 |
|
Ukraynanın Rusiyanın işğalı altında olan 4 bölgəsində keçirilən ilhaq referendumu böyük fərqlə “Rusiyanın xeyrinə” nəticələnsə də, Kiyev administrasiyası və Qərb ölkələri nəticələri tanımayacaqlarını açıqlayıb. Bəs Moskvanın növbəti planı nədir?
Rusiya separatçı Donetsk, Luqansk və Xerson və Zaporojye vilayətlərində keçirilən referendumlarında xalqın 99 faizindən çoxunun ilhaqın lehinə səs verdiyini iddia edir. Ukrayna referendumun nəticələrini etibarsız və əsassız, BMT və ABŞ isə səsverməni qeyri-qanuni adlandırıb.
Nəticələrin açıqlanmasından sonra Donetsk və Luqansk liderlərinin Rusiyaya birləşmək üçün rəsmi müraciət etdikləri, Xerson və Zaporojye rəhbərlərinin isə tezliklə müraciət edəcəyi məlum olub.
“TORPAQLARIMIZI GERİ ALACAĞIQ”
Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenski deyib: “İşğal olunmuş ərazilərdəki bu cəfəngiyyatı, hətta referendumun təqlidi də adlandırmaq olmaz”.
Zelenski ilhaq referendumlarının Ukraynanın strategiyasını dəyişməyəcəyini və ölkənin işğal olunmuş torpaqlarını geri alacaqlarını bildirib: “Biz irəliləyirik və ölkəmizi xilas edirik”.
BMT-dən AÇIQLAMA
BMT-nin Baş katibinin Siyasi və Sülh Quruculuğu Məsələləri üzrə müavini xanım Rozmari DiKarlo referendumların beynəlxalq hüquqa əsasən qanunsuz olduğunu deyib.
"Bir dövlətin xalqın iradəsini təmsil etdiyi iddiası ilə başqa bir dövlətin ərazisini zorla ələ keçirmə cəhdini qanuniləşdirmək məqsədi daşıyan birtərəfli hərəkətlər beynəlxalq hüquq baxımından qanuni olaraq qəbul edilə bilməz" - BMT Təhlükəsizlik Şurasında çıxış edən Dikarlo deyib.
AVROPA İTTİFAQI NƏTİCƏLƏRİ PİSLƏYİR
Avropa İttifaqının Xarici Əlaqələr və Təhlükəsizlik Siyasəti üzrə Ali Nümayəndəsi Josep Borrel Aİ-nin referendumları və onların nəticələrini pislədiyini açıqlayıb.
"Aİ qanunsuz referendumların keçirilməsini və onların saxtalaşdırılan nəticələrini pisləyir. Bu, sistematik insan haqları pozuntuları arasında Ukraynanın suverenliyinin və ərazi bütövlüyünün növbəti pozulmasıdır”, - o “Twitter” hesabında yazıb.
NATO-dan REAKSİYA
NATO-nun baş katibi Yens Stoltenberq sosial media hesabından verdiyi açıqlamada referendumun nəticələrinin etibarlı olmadığını bildirib.
Ukrayna lideri Zelenski ilə telefonla danışdığını açıqlayan Stoltenberq deyib:
“NATO müttəfiqlərinin Ukraynanın suverenliyi və özünümüdafiə hüququna dəstəyinin sarsılmaz olduğunu açıq şəkildə ifadə etdim. Rusiyanın təşkil etdiyi saxta referendumların heç bir legitimliyi yoxdur və beynəlxalq hüququn açıq şəkildə pozulmasıdır. Bu torpaqlar Ukraynaya məxsusdur”.
ABŞ: “NƏTİCƏNİ TANIMIRIQ”
ABŞ dövlət katibi Antoni Blinken də "Rusiyanın şeytani planı" olaraq xarakterizə etdiyi referendumun nəticələrini tanımayacaqlarını açıqlayıb.
Blinken ukraynalıların torpaqlarını geri alması üçün dəstəyi davam etdirəcəklərini bildirib.
MOSKVANIN NÖVBƏTİ ADDIMI NƏ OLACAQ?
