 |
|
“Ağdam-Xankəndi yolunun girəcəyindəyik”.
“Report” xəbər verir ki, bunu Azərbaycan Prezidentinin köməkçisi - Prezident Administrasiyasının Xarici siyasət məsələləri şöbəsinin müdiri Hikmət Hacıyev “X”də yazıb.
Qeyd edək ki, bu gün Azərbaycanda akkreditə olunan diplomatik korpusun nümayəndələri və hərbi attaşelərinin Ağdama tanışlıq səfəri başlayıb.
Səfərə 50-dən artıq ölkə və beynəlxalq təşkilatdan 60-a yaxın şəxs, o cümlədən Türkiyə, Çin, Rusiya, Yaponiya, İsveçrə, Polşa, Çexiya, Bolqarıstan, Rumıniya, Serbiya, Argentina, Kolumbiya, Meksika, Cənubi Koreya, İndoneziya, İsrail, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, Əlcəzair, Qətər, İraq, İran, Əfqanıstan, Liviya, Fələstin, Ukrayna, Qazaxıstan, Özbəkistan, Belarus, Gürcüstan, Tacikistan və digər ölkələrin, Birləşmiş Millətlər Təşkilatı, Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı, TÜRKPA və s. beynəlxalq təşkilatların təmsilçiləri, habelə xarici jurnalistlər iştirak edirlər.
Diplomatlar Ağdam-Xankəndi yolunda Azərbaycan Qızıl Aypara Cəmiyyətinin ərzaq yüklərinin yerləşdiyi məntəqə ilə tanış olacaqlar.
Xatırladaq ki, avqustun 29-da Azərbaycan Qızıl Aypara Cəmiyyəti Qarabağ iqtisadi rayonunda yaşayan erməniəsilli şəxslərin ehtiyaclarını qarşılamaq üçün ərzaq yükü təşkil edib. İlkin mərhələdə 40 ton un məmulatının Ağdam-Xankəndi yolu ilə ünvana çatdırılması nəzərdə tutulur.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev avqustun 31-də “Total Energies” şirkətinin baş icraçı direktoru Patrik Puyanneni qəbul edib.
Bu barədə Prezidentin Mətbuat Xidməti məlumat yayıb.
Artıq iki gündür ki, Azərbaycan Qızıl Aypara Cəmiyyəti tərəfindən Qarabağda yaşayan erməniəsilli şəxslərin ehtiyaclarını qarşılamaq üçün Bakıdan yola salınan humanitar yardım karvanı Ağdam-Xankəndi yolundadır.
Bu barədə “Report”un əraziyə ezam olunmuş əməkdaşı xəbər verir.
Azərbaycan Qızıl Aypara Cəmiyyətinin əməkdaşları, könüllülər ötən gün ərazidə qurulan çadırlarda gecələyib və istirahət ediblər.
Onların əsas məqsədi Qarabağda yaşayan erməniəsilli vətəndaşlara humanitar yardım göstərməkdir və bunun üçün içərisində 40 ton un məmulatı olan iki yük avtomobili Ağdam-Xankəndi yolunun üzərində dayanıb.
Ərazidə olan Azərbaycan Qızıl Aypara Cəmiyyətinin nümayəndələri gətirdikləri yükün keyfiyyət sertifikatını Azərbaycan ərazisində müvəqqəti yerləşdirilən Rusiya sülhməramlılarına təqdim ediblər.
Qeyd edək ki, avqustun 29-da Azərbaycan Qızıl Aypara Cəmiyyəti tərəfindən Qarabağda yaşayan erməniəsilli şəxslərin ehtiyaclarını qarşılamaq üçün Bakıdan humanitar yardım yola salınıb. Ağdam-Xankəndi yolu ilə aparılan humanitar yardım karvanında ilkin mərhələ üzrə 40 ton un var. Hazırda yardımın erməniəsilli şəxslərə çatdırılması üçün danışıqlar davam etdirilir.
“Fransanın Azərbaycana qarşı təxribatçı cəhdi nə beynəlxalq hüquqa, nə də mənəvi və əxlaqi dəyərlərə sığır. Fransanın bu hərəkətləri birbaşa beynəlxalq hüququn pozulması, müstəqil bir ölkənin daxili işinə kobudcasına müdaxilədir. Görünür, Fransa hələ də Afrikada törətdiyi sümürgəçilik siyasətinin ampluasındadır. Bunun başqa adı ola bilməz”.
Bunu açıqlamasında deputat Məlahət İbrahimqızı deyib.
Onun sözlərinə görə, Fransa hər zaman Ermənistanın işğalçılıq siyasətini dəstəkləyib və işğalçılığa təhrik edib.
“Düyanın müxtəlif bölgələrində münaqişə yardıb insan qanı axıtmaq, təfriqə yaratmaq Fransa üçün xarakterik bir hərəkətdir. Beynəlxalq aləm Fransanın dünya xalqlarının qanına susayan, onlara qarşı soyqırımı siyasəti yürüdən, dəhşətli cinayətlər törədən, hüquqlarını kobudcasına pozan bir ölkə oldğunu yaxşı bilir. Dünyanın ən müxtəlif bölgələrində Avropadan, Afrikaya, Afrikadan Uzaq Asiyayadək Fransanın törətmiş olduğu dəhşətli qanlı cinayətlər davam edir. Məhz bu səbəbdəndir ki, Fransa son illərdə dünyanın sevilməyən ölkələri sırasında yer almaqdadır. Bu bir gerçəklikdir ki, son illərdə Fransa müstəmləkəçilik siyasətini davam etdirdiyi Afrika ölkələrindən zorla çıxarılmaqdadır”, - o qeyd edib.
Deputat əlavə edib ki, Fransanın Ermənistana və ermənilərə “sevgisi”nin arxasında, əslində, Cənubi Qafqazda nekolonist siyasətini davam etdirmək niyyəti dayanır: “Fransa ermənilərdən bir alət kimi istifadə edib bu məqsədini reallaşdırmaq üçün bölgədə sülhün əldə edilməsini yox, gərginliyi davam etməsini istəyir. Ona görə də bu cür təxribatçı hərəkətləri ilə vəziyyəti gərginləşdirmək xəttini seçib. İstər Fransa prezidentinin, istər digər rəsmilərinin son günlərdə müxtəlif mediada verdiyi açıqlamalar, eləcə də təxribatçı “humanitar yük” kampaniyasi dediklərinmizin bariz nümunəsidir. Fransanın bütün bu hərəkətləri məkrli planlara xidmət edir. Amma onların bu mərkli və möhtəkir siyasəti Azərbaycan tərəfindən növbəti dəfə ifşa edilib iflasa uğradılacaq.
Qarabağdakı cinayətkar xunta rejiminin hay-küyü bir daha sübut etdi ki, bütün bunlar süni şəkildə yaradılan siyasi manipulyasiyadır. Artıq Bakı ermənilərin bütün bu möhtəkir siyasətini bir neçə saatda ifşa edib beynəlxalq aləmə nümayiş etdirdi.
Qarabağdakı erməni icması doğrudan da “humanitar böhran”la üz-üzədirsə, o zaman sual yaranır, niyə Bakıdan göndərilən zəruri ərzağı qəbul etmədi? Niyə buna qarşı sərt formada çıxdı? Axı acından ölən və dünyadan yardım diləyən bir xalq ona göndərilən yardımı qəbul etməzmi?. Bəs, o zaman niyə Ermənistandan və Fransadan göndərilən yükləri qəbul etmək istəyir və bu məsələdə inad edirlər?! Fərqi nədir ki... Ərzaq ərzaqdır. Ermənistan, Fransa olmasın, ərazisində yaşadığı Azərbaycan və ya digər ölkə olsun. Qəbul etmirsə, demək burada başqa qaranlıq məqamlar var. Bütün bunlar, əslində, bölgədə sülh prosesini pozmaq üçün Qarabağdakı erməni icmasının Azərbaycan cəmiyyətinə reinteqrasiyasına və Ağdam-Xankəndi yolunun açılmasına imkan vermək istiqamətində atılan məqsədyönlü addımlardır.
Digər məqam Bakı Xankəndiyə dialoq üçün Bakı və Azərbaycanın digər şəhərlərində görüş keçirməyi təklif etdi. Amma bu təklif qəbul edilmədi. Səbəb bəllidir. Yenə də bacardıqca sülh prosesini pozub gərginliiyn davam etməsinə nail olmaq.
Onu da qeyd edim ki, ermənilərin Azərbaycanın şərtlərinin təklif etməsinə daha çox onların Fransa kimi havadarları mane olur. Hətta bu məqsədlə onlara təzyiq də edirlər. Biz bu gün Fransanın timsalında buna şahidlik edirik.
Sonda bu oyundan məğlub çıxan ermənilər və onların havadarları olacaq. Artıq Azərbaycan, rəsmi Bakı bu məsələlərlə bağlı qəti siyasi iradə, