlamalar verməklə məşğuldur. Əsas real işlər görmək lazımdır. Bunu da Ermənistan görməyə çətinlik çəkir. Bütün təlimatları Paris və Ağ Evdən alır. Düşünürəm ki, əldə edilən razılaşmaların davamı olaraq qarşı tərəf yerdə qalan bəndləri yerinə yetirsə, ilin axırına kimi sülh müqaviləsi bağlana bilər”.
Sülhün imzalanması ilə bağlı fikirlər haçalansa da, ən uyğunu gözləməkdir. Yeri gəlmişkən, A.Simonyan 2023-cü ildə də ilin sonunadək sülhün imzalana biləcəyini əminliklə söyləyirdi...
Ölkə bu seçki ilə strateji seçimini müəyyən edəcək: ya Avropaya, ya Rusiyaya doğru; prezident Zurabişvilinin liderliyi ilə xalqın küçələrə axışacağı gözlənilir, gürcü spiker də inqilab anonsu verdi - ekspertdən sensasion Bakı proqnozu...
26 oktyabrda keçiriləcək parlament seçkiləri Gürcüstanın strateji seçimini müəyyən edəcək. Hakim “Gürcü Arzusu” partiyası yenidən qalib gəlsə, Avropa ilə münasibətlərin daha da kəskinləşməsi şübhə doğurmur.
Oliqarx Bdzina İvanaşvilinin fəxri sədri olduğu partiya Rusiya ilə yaxınlaşma kursunu inkişaf etdirir, “xarici agentlər haqqında” qanun qəbul etməklə, eləcə də “LGBT” haqda qərarla Qərblə əlaqələri pisləşdirib. Avropa İttifaqı üzvlük üçün namizədlik statusu verdiyi bu ölkənin inteqrasiya prosesini dayandırıb, yardımı kəsib, hətta vizasız gediş-gəliş icazəsinin ləğvi də istisna edilmir. Avropa İttifaqı ilə partnyor olan Birləşmiş Ştatlar da Gürcüstana dəstəyi dondurub və davamının gələcəyi gözlənilir.
Hazırkı iqtidar Rusiya ilə əlaqələri normallaşdırma xətti tutmaqla Abxaziya və Cənubi Osetiya probleminin həllinə də ümid bəsləyir. Son zamanlar Rusiyadan buna dair işartılar müşahidə olunur. Axırıncı dəfə ölkənin baş diplomatı Sergey Lavrov eyham vurub ki, rəsmi Moskva Gürcüstanla Abxaziya və Cənubi Osetiya arasında körpü rolu oynamağa hazırdır. O baxımdan bu ayın 26-da keçiriləcək parlament seçkilərinin nəticələri Gürcüstanın strateji yoluna aydınlıq gətirəcək - qərbpərəst hakimiyyətlə Avroatlantik məkana inteqrasiyanın sürətləndirmək, yoxsa hazırkı “Gürcü arzusu” ilə Rusiya ilə barışığa doğru siyasət...
Təbii ki, buna qədər oxşar proses Moldovada gedir. Amma referendumda minimal fərqlə də olsa avrointeqrasiya tərəfdarları üstün oldular, prezident Maya Sansu isə seçkilərin ikinci turuna ciddi fərqlə yollanır. İlk turda qaqauziyalı rəqibindən 20 faizdən çox səs toplamışdı, sadəcə, 50 faizi keçə bilmədiyi üçün ikincu tura qaldı. Referendumda isə liberalların üstünlüyü Sanduya da ikinci turda böyük şans qazandırır. Odur ki, Gürcüstan da Moldova kimi dilemma qarşısındadır və ağrılı proses keçir. Hətta Rusiya Xarici Kəşfiyyat İdarəsi xəbərdarlıq edib ki, ABŞ Gürcüstanda inqilab hazırlayır və iğtişaşlar gözlənilir. Sözsüz ki, Tiflisdə qərbpərəst vətəndaş cəmiyyəti güclüdür və son illərdə keçirilən mitinqlərdə də bunu görmək mümkündür. Eləcə də sonuncu mitinqdə izdiham düşünməyə əsas yaradır. Üstəlik, prezident Salome Zurabişvili də meydanda idi və avrointeqrasiya yolunda getməyə çağırış edirdi. Bu mənada prezidentin müxalifətə qoşulduğu və prosesi idarə edəcəyi gözləniləndir. Onsuz da hökumətlə münasibətləri gərgin olan, hətta barəsində impiçment çağırışları edilən xanım prezidentin meydanın əsas lideri olacağı istisna olunmur.
Əgər hadisələr kontroldan çıxarsa, etirazçılar parlamenti ələ keçirib hakimiyyəti zorla devirəcəksə, Zurabişvili ikinci Saakaşvili ola bilər. Həmçinin prezident keçmiş həmkarını əfv etməyə hazırlaşır. Bir sözlə, Rusiya və Qərb postsovet məkanının bir neçə coğrafiyasında yarışır - Moldova, Ermənistan, Gürcüstan və ən əsası Ukrayna... Çox maraqlıdır ki, bu dövlətlərdən üçü GUAM üzvləridir, hər biri də ciddi siyasi problemlərlə üzləşiblər, yalnız Azərbaycan siyasi qarşıdurmanın poliqonuna çevrilməsinə imkan vermir. Beləliklə, dünyanın nəzərlərinin Cənubi Qafqaz regionuna cəlb olunduğunu söyləmək mümkünür. Faktiki olaraq rəsmi Tiflis 26 oktyabrdakı seçki ilə öz gələcəyini müəyyən edir. Əlbəttə ki, Qərb bu seçkidə xüsusi maraqlıdır və çalışacaq ki, öz təsir dairəsində olan qüvvələr seçkidə üstün olsun. Buna nail olmadıqda ölkəni iğtişaşların bürüyəcəyi istisna deyil.
“Gürcüstan ölümcül təhlükədədir!” - həbsdə olan eks-prezident Mixail Saakaşvili xalqa müraciətində bildirib. “Biz əslində vətənimizi itiririk, hamımız səfərbər olub 26-da seçki məntəqələrinə getməsək, böyük fəlakətlə üz-üzə qalırıq. Nəinki Avropaya vizasız gediş-gəlişi itirəcəyik, nəinki ölkə kəskin şəkildə yoxsullaşacaq, bundan sonra ümumiyyətlə olmayacağıq və biz Rusiyanın bir hissəsinə çevriləcəyik”. Saakaşvili daha sonra yazır: “Ona görə də gəlin indiki vaxtda bir-birimizlə yarışmayaq, hamımız bir-birimizin əlindən tutub, seçicilərimizi seçki məntəqələrinə gətirək, Gürcüstanı birlikdə xilas edək. Mən bütün partiyaları və fəal insanları rayonlarda qeydiyyatda olan seçiciləri Tiflisdən məntəqələrə avtobuslarla, şəxsi avtomobillərlə daşınmasına kömək etməyə çağırıram. Tam səfərbər olmalıyıq!”
“Gürcüstanda dövlət çevrilişinə cəhd gözləmək olar. Buna fəal şəkildə hazırlıq gedir” - parlamentin spikeri Şalva Papuaşvili çıxış edib: “Bir çox amillər onu göstərir ki, konstitusiyaya zidd olaraq hökumət dəyişikliyinə hazırlıq davam edir. Buna çevriliş və ya başqa bir şey deyə bilərsiniz. Bu, 2020-ci ildəki cəhdin təkrarıdır”. “Gürcü Arzusu” partiyası hesab edir ki, müxalifət bütün ölkədə iğtişaşlar törətmək üçün seçki gününə yox, seçkidən sonrakı günə hazırlaşır.
Gürcü mətbuatı isə yazır ki, “sülh və əmin-amanlığın təmin edilməsi” “Gürcü Arzusu”nun seçkiqabağı kampaniyasının əsas şüarıdır. Partiya bu mövqeyini “Müharibəni yox, sülhü seç!” pankartlarında ifadə edir. Plakatlarda Ukraynada Rusiya tərəfindən bombalanmış binaların və kilsələrin fonunda “Gürcü Arzusu” hökuməti dövründə bərpa edilmiş və ya tikilmiş binaların fotoları əks etdirilir. Hakim partiyanın pankartları müxalifət və vətəndaş cəmiyyəti tərəfindən kəskin tənqid edilib, sosial şəbəkə fəalları “Gürcü Arzusu” əvəzindən Ukrayna xalqından üzr istəyiblər. Kəsəsi, bu seçkilərin gərgin olacağı bəllidir, bəs baş verənlərin fonunda regionu nə gözləyir və Azərbaycan bu məsələdə necə davranmalıdır?