Növbəti prosesdə yaxın günlərdə Rusiya lideri Vladimir Putinin parlamentdə çıxış edəcəyi və sözügedən bölgələrin Rusiyaya birləşdirilməsini elan edəcəyi gözlənilir.
Kremlin sözçüsü Dmitri Peskov bildirib ki, Rusiya prezidenti Vladimir Putinin qondarma Donetsk Xalq Respublikasının rəhbəri Denis Puşilin və qondarma Luqansk Xalq Respublikasının lideri Leonid Paseçniklə ünsiyyəti baş tutacaq.
"Bu və ya digər şəkildə, əlbəttə ki, ünsiyyət olacaq, planlar hələ hazırlanır", - Peskov aydınlıq gətirib.
Kremlin sözçüsü Putinin DXR və LPR liderləri ilə görüşlərinin nə vaxt keçirilə biləcəyi ilə bağlı suala qəti cavab verməyib.
"Vaxtında sizə məlumat verəcəyik" - Peskov bildirib.
Digər tərəfdən, bütün bölgələr Rusiyanın nəzarəti altında deyil. Avropanın ən böyük atom elektrik stansiyasının yerləşdiyi Zaporojye vilayətinin mərkəzi hələ də Ukrayna qüvvələrinin nəzarəti altındadır, Donetskin bütün ərazisi hələ Rusiya qüvvələri tərəfindən ələ keçirilməyib.
Kremlin sözçüsü Dmitri Peskov dünən jurnalistlərə açıqlamasında bu mövzuya toxunub:
“(qondarma) Donetsk Xalq Respublikası torpaqlarının hamısı hələ azad edilməyib. Söhbət 2014-cü ildən etibarən sərhədlərin müəyyən edildiyi bölgədən gedir. Ona görə də Donetsk Xalq Respublikasının bütün torpaqları azad edilməlidir”.
Mənbə: Musavat.com
Bu gün səhər Ermənistanın Abaran şəhərinin mərkəzində tələbələr və məktəblilər şəhərlərarası yolu bağlayaraq, hakimiyyətdən öz dostlarının, tələbə yoldaşlarının sərhəddən geri çəkilməsini tələb ediblər.
Axar.az xəbər verir ki, bu barədə erməni mediası yazır.
Belə ki, erməni tələbələr və şagirdlər İrəvanın sərhəddə törətdiyi təxribatın nəticəsində Ermənistan silahlı qüvvələrinin hərbçiləri arasında ölüm hallarının artmasına etiraz olaraq, strateji yolu kəsiblər.
Polislər yolu bağlayan aksiyaçıları zor gücünə dağıdıb. Müəllimlərdən biri mediaya açıqlamasında gənc əsgərlərin Azərbaycan ilə sərhəddən geri çəkilməsini tələb etdiklərini bildirib.
Qeyd edək ki, Ermənistan silahlı qüvvələrinin 27 sentyabr axşam saatlarında törətdiyi təxribata Azərbaycan Ordusunun adekvat cavabı nəticəsində 3 erməni hərbçisi (biri batalyon komandiri olmaqla – red.) məhv edilib.
“Sabah saat 15:00-da Kremldə yeni ərazilərin Rusiyaya daxil olmasına dair rəsmi sənədlər imzalanacaq”.
Bunu Kremlin mətbuat katibi Dmitri Peskov bildirib.
Kremlin sözçüsü əlavə edib ki, imzalanma prosesindən dərhal sonra Rusiya Prezidenti Vladimir Putinin geniş çıxışı olacaq.
ABŞ Prezidenti Co Bayden növbəti dəfə davranışı ilə müzakirələrə səbəb olub.
“Star” qəzeti xəbər verir ki, o bu dəfə də mərhum konqresmenə müraciət edib.
Baydenin "Ceki buradasan? Ceki haradadır? Düşünürəm ki, burada olmalıdır" sözləri prezidentin qocaqlıq səbəbindən özündə olmadığı ilə bağlı müzakirələri yenidən gündəmə gətirib.
Co Baydenin harada olduğunu soruşduğu konqresmen Ceki Valorski avqustda avtomobil qəzasında həlak olub.
