 |
|
Müğənni Afət Fərmanqızı məşhur hind mahnısını İmadəddin Nəsiminin "Məndə sığar iki cahan, mən bu cahana sığmazam" sözləri ilə ifa edib.
Onun bu addımı sosial şəbəkələrdə müzakirələrə səbəb olub.
Kult.az A.Fərmanqızının Ədalət.az-a qısa müsahibəsini təqdim edir:
- Afət xanım, yeni çıxan mahnınızla bağlı soruşmaq istəyirəm. Necə yarandı bu mahnı?
- "Nəsimi ili” elan olunmuşdu. Mən də Nəsimi haqqında məqalələr oxuyurdum. Bir gecə də yatmışam. Rəhmətlik şair özü yuxuda mənə deyib ki, Afət, bu qəzəlimi oxu!
- Amma Nəsiminin qəzəlinə mahnı oxumağınız sosial şəbəkələrdə tənqid olundu. Dedilər ki, toy mahnısıdır...
- Toy mahnısı deyil! O, dünyəvi bir mahnıdır! Neçə dəfə mükafatlar alıb! "Pəncu-şeş” çox məşhurdur.
- Hind mahnısının Nəsiminin sözləri ilə oxunması da qınanıldı...
- Kim tənqid edir, etsin. Bu məni düşündürmür. "Pəncu-şeş” Hollivud, yaxud Bollivudun çox tanınmış mahnısıdır. Dəfələrlə mükafat alıb, Qremmidən üzü bəri. O mahnıya kim nə deyə bilər ki! O mahnıya söz qoşmaq bizim ixtiyarımızda deyil. O mahnını tanıyanlar heç sizi, bizi tanımır.
- Söhbət sizin mahnıdan gedir. Onu bayağı, toy mahnısı kimi təqdim edirlər.
- Mənim heç vecimə deyil. Düşmənlərim nə cür təqdim etməliydilər ki!
- Siz düşünürsünüz ki, oxuduğunuz ciddi bir mahnıdır? Yəni toya hesablanmayıb?
- Əlbəttə, ciddi bir mahnıdır. Bu mahnının təqdimat mərasimini sizə göstərərəm, o zaman görərsiniz ki, bu necə ciddi mahnıdır. Bütün dünya ordadır. Bir də ki heç bir yerdə, qanunda qadağa yoxdur ki, müğənni Nəimidən, Nəsimidən, Mikayıl Müşfiqdən oxuya bilməz.
- Təbii ki, yoxdur.
- Hə, mənim də ürəyim istəyib, oxumuşam. Siz deyirsiniz ki, toy mahnısı olduğunu deyirlər. Bu toy səviyyəsizdirsə, bəs niyə toy eləyirik?
- Siz toylarda oxuyacaqsız o mahnını?
- Əlbəttə. Toyda da, efirdə də. Hər yerdə.
- Tənqid edənlərə, bayağı deyənlərə cavabınız var?
- Nəsiminin qəzəlini oxumaq cinayətdirsə, mənə o cinayət məcəlləsini göstərsinlər. Ürəyim belə istəyib, oxumuşam. O mahnıya Hollivuddan, Bollivuddan kimlər-kimlər qiymət verib. Necə deyim ki, adamların xətrinə dəyməsin? O mahnıya kiminsə nəsə deməsi sizin, mənim, heç kimin iqtidarında deyil. Yenə deyirəm, o mahnı dünyəvi mahnıdır.
- Bu mahnı nə zaman ortaya çıxdı?
- 2011-ci ilin mahnısıdır. Azərbaycanda da bunu insturmentalistlər çalmışdılar. Sadəcə, söz qoşub oxumamışdılar. Hind mahnısıydı bu. Mənim də xoşuma gəlib oxumuşam. Nə var ki burda? Mən hind dilini bilmədiyimə görə oxuya bilmirdim. O mahnıya ayrıca söz də yazdıra bilərdim, amma Nəsiminin qəzəli elə oturdu ki ora. Yuxumda da Nəsimi dedi ki, dur oxu, ey Afət!
- Filmdə də belə bir səhnə var: "Vəsf zamanı deyil, Afət..."
- Hə... (gülür) Ay sağ ol! Xəbəriniz var? Mahnı partlayıb... Sonda deyim ki, kimin bu mahnının dünyəvi olmasına şübhəsi varsa, mən ona bunu sübut edə bilərəm. Və dünyəvi bir mahnıya yalnız böyük Nəsiminin sözləri yaraşardı.
