 |
|
Rusiyanın Qarabağda qalmaq imkanı yoxdur.
Axar.az xəbər verir ki, bu sözləri erməni mediasına açıqlamasında rusiyalı tarixçi və ekspert Modest Kolerov deyib.
O bildirib ki, sülhməramlıların özləri Qarabağda “quş hüquqları” (müvəqqəti, köçməyə hazır – red.) ilə yerləşiblər. Onun fikrincə, buna səbəb sülhməramlıların detallı mandatının olmamasıdır:
“Bakı təfərrüatlı mandat verməkdən imtina etdi. Bakının mandatı uzadacağına (2025-ci ildə - red.) isə əmin deyiləm”.
O hesab edir ki, sülhməramlılar döyüşməyəcək, çünki təfərrüatlı mandat olmadan heç bir hərəkət legitim sayılmayacaq:
“Əgər Ukraynada vəziyyət indi başa çatsa və Kiyev təslim olmağa yaxınlaşsaydı, Rusiyanın Qarabağ məsələsində mövqeləri güclənərdi və hətta Azərbaycan da bu faktı qəbul etməli olardı. Amma bu hələ baş verməyib və gələn il də olmayacaq.
Bu vəziyyətdə Paşinyanın niyə sevindiyi bəlli deyil. Niyə Ukraynada Rusiyanı dəstəkləmir? O, başa düşmür ki, Rusiya Ukraynada nə qədər çox məşğul olsa, Qarabağ və Ermənistan üçün bir o qədər pisdir?”
O iddia edib ki, Rusiyanın Ermənistanda hərbi mövcudluğunun uzun müddətdir mənası yoxdur, çünki Rusiyanın Cənubi Qafqazda maraqları Rusiyanın Abxaziya və Cənubi Osetiyadakı hərbi bazaları ilə tam təmin olunub:
“Rusiyanın Gümrü və Erebunidəki bazaları təcrid olunub, blokadaya alınıb və Ermənistanın qeyri-dost siyasi mühitindədir. O bazaların mövcudluğu artıq uzun müddətdir məntiqsizdir, Rusiyanın maraqlarını qorumur, əvəzində Paşinyanın əlində girovdurlar. Onların Ermənistan ərazisindən çıxarılması qaçılmazdır”.
Onun fikrincə, bu hadisələrdən sonra Türkiyənin nüfuzunun mümkün güclənməsi Rusiya üçün təhlükə yaratmır:
“İqtisadi baxımdan Türkiyə çoxdan Ermənistandadır, necə deyərlər, qatar artıq yola düşüb. Hərbi-siyasi təsirə gəlincə, Ermənistan artıq NATO-ya istiqamətlənmək istəyir. Beləliklə, Ermənistan NATO-da Türkiyənin müttəfiqi olacaq.
Fransanın fəaliyyətinə gəlincə, o, ancaq özünü böyük dövlət kimi qələmə verir. Bu ölkənin prezidenti hətta Parisdə belə işləri qaydaya sala bilmir. O, Cənubi Qafqazda nə edə bilər? Heç nə”.
Azərbaycan hərbçilərinin bu il aprelin 23-də Laçın yolunda keçid-buraxılış məntəqəsi qurmasından sonra Xankəndindəki separatçı rejim daxilində yaranan və getdikcə dərinləşən böhran kulminasiya nöqtəsinə çatıb. Qondarma rejimin “rəhbəri” Araik Arutyunyan bu gün istefa ərizəsini “parlamentə” təqdim edəcəyini bəyan edib.Araikin istefaya getməsinin Qarabağ separatçılarına bilavasitə təsir imkanları olan xarici qüvvənin qərarı olması şübhə doğurmur. Üç gün əvvəl qondarma “parlamentdə” 6 saat çəkən müzakirələr zamanı konsensusa gəlmək mümkün olmamışdı. Binanın qarşısına toplaşan ermənilər onların qarşısına çıxan Arutyunyanı fitə basaraq istefa verməsini tələb etmişdilər. Separatçıların lideri çıxışı zamanı bildirmişdi ki, bütün dünyadan ümidləri kəsilib, fövqəldövlətlər (ABŞ və Rusiya) onları çarəsiz buraxıb. Toplantıda yaranmış vəziyyətdən 3 çıxış yolu müzakirə olunmuşdu:
Müqavimət göstərmək;
Qarabağdan köçüb getmək;
Azərbaycan rəhbərliyinin şərtlərini qəbul etmək.
