Ermənistan cəmiyyətində yeni savaş mövzusu hələ də öz aktuallığını qoruyub, saxlamaqdadır. Erməni toplumunda revanşist əhval-ruhiyyə tam şəkildə arxa plana çəkilməyib. Bəzi erməni siyasi dairələri Azərbaycanla yenidən müharibəyə başlayıb, qalib gəlməyin mümkün olduğunu iddia edirlər. Bu, daha çox Ermənistana ABŞ, Fransa və Avropa Birliyinin verdiyi dəstəyə bağlı ümidlərdən qaynaqlanır. Və bu baxımdan, böyük ehtimalla erməni toplumuna yeni xəyallar hələ bir müddət də davam edəcək.

Halbuki, Ermənistan cəmiyyətində mövcud reallıqlara daha praqmatik yanaşanlar da olmamış deyil. Bu düşərgəni təmsil edənlər ABŞ, Avropa Birliyi və Fransaya çox böyük ümidlərin bəslənməsinin Ermənistanı yeni faciələrə sürükləyə biləcəyini düşünürlər. Ona görə də, Paşinyan hakimiyyətinin Fransanın təsiri altına düşərək, sülh prosesindən uzaqlaşmasını böyük səhv hesab edirlər. Onların əsas arqumenti hazırda Ermənistanı himayə edən beynəlxalq güclərin həlledici məqamda kənara çəkilmək vərdişlərinə sadiq olması ilə birbaşa bağlıdır.

Digər tərəfdən isə rəsmi İrəvan Rusiyanı Ermənistanda dövlət çevrilişi planları qurmaqda da suçlayır. Ermənistan parlamentinin spikeri Alen Simonyan iddia edir ki, Rusiya Ermənistana qarşı uzun müddətdən bəri intensiv şəkildə hibrid müharibə aparır. Onun fikrincə, erməni soyadlı Rusiya propoqandistlərinin Ermənistan əhalisini Paşinyan hakimiyyətinə qarşı iğtişaşlar törətməyə çağırmaları Kremlin rəsmi İrəvana düşmənçiliyini artıq açıq müstəviyə keçirib.

Ermənistan parlamentinin keçmiş vitse-spikeri Eduard Şarmazanov isə tamamilə fərqli mövqedədir. Onun fikrincə, Qərbə güvənib, Rusiyanı düşmənə çevirmək Ermənistanın mövcudluğunu təhlükə altına salır. Çünki Qərbin əsas hədəfi Ermənistanı müdafiə etmək deyil, Rusiyanı Cənubi Qafqazdan çıxmaqdan ibarətdir: "Baş nazir Nikol Paşinyana təlimat veriblər ki, Ermənistanı Rusiyaya qarşı ikinci cəbhəyə çevirsin. Bunun əvəzində Nikol Paşinyan Avropada təhlükəsiz həyat təminatı alıb. Ermənistan isə Qərb və Rusiya arasında savaş poliqonuna çevrilib".

Keçmiş erməni vitse-spiker hesab edir ki, Ermənistanın müttəfiqləri yalnız Rusiya və İran ola bilər: "Ancaq hazırda Ermənistanda ağıllı və məntiqlə düşünə bilən hakimiyyət yoxdur. Bir az analitik düşüncəsi olan hər kəs baş nazir Nikol Paşinyanın Ermənistanı fəlakətə apardığını anlaya bilər. Ermənistan baş nazirinin bir çox tərəfdarları da artıq bu reallığı anlamağa başlayıblar".

Onu da qeyd etmək lazımdır ki, bəzi beynəlxalq qurumların, xüsusilə də, Avropa Parlamentinin Azərbaycan əleyhinə qəbul etdiyi qərəzli qətnamələr də Ermənistanda gələcəyə ümidləri yüksəltmək üçün yetərli olmayıb. Erməni politoloq Suren Surenyants bunu Avropa Parlamentinin qətnamələrinin icra mexanizmlərinin olmaması ilə əlaqələndirir: "Həmin sənədlər tövsiyyə xarakteri daşıyır. Bu qətnamələr Avropa Birliyinin icra orqanlarının siyasi qərarlarına hər hansı ciddi təsirlər göstərmir".