Azərbaycanda İmadəddin Nəsimi və hürufiliklə bağlı bir dənə də sanballı, dövrün tələbinə cavab verən monoqrafik tədqiqat yoxdur. Görülən yaxşı işlər isə səpələnmiş məqalələr halındadır.
Kult.az xəbər verir ki, bu sözləri filologiya elmləri doktoru, professor Aida Qasımova qeyd edib. O bildirib ki, son vaxtlar Qərb şərqşünaslığında və Türkiyədə bu sahədə xeyli işlər görülüb:
“Orxan Mir-Qasımov, Şahzad Bəşir, Fatih Usluər, Mustafa Ünverin əsərləri xüsusi qeyd edilməlidir. Usluərin “Cavidan-namə”nin türk dilindəki tərcümə variantını nəşr etdirməsi təqdirəlayiqdir. “Hürufilik” əsəri də dəyərli tədqiqatdır. Mən xüsusilə Orxanın və Şahzadın yazılarını çox bəyənirəm. Orxan “Sözün qüvvəti, orta əsr islam dövründə şiəçilik və sufizm arasında hürufi təlimi” (“Words of Power, Hurufi Teachings Between Shi'ism and Sufism in Medieval Islam”) əsərində hürufiliyin bir sıra nəzəri məsələlərini əks etdirib. Şahzad Bəşir (Stənford professoru) problemə tarixilik baxımından yanaşır. Onun “Fəzlullah Astarabadi və hürufilik” əsəri hürufiliyin meydana gəlməsini, Fəzlullah Astarabadinin fəaliyyətini və hürufilik təlimini öyrənmək üçün dəyərli mənbədir.
Professor Matt Melvin-Kouşkinin bəzi yazılarında da hürufiliklə bağlı məsələlər əks olunub. Maykl Reinxard Almaniyada Nəsimi divanının nəşri və tədqiqi ilə bağlı işlər görüb”.
Amerikalı tarixçi Patrisia Kronun “Erkən İran İslam Respublikasının nativist liderləri: kənd üsyanı və lokal zərdüştlük” (“The Nativist Prophets of Early Islamic Iran: Rural Revolt And Local Zoroastrianism”) əsərində də hürufiliklə bağlı bəzi məsələlərin yer aldığını bildirən Aida Qasımova bu kitabların tərcümə edilməsinin çox vacib olduğunu qeyd edib:
“Bütövlükdə bu əsərdə Babək hərəkatı, onun qaynaqları, islamda bidətçiliklə bağlı məsələlərə geniş yer ayrılıb. Ya Azərbaycan alimləri ingilis dilini öyrənməli, ya da bu kitablar Azərbaycan dilinə tərcümə edilməlidir”.
Zökəmin müalicəsində əsasən damardaraldıcı burun damcıları və spreylərindən istifadə olunur.
Sağlamolun.az bildirir ki, son araşdırmalar onların çox ziyanlı olduğunu göstərir.
ABŞ alimləri sübut edir ki, damardaraldıcı burun damcıları və spreyləri insult və infarkta səbəb ola bilər. Bu xüsusilə ürək xəstəlikləri və yüksək təzyiqdən əziyyət çəkənlərə aid olsa da, sağlam insanlar üçün də bu preparatlar müəyyən təhlükə yaradır.
Alimlər xəbərdarlıq edir ki, bu preparatlar damarları daraldır və bunun nəticəsində infarkt və insultun riski xeyli artır.
Mütəxəssislər zökəm zamanı duzlu su ilə olan damcılardan istifadə etməyi tövsiyə edirlər. Həmçinin isti ayaq vannaları, müalicəvi bitkilərlə (evkalipt, çobanyastığı, kalanxoe) inhalyasiyalar da çox yaxşı effekt verir.
Sən bəlkə də sevinərdin
baxıb dənizə sarı,
heç yuxuna girməzdi
rus çarının tankları
Vaqif Səmədoğlu
20 Yanvar hadisələri haqda sonuncu dəfə on beş il bundan öncə yazmışam. Geniş bir yazıydı. İndi o yazını tapa bilmirəm, o vaxt mətbuatda çap olunmuşdu. O yazıda çox kəskin ittihamlar vardı, olduqca emosional bir yazıydı.
Yazının adını da xatırlayıram: “Sabahımıza aparan yol”. Niyə belə pafoslu başlıq seçmişdim, deyə bilmərəm. Yəqin zamanın havasına uymuşdum.
...O günü bütün aydınlığıyla, daha dəqiq desək, qaranlığıyla xatırlayıram. Qaranlıq bir gün idi. Sözün bütün mənalarında. Hava hələ ertədən tutqun idi. Ordu hissələrinin Bakıya yeridiləcəyi haqqında şayiələr dolaşırdı, amma heç kim ordunun dinc əhaliyə atəş açacağına inanmırdı. Rəhbərlikdə təmsil olunan şəxslər televiziya ilə çıxış edərək xalqı inandırmışdılar ki, ümumiyyətlə, ordu Bakıya girməyəcək. Amma mərkəzin “demokratiya” oyununun kiminsə başında çatlayacağı şəksiz idi. Rəhbərlərin qətiyyətsizliyi hansısa fəlakətə səbəb olacaqdı. Lakin belə bir sonluq kimin ağlına gələrdi...
Yadımdadır, Vəzirov hansısa zavoddakı görüşündə müdafiə dəstələrinin yaradılmasından danışmışdı. Sən demə, bütün bu söhbətlər ordunu Bakıya çağırmaq üçün bir bəhanə imiş. Hadisədən təxminən bir həftə əvvəl Bakıdakı erməni evlərinə basqınlar oldu. Sumqayıt hadisələri kimi, bu hadisələr də öncədən ustalıqla planlaşdırılmışdı. Yanvarın 13-14-də Bakıda SSRİ-nin müxtəlif guşələrindən gəlmiş yüzlərlə cinayətkar olub. Milliyyəti bilinməyən bu adamlar məqsədyönlü şəkildə şəhərə yeridilmişdi və onlar təxribatlar törətmək üçün təlimatlandırılmışdı.
Köhnə siyasətdir. Vaxtilə, Pyotrun, Yekaterinanın çarlığı dövründə də ermənilər şikayət məktubları yazırdılar ki, qoymayın, müsəlmanlar bizi burda qırır. Bu da rusların Qafqaza yürüşündən ötrü əsas bəhanə olmuşdu. Təxribatın motivi eyni idi.
Bir də onu xatırlayıram ki, fransız mətbuatında Qorbaçovun Qarabağ hadisələrinə münasibəti belə ifadə olunmuşdu: “Tatarlar qəzəblənib”. Bunu səhv etmirəmsə, sonralar Sabir Rüstəmxanlı da yazmışdı. Biz isə düşünürdük ki, tatar ifadəsi çarizm dövründə qalıb.
Xalqın arasında total bir vahimə dolaşırdı, heç kəs də bu vahiməni yaxına buraxmaq istəmirdi. Bizim kənddən cavanlar dəstə-dəstə toplaşıb avtobuslarla Qala yoluna axışırdılar.
Havalı vaxtlarım idi, 88-ci ildən dərsləri buraxıb mitinqlərə gedirdim. Valideynlərim buna görə ciddi narahat idilər və məni gözdən qoymurdular. Həmin gün atam Neft Daşlarındaydı, anam evdə tək idi. Bütün kənd əhli “Məşədi Qərib” məscidinə toplaşmışdı, şəhərdən həyəcanlı xəbərlər gəlirdi. Hamı eyni fikirdəydi: “Ordunu şəhərə buraxmayacağıq!”
Mən heç vaxt insanları bu qədər yekdil görməmişdim. Cavanların gözündən qığılcım yağırdı. Hamının sözü bir idi. Qorxaqlar qorxu hissini unutmuşdu, qorxmayanlar kütləni meydanlara səsləyirdi. Qala qəsəbəsindən şəhərə gedən yolda barrikadalar qurulmuşdu. Yanvarın 19-u günorta cavanlara qoşulub barrikadalar olan yerə getdim.
İlahi, bu insanları yerindən dəbərtməkmi olardı?! Onlar şəhərdən gələn yola canlı çəpər çəkmişdilər. Sonra öyrəndik ki, “Salyan kazarması”nda da camaat yolu bağlayıb. Avtobuslarla ətraf kəndlərdən ərzaq daşınırdı ki, burda duranlar ac qalmasınlar. İndi xatırlamıram, şəhərdən iki-üç nəfər gəlib camaatı dağılışmağa çağırdılar. Yadımdadır, dedilər ki, hər cür təxribat ola bilər, provokasiyalara uymayın, dağılışın.
Ancaq heç kəs yerindən tərpənmədi. Onlar bu çıxışın heç kəsə təsir göstərmədiyini görüb adamlarla ayrı-ayrılıqda söhbətlər aparmağa başladılar. Dedilər ki, “Salyan kazarması”nda da camaat yığılıb. Amma hər şey ola bilər, küyə getməyin, gedin evinizə.
Amma kütlə israrlıydı. Kütlə qana yerikləyirdi.
Axşamüstü kəndə qayıdan avtobuslardan birinə minib evə gəldim. Anam qonşu arvadları başına yığıb əməlli-başlı ağlaşma qurmuşdu. Məni görcək azca toxtadı.
- Ay bala, getmə ora! Ora qan çanağıdı! Getmə! - dedi.
Vur-tut 15 yaşım vardı, bəlkə də vəziyyətin ciddiliyini tam mənada dərk eləmirdim. Amma anamın ürəyinə nəsə dammışdı.
O axşam anamın yalvarışlarına əhəmiyyət verməyib gözdən yayındım, dayım oğlunun maşını ilə yenidən Qala yoluna qayıtdım və...
Kimsə odlu-alovlu çıxış edirdi, deyirdi ki, bizim silahımız yoxdur, amma üstümüzə qoşunla gəlirlər! Lenin sağ olsaydı, bəlkə elə özü kəndli kütləsini bu quduzlaşmış quruluşu yıxmağa səsləyərdi.
Uzaqdan atəş səsləri eşidildi və kütlə sim kimi gərildi. Qaranlıqda güllələr uçuşurdu. Kütlə bir anda noxud kimi ətrafa səpələndi. Hərə bir tərəfə qaçırdı, ətrafda qışqırıq səsləri eşidilirdi. “Öldürdülər!!!”, “Qaçıııın!!!” deyə hayqırırdılar.
Dayım oğlu “Jiquli”sini şam ağaclarının arxasında, torpaq yolda saxlamışdı. İkimiz də maşına tərəf cumduq və magistral yola çıxmağa imkan olmadığından Qala-Şüvəlan yoluna çıxdıq.
Ölüm qorxusunu bütün dəhşətilə ilk dəfə onda hiss elədim. Dayım oğlunun əlləri əsirdi, özünü elə itirmişdi ki, xeyli yolu maşının işıqlarını yandırmadan sürmüşdü, sükanı nizamlaya bilmədiyindən maşın tez-tez çala-çuxura düşüb silkələnirdi. Kəndə çatanda maşından düşə bilmədim, ayaqlarım tutulmuşdu... Dayım oğlu hönkürə-hönkürə “uşaqlar qırıldı!” deyib Qorboçovun yeddi arxa dönənini söyürdü.
Sağ-salamat evə gəlib-çıxdığıma inana bilmirdim. Evdə işıqlar sönmüşdü, anam əl radiosunu açıb şəhərdəki vəziyyətdən xəbər tutmaq istəyirdi, amma heç bir dalğa tutmurdu. Rəngimin ağardığını görüb məni qucaqladı:
- Nəsə olub?
- Adamları gülləyə tutdular, - dedim.
Hələ şəhərdəki faciədən xəbərimiz yox idi. Amma sövq-təbii anlayırdım ki, şəhərdə toplaşanları da qırıblar.
Tanklar şəhərə girmişdi...
Türkiyənin məşhur aktrisası Ayşən Qruda vəfat edib.
Türkiyənin reytinq rekordu qıran “Savaşçı” serialının növbəti fraqmenti yayılıb.
Bir dəfə Rafaelin (Əməkdar artist Rafael İsgəndərov – red.) ağlına ideya gəldi ki, Rusiya televiziyalarının birində yayımlanan “Qorodok” verilişinin Azərbaycan variantını etsinlər.
Son 10 il ərzində dünyada milyarderlərin sayı iki dəfə artıb.
Tbilisidə, Gürcüstanın Milli Parlament Kitabxanasında bu ölkənin əməkdar jurnalisti, 27 ildir "Assoşeyited Press" agentliyinin Qafqaz üzrə fotomüxbiri olan Şahvələd Eyvazovun 20 Yanvar faciəsini əks etdirən fotoşəkillərindən ibarət sərgi keçirilib.