Bayden aclıq mövzusunda konfransda çıxışı zamanı Valorskinin öldüyünü unudub. Üstəlik, konqres üzvünün ölümündən sonra yazılı başsağlığı mesajı da dərc olunub.
Ağ Evin sözçüsü Karin Jan-Pyer isə yerli mətbuatın Baydenin davranışları ilə suallarına dəqiq cavab verməyib. O bildirib ki, prezident Valorskinin işinə hörmət əlaməti olaraq sabah onun ailəsinə baş çəkəcək.
Qeyd edək ki, ABŞ Prezidenti Co Bayden növbəti dəfə qəribə davranışları ilə gündəmə gəlib.
İranın Loristan əyalətində Məhsa Əmininin ölümündən sonra başlayan nümayişlərdə indiyədək 120 nəfər saxlanılıb.
Xarici KİV xəbər verir ki, bunu İranın Loristan əyalətinin baş prokuroru Məhəmməd Rezm deyib. O, Tehranda nümayişlərdə həyatını itirən Loristan mühafizəçisi Ferid Kerempurun ailəsinə başsağlığı verib.
Rezm qeyd edib ki, etirazlarda saxlanılanların çoxu daha əvvəl də polis tərəfindən dəfələrlə saxlanılmış şəxslərdir.
“Bu insanlar qanun qarşısında lazımi cəzalarını alacaqlar”,- deyə o söyləyib.
Qeyd edək ki, Məhsa Əminin ölümündən sonra ölkə daxilində başlayan nümayişlərdə Gilan əyalətində 739, Mazandaran əyalətində 450, İlam şəhərində 180 nəfərin saxlanılıb.
“Bəzi ölkələr, o cümlədən respublikanın müttəfiqləri yüz milyonlarla dollar dəyərində silah-sursat verməkdən imtina ediblər. Halbuki bunun üçün ilkin sifariş verilib”.
Oxu.az xəbər verir ki, bu barədə Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyan bildirib.
“Bizdə elə hallar olub ki, yüz milyonlarla dollar ödənilib, lakin tədarüklə bağlı öhdəliklər yerinə yetirilməyib. O cümlədən müttəfiq ölkələr tərəfindən də bu öhdəliklərin yerinə yetirilmədiyi hallar olub. Bunlar ağrılı reallıqlardır və biz vəziyyəti dərindən təhlil etməliyik”, - deyə Paşinyan Ermənistan parlamentinin iclasında qeyd edib.
Ermənistan mətbuatının iddiasına görə, Paşinyanın nitqində nəzərdə tutulan ölkələrdən biri Rusiyadır. Ermənistanın 400-600 milyon dollar arası ödəniş etməsinə baxmayaraq, Moskvanın müqavilə üzrə nəzərdə tutulmuş hava hücumundan müdafiə, reaktiv yaylım atəş sistemləri və bir çox digər silahları bu ölkəyə vermədiyi bildirilir.
Hindistan Ermənistana 244,7 milyon dollar dəyərində silah-sursat göndərəcək.
“Qafqazinfo xəbər verir ki, bu barədə məlumatı “The Economic Times” qəzeti yayıb.
Məlumata görə, sözügedən silah-sursat iki ölkə arasında sentyabrın əvvəlində imzalanan müqavilələr əsasında göndəriləcək.
Müqavilələrə əsasən, Hindistan Ermənistana yerli istehsalı olan “Pinaka” reaktiv yaylım atəşi sistemləri, eləcə də tank əleyhinə raketlər və silah-sursat partiyası göndərəcək. Bildirilir ki, bu müqavilə ilə Hindistan “Pinaka” sistemlərini ilk dəfə olaraq xarici ölkəyə satacaq.
Ukrayna Müdafiə Qüvvələri 11 yaşayış məntəqəsi ərazilərində rus ordusunun hücumlarını dəf edib.
Bu barədə Ukrayna Silahlı Qüvvələri Baş Qərargahı məlumat yayıb.
“Bu gün Ukrayna Müdafiə Qüvvələrinin bölmələri Zaytsevo, Mayorsk, Zaliznoye, Otradovka, Nikolayevka, Ozeryanovka, Pervomayskoye, Pobeda, Novomikaylovka, Pavlovka və Bezymyannı qəsəbələrində rus hərbçilərinin hücumlarının qarşısını alıb”, - Baş Qərargah bildirib.
