Türkiyəli daxili xəstəliklər üzrə mütəxəssis, professor Canan Karatay quyruq yağının faydalarından danışıb.

Türkiyə mətbuatı xəbər verir ki, heyvan mənşəli yağlar xolestrini tətiklədiyi üçün insanlar bu yağları istifadə etməkdə ehtiyat edir.

C.Karatay isə bildirib ki, bu yağlardan düzgün istifadə edilərsə, yalınız fayda verə bilər.

Onun sözlərinə görə, bədənin funksiyalarını dəstəkləyən quyruq yağı ömür uzadır.

Canan Karatay quruq yağının əridib işlədildikdə ən təbii və ən sağlam yağ olduğunu deyir. O söyləyib ki, bu növ yağlar olmadan hüceyrələr fəaliyyət göstərə bilməz.
Heyvanın onurğasının son hissələrində yerləşən bərk heyvan piyinə quyruq yağı və ya daxili piy deyilir. Tərkibindəki omeqa yağ turşularına əlavə olaraq, kalsium, kalium və dəmir kimi minerallar bədən funksiyalarını əhəmiyyətli dərəcədə dəstəkləyir, damarlardakı tıxanıqlığın qarşısını alaraq ürək sağlamlığını qoruyur, an təzyiqini nizamlayır, sinir hüceyrələrini gücləndirərək, iflic, titrəmə, revmatizma kimi problemlərin qarışını alır.

Həkim həmçinin əlvə edib ki, əridilmiş quyruq yağı dizlərdəki ağrıya da faydalıdır. Bu yağı əridərək ağrıyan yerlərinizə çəksəniz, sancıları azaldacaq və əzələ ağrılarını yüngülləşdirəcək.

Bununla belə professor mütləq həkimlə məsləhətləşməyi tövsiyə edir.

Twitter

Azərbaycanda avqustun 15-dən internetin minimum qiyməti 18 manatdan 25 manata qaldırılıb. Həmçinin, əvvəl minimum 40 Mbit olan sürət 100 Mbit sürətə yüksəldilib.

Lakin ölkənin bəzi qəsəbə və kəndlərində hələ də internet xətləri yoxdur. Bu problem koronavirus pandemiyası zamanı dərslərin onlayn keçirilməsi məsələsində də aktuallaşmışdı. İnterneti olmayan kənd məktəblərinin şagirdləri ancaq teledərslərin ümidinə qalmışdı.

Bəs hazırda Azərbaycanda neçə kənddə internet yoxdur?

Məsələ ilə bağlı "Aztelecom” MMC-dən Bizim.Media-nın sualına konkret cavab verilməsə də, son 3 il ərzində ucqar kəndlərin internetlə təmin olunmasını bildiriblər:

"Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyi tərəfindən 2021-ci ildən etibarən ölkənin ən ucqar yaşayış nöqtələrində də əhali və təşkilatlar üçün yüksəksürətli internetə çıxış, həmçinin istifadəni asanlaşdıran innovativ həllər təqdim edərək insanların rifahını yaxşılaşdırmaq məqsədilə "Onlayn Azərbaycan” layihəsi həyata keçirilir.

Layihə müddətində ölkədə genişzolaqlı internetə çıxış imkanı əldə etmiş ev təsərrüfatı və biznes subyektlərinin sayı 12 dəfə artırılaraq 9%-dən 92%-ə yüksəldilib. Cari ilin ilk 6 ayı ərzində 2020-ci illə müqayisədə 5 dəfə çox təsərrüfatın genişzolaqlı internetə çıxışı təmin edilib və toplam əhatə 26% artıb.

Artıq ölkənin 30 rayonunda 90%-dən çox, 23 rayonunda 70-90% arası və digərlərində isə 65%-ə qədər təsərrüfatın genişzolaqlı internetə çıxışı təmin edilib”.

Məlumatda qeyd olunub ki, ilin sonunadək ölkə ərazisində bütün ev təsərrüfatı və biznes subyektlərinin internetlə təmin edilməsi planlaşdırılır:

"2024-cü ilin əvvəlindən etibarən telefonlaşmayan 411 yaşayış məntəqəsinin GPON texnologiyası əsasında genişzolaqlı internetə çıxışı təmin edilib. Sözügedən layihə çərçivəsində cari ilin sonuna qədər 273 yaşayış məntəqəsinin GPON və 144 yaşayış məntəqəsinin isə alternativ şəbəkə vasitəsilə genişzolaqlı internetə çıxışı nəzərdə tutulub.