Azad Məsiyev
Strateji Planlaşdırma və Araşdırmalar İnstitutunun rəhbəri Azad Məsiyevin “Yeni Müsavat”a bildirdiyinə görə, Birləşmiş Ştatlar Rusiyanı düşmən elan edib və onun ətrafında “qaynar ocaqlar” yaradır. Ekspert hesab edir ki, bunun üçün ABŞ öz siyasi qüvvələrini ayrı-ayrı ölkələrdə iqtidara gətirərək Rusiyaya qarşı istifadə edir: “Biz bunu Ukrayna, Moldova, Ermənistan nümunələrində görə bilirik. Eyni zamanda Saakaşvili dövründə də oxşar addım atılıb. Ona görə də Gürcüstanda cərəyan edən hazırkı proseslərdən görünür ki, əgər müxalifət seçkidə qalib gələ bilməsə, ölkədə xaos olacaq. Və bu məqsədlə Soros Fondu və müxtəlif maliyyə donorları hazırlıq görürlər. Milyarder İvanişvili bu günlərdə elan etmişdi ki, ABŞ Gürcüstandan Rusiya üçün ikinci cəbhə açmağı təklif edir və buna da razılıq verilməyib”.
Siyasi şərhçinin fikrincə, ABŞ Gürcüstanda xaos yarada və çevrilş həyata keçirə bilərsə, növbəti etapda Azərbaycanla bağlı hərəkətə keçəcək: “Cənubi Qafqazın aparıcı ölkəsi Azərbaycandır və ABŞ başda olmaqla, bir sıra Qərb ölkələri, beynəlxalq təşkilatlar Bakıya davamlı təzyiqlər edirlər. Amerikalılar Gürcütanda öz adamlarını hakimiyyətə gətirdikdən sonra Azərbaycanda çevriliş üçün cəhd edə bilərlər. Çünki Azərbaycan balanslaşdırılmış xarici siyasət yürüdür və bu da Vaşinqtonun xoşuna gəlmir. Amerikalılar tələb edirlər ki, tərəfini müəyyənləşdir - ya bizimləsən, ya da yox...”
“Ölkələrin Baş nazir müavinlərinin həmsədrlik etdiyi Rusiya, Azərbaycan və Ermənistan işçi qrupunun Cənubi Qafqazda kommunikasiyaların açılması ilə bağlı əsas vəzifəsi həm Bakıya, həm də İrəvana uyğun həll yolları tapmaqdır”.
Bu barədə Rusiya Federasiyası Xarici İşlər Nazirliyinin rəsmi nümayəndəsi Mariya Zaxarova brifinqdə bildirib.
O, işçi qrupunun bu istiqamətdə fəal iş apardığını və bundan sonra da tərəfdaşlara hərtərəfli köməklik göstərməyə hazır olduğunu qeyd edib. Zaxarova vurğulayıb ki, bütün Cənubi Qafqaz regionu kommunikasiyaların açılmasından faydalanacaq.
Ola bilsin, kimsə yuxuda görüb ki, hakim “Vətəndaş Müqaviləsi” Partiyası 2026-cı il seçkilərində iştirak etməyəcək, amma biz bəzi dairələri sevindirmək fikrində deyilik.
Teleqraf.com xəbər verir ki, bunu Ermənistan parlamentindəki hakim “Vətəndaş Müqaviləsi” fraksiyasının rəhbəri Hayk Koncoryan deyib.
Siyasətçi Baş nazir Nikol Paşinyan və bu partiyanın “xalq tərəfindən seçilmiş siyasi qüvvə” olduğunu bildirib.
Koncoryan bu “uğurlu dövr”də partiyanın Ermənistanda mühüm funksiya yerinə yetirdiyinə və bundan sonra da belə davam edəcəyinə inandığını söyləyib:
“Biz Ermənistan vətəndaşlarından mandat almış siyasi qüvvəyik, xalqla üzvi şəkildə bağlıyıq. Əgər xalq bizə güvənmək qərarı veribsə, o zaman biz o missiyanı məmnuniyyətlə yerinə yetirəcəyik”.
Fraksiya rəhbəri əlavə edib ki, “Vətəndaş Müqaviləsi” bir çox vədləri yerinə yetirib. Onun sözlərinə görə, Paşinyan hökuməti hər şeyi bilir və boşluqlar üzərində işləyir.
İsrailin İrana cavab zərbələri Yaxın Şərqdə gərginliyin artmasına gətirib çıxarmamalıdır.
“Report” TASS-a istinadən xəbər verir ki, bunu ABŞ-nin dövlət katibi Antoni Blinken deyib.
"İsrailin eskalasiyanın daha da artmasına səbəb olmayacaq şəkildə cavab verməsi çox vacibdir", - o qeyd edib.