Erməni politoloq hesab edir ki, Avropa parlamentariler Ermənistanla Qərb ölkələrinin hökumətləri isə bunun əksinə Azərbaycan ilə əməkdaşlığa üstünlük verirlər: "Qərb dövlətləri Azərbaycanla hər iki tərəfə sərfəli olan iqtisadi-ticari müqavilələr bağlayırlar. Bu, o deməkdir ki, Qərb siyasi dairələri erməni mentalitetinə yaxşı bələddirlər. Onlar bilirlər ki, ermənilər qulaqları ilə düşünürlər və ona görə də bizim eşitmək istədiklərimizi söyləyirlər. Həlledici məqamlarda isə Qərb Ermənistana heç bir məsələdə ümid bəslədiyimiz dəstəyi verməyəcəklər. 44 günlük savaşda biz buna artıq şahid olmuşuq. Yeni müharibə olsa, yenə də eyni situasiya təkrarlanacaq".

Maraqlıdır ki, bu deyilənlərin təsdiqi olaraq, baş nazir Nikol Paşinyanın yaxın ətrafı II Qarabağ savaşı dövrünə aid bəzi sensasion məlumatları Ermənistan mətbuatına sızdırıblar. Həmin məlumatlara görə, 16 oktyabr 2020-ci ildə baş nazir Nikol Paşinyan Təhlükəsizlik Şurasının toplantısında müharibənin dərhal dayandırılmasının vacibliyini bildirib. O, vurğulayıb ki, Ermənistanın savaş resursları tamamilə tükənib və dövlətçilik artıq real təhlükə qarşısında qalıb.

Buna cavab olaraq, nazirlərdən birisi ABŞ-ın savaşı dayandırmaq imkanlarını soruşub. Baş nazir Nikol Paşinyan isə ABŞ-ın belə bir niyyətinin olmadığını bildirib. Erməni baş nazir vurğulayıb ki, ABŞ-da hər kəs seçkilər barədə düşünür və onları hazırda Ermənistan ümumiyyətlə, maraqlandırmır. Bir digər nazir isə Fransaya müraciət etməyi təklif edib. Baş nazir Nikol Paşinyan isə təəssüflə bildirib ki, bu da mümkün deyil, çünki Fransa prezidenti Emmanuel Makronun Azərbaycan lideri İlham Əliyevə təsir imkanları yoxdur.

Nəhayət, çaşqınlıq keçirən və şoka düşdüyünü gizlədə bilməyən parlament sədrinin müavini baş nazir Nikol Paşinyandan müharibəni kimin dayandıra biləcəyini soruşub. Erməni baş nazir isə bu məsələdə indi yalnız Rusiyaya ümid etdiyini vurğulayıb. Və baş nazir Nikol Paşinyan savaşın durdurulması üçün Rusiya prezidenti Vladimir Putin ilə intensiv təmasları davam etdirdiyini də bildirib.

Bütün bunlardan konkret nəticələr də çıxartmaq olar. Birincisi, Qərbin Ermənistana verdiyi dəstəyin həlledici məqamda effektiv olacağına Ermənistanın hakim dairələrində artıq inanmırlar. Baş nazir Nikol Paşinyanın isə Ermənistanı yanlış istiqamətə sürüklədiyini anlayan bir çoxları artıq narahatlıq keçirtməyə başlayıb.

Çünki hazırda böyük ölçüdə məhz II Qarabağ savaşı dövründə mövcud olan situasiya yaranmağa başlayıb. Hər halda, ABŞ-ın başı yenə də daxili seçkilərə qarışıb, rəsmi İrəvan isə Ermənistanı tamamilə darmadağın edilməkdən xilas edən Rusiya ilə münasibətləri düşmənçilik həddinə qədər korlayıb. Üstəlik, Azərbaycan indi Fransaya da ümumiyyətlə, əhəmiyyət vermir. Rəsmi İrəvan isə belə situasiyada Fransanın təlimatlarına uyaraq, hərbi təxribatlar törətməklə, Azərbaycanla növbəti dəfə müharibə təhlükəsini aktuallaşdırmağa cəhd göstərir.

Halbuki, yeni müharibənin baş verəcəyi təqdirdə, ABŞ və Qərbin Ermənistana dəstək verə bilməyəcəyini anlamaq o qədər də çətin deyil. Üstəlik, bu dəfə Ermənistanın xəyanətlərinə cavab olaraq, Rusiya da yeni savaşın dayandırılmasında maraqlı olmaya bilər. Belə qeyri-müəyyən situasiyada Paşinyan hakimiyyəti daxilindən məxfi məlumatların sızdırılması Ermənistanda çevriliş ehtimalını artırır. Hər halda, baş nazir Nikol Paşinyana qarşı artıq onun yaxın ətrafının da hərəkətə keçmiş ola biləcəyi qətiyyən istisna deyil. Və onu tezliklə elə özünün ən çox inandığı siyasi komandası da devirə bilər.(musavat.com)