 |
|
İmmunitet sistemini güclü saxlamaq ümumi sağlamlığınızı qorumaq üçün vacibdir. Qoxusu və dadı ilə ləzzətlə istehlak edilən mixək qış aylarında orqanizmi xəstəliklərdən qoruyur.
News24.az xəbər verir ki, mixəyin güclü antibakterial xüsusiyyətləri öskürəklə mübarizə aparmağa da kömək edir. Həmçinin xroniki öskürəyi aradan qaldırır. Pəhrizinizə mixək əlavə etmək tənəffüs sisteminiz üçün sakitləşdirici qış vasitəsi ola bilər.
Eyni zamanda, qış aylarında oynaqlarınız və əzələləriniz bəzən narahat olur. Mixək təbii olaraq ağrıkəsici və iltihab əleyhinə təsir göstərərək belə ağrıları aradan qaldırır.
Qeyd edək ki, mixəyin qan şəkərinin səviyyəsini idarə etdiyi və insulinə həssaslığı artırdığı sübut edilib. Buna görə də, mixək sabit enerji səviyyələrini saxlamağa kömək edir.
İmmunitet sistemini güclü saxlamaq ümumi sağlamlığınızı qorumaq üçün vacibdir. Qoxusu və dadı ilə ləzzətlə istehlak edilən mixək qış aylarında orqanizmi xəstəliklərdən qoruyur.
News24.az xəbər verir ki, mixəyin güclü antibakterial xüsusiyyətləri öskürəklə mübarizə aparmağa da kömək edir. Həmçinin xroniki öskürəyi aradan qaldırır. Pəhrizinizə mixək əlavə etmək tənəffüs sisteminiz üçün sakitləşdirici qış vasitəsi ola bilər.
Eyni zamanda, qış aylarında oynaqlarınız və əzələləriniz bəzən narahat olur. Mixək təbii olaraq ağrıkəsici və iltihab əleyhinə təsir göstərərək belə ağrıları aradan qaldırır.
Qeyd edək ki, mixəyin qan şəkərinin səviyyəsini idarə etdiyi və insulinə həssaslığı artırdığı sübut edilib. Buna görə də, mixək sabit enerji səviyyələrini saxlamağa kömək edir.
Dərman vasitələrinin saxlanması onların effektivliyinə və təhlükəsizliyinə əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərə biləcək mühüm aspektdir.
Bunu rusiyalı tibbi ekspert Aleksey Panov bildirib.
Kimyaçı, dərman alarkən saxlama şərtlərini göstərən istifadə üçün təlimatları diqqətlə öyrənməyi və onlara ciddi əməl etməyi tövsiyə edir.
"Bir çox insan tez-tez dərmanları hamam otağında və ya mətbəxdə saxlayır, lakin bu, yaxşı seçim deyil. Çünki vanna otağında yüksək rütubət var, bu da dozaj formasının dəyişməsinə və sıradan çıxmasına səbəb ola bilər, mətbəxdə isə dərmanlar tez-tez yüksək temperatura məruz qala bilər, xüsusən də sobanın yanında və ya üstündəki çəkməcələrdə saxlanılırsa…", - deyə həkim əlavə edib.
Onun sözlərinə görə, ilk yardım dəstini temperatur və rütubətin sabit qaldığı yataq otağı və ya qonaq otağı kimi digər otaqlarda saxlamaq daha yaxşıdır.
Aleksey Panov dərmanların saxlanması üçün optimal yer kimi soyuducunun adını çəkib. Təsadüfən yeməklə qarışdırmamaq üçün onları xüsusi bölməyə və ya ayrıca qaba qoymaq daha məqsədəuyğundur.
Eyni zamanda, dərmanları qoxu və ya rütubət yayan məhsulların yanında saxlamaqdan çəkinmək lazımdır, çünki bu, dərmanların keyfiyyətinə təsir edir.
"Qablaşdırmanın bütöv olmasını və butulkaların möhkəm bağlanmasını təmin etmək lazımdır. Dərmanların tərkibində olan aktiv maddələr işığa, nəmə və temperatura həssas ola bilər və havadakı oksigenlə qarşılıqlı təsir göstərə bilər. Bu da dərmanların effektivliyini azaldacaq. Bəzi vitaminlər və antibiotiklər ultrabənövşəyi şüalarla parçalana bilər və peyvəndlərdə otaq temperaturunda parçalanan zülallar kimi maddələr var. Ona görə də dərmanların müalicəvi effektini saxlamaq və təhlükəsizliyini təmin etmək üçün onların düzgün saxlanmasını təmin etmək lazımdır", - deyə ekspert bildirib.
Panov həmçinin dərmanların soyuducuda saxlansa belə, təlimatda göstərilən yararlılıq müddəti ərzində istifadə edilməsinə çağırıb./BAKU.WS
Mütləq təklif olunan malı diqqətlə incələmək, sifarişlərin təfərrüatına, ölçülərinə dəqiq baxmaq lazımdır
Son illərdə elektron (onlayın) ticarət bütün dünyada dəbə düşüb. Daha dəqiqi, insanlar öz ölkəsində təklif edilən qiymətdən xeyli ucuz olduğu üçün müxtəlif malları qlobal onlayn satış şəbəkələrindən əldə edirlər. Bu zaman aldadılanlar da olur...
Sosial şəbəkələrdə edilən paylaşımlarda bir çox insanlar aldıqları malların keyfiyyətsizliyindən, yaxud ölçülərinin fərqliliyindən gileylənirlər.
“Temu”dan Yeni il aksessuarı sifariş elədiyi halda ona yapışqan kağız gəldiyini bildirənlər də var.
Bu dolandırıcılıqdır, yoxsa “gözqamaşdıran” məhsulun əslində nə olmasına fikir verməmək, onu incələməməkdirmi? Bütün hallarda istehlakçıya aldadıcı manevrlər etmək qanun pozuntusudurmu?
Məhsul alarkən onun təsvirləri ilə gerçəyi necə ayırd etmək olar?
Eyyub Hüseynov
Mövzu ilə bağlı Musavat.com-a danışan Azad İstehlakçılar İctimai Birliyinin sədri Eyyub Hüseynov deyir ki, onlayn ticarətlə klassik ticarət ciddi rəqabət aparır və ona qalib gəlir.
“Bu problem tək Azərbaycanda deyil, bütün dünyada yaşanır. Hazırda Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatı və türkdilli xalqların istehlakçı təşkilatlarının Səmərqənddə böyük konfransı keçirilir. Orada onlayn ticarətin istehlakçı hüquqlarını pozması amilləri müzakirə olunur. Bizim ölkəmizdə bu məsələ daha geniş yayılıb. Çünki istehlakçıların hüquqlarının müdafiəsi haqqında qanun 1995-ci ildə qəbul olunub, ondan sonra bazar dəyişsə də, qanun dəyişməyib. Bu qanun yenilənməlidir. Belə şəraitdə istehlakçı hüquqlarının pozulması qaçılmazdı. Bizə onlayn ticarətdən çoxsaylı şikayətlər daxil olur. İstehlakçı malı sifariş verir və məhsul əlinə çatanda məlum olur ki, onun tələbinə uyğun deyil. Onu dəyişmək və ya geri qaytarmaq istəyəndə problem yaşayır. Bəzən isə mümkünsüz olur.
Yaxud da istehlakçıya kassa çeki verilmir. Məhsul hansısa metro çıxışında təslim edilir və iş bununla bitir. Elə hal da olur ki, istehlakçıya keyfiyyətsiz mal verilir və onu vətəndaş sübut edə bilmir. Bizə müraciət edənlərdən biri televizor sifariş vermişdi, ünvana gəlib çatanda açıb görmüşdülər ki, televizorun ekranı qırılıb. Bəlkə də onu kuryer qırıb, amma ortada heç bir sübut yox idi. Onlayn ticarətdə istehlakçı hüququnun pozulması halları hədsiz çox olur. İstehlakçı hüquqlarını qoruyan Ümumdünya Təşkilatının çağırışına görə, onlayn dərman almayın. Onlayn alınan dərmanların 70 faizi saxta olur.
Təəssüflər olsun ki, onlayn ticarətdə hətta dövlət orqanları da istehlakçı hüquqlarını qorumaq üçün mükəmməl və səmərəli təşəbbüs göstərmir. Buna görə də qanun dəyişməlidir. Bütün hallarda vətəndaşlar belə halla üzləşdikdə Antiinhisar və İstehlak Bazarına Nəzarət Dövlət Xidmətinə müraciət etsinlər".
Ekspertlər bildirir ki, onlayn alış zamanı gözqamaşdıran reklama aldanmaq lazım deyil. Mütləq təklif olunan malı diqqətlə incələmək, sifarişlərin təfərrüatına, ölçülərinə dəqiq baxmaq lazımdır. Məsələn, bir mal təklif olunursa, onun standartları, keyfiyyətinə diqqət etmək lazımdır.
Yarpaq dolmasını qatıqla yeməyin zərərləri əsasən fərdi qida həssaslığından və müəyyən tibbi hallardan asılıdır.
Milli.Az xəbər verir ki, sağlam insanlar üçün dolmanın qatıqla yeyilməsi zərərsizdir. Buna baxmayaraq bəzi hallara diqqət yetirmək lazımdır:
Laktoza İntoleransı
Qatıqdakı laktoza bəzi insanlar üçün həzm problemlərinə, məsələn, şişkinlik, qaz və ya qarın ağrısına səbəb ola bilər.
Mədə-bağırsaq Xəstəlikləri
Turş qatıq, həzm sistemi həssas olan və ya mədə turşuluğu yüksək olan insanlar üçün narahatlıq yarada bilər. Bu, xüsusilə reflü və ya qastrit kimi problemlərdən əziyyət çəkənlər üçün keçərlidir.
Ağırlıq Hissiyatı
Dolma özü yağlı və ağır bir yeməkdir. Üzərinə qatıq əlavə etmək həzmi bir qədər çətinləşdirə bilər, xüsusən də yeməkdən sonra hərəkətsiz qalındıqda.
Qida Uyğunsuzluğu
İnanclara görə, bəzi insanlar qatıqla dolma kimi yüksək nişastalı yeməklərin birlikdə yeyilməsinin bədəndə "soyuq" və "isti" təsir yaratdığını düşünür. Bu, elmi əsaslı olmasa da, bəzi fərdlərdə narahatlıq hissi yarada bilər.
Tövsiyələr
Laktoza intoleransınız varsa, laktozasız qatıqdan istifadə edə bilərsiniz.
Qatığı çox miqdarda istifadə etməməyə çalışın, yeməyi balanslı şəkildə yeyin.
Əgər müəyyən xəstəlikləriniz və ya qida həssaslığınız yoxdursa, dolmanı qatıqla yemək sağlamlıq üçün təhlükə yaratmır. Bunun əksinə, qatıq faydalı probiyotik tərkibi ilə həzmi asanlaşdıra bilər.
Məşhur dietoloq Canan Karatay kivinin möcüzələrini açıqlayıb.
Teleqraf.com xəbər verir ki, Karatay dərini 10 il cavanlaşdıran və ürək-damar sağlamlığını qoruyan kivinin bilinməyən faydalarından danışıb.
Onun sözlərinə görə, gündə bir ədəd kivi yemək dəri sağlamlığına fayda verir və 10 yaşa qədər cavanlaşdırır.
Karatay müntəzəm kivi istehlakının göz altındakı qara dairələr və qırışlar üçün ideal qida olduğunu və axşam saatlarına qədər rahatlıqla onu yeyə biləcəyimizi bildirib:
"Kivi dəriyə qulluq üçün istehlak edilməli bir meyvədir, tərkibindəki təbii antioksidanlar, C vitamini sayəsində bədən müqavimətini artırır".
Karatay bədəndəki infeksiyaya qarşı ağ qan hüceyrələrinin sayını artırdığını da ifadə edib. Ürəyə yaxşı təsir edən kivi damarları rahatlaşdıraraq qan təzyiqini tarazlaşdırır və yaxşı xolesterinin səviyyəsini artırmağa kömək edir.
O həmçinin kivinin xərçəngin qarşısını almağa kömək etdiyini də vurğulayıb.
Dubay şokoladi ilə bağlı çılğınlıq tam sürətlə davam edir. Sosial media sayəsində məşhurlaşan Dubay şokoladı marka tətbiqlərində də partlayışa səbəb olub. "Dubay şokoladlı sendviç"dən "Dubay halvasına" qədər 90-a yaxın ticarət nişanı müraciəti edilib. Artan tələb püstənin qiymətini 2 ayda 30 faiz bahalaşdırıb.
Dubay şokoladı hər gün sosial mediada trend mövzusu olmaqda davam edir. Nəhayət, ata və qızın Dubay şokolad təcrübəsi viral olub. Paylaşılan videoda qız atasına Dubay şokoladı təklif edib və o an "Bilirsən yediyin Dubay şokoladının qiyməti nə qədər idi? 800 lirə idi" - deyib. Atanın reaksiyası qızının gülüşünə səbəb olub.
Şokoladın qiymətinin 800 lirə olmasına çox təəccüblənən ata "Allah sənə lənət eləməsin. Sən ərinin evini yıxacaqsan. Bir şokolada 800 lirə xərcləmisən? Belə bir şey yoxdur..." sözləri ilə reaksiyasını göstərib. Videoya onlarla şərh gəlib. Bəzi istifadəçilər ata ilə razılaşaraq Dubay şokoladının qiymətinin baha olduğunu bildirib.
sonxeber.az
"Ağ çörək zərərli məhsul olmasa da, artıq çəki almağa kömək edir".
Publika.az xəbər verir ki, bunu "SM-Clinic"in endokrinoloqu, qidalanma üzrə mütəxəssisi, tibb elmləri namizədi Oksana Mixaleva "Gazeta" müsahibəsində deyib.
O qeyd edib ki, piylənmə, istənilən növ şəkərli diabet və qlütenə qarşı dözümsüzlüyü olan insanlar istisna olmaqla, bu məhsula hər kəsin pəhrizində icazə verilir.
O qeyd edib ki, ağ çörək yüksək dərəcəli undan hazırlanır. Bu un qabıqdan və endospermdən təmizlənmiş taxıllardan hazırlanır. Bu, əsasən nişasta və buğda zülallarını ehtiva edən taxılın ağ daxili hissəsini tərk edir. Buna görə də bişdikdə çörək ağ olur, tərkibində çoxlu qlüten, nişasta və asan həzm olunan karbohidratlar var, həmçinin müəyyən miqdarda protein ehtiva edir.
“Vitaminlər əsasən taxıl qabığında və endospermdə olduğu üçün belə çörəkdə qida, vitamin və minerallar çox zəifdir. Və içərisində xüsusilə az lif var.
Ağ çörəyin tərkibində az miqdarda lif və çoxlu asanlıqla həzm olunan karbohidratlar və nişasta olduğundan, istehlak edildikdə qanda şəkərin və insulinin səviyyəsi daha sürətli və güclü şəkildə yüksəlir.
Müvafiq olaraq, çəki artımını təşviq edir və əlavə olaraq qlükozanı artırır. Buna görə də, iki kateqoriyaya ağ çörəkdən imtina etmək lazımdır: piylənmə və hər növ diabetli insanlar. Əgər bədən çəkiniz normaldırsa, ancaq kökəlməyə meylli olduğunuzu bilirsinizsə, ağ çörəkdən də imtina edə bilərsiniz.
Ağ çörəyə yalnız çörəyin özü deyil, həm də yüksək dərəcəli undan hazırlanmış bişmiş mallar daxil edilməlidir: çörəklər, peçenye, kekslər və ağ undan hazırlanmış digər məhsullar", - deyə mütəxəssis əlavə edib.
“İlkin 2000-2500 kilokalori qəbulunu nəzərə alsaq, sağlam kişilər gündə 150 qrama qədər ağ çörək qəbul edə bilərlər. Qadınlar üçün ilkin kalori qəbulu adətən 1600-1800 kilokalori təşkil edir, onlar gündə 150 qr ağ çörəyi məhdudlaşdırmalıdırlar. Amma artıq dediyim kimi, əgər kökəlməyə meyl varsa, o zaman bu məhsulu pəhrizdən çıxarmaq daha yaxşıdır”, - endokrinoloq yekunlaşdırıb.
Ekspertlər deyir ki, qeyri-leqal şəkildə istehsal olunan və bazara çıxarılan kürü qeydiyyatda deyil
2024-cü ilin yanvar-sentyabr ayları ərzində Azərbaycanda 617.1 kq nərə balığı kürüsü istehsal edilib. Məlumata görə, bu 2023-ci ilin yanvar-sentyabr ayları ilə müqayisədə 203.1 kq və ya 49% çoxdur.
Belə ki, 2023-cü ilin 9 ayı ərzində Azərbaycanda 414 kq nərə balığının kürüsü istehsal edilmişdi.
Xatırladaq ki, 2024-cü ilin yanvar-avqust ayları ərzində Azərbaycandan 553 min 780 ABŞ dolları dəyərində 480 kq nərə balığının kürüsü ixrac edilib.
Hesabat dövründə qara kürünün 1 kq orta ixrac qiyməti 2023-cü ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 494 manat və ya 34% artaraq 1961 manat təşkil edib. Qeyd edək ki, ötən ilin 8 ayına görə 1 kq qara kürünün orta ixrac qiyməti 1 467 manat idi.
Qeyd edək ki, qara kürü əsasən Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinə (210 kq), Amerika Birləşmiş Ştatlarına (140 kq), Qazaxıstana (40 kq), Səudiyyə Ərəbistanına (10 kq) və Sinqapura (10 kq) ixrac edilib.Bundan başqa, digər ölkələrə 60 kq qara kürü ixracı həyata keçirilib. Macarıstana ixrac edilən kürünün dəyəri isə 2 min 690 dollar təşkil edib.
Bu məhsul Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinə 1 717 manata, Amerika Birləşmiş Ştatlarına 1 378 manata, Qazaxıstana 3 400 manata, Səudiyyə Ərəbistanına 3 855 manata, Sinqapura isə 3 624 manata satılıb.
Bakının supermarketlərində əsasən Rusiya və yerli istehsal olan qara və qırmızı kürü satılır ki, onların da qiyməti 10-40 manat arası dəyişir. Təbii ki, bu, əsl kürü deyil. Azərbaycanda əsl kürü “qara bazarda” satılır, amma onun da qatqısız olmamasına şübhələr var. Bəs niyə əsl kürü Azərbaycan alıcısı üçün əlçatmazdır?
Qeyd etmək yerinə düşər ki, bir vaxtlar Neftçala rayonundakı Bankə qəsəbəsində yerləşən Balıq Kombinatı fəaliyyət göstərdiyi müddətdə Azərbaycan dünya bazarına balıq, kürü ixrac edib. Müstəqillikdən sonra isə sözügedən kombinat ləğv edilib və nəticədə qara kürü istehsalı kəskin azalıb. Ekspertlər də dəfələrlə qeyd edirlər ki, Xəzərin kürü qoyan nərə balıqları tükənmək üzrədir.
Azərbaycanda nərəkimilərin yetişdirilməsi üzrə zavodun bazasında yaradılan “Azerbaijan Fish Farm” şirkətindən mediaya bildirilib ki, ölkədə qara kürü çökə, nərə, uzunburun və bölgə (beluqa) kimi balıqlardan alınır: “Zavodumuzda ildə 200 tona yaxın nərə balığı əti və 10 ton qara kürü istehsalı nəzərdə tutulub. Zavodumuzun qapalı su çevrəsi və açıq nohurlar var. Su çevrələrində balıqlar yetişdirilir və müəyyən çəkiyə çatdıqdan sonra nohurlara köçürülür. Çökədən 7 min ədəd, nərədən 8 min ədəd körpə balığı yetişdiririk və təbii su hövzələrə buraxırıq”.
O da qeyd olunub ki, nərə balıqlarının əti daxili bazarlar, qara kürü isə ixrac üçün nəzərdə tutulub.
Rəsmi açıqlamaya görə, 2023-cü ilin doqquz ayında Azərbaycanda nərə balıqlarının kürüsünün sənaye istehsalı 414 kq olub. Dövlət Gömrük Komitəsi (DGK) bildirir ki, bu ilin səkkiz ayında Azərbaycan xaricə təxminən 400 kq nərə balığı kürüsü ixrac edərək 345 min 270 ABŞ dolları gəlir götürüb. (863 dollar/kq) Məhsul Rusiya (170 kq), ABŞ (120 kq), BƏƏ (50 kq) və Sinqapur (20 kq) şirkətlərinə satılıb. 2022-ci ildə isə Azərbaycanda 915 kq qara kürü istehsal edilib ki, bunun da 430 kq-ı xaricə göndərilib. Azərbaycan ixracla yanaşı, qara kürü də idxal edib. Xaricdən Azərbaycana 2022-ci ildə 1 milyon 759 min 100 dollarlıq 5 min 740 kq qara kürü gətirilib (306 dollar/kq). Azərbaycana qara kürünün 99 faizi (5.7 ton) Çindən idxal olunur. 30 kiloqram qara kürü isə ABŞ-dan gətirilib.
Natiq Cəfərli
İqtisadçı Natiq Cəfərli mövzu ilə bağlı “Yeni Müsavat”a deyib ki, Azərbaycanda qara kürü istehsalı kifayət qədər azalıb: “Bu rəsmi rəqəmlərdən də görünür. Xaricdə buna ciddi tələbat var və qiyməti çox bahadır. Qeyri-leqal şəkildə istehsal olunan və "qara bazar"a çıxarılan kürü isə qeydiyyatda deyil. Onların kimlərsə tərəfindən həmin şəxslərə köməklik olunur, iş şəraiti yaradılır, müəyyən ödəniş müqabilində onların fəaliyyətinə göz yumulur. Onlar da yerli bazarda qaçaqmalçılıq yolu ilə bazara kürü çıxara bilirlər. Onlar qeyri-leqal yolla aldıqları kürünü xaricə sata bilmədiklərinə görə daxili bazarda satırlar. Çünki xaricə satmaq üçün sertifikatlaşmadan keçmək lazımdır. Onların bəlli sənədləri olmalıdır və sairə. Onların belə imkanları olmadığına görə qeyri-qanuni yolla əldə etdikləri kürünü əlaqədar qurumların göz yumması nəticəsində yerli bazara çıxardıb xaricə satılandan daha ucuz satırlar. Azərbaycanda kürü istehsalı aşağı səviyyədə olduğundan qiymətlər də kifayət qədər bahadır".
Eyyub Hüseynov
Azad İstehlakçılar İctimai Birliyinin sədri Eyyub Hüseynov isə deyir ki, ölkəmizdə istehsal olunan kürü sadə insanlar üçün əlçatan deyil: “Azad İstehlakçılar İctimai Birliyi olaraq süni kürü qablarının üzərindən yalnız nərə balığının şəklinin götürülməsinə nail olmuşuq. Qabların arxa hissəsində qidanın süni kürü olduğu yazılır. Bu kürülər Azərbaycana Rusiyadan da idxal olunur. Xarici ölkələrdən gətirilən kürünün bəzilərinin üzərində nərə balığının şəkli vurulub. Süni kürü balığın tullantılarından, dərisindən və s.-dən hazırlanır, kürü dadı verir. Çox ucuz qiymətə olan bu qidalar əsl kürü ilə müqayisə edilə bilməz. Əsl kürünün kiloqramı 1500-1700 manatdan yüksəkdir. Kürü istehsalı və qablaşdırılması konservantsız mümkün deyil. Belə ki, başqa qida məhsullarının konservləşdirmə prosesindən fərqli olaraq kürü sterilizasiyadan keçmir. Kürü dənəcikləri çox zərif olduğundan temperaturun təsirindən dağılaraq sıyıq halını alır. Kürünü saxlamağın yeganə üsulu onun duz və konservanlar əlavə etməklə vakuum üsulu ilə qablaşdırılmasıdır. Bu məqsədlə sorbin turşusu (E 200) və urotropin (E 239) adlı iki konservantın qarışığından istifadə olunur.
Kürü tez xarab olan məhsuldur. Halbuki bu dəniz məhsulunun necə gəldi, harada gəldi satılması “Təzə bazar”da müşahidə olunur. Burada süni kürü ilə qarışdırılmış qara kürü, vaxtı keçmiş təhlükəli kürülər də satılır. Azərbaycanda cəmi 3-4 məhsul xarici bazara çıxmaq üçün keyfiyyətlə hazırlanıb. Balıq və kürü də daxil olmaqla, balıq məhsullarına, qoz-fındıq kimi qidalara haps sistemi (tarladan, dənizdən istehlakçının masasına qədər izləmə) tətbiq olunub. Ölkənin ən böyük balıq məhsulları istehsal edən şirkəti “Caspian Fish”in mağazalarında istehsal etdiyi kürü satılır. Amma bunlar da o qədər bahadır ki, sıravi vətəndaşlar ala bilmir".
Qara kürü qiymətli zülallar, əvəzolunmaz aminturşuları və asan həzm olunan yağlarla zəngindir. Lesitin, yağda həll olan A, D, E, həmçinin B qrupu vitaminləri, minerallardan isə çox miqdarda kalsium, kalium, natrium, maqnezium, fosfor, eyni zamanda manqan, yod, silisium və ən əsası dəmir və sink onun faydalı xüsusiyyətlərini təmin edir. Öncədən vurğulayaq ki, qara kürü müalicə vasitəsi deyil, lakin profilaktik və ümumi möhkəmləndirici ərzaq məhsulu kimi olduqca faydalıdır.
Əqli Mülkiyyət Agentliyi xeyli sayda oğurlanmış mahnı və əsərlərimizlə bağlı tədbirlər görüb, amma...
Azərbaycanın Əqli Mülkiyyət Agentliyi Gürcüstanın SAKPATENTİ Əqli Mülkiyyət üzrə Milli Mərkəzinin rəhbərliyinə məktub göndərib. Məktubda bu ölkənin 1TV.GE ttp://1tv.ge/, “İMEDİ” və “Rustavi” telekanallarında Azərbaycan rəqsi “Basqalı”nın “erməni şalaxosu” kimi təqdim olunması ilə bağlı səbəblərin araşdırılması və müvafiq tədbirlərin görülməsi xahiş olunur.
Agentlik həmçinin “Bu qala, daşlı qala” Azərbaycan xalq mahnısından istifadə edilərkən onun mənsubiyyətinin göstərilməməsinə diqqət yönəldib. Məktubda görülən tədbirlər barədə Azərbaycanın Əqli Mülkiyyət Agentliyinə məlumat verilməsi, gələcəkdə belə halların təkrarlanmaması üçün məsələnin nəzarətdə saxlanılması xahişi də yer alır. Hüquq pozuntularını təsdiqləyən müvafiq materiallar SAKPATENTİ-yə təqdim olunub.
Qeyd olunub ki, ötən il noyabrın 3-də Gürcüstanın 1TV.GE ttp://1tv.ge/ telekanalında yayımlanmış “Natalia & Datuna” şou proqramında Azərbaycan Respublikasının xalq artisti Aftandil İsrafilovun müəllifi və ifaçısı olduğu məşhur “Basqalı” rəqsi ilə müşayiət olunan mahnı “Somxuri şalaxo”- “erməni şalaxosu” kompozisiyası kimi təqdim olunub. Bu il sentyabr ayının 14-də isə Gürcüstanın digər televiziya kanalı İMEDİ-də yayımlanan “Çveni şou” proqramında da “Basqalı” Azərbaycan rəqsinə (musiqisinə) yazılmış və Dodona Namoradzenin ifa etdiyi mahnı yenə “erməni şalaxosu” adı altında təqdim olunub.
Xatırladaq ki, “Basqalı” rəqsi Azərbaycanla yanaşı Qafqaz ölkələrində və digər MDB məkanında Azərbaycana məxsus rəqs nümunəsi kimi geniş yayılıb. Rəqs Azərbaycanın məşhur qarmon ifaçısı Aftandil İsrafilov tərəfindən, “Bayatı-Şiraz” muğamı əsasında yaradılıb.
A.İsrafilov 1970-ci ildə yaratdığı “Basqalı” rəqsini Azərbaycanın İsmayıllı rayonunun Basqal kəndində yaşayan xeyriyyəçi dostunun şərəfinə yazıb və bu səbəbdən onu “Basqalı” adlandırıb. C.Cabbarlı adına “Azərbaycanfilm” Kinostudiyasının 1984-cü ildə istehsal etdiyi “Xaş s muzikoy” (rus dilində) adlı qısametrajlı komediya filmində (filmin ssenari müəllifi və rejissoru Vaqif Mustafayevdir) də bu musiqi səsləndirilir və filmin titrlərində rəqsin müəllifi kimi A.İsrafilovun adı qeyd olunub. A.İsrafilovun müəllifi olduğu orta ixtisas, uşaq musiqi və incəsənət məktəbləri üçün 2012-ci ildə nəşr olunan “Rəqslər” adlı tədris vəsaitində “Basqalı” rəqsinin musiqisinin notları verilib.
2017-ci ildə norveçli musiqiçilər Daniel Lazar (skripka) və Espen Vensaas (mandolina) duet şəklində “Basqalı”nı ifa edərək Youtube platformasında Azərbaycandan gözəl instrumental musiqi adı altında paylaşıblar. Arxiv sənədləri, musiqişünas ekspertlərin rəyləri və musiqinin xarici ifaçı tərəfindən paylaşımı da “Basqalı” rəqsinin azərbaycanlı müəllifə məxsus olduğunu təsdiq edir.
Agentlikdən bildirilib ki, bu faktlar Gürcüstanın müxtəlif televiziya kanalları vasitəsilə Azərbaycanın mədəni irs nümunələrinə, o cümlədən Azərbaycan musiqisinə münasibətdə növbəti erməni oğurluğunun nümayişi təsəvvürü yaradır və ciddi narahatlıq doğurur: “Bu ilin 24 may tarixində "Rustavi" telekanalında yayımlanan “Paatas da Nikas şou” proqramında isə “Bu qala, daşlı qala” adlı Azərbaycan xalq mahnısı “Sənə sevgi söz verirəm” adı altında gürcü dilində təqdim olunub. Amma mahnının Azərbaycan xalq mahnısı olduğu qeyd edilməyib. “Bayatı-Şiraz” muğamı əsasında yaradılmış bu mahnı bütün Yaxın Şərqdə məşhurdur və çox geniş yayılıb, hətta Türkiyədə əhalinin əksəriyyəti şənliklərdə bu mahnını çalıb-oxuyur və onu Azərbaycan xalq mahnısı kimi ifa edirlər".
Vurğulanıb ki, “Rustavi” telekanalında “Bu qala, daşlı qala” adlı Azərbaycan xalq mahnısı “Sənə sevgi söz verirəm” adı altında gürcü dilində təqdim olunarkən Azərbaycanın və Gürcüstanın üzv olduqları ÜƏMT-nin “Ədəbi və bədii əsərlərin qorunması haqqında” Bern Konvensiyasının 15-ci maddəsinin 4-cü hissəsinin tələbləri nəzərə alınmayıb.
Gürcüstanın müvafiq qurumu bu məsələyə hələ də reaksiya verməyib.
Qeyd edək ki, Azərbaycan xalq, bəstəkar mahnılarının, məşhur əsərlərinin ermənilər, eləcə də digər millətlər tərəfindən oğurlanması, öz adlarına çıxması artıq adi hala çevrilib və heç də təəccüblü görünmür. Azərbaycanın Əqli Mülkiyyət Agentliyi fəaliyyətə başlayandan bu vaxta qədər xeyli sayda oğurlanmış mahnı və əsərlərimizlə bağlı tədbirlər görüb, nəticələrə nail ola bilib.
Təkcə bu il ərzində oğurlanan mahnılarımız aşağıdakılardır:
Bəhram Nəsibova məxsus olan “Qarabağ” (“Anadır arzulara hər zaman Qarabağ”) adlı mahnısı. Bu mahnın bu ilin iyul ayında sözləri Qor Yepremyan tərəfindən dəyişdirilərək və onun ifasında “Sirun jan” adı altında “Armenian folk”, yəni “erməni xalq mahnısı” qeydi ilə “Youtube” platformasında yerləşdirməsi ilə bağlı məlumat yayılmışdı. Bununla bağlı agentlik dərhal bəyanat yaydı və görülən tədbirlər nəticəsində Gor Yepremyanın rəsmi “Youtube” səhifəsində (hüquq pozuntusuna səbəb olan ilkin mənbədə) yerləşdirilmiş “Sirun jan” adlı mahnının video yazısı müəllif hüquqularının pozulması səbəbindən “Youtube” rəhbərliyi tərəfindən silindi.
Azərbaycanın Əməkdar incəsənət xadimi, bəstəkar Cavanşir Quliyevin bəstələdiyi, Xalq artisti Brilyant Dadaşovanın ifa etdiyi “Yarım gilə” mahnısı. Bu mahnın da iyul ayında sosial şəbəkələrdə erməni ifaçı Minas Ovanesyanın (Mino) ifa etdiyi “Xrovel e im yare” adı altında oxuması ilə bağlı videogörüntülər yayılmışdı. Qeyd edək ki, bu mahnı 1991-ci ildə Azərbaycan televiziyasının baş rejissoru Ramiz Həsənoğlunun qızının toyuna hədiyyə olaraq yazılıb. Və ilk dəfə də həmin toyda ifa olunub. Sonra mahnını studiya şəraitində Brilyant Dadaşova ilə yazıb, efirə veriblər: “Brilyant xanım bu mahnını oxudu, klipini də çəkdi. Daha sonra Türkiyəli Ezgi Mert adında müğənni də bu mahnını oxuyub, albomuna saldı”.
Bəstəkarın sözlərinə görə, sonra da bir gürcü müğənni “Yarım gilə”ni oğurlayaraq, oxuyub: “Mən onları axtarıb tapdım. Hüquqi işlər başlatmaq istədiyimi bildirəndən sonra həmin ifaçı məndən üzr istəyib, dedi ki, mahnının müəllifi olduğunu bilmirmiş. Onlara bir erməni deyibmiş ki, mahnı bütün Qafqazda yayılan mahnıdır. Yəni xalq mahnısıdır. Görünür, həmin erməni sakit durmayıb, mahnını öz soydaşlarına da verib”.
Azərbaycanın Əqli Mülkiyyət Agentliyi mahnının oğurlanması ilə bağlı tədbirlər görüb və tez bir zamanda, cəmi bir ay sonra, avqust ayında mahnı “Youtube” platformasında yerləşdirilmiş 5 (beş) səhifədən silinib. Bununla da “Yarımgilə” adlı mahnının musiqisinin müəllif hüquqlarının pozulması “Youtube” rəhbərliyi tərəfindən öz təsdiqini tapıb və azərbaycanlı bəstəkarın pozulmuş hüquqları bərpa edilib.
Xalq artisti Ağadadaş Ağayevin “Dodağına gülüş qonub” mahnısı. Bu mahnın isə bu ilin mart ayında erməni müğənni Armen Aloyanın 2024-cü ilin “papurisi” sırasına daxil edib.
Qeyd edək ki, Ağadadaş Ağayev bu məşhur mahnını 80-ci illərdə ifa edib və həmin vaxtdan da repertuarındadır.
Yazını hazırladı: Xalidə GƏRAY
Son zamanlar Azərbaycanda "Halloven" bayramını qeyd edənlərin sayı artıb.
Xezerxeber.az xəbər verir ki, bu bayram əsasən məktəblilər və bağça yaşlı uşaqlarda maraq yaradır. Ancaq bu bayramın qeyd edilməsinə qarşı olanlar da var, onu dəstəkləyənlər də.
Bu bayramın aksesuarlarına da maraq kifayət qədərdir. Qiymətləri isə ölçülərinə görə dəyişir.
Psixoloq Fidan Əsgərova isə deyir ki, bəzi aksesurların çox qorxulu olması uşaqlara mənfi təsir edir. Gənclər üçün isə əksinə, bu bayramın qeyd edilməsi onlarda yaxşı əhval-ruhiyyə yaradır.
Fidan Əsgərova tövsiyə edir ki, azyaşlılar üçün bu aksesuarları seçərkən daha diqqətli olmaq lazımdır.