Həmçinin 2024-cü ilin sonunadək ölkə ərazisində bütün ev təsərrüfatı və biznes subyektlərinin GPON və digər genişzolaqlı texnologiyalar vasitəsilə genişzolaqlı internetlə təmin edilməsi, yüksəksürətli internetdən istifadənin genişləndirilməsi və sabit genişzolaqlı internet abunəçilərinin faizinin artırılması planlaşdırılır”.

Qurumdan ümumilikdə ölkədə 2,7 milyon təsərrüfatın genişzolaqlı internetlə əhatə olunduğu qeyd olunub.

Twitter

Bir müddətdir, məktəblər, ali təhsil müəssisələri açılıb. Müşahidələr göstərir ki, xüsusilə məktəblilər daha çox kofeşoplarda, restoranlarda oturur, hazır qidalar istehlak edirlər. Bəzi valideynlər uşaqların qidalanmasına nəzarət etmirlər desək, yanılmarıq.

Məktəblilərin qeyri-sağlam qidalanması hansı fəsadlara yol aça bilər və ya onlar əslində necə qidalanmalıdırlar?

Bununla bağlı Sfera.az-a açıqlama verən qida məsələləri üzrə mütəxəssis Ağa Salamov deyib ki, məktəblilərin qida rasionunda kəpəkli çörək, yarmalar, lifli qidalar, faydalı karbohidratlar olmalıdır:

“Uşaqlar gün ərzində heç olmasa, mövsümü meyvələrdən ən az 200-300 qram yeməlidirlər. Rəngli, qazlı içkilərdən istifadə etməməlidirlər. Çünki asitli içkilər mədə-bağırsaq sistemində birbaşa onikibarmaq bağırsaq xorası və.s yaradır. Həmin içkilər boş karbohidratlı, şəkərli olduqlarına görə burada mineraldan, vitamindan söhbət gedə bilməz. Bu da orqanizmdə mənimsənilmir. Bundan əlavə, burada fosfor turşusundan da istifadə olunur, bu da uşaqlarda sümük inkişafının qarşısını alır. Gələcəkdə şəkərli diabetdən də uzaq durmaq üçün uşaqlar rəngli, qazlı içkilərdən istifadə etməməlidirlər. Eyni zamanda, məktəblilərin qida rasionunda kartof, kök püresi, brokoli, gül kələmi kimi qarnirli yeməklər üstünlük təşkil etməlidir”.

Mütəxəssis qeyd etdi ki, məktəblilərin qida rasionunda ət, balıq, toyuq kimi məhsullar da olmalıdır:

“Sadaladıqlarım riskli qidalar olduqlarına görə, onların saxlanma şəraiti düzgün olmalıdır. Rəngli içkilər, qeyri-sağlam qidalar, cipsi kimi atıştırmalıqlar məktəblilərdə mədə-bağırsaq problemlərini, piylənməni, insulin dirəncini ortaya qoya, beyindəki oreksin maddəsini aşağı sala və bu da uşaqların tənbəlliyinə zəmin yarada, onların dərslərdən kənarlaşmasına, düşünmə tərzlərinin aşağı düşməsinə səbəb ola bilər. Uşaqların xüsusilə bu cür qidalardan, boş karbohidratlardan, fastfudlardan uzaq durmaları tövsiyə olunur”.

A.Salamov bildirdi ki, bəzi valideynlər uşaqlarının sağlamlıqlarını düşünsələr də, bəzilərində əksi müşahidə olunur:

“Elə valideynlər var ki, onlar özləri də maariflənməlidirlər. Bunun üçün heç zaman gec deyil. Çünki uşaqların sağlamlığı, gələcəyi həm dövlət, həm də valideynlərin özü üçün maraqlıdır. Bu istiqamətdə maarifləndirmə işləri mütləq davam etməlidir”.

Twitter

Azərbaycan xalqı üçün çörək yalnız qida deyil, həm də mədəni dəyər daşıyan müqəddəs bir nemətdir. Uzun illərdir, hər evin süfrəsində çörək əsas yer tutur. Xalq arasında "Çörək varsa, bərəkət var" deyimi çörəyin nə qədər əhəmiyyətli olduğunu bir daha göstərir. Bu, azərbaycanlıların çörəyə olan xüsusi sevgisindən qaynaqlanır. Təsadüfi deyil ki, azərbaycanlıları adətən "çox çörək yeyən toplum" kimi xarakterizə edirlər. Lakin, görünür, dövr dəyişdikcə, çörək yeməyə olan sevgimiz də azalır. Belə ki, 2023-cü ildə Azərbaycanda adambaşına 116.6 kiloqram çörək istehlak edilib. Bu isə 2022-ci illə müqayisədə 5.9 kiloqram azdır. Görəsən, həqiqətənmi, çörək yeməyi azaltmışıq? Çörəyi rasionumuzda azaltmağın müsbət və mənfi tərəfləri nələrdir?

 "Kaspi" qəzetinin mövzuya dair məqaləsini təqdim edirik.

İqtisadçı Akif Nəsirlinin sözlərinə görə, çörəyin rasionumuzda azalmasının əsas səbəblərindən biri aparılan təşviqatdır. Təbliğat nəticəsində insanlar maariflənirlər: "Əhalinin bir hissəsi pəhriz saxlayır və çörəkdən maksimum dərəcədə az istifadə edir. Hazırda ekspertlər də sağlam qidalanmanı təbliğ edirlər. 10-15 il əvvəl əhalinin qida rasionunun əsas hissəsini çörək tuturdu. Amma yavaş-yavaş durum dəyişir".

Qida təhlükəsizliyi üzrə ekspert İlkin Şirinov bildirdi ki, hazırda satışda olan çörəkləri yemək sağlamlığımız üçün təhlükəlidir: "Çörəkdən istifadə qidalanmanın ayrılmaz bir hissəsinə çevrilib. Yemək yeyərkən süfrədə çörək olması sanki bir qanundur. Amma istifadə etdiyimiz çörəklərin, un məmulatlarının nə dərəcədə faydalı olduğunu düşünməliyik. Buradakı əsas təhlükə çörək və un məmulatları hazırlanarkən istifadə olunan kimyəvi maddələrdir. Onlardan istifadə edərək çörəklərin rəf ömrünü uzadırlar. Mağazalarda çörəklər 2-3, hətta 5 gün saxlanılır".

İ. Şirinovun fikrincə, mağazada satılan həm ağ, həm də qara çörəklərin tərkibində kimyəvi qatqılar olur.

"Həmçinin, bu gün çörəklərin rənginin daha ağ olması və həcminin böyüklüyü üçün xüsusi peroksidlərdən istifadə olunur. Buğdadan hazırlanan çörəyin özünün rəngi ağ olsa da, qatqılar da vurularaq satış üçün həcm, forma və rəng verilir. Amma həmin maddələr insan sağlamlığı üçün bilavasitə təhlükə mənbəyidir. Tək buğda çörəyi yox, qara çörək dediyimiz diyetik çörəklərin də tərkibi ilə oynanılır. Əslində, onların tərkibi sadəcə çovdar, ikinci növ qara un və ədviyyatlardan ibarət olmalıdır. Lakin rəngini tündləşdirmək üçün xəmirinə xüsusi kimyəvi maddələr qatılır. Tərkibində kimyəvi maddələr istifadə olunan çörəklərin bir gün saxlanma şəraitinə əməl olunmadıqda onlarda yapışqanlıq və xoşagəlməz qoxu əmələ gəlir".

Ekspert çörəksiz yaşaya bilməyənlərə çıxış yollarını da göstərib: "Çörəkdən əl çəkə bilməyənlər kobud üyüdülmüş, aşağı sort unlardan hazırlanan çörəklərə üstünlük versələr, daha yaxşı olar. Çörəkdən tamamilə imtina etməsək də, çalışmalıyıq ki, istifadəsini bacardığımız qədər azaldaq. Bəzi insanlar unu özləri üyüdüb çörək hazırlamağı seçir. Çörəkdən imtina edə bilməyən şəxslər də özləri evdə çörək bişirməyi sınayaraq daha sağlam qidalana bilərlər. Çünki istehsalçılar istehlakçıların sağlamlığı, onların keyfiyyətli məhsul əldə etməsini yox, yalnız satışı və qazanclarını düşünürlər".

Həkim-diyetoloq Leyla Zülfüqarlı isə dedi ki, tam taxıllı çörəklərdən istifadə edərək özümüzü və sağlamlığımızı xəstəliklərdən qoruya bilərik: "İki il ərzində çörək istehlakının adambaşına altı kiloqram azalması gözəl göstəricidir. Çünki çörək yeməyi azaltmaqla şəkərli diabet riskini, piylənməni, ürək-damar xəstəliklərini azalda bilərik. Doğru çörək seçərək ehtiyacımızı bir və ya yarım dilimlə ödəmək mümkündür. Doğru çörək taxıllı çörəklərdir. Onları normasında yedikdə onun ziyanı yoxdur".

Qida eksperti Fərid Səfərov da insanların yemək rasionlarında çörəyi azaltdığını təsdiqlədi: "Ümid edirik ki, statistikada azalmanı bir az daha görərik. Mən ətrafımdakı insanların timsalında da təsdiq edirəm ki, hətta çoxlu çörək yeyənlər belə, əvvəlki dövrlərə nisbətən indiki dövrdə bunu minimuma endiriblər. İnsanların əksəriyyəti ya ümumiyyətlə çörək yemir və bunu alternativ karbohidratlarla əvəz edir, ya da daha sağlam çörəklərə üstünlük verirlər. Məsələn, mərcidən, qarabaşaqdan, yulafdan, əsasən, kompleks karbohidratlardan hazırlanan çörəkləri seçirlər".

F. Səfərovun fikrincə, çörəyin orqanizmimizə ziyanı faydasından qat-qat çoxdur: "Hazırkı vəziyyətdə çörək yeməyi azaltmağın, əsasən, müsbət tərəfləri var. Çünki çörək hazırlanarkən un çox cilalanır. Ən əsas məsələ, nəzərə almaq lazımdır ki, çörək karbohidratdır. Rasionumuzda karbohidrat nə qədər az olarsa, bizim üçün o qədər xeyirlidir. Həmçinin, çörək daha gec həzm olunur. Hər kəs onu rahatlıqla həzm edə bilmir. Onu orqanizm üçün daha faydalı kompleks karbohidratlarla əvəz etmək olar".

Twitter

London Kral Kollecinin britaniyalı alimləri belə qənaətə gəliblər ki, insanların yadplanetlilərə inamı və onların Yerə səfərləri zərərsiz ekssentriklik olmaqdan çıxıb və ictimai problemə çevrilib.

Tədqiqat "Proceedings of the International Astronomical Union" (PIAU) elmi jurnalında dərc olunub.

Təhlil göstərib ki, təkcə ABŞ- da UNO-ların varlığına inananların nisbəti 1996-cı ildən 2022-ci ilə qədər 20%-dən 34%-ə yüksəlib. Demək olar ki, hər dörd amerikalıdan biri (24%) UNO-ları öz gözləri ilə gördüklərini deyir.

Tədqiqatçıların fikrincə, planetimizdə yadplanetlilərin gizli fəaliyyətləri ilə bağlı geniş yayılmış inanclar müxtəlif sui-qəsd nəzəriyyələrini gücləndirir və ümumilikdə dövlət qurumlarına ictimai inamı azaldır. Uzunmüddətli perspektivdə bu, 2021-ci ilin yanvarında keçmiş ABŞ prezidenti Donald Trampın tərəfdarları tərəfindən Kapitoliyə hücuma bənzər böhranların təkrarlanmasına səbəb ola bilər .

Mütəxəssislər vurğulayıblar ki, UNO-lar ətrafında yaranan hay-küy diqqəti mikroblar da daxil olmaqla, yerdənkənar həyatın bütün formalarını axtaran astrobiologiya elmindən yayındırır.

Hesabat müəllifləri psevdo-elmi nəzəriyyələrə və sui-qəsd nəzəriyyəçilərinə can atmaqdansa, astrobiologiya sahəsində real elmi kəşflərə diqqət yetirməyi tövsiyə edirlər.(Publika.az)

Twitter

"WhatsApp" istifadəçiləri PİN kodu təyin edərək yeni mesajlardan “qoruna” biləcəklər.

"Bu barədə “WABetaInfo” portalı məlumat yayıb.

Bu funksiya iOS-da əlavələrin funksiyalarını yoxlamaq üçün istifadə edilən “TestFlight” proqramı vasitəsilə aşkar edilib. Portal müəlliflərinin sözlərinə görə, vatsapın gələcək versiyasında istifadəçi arzuolunmaz mesajlardan özünü qorumaq üçün PİN kodu əlavə edə biləcək.

Bildirilir ki, yeni həmsöhbətlər ilk mesajı yazmaq üçün PİN kodu daxil etməli olacaqlar. Məhdudiyyət adları “əlaqə kitabı”nda olmayan istifadəçilərə şamil edilir.

Yeni funksiyanın messencerin ictimai versiyasında nə vaxt istifadəyə veriləcəyi məlum deyil.

Twitter