Fransa Prezidenti Emmanuel Makron Parisdə işgüzar səfərdə olan Ermənistan Baş naziri Nikol Paşinyanı qəbul edib. Görüşdə ikitərəfli əlaqələr və Azərbaycan-Ermənistan sərhədindəki vəziyyət müzakirə olunub. Makron qeyd edib ki, 2 ölkə arasında danışıqlar bərpa olunmalıdır: "Güc tətbiqi nə Ermənistan, nə də Azərbaycan üçün həll yolu deyil və dialoq dərhal bərpa edilməlidir. Biz də bilirik ki, müzakirəsini gözləyən məsələlər çoxdur. Lakin onlar istisnasız olaraq danışıqlar yolu ilə həll edilməlidir". Nikol Paşinyan da Azərbaycanla sülh müqaviləsinin imzalanmasına "maraqlı" olduğunu söyləyib. Baş nazir bildirib ki, Azərbaycanla münasibətlərin uzunmüddətli nizamlanması üçün sülh müqaviləsinin imzalanmasını zəruridir. Ancaq Paşinyan öz şərtini açıqlamağı da unutmayıb. Onun sözlərinə görə, sülh sənədi MDB-nin 1991-ci il 8 dekabr tarixli sazişi çərçivəsində sərhədlərin qarşılıqlı tanınması əsasında imzalanmalıdır: "Ermənistan ölkələrin milli qanunvericiliyinə uyğun olaraq regionda kommunikasiyalar açmağa və yeni kommunikasiyalar qurmağa hazırdır".
DİA.AZ-ın məlumatına görə, Nikol Paşinyanın Fransaya səfərini və Prezident E.Makronla görüşünü "Şərq"ə şərh edən politoloq İlqar Vəlizadə bildirib ki, Rusiyadan istədiyi dəstəyi ala bilməyən Ermənistan Qərb ölkələrindən imdad diləyir. Analitik bildirib ki, İrəvanın əsas hədəfi ölkənin təhlükəsizliyi ilə bağlı yardım almaqdır: "Paşinyan düşünür ki, Rusiyadan fərqli olaraq ABŞ və Fransa Ermənistanın yanında olacaq, ermənilərin haqlarını sonadək müdafiə edəcəklər. Ona görə də Qərb ölkələrinin Azərbaycana təzyiq göstərmələrinə nail olmağa çalışır. Məsələ ondadır ki, Vaşinqton və Paris Bakı ilə çox ehtiyatlı davranır və Ermənistana birmənalı dəstək vermirlər. Çünki İrəvana birmənalı dəstək Azərbaycanın itirilməsi deməkdir. Qərb Azərbaycanı özünə strateji tərəfdaş bilir. Xüsusən, enerji məsələsində ölkəmizin əhəmiyyətini yüksək dəyərləndirirlər. Yəni burada həm siyasi, həm də iqtisadi itkilərdən söhbət gedir. Azərbaycan təhlükəsizlik prizmasında regionun ən etibarlı dövlətidir. İranla düşmən münasibətdə olan ABŞ və Avropa ölkələri Bakının strateji tərəfdaşlığını gözardı edə bilməzlər. Azərbaycanı itirmək Orta Asiyadan məhrum olmaqdır".
İ.Vəlizadə vurğulayıb ki, Qərb Ermənistanı da tamamilə əlindən buraxmaq istəmir: "Ermənistanın qərbyönlü siyasətini dəstəkləyərək, İrəvanı özünə tərəf çəkmək niyyəti güdür. Amma burada Rusiya faktoru da önəmlidir. Moskvanın başı nə qədər qarışıq da olsa, Paşinyanın Qərbdən yardım dilənməsinə, daha doğrusu, ABŞ və Avropa ölkələrinin Ermənistana siyasi-hərbi dəstək verməsinə imkan verməyəcək. Belə məqamda Rusiya dərhal öz rıçaqlarını işə salacaq və Qərbin yardımı "mənzil başına çatmayacaq".
İkinci Qarabağ müharibəsinin başlaması tarixindən 2 il ötdü. Vətən müharibəsi adlandırılan 44 günlük savaş Azərbaycanın Ermənistan üzərində hərbi qələbəsi ilə dayandı. Yekunlaşdı demək olmur, çünki işğalda olan ərazilərimizin 80 faizi Azərbaycan Ordusunun qüdrəti ilə azad olunsa da, Qarabağda suverenliyimizin bərpa olunmadığı şəhərlərimiz var – Xankəndi, Xocalı, Xocavənd, Ağdərə kimi. İkinci Qarabağ müharibəsini dayandıran 10 noyabr Üçtərəfli Birgə Bəyanatda qeyd olunan bəndlərin demək olar ki, yarısından çoxu Ermənistan tərəfindən icra edilmir. Bununla yanaşı, sərhəddə düşmən tərəf geniş təxribatlara əl atmaqdadır.
Bu il sentyabrın 13-14-ü tarixlərində Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən genişmiqyaslı təxribat nəticəsində qanlı döyüşlər başladı, hər iki tərəf yenidən itkilər verdi. Ortada olan fakt göstərir ki, rəsmi İrəvan sülhdən yayınmaqda israrlıdır. Hazırda istər Qarabağla bağlı, istərsə də sülh sazişi ilə bağlı qeyri-müəyyənlik hökm sürür.
DİA.AZ-ın məlumatına görə, hazırkı prosesi AYNA-ya müsahibəsində şərh edən “Atlas” Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri, politoloq Elxan Şahinoğlu deyib ki, əslində Qarabağla bağlı məsələ aydındır:
- Ermənistan hakimiyyəti Qarabağla bağlı məsələni Rusiyanın ixtiyarına buraxıb. Paşinyan belə deyək, Qarabağ yükünü daşımaq istəmir. Bunu Baş nazir Ermənistan Parlamentində bəyan etdi, bildirdi ki, Ermənistanın ərazisi 29 min kvadratkilometrdir. BMT Baş Assambleyasında Paşinyan bu fikrini yenidən təkrarladı.
Əslində Paşinyan BMT-də ikibaşlı danışdı: Azərbaycanı ittiham etdi, absurd məsələlərdə günahlandırdı, amma öz ölkəsinə, cəmiyyətlərinə də mesaj verdi. Bildirdi ki, əraziləri nə qədərdir və o ərazilərə Qarabağ daxil deyil. Dolayısı ilə bildirdi ki, Ermənistan Azərbaycanla razılaşmalıdır, əks təqdirdə müharibə olacaq, itkilər verəcəklər.
İndi Rusiya Ukraynaya qarşı işğalçı müharibədə məğlubiyyətə doğru gedir. Rusiyanın məğlubiyyəti Azərbaycan üçün də, Ermənistanın özü üçün də faydalıdır. İrəvanda anlamalıdırlar ki, Rusiyanın boyunduruğundan qurtulmalı, Azərbaycan və Türkiyə ilə münasibətləri normallaşdırmalıdırlar. Bu halda rahat yaşaya bilərlər.
“Bir yaşlı erməni Rusiyaya videomüraciətində dedi ki, “Moskva, bütün bəlalar sizinlə bağlıdır, azərbaycanlılar, türklər bizim düşmənimiz deyil. Biz 600 il Osmanlının içində normal yaşamışıq, amma siz gəldiniz aləmi bir-birinə qatdınız”
- Ermənilər bunu anlayacaqlarmı?
- Ermənistan cəmiyyətində normal düşüncəli insanlar da var. Məsələn, bu günlərdə bir video qarşıma çıxdı. Bir yaşlı erməni Rusiyaya videomüraciətində dedi ki, “Moskva, bütün bəlalar sizinlə bağlıdır, azərbaycanlılar, türklər bizim düşmənimiz deyil. Biz 600 il Osmanlının içində normal yaşamışıq, amma siz gəldiniz aləmi bir-birinə qatdınız”. Davam edir ki, Daşnaksütyunu Rusiya yaratdı, Osmanlıya xəyanətə sövq etdilər, sonunda da hazırkı rəzil vəziyyətə düşdülər. Əslində erməni qoca haqlı idi. Deməyim odur ki, onlarda da normal düşüncəli adamlar var, sadəcə sayı azdır.
- Hazırda sülhün yaradılması istiqamətində əsas vasitəçi Rusiya, yoxsa Qərbdir?
- Rusiya ənənəvi vasitəçidir. Amma Qərb indi daha çox aktivlik nümayiş etdirir. Məsələn, Avropa İttifaqının təşkilatçılığı ilə Brüsseldə liderlərin 4 görüşü keçirilib. Hər görüşdə də sülh istiqamətində müəyyən razılıq əldə edilib. Ən əsası, heç bir görüşdə, görüşdən sonra verilən açıqlamada, bəyanatda “Dağlıq Qarabağ” ifadəsi işlədilməyib. Avropa İttifaqının vasitəçiliyi tərəflərin hər ikisi üçün faydalıdır. Sadəcə Paşinyan çəkinir, daxili qarşıdurmadan, devrilməsindən qorxur. Ona görə də razılaşmaların icrasını uzadır, vaxt qazanmağa çalışır.
- Bir də İrandan anti-Azərbaycan mövqeli bəyanatlar gəlir. Rəsmi İrəvan bir qədər də bundan ruhlanmır ki?
- Əlbəttə, Paşinyanın gedişlərinə İranın mövqeyi də təsir göstərir. Problemin birini də məhz Tehran rejimi yaradır. İranı ixtişaşlar başına götürüb, aləm qarışıb bir-birinə, amma İran deputatları yığışıb Azərbaycanı müzakirə edirlər. Ağlasığmaz bəyanatlar verirlər. “Azərbaycan sionistlərlə dostluq edir”, “Sərhədlər bizim qırmızı xəttimizdir” kimi bəyanatlar səsləndirirlər. 30 il Azərbaycan əraziləri işğalda oldu, bir dəfə İran rəsmiləri, deputatları tərəfindən eşitmədik ki, “sərhədlərin dəyişdirilməsi yolverilməzdir”. Amma o ifadəni indi işlədirlər. Halbuki işğalçılıq edərək sərhədləri dəyişdirən Ermənistan idi. Tehrana demək lazımdır ki, gedib öz məsələlərini həll etsin. Təbrizdə “milli hökumət” şüarları səsləndirilir. Bunu İran başa düşməlidir. Azərbaycanı hədələməklə Tehran rejimi özünə quyu qazır.
- İranı Zəngəzur dəhlizi narahat edir. Bunun səbəbi nədir?
- İranın qorxusu odur ki, Zəngəzur dəhlizi reallaşacağı təqdirdə bunların Ermənistanla sərhədləri olmayacaq. Ona görə də təhdid xarakterli bəyanatlar səsləndirirlər. Amma Azərbaycan öz siyasətini davam etdirməlidir. Əsasən də iki istiqamətdə işlər görülməlidir.
“Ermənistanla 3 sənəd imzalanmalıdır: sərhədlərin müəyyənləşməsi, dəhlizin açılması və sülh sazişi. Hələ ki, bu üç sənədin heç birinin reallaşmasında irəliləyiş yoxdur”
- Onlar hansı istiqamətlərdir?
- Birincisi, Ermənistanla 3 sənəd imzalanmalıdır: sərhədlərin müəyyənləşməsi, dəhlizin açılması və sülh sazişi. Hələ ki, bu üç sənədin heç birinin reallaşmasında irəliləyiş yoxdur. Düşünürəm ki, bunun reallaşması istiqamətində işləməli, irəliləyişə nail olmalıyıq. İkinci istiqamət isə daha əsasdır. Bu, Qarabağ məsələsidir. Biz işğalda qalan ərazilərdə Azərbaycanın suverenliyinin bərpasını təmin etməliyik. Qarabağda isə yenə deyirəm, Ermənistanla yox, faktiki olaraq Rusiya ilə üz-üzəyik. Düşünürəm ki, Rusiyanın Ukraynadakı uğursuzluqları çoxalarsa, mərkəzdənqaçma meylləri artarsa, Rusiya faktorunu Qarabağdan, ümumiyyətlə bölgədən çıxarmaq daha asan olacaq.