Dünən A.Arutyunyan və radikal millətçi “spiker” David İşxanyan bəyan etdilər ki, yekdil qərar müqavimət göstərmək, Azərbaycana təslim olmamaqdır. Azərbaycan prezidentinin köməkçisi Hikmət Hacıyev də “Twitter”də Qarabağ ermənilərinin görüş üçün hətta Ağdama belə, gəlməkdən imtina etdiyini bildirmişdi.
Separatçıların “rəhbərlərindən” Samvel Babayan yerli mətbuata verdiyi açıqlamada daxili ziddiyyətlərin səbəblərinə bir qədər aydınlıq gətirmişdi:
“Yaxın vaxtlarda təxminən 20 bənddən ibarət yanaşmamızı ictimaiyyətə təqdim edəcəyik. Biz təklif etdik ki, siyasi qüvvələr bu addımları birgə inkişaf etdirsinlər, ictimai razılıq alsınlar, sonra isə onu həyata keçirməyə başlasınlar. Lakin təklifimizi heç kim qəbul etmədi. Nəticədə bu gün onlar çıxılmaz vəziyyətdə qalıblar və bir-birlərini günahlandırırlar. Daha 7 gün gözləyək, görək məsuliyyəti kimin üzərinə atacaqlar. Qalxıb desinlər ki, əziz camaat, başqa çarəmiz yoxdur, köç edək?” – o bildirib.
Onun sözlərinə görə, Qarabağdakı qondarma rejim belə siqnal verir: “Ya Ağdam vasitəsilə yardımı qəbul edirlər, Azərbaycana inteqrasiya olunurlar, ya da Qarabağı tərk edirlər”.
“Mən Qarabağın indiki iqtidarının nə etdiyini belə görürəm: elə bir vəziyyət yaradılır ki, Ağdam vasitəsilə yardım və ya Qarabağdan köçmə məsələsi müzakirə olunur. Əvvəlcə qadınlar, uşaqlar çıxırlar. Heç bir problemi həll etmədiklərinin fərqinə varmadan sirk göstərirlər. Onlar öz xalqını məhvə aparırlar, vəssalam”, – Babayan əlavə edib.
Maraqlıdır ki, Arutyunyan istefadan əvvəl Nikol Paşinyanın “adamı” hesab olunan “dövlət naziri” Qurgen Nersisyanı istefaya göndərərək, onun yerinə Samvel Şahramanyanı gətirib. Erməni mediasının yaydığı xəbərə görə, Arutyunyanı da məhz “prezident” postunda Samvel Şahramanyan əvəzləyəcək. Onun tərcümeyi-halına diqqət yetirdikdə “prezident” təyinatının haradan verildiyi aydınlaşır.
S. Şahramanyan 1978-ci ilin dekabrın 1-də Xankəndidə anadan olub. 1996-1999-cu illərdə Qarabağdakı qanunsuz silahlı dəstədə “xidmət” edib, daha sonra 1999-2008-ci illərdə “DQR” hökumətinin “Milli təhlükəsizlik xidmətində” çalışıb. 2008-2010-cu illərdə “dövlət vergi xidmətinin operativ-axtarış idarəsinin rəisi”, 2010-2013-cü illərdə “ədliyyə nazirliyinin baş icraçısı”, 2013-2014-cü illərdə “DQR polisinin cinayət-axtarış idarəsinin və Stepanakert şəhər idarəsinin rəisi”, 2014-2018-ci illərdə “milli təhlükəsizlik xidmətinin idarə rəisi” işləyib, 2018-ci ildə “milli təhlükəsizlik xidmətinin direktoru” təyin edilib. 2020-ci ildə hərbi vətənpərvərlik, gənclər, idman və turizm naziri olub. 29 may 2020-ci il tarixdə qondarma sərəncamla “general-mayor” rütbəsi alıb.
Beləliklə, Arutyunyanın sələfi Rusiya xüsusi xidmət orqanlarına, daha dəqiq desək, Müdafiə Nazirliyinin Baş Hərbi Kəşfiyyat Xidmətinə (QRU) bağlı şəxs olması şübhə doğurmur.
Bəs Rusiya nə edir? Rusiya bölgədəki gərginlikdən hədsiz məmnundur və kartları qarışdıraraq vəziyyəti daha qeyri-müəyyən hala gətirməyə çalışır. Bu təyinatdan əvvəl separatçıların indiki və keçmiş rəhbərlərinin, onlara dəstək verən siyasi qüvvələrin mövqeləri uzlaşdırılıb. Separatçıların nüfuzdan düşmüş lideri A.Arutyuyan hazırkı çətin, mürəkkəb şəraitdə situasiyanı idarə edə bilmir. Onun özü də bildirib ki, bioqrafiyası ona mane olur. Yəqin ki, müharibədəki ağır məğlubiyyətin məsuliyyətini, indiki böhrana gətirib çıxaran vəziyyəti nəzərdə tutur.
Xankəndidə siyasi səhnəyə Azərbaycan hökumətinə qarşı barışmaz mövqedə dayanan, müstəqillik tələb edən radikal millətçilər çıxır. Onlar sona qədər mübarizə aparacaqlarını deyirlər. Amma mübarizəni hansı resurslar hesabına aparacaqları barədə açıqlama yoxdur.
Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin rəsmi nümayəndəsi Mariya Zaxarovanın dünənki çıxışında da Qarabağ separatçılarına çıxış yolu təklif olunmur. Amma Ermənistan hakimiyyəti, ona dəstək verən Qərbin ünvanına sərt ifadələr səsləndirilir. Zaxarova erməni cəmiyyətinə mesaj verir ki, yaranmış vəziyyətin bütün məsuliyyəti Paşinyan iqtidarının üzərindədir. O, İrəvanı Qarabağ da daxil olmaqla Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanımaqda, Rusiyanı kənara itələyib Qərbdən, ikili, üçlü, beşli vasitəçilər cəlb etməklə böhran yaratmaqda ittiham edir. Onun dolayı mesajı bundan ibarətdir: Nə qədər ki, bizim maraqlarımızı tapdalayan Paşinyan hökuməti qalır, Rusiyanın ermənilərə hərtərəfli dəstək verməsi çətindir, bu barədə düşünmək lazımdır…
“Biz dəfələrlə demişik ki, bir tərəfdən Azərbaycan-Ermənistan münasibətlərinin normallaşması ilə bağlı Rusiyanın səylərinə əks olmayan, onları təkrarlamayan, bu səyləri pozmayan bütün təşəbbüsləri alqışlayırıq. Digər tərəfdən isə Fransanın bu istiqamətdə fəallığı bizə yaxşı məlumdur. Bu cür vasitəçilik səyləri çərçivəsində münaqişənin hər iki tərəfinin, yəni həm Azərbaycan, həm də Ermənistanın ilk növbədə mövqeyini nəzərə almaq lazımdır. Bunlarsız vəziyyətin nizamlanmasında hər hansı irəliləyişə ümid etməyə dəyməz. Bu, bütün vasitəçiliyin alfa və omeqasıdır”, – deyə Rusiya XİN sözçüsü vurğulayıb.
Bundan sonra nə gözləmək olar?
Şübhəsiz ki, Arutyunyanın istefası indiyə qədər rejim daxilində zor-gücünə saxlanılan sabitliyi birdəfəlik pozacaq, qarşıdurma, intriqa dərinləşəcək. Rusiya vəziyyəti sabitləşdirmək üçün onlara dəstəyi artıracaq, amma Azərbaycanla açıq qarşıdurmaya getməkdən çəkinəcək. Moskvada gözləyirlər ki, Fransanın apardığı anti-Azərbaycan kampaniyası genişlənəcək, Avropa İttifaqını, ABŞ-ı da əhatə edəcək. Artıq bəzi əlamətlər bu gözləntilərin faydasız olmadığını təsdiq edir. Bu gün Almaniyanın xarici işlər naziri Xarici işlər naziri Annalena Berbok Azərbaycanı və Rusiyanı Xankəndinə “humanitar yardımlar” üçün Laçın yolunu açmağa çağırıb. Onun sözlərinə görə, Laçın yolu ilə bağlı vəziyyət İspaniyanın Toledo şəhərində keçirilən Avropa İttifaqı xarici işlər nazirlərinin qeyri-rəsmi görüşündə müzakirə ediləcək. Berbok etiraf edib ki, bu addımları fransalı həmkarı Ketrin Kolonna ilə koordinasiya edir. Alman nazir amerikalı həmkarları ilə də fikir mübadiləsi apardıqlarını iddia edib.
Rusiya bu bəyanatlardan sonra Qarabağ ermənilərinin əsas hamisi kimi səhnəyə atılacaq, çox güman ki, “humanitar böhran” Bakı-Moskva danışıqlarında əldə olunacaq kompromislər hesabına qismən həllini tapacaq.
Azərbaycanın başlıca tələbləri Xankəndindəki qondarma rejimin özünü buraxması və bölgədəki silahlı qruplaşmanın ləğvidir. Amma Rusiyanın separatçı rejim vasitəsi ilə yaratdığı böhran 2025-ci ilə qədər Bakını bu hədəflərindən uzaqlaşdırmağa yönəlib…
Pressklub.az
Qərbi Azərbaycan İcması ABŞ-ı “bütün açıq qalan məsələlər” kimi artıq köhnəlmiş narrativlərdən istifadə etməməyə çağırır.
Report xəbər verir ki, bu barədə icmanın yaydığı açıqlamada qeyd olunub.
Qərbi Azərbaycan İcması ABŞ Dövlət Departamentinin mətbuat katibinin 2023-cü il 31 avqust tarixli bəyanatı ilə əlaqədar bildirir ki, ABŞ-ın yalnız Azərbaycanın Qarabağ bölgəsində yaşayan erməni sakinlərinin hüquq və təhlükəsizliyindən, “blokada”dan danışıb Ermənistandan deportasiya edilmiş azərbaycanlıların hüquqlarına və qayıdışına toxunmaması ədalətsiz və qəbuledilməz yanaşmadır.
Bütün bunlar, eləcə də Qərbi Azərbaycan İcmasının dövlət katibi Antoni Blinkenə ünvanladığı məktuba hələ də cavab verilməməsi rəsmi Vaşinqtonun məsələlərə ikili standartlar prizmasından yanaşdığını göstərir.
Qərbi Azərbaycan İcması eyni zamanda ABŞ-ı “bütün açıq qalan məsələlər” kimi artıq köhnəlmiş narrativlərdən istifadə etməməyə çağırır.
Azərbaycan-Ermənistan şərti sərhədində baş verən gərginliklə bağlı rusdilli “Кавбюро” teleqram kanalı tanınmış türkiyəli analitik Engin Özerdən müsahibə alıb.
Tərcümə etdiyi müsahibəni təqdim edir:
- Ermənistan niyə məhz indi Azərbaycana qarşı hərbi təxribata əl atdı? Nə əldə etmək istəyirlər?
- İrəvan bu təxribatçı addımı elə indi ona görə atıb ki, Laçın yolu ilə bağlı erməni tərəfinin bütün ideyası məhv olur. Cəmiyyət Ermənistan rəhbərliyinə təzyiq göstərir. Paşinyanın bu zəmində ciddi problemləri var. Nikola daxili auditoriyanın təzyiqi böyükdür. Laçın yolu məsələsində diplomatik arenada baş verən uğursuzluqlara Ermənistanın reaksiyası belədir.
- Şərti sərhəddə şiddətli döyüşləri nəzərə alsaq, vəziyyət necə inkişaf edə bilər?
- Heç bir şəkildə. Ermənistan hərbi baxımdan Azərbaycanla rəqabət apara bilmir. Azərbaycan Silahlı Qüvvələri onları çox tez öz yerinə otuzduracaq. Ermənistan tərəfi isə bunu az hiss etməyəcək. İrəvan bu cür təxribatlarla ancaq erməni əsgərlərini açıq-aşkar ölümə göndərir.
- Bu gün İrəvanın aqressiv əhvali-ruhiyyəsini sakitləşdirməyə və sonda bu ölkəni Bakı ilə sülh müqaviləsi bağlamaq üçün danışıqlar masasına oturtmağa kim qadirdir?
- Moskvanın bu gün İrəvana təzyiq rıçaqları var. Qərbin də planı var, amma şəxsən mən hesab edirəm ki, Bakı ilə İrəvan arasında sülh müqaviləsinin bağlanmasına məhz Rusiya nail ola biləcək. Bu gün Cənubi Qafqazda münaqişənin həlli ilk növbədə Rusiya üçün sərfəli deyil. Düşünürəm ki, Kreml yaxın vaxtlarda Nikol Paşinyanı xalçaya çağıracaq.
Tərcümə: Ölkə.Az
Erməni tərəfi genişmiqyaslı təxribat törədir.
Bu barədə “Caliber” teleqram kanalı yazır.
Qeyd edilir ki, bu məqsədlə düşmən tərəf Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin şəxsi heyətinə və hərbi texnikasına ciddi itkilər vermək üçün ağır zirehli texnika, hücuma dair pilotsuz uçuş aparatları və onların yüksək döyüş qabiliyyətinə malik qüvvələri şərti sərhədə cəmləşdirilib.
Bu təxribatı dayandırmaq və düşmənin planlarının qarşısını almaq üçün Azərbaycan ordusu bütün tədbirlər görür.
“Ermənistanın daxili və xarici siyasət məqsədlərinə çatmaq üçün müharibə etmək cəhdi erməni xalqına baha başa gələcək”, - deyə bildirilir.
Hazırda üç yaralımız var.
“Qərbi Azərbaycan İcması Almaniyanın xarici işlər nazirinin 2023-cü il 31 avqust tarixli bəyanatı ilə əlaqədar bildirir ki, alman nazir ya belçikalı və kanadalı həmkarları kimi böyük bir ölçüdə məsələlərin mahiyyətindən xəbərsizdir, ya da bəzi islamofob, azərbaycanofob Qərb mediasının təsiri altındadır”.
Bu barədə Qərbi Azərbaycan İcmasının bəyanatında deyilir.
“Almaniya kimi bir ölkənin keçmiş münaqişəyə dair öz mövqeyinin olmaması, başqalarının mövqeyindən çıxış etməsi çoxlu suallar doğurur. Yəqin ki, buna görə Almaniya bütün gün beynəlxalq hüquqdan, qanunun aliliyindən, insan hüquqlarından danışmasına baxmayaraq, Azərbaycan ərazilərinin işğalına son qoyulması üçün Ermənistana çağırış etməyib, bu ölkədən deportasiya edilmiş azərbaycanlıların qayıdışı, hüquqları məsələsinə toxunmayıb.
Alman naziri ölkəsinin başqalarının Cənubi Qafqaz regionuna gətirmək istədiyi təhlükəli geosiyasi rəqabət ssenarisində yer almamağa çağırırıq”, - deyə bəyanatda vurğulanır.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev Özbəkistan Respublikasının Prezidenti Şavkat Mirziyoyevə təbrik məktubu ünvanlayıb.
"Təbrikdə deyilir:
"Hörmətli cənab Prezident,
Qardaş Özbəkistan Respublikasının milli bayramı – Müstəqillik Günü münasibətilə Sizə və Sizin simanızda bütün xalqınıza öz adımdan və Azərbaycan xalqı adından ən səmimi təbriklərimi və xoş arzularımı çatdırıram.
Bu gün Sizin liderliyiniz və uzaqgörən siyasətiniz nəticəsində Özbəkistan dövlətçilik ənənələrinə və prinsiplərinə sadiq qalaraq sosial-iqtisadi yüksəliş yolu ilə inamla irəliləyir. Rəhbərliyiniz altında ölkənizin əldə etdiyi mühüm nailiyyətlərin, beynəlxalq aləmdə qazandığı nüfuzun və hər keçən il daha böyük uğurlara imza atmasının şahidi olmaqdan xüsusi məmnunluq duyuruq. Regionda cərəyan edən proseslərdə fəal rolu və mövqeyi Özbəkistana ən mötəbər beynəlxalq təşkilatların toplantılarını və zirvə görüşlərini yüksək səviyyədə keçirməyə imkan yaradır.
Azərbaycan ilə Özbəkistanı əsl dostluq və qardaşlıq telləri birləşdirir. Belə möhkəm təməllər əsasında qurulmuş ikitərəfli münasibətlərimizin və strateji tərəfdaşlığımızın ildən-ilə yüksələn xətlə inkişaf etməsi və konkret məzmunla zənginləşməsi bizi sevindirir.
Aramızdakı açıq və fəal siyasi dialoq, ali səviyyəli qarşılıqlı səfərlərimiz, mütəmadi görüşlərimiz, imzalanmış çoxsaylı sənədlər, uğurla həyata keçirilən birgə layihələr, o cümlədən Hökumətlərarası Komissiyanın fəaliyyəti əməkdaşlığımızın müsbət dinamikasını şərtləndirərək yeni tərəfdaşlıq istiqamətlərinin müəyyən edilməsində mühüm rol oynayır.
Bir neçə gün əvvəl Azərbaycana həyata keçirdiyiniz dövlət səfəri Azərbaycan-Özbəkistan əlaqələrinin tarixində yeni səhifə açmış, strateji tərəfdaşlığımızın hərtərəfli inkişafına güclü təkan vermişdir.
Əminəm ki, dövlətlərarası münasibətlərimizin daha da möhkəmləndirilməsi, əməkdaşlığımızın prioritet sahələrinin inkişafı, beynəlxalq təşkilatlar, xüsusilə də Türk Dövlətləri Təşkilatı çərçivəsində uğurlu birgə fəaliyyətimizin davam etdirilməsi və genişləndirilməsi yolunda bundan sonra da səylər göstərəcəyik.
Belə bir əlamətdar gündə Sizə möhkəm cansağlığı, xoşbəxtlik, işlərinizdə müvəffəqiyyətlər, qardaş Özbəkistan xalqına daim əmin-amanlıq və firavanlıq arzulayıram".
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Slovakiyanın Prezidenti Zuzana Çaputovaya təbrik məktubu göndərib.
“Məlumatına görə, mətndə deyilir:
"Hörmətli xanım Prezident,
Ölkənizin milli bayramı – Konstitusiya Günü münasibətilə Sizi və bütün xalqınızı öz adımdan və Azərbaycan xalqı adından ürəkdən təbrik edirəm.
Bu il diplomatik münasibətlərin qurulmasının 30-cu ildönümünü qeyd edəcək Azərbaycan ilə Slovakiya arasında əlaqələrin dinamikası məmnunluq doğurur. Ölkələrimizin fəal dialoqu bir sıra sahələrdə, xüsusilə də enerji sahəsində əməkdaşlığımızın yüksələn xətlə inkişaf etməsinə şərait yaratmışdır.
Əminəm ki, Azərbaycan-Slovakiya dostluq əlaqələrinin möhkəmləndirilməsi, ticarət, investisiya qoyuluşu, nəqliyyat və digər sahələrdə qarşılıqlı faydalı əməkdaşlığımızın böyük potensialının reallaşdırılması istiqamətində birgə səylərimizi bundan sonra da uğurla davam etdirəcəyik.
Bu bayram günündə Sizə ən xoş arzularımı yetirir, dost Slovakiya xalqına daim əmin-amanlıq və rifah diləyirəm".
Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsi (BQXK) əməkdaşlarının müşayiəti ilə Xankəndi-Gorus istiqamətində “Laçın” sərhəd-buraxılış məntəqəsində erməniəsilli şəxslərin növbəti dəfə sərbəst keçidi təmin edilib.
“Report” xəbər verir ki, bu gün məntəqədən BQXK-yə məxsus 9 nəqliyyat vasitələri keçid edib.
Həmin nəqliyyat vasitələrinin içərisində ümumilikdə 25-ə yaxın şəxs olub. Həmin şəxslər arasında BQXK əməkdaşları ilə yanaşı, mülki vətəndaşlar da var.
Onların sənədləri yoxlanılıb və sərbəst hərəkətləri təmin edilib.
Bu, bir daha mülki ermənilərin sərhəd-buraxılış məntəqəsindən keçidində heç bir maneənin, hər hansı çətinliyin olmamasını göstərir.
Həmçinin Ermənistanın Azərbaycan tərəfindən Laçın yolunun blokadada saxlanmasına dair iddialarının yalan və böhtan olduğunu növbəti dəfə sübut edir.
Afrika ölkələrinin əsrlərlə talan etdiyi təbii sərvətlərinə nəzarəti itirən rəsmi Paris Fransanın beynəlxalq mövqelərini xilas etmək üçün Cənubi Qafqaza yerləşməyi hədəfləyib... Böyük ehtimalla rəsmi Parisə güvənərək, regional sülh prosesini pozmağa cəhd göstərən Ermənistan isə dağılmaqda olan Fransa imperiyasının dağıntıları altında qala bilər...
Fransa Cənubi Qafqaza can atır. Rəsmi Paris bu regionda yerləşmək, bölgənin gələcək taleyini müəyyən etmək iddiasına düşüb. Yəqin ki, Cənubi Qafqazın gələcək gələcək inkişaf perspektivləri - geopolitik, geostrateji və geoiqtisadi layihələrlə bağlı potensialı Fransanın siyasi dairələrinə olduqca cəlbedici görünür. Ona görə də, bu regiona can atan digər beynəlxalq rəqiblərini qabaqlamağa cəhd göstərir.
Onu qeyd etmək lazımdır ki, Fransanın Cənubi Qafqaz regionuna yol tapması o qədər də asan deyil. Bu önəmli bölgənin hegemon dövləti olan Azərbaycan Fransanın Cənubi Qafqaza yerləşmək cəhdlərini bloklayır. Rəsmi Parisi Azərbaycan ilə heç bir siyasi-iqtisadi, hərbi-strateji, mənəvi-tarixi və s. əlaqə bağlamır. Əksinə, Fransanın ənənəvi ermənipərəst mövqeyi rəsmi Bakını bu Avropa ölkəsinə münasibətdə maksimum səviyyədə ehtiyatlı davranmağa, hətta mümkün qədər məsafə saxlamağa sövq edir.
Digər region dövləti Gürcüstan da Fransanın istinad nöqtəsi tapa biləcəyi ölkə deyil. Çünki hazırda rəsmi Tiflis səhnə arxasında Rusiya ilə müəyyən əməkdaşlığa malikdir. Eyni zamanda, Gürcüstan siyasi dairələri Avropa Birliyinə üzvlük niyyətini aktual saxlasalar da, Fransa ilə deyil, ABŞ ilə daha sıx münasibətlərə üstünlük verirlər. Və bu, Gürcüstanı da Fransa üçün uğursuz "eniş zolağı"na çevirir.
Bütün bunlara Azərbaycanın Türkiyə ilə hərbi-strateji müttəfiqlik münasibətlərini də əlavə etmək lazımdır. Çünki bu reallıq rəsmi Ankaranı Cənubi Qafqazda əsas geopolitik iradə sahibləri sırasına qatır. Üstəlik, Türkiyənin Gürcüstanla da sıx siyasi-iqtisadi münasibətləri mövcuddur. Yəni, Türkiyə artıq öz regional istinad məkanları baxımdan, Cənubi Qafqaz ölkəsi sayıla bilər. Və Türkiyənin güclü siyasi iradə sahibi olduğu bir regionda Fransanın özünə yerləşmə məkanı tapması çox qəliz məsələdir.
Ona görə də, rəsmi Paris üçün Cənubi Qafqazda manevr məkanı olaraq, yalnız ənənəvi olaraq, himayə etdiyi Ermənistanın ərazisi qalır. Halbuki, hələlik Ermənistan da Rusiyanın for-postu statusundan uzaqlaşa bilməyib. Üstəlik, yaxın gələcəkdə, sülh sazişinin imzalanmasından sonra Ermənistanın Azərbaycan-Türkiyə İttifaqının nəzarət dairəsinə düşmə ehtimalı tamamilə realdır. Və bu səbəbdən də, hazırda rəsmi Paris bir tərəfdən regional sülh prosesini pozmağa, digər tərəfdən isə beynəlxalq rəqiblərini qabaqlamaq üçün daha sürətli addımlar atmağa çalışır.
Ancaq rəsmi Paris tələskən addımlar atmaqla, ciddi səhvlərə yol verir. Eyni zamanda, Fransa siyasi dairələrinin ermənipərəst mövqeyi də rəsmi Parisin səhvlərini dərinləşdirir. Yəni, fransız siyasətçilərin şəxsi maraqları Fransanı geopolitik praqmatizmdən uzaqlaşdırır. Nəticədə Cənubi Qafqazda Fransanın real tərəfdaşlıq qura biləcəyi əsas dövlət olan Azərbaycanı geopolitik ortağa deyil, məhz rəqibə çevirir. Və bununla da, Fransa regional proseslərdə iştirak imkanlarını məhdudlaşdırmış olur.
Böyük ehtimalla rəsmi Parisin belə qeyri-praqmatik Qafqaz siyasətində Fransanın nəhəng dövlət statusuna olan inamın da müəyyən təsiri olmamış deyil. Hər halda, rəsmi Paris hələ də dünyanın idarə edilməsində baş rollardan birinə sahib olduğuna əmindir. Ona görə də, hesab edir ki, əgər, Fransa qərar veribsə, tələb edirsə, deməli, digər ölkələr, o cümlədən də, Azərbaycan bununla mütləq hesablaşmaq məcburiyyətindədir.
Son baş verən proseslərdə rəsmi Parisin bu özünə əsassız əminliyi qabarıq şəkildə müşahidə olunur. Belə ki, prezident Emmanuel Makron açıq şəkildə Ermənistanı himayə edəcəyini və Azərbaycana təzyiq göstərməyə çalışacağını bildirmişdi. Eyni zamanda, Parisin və digər Fransa şəhərlərinin merləri Laçın postunun açılması missiyasını öz üzərlərinə götürmüşdülər. Yəqin ki, hesab edirdilər ki, onların müşayiət etdiyi "humanitar yük" heç bir əngəllə üzləşmədən birbaşa Azərbaycanın Xankəndi şəhərinə qədər irəliləyə biləcək.
Ancaq böyük ehtimalla indi yalnız ermənipərəst fransız merlər deyil, Fransanın hakim dairələri də çaşqınlıq içərisindədir. Çünki rəsmi Bakı nə Fransaya, nə də onun ermənipərəst merlərinə heç bir əhəmiyyət vermədi. Fransanın təxribat karvanı Laçın postundan buraxılmadı. Hətta geri dönmək məcburiyyətində qaldı. Bu baxımdan, bütün dünyaya "güclü Fransanın siyasi iradəsinin təntənəsi" deyil, onun acizliyi nümayiş etdirilmiş oldu. Və bununla da rəsmi Bakı ermənipərəst Fransanın beynəlxalq imicinə sarsıdıcı zərbə vurdu.
Halbuki, Cənubi Qafqazda atılan addımların uğur qazanması indiki situasiyada Fransa üçün böyük əhəmiyyət daşıyırdı. Çünki rəsmi Paris Cənubi Qafqaza Fransanın beynəlxalq mövqelərinin xilas edilə biləcəyi önəmli region kimi yanaşır. Rəsmi Paris Afrikada üzləşdiyi siyasi-iqtisadi və hərbi-strateji itkilərin bir qismini məhz Cənubi Qafqazda kompensasiya edə biləcəyinə ümid bəsləyir. Və indi bu ümidlər kompensasiyadan daha çox əlavə itkilər vəd edir.
Əslindəsə, rəsmi Parisin indi reallığı qəbul etməsi, xarici siyasət prioritetlərində düzəlişlərə başlaması Fransa üçün daha faydalı ola bilər. Çünki hazırda rəsmi Paris qəbul etmək istəməsə də, Fransanın artıq əvvəlki kimi güclü dövlət olmadığını bütün dünya bilir. Fransanın Afrikadakı müstəmləkələrində ardıcıl dövlət çevrilişləri baş verməkdədir. Fransaya xidmət edən hakimiyyətləri yeni qüvvələr əvəzləyir. Hakimiyyət dəyişikliyi baş vermiş ölkələr dərhal rəsmi Parisdən Fransa ordusunu çıxartmağı tələb edirlər. Fransanın əsas gəlir mənbəyi olan Afrika ölkələrindən uran və qızıl ixracı dayandırılır, mövcud dövlətlərarası müqavilələr ləğv edilir.
Göründüyü kimi, Fransanın yüzillər boyu talan etdiyi Afrikanın təbii sərvətləri artıq rəsmi Parisin əlindən çıxır. Fransa bu prosesə müqavimət göstərmək gücündən uzadır. Çünki Fransanın qovulduğu Afrika ölkələri indi ABŞ, Çin, Rusiya və Türkiyə ilə əməkdaşlığa üstünlük verirlər. Və bu baxımdan, Fransa sürətlə iflasa doğru istiqamət alıb, rəsmi Parisin isterik şəkildə atdığı addımlar isə bu prosesi əngəlləmək əvəzinə daha da sürətləndirir.
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, Fransanın Afrikada itirdikləri yalnız "qara qitə"nin təbii sərvətlərinə nəzarətin əldən çıxması ilə məhdudlaşmır. Belə ki, Fransanın müstəmləkəçiliyindən xilas olmağa çalışan Afrika ölkələri rəsmi Parisi beynəlxalq məkanda dəstəkləməkdən də imtina edirlər. Məsələn, Azərbaycana qarşı BMT Təhlükəsizlik Şurasında sənədlərin qəbuluna çalışan Fransa artıq bu qurumda əvvəlki dövrlərdə olduğu qədər dəstək qazana bilməyəcək.
Bütün bunlar onu göstərir ki, nəhəng müstəmləkəçi Fransa imperiyası artıq çökmə mərhələsinə qədəm qoyub. Böyük ehtimalla rəsmi Parisə güvənərək, regional sülh prosesini pozmağa cəhd göstərən Ermənistan da dağılmaqda olan Fransa imperiyasının dağıntıları altında qalacaq. Ən əsası isə Azərbaycan rəsmi Parisin bütün təzyiqlərini dəf edib, onun regiona soxulmaq cəhdlərini bloklamaqda davam edərsə, çökməyə başlamış Fransa imperiyasını Qafqaza dəfn etmiş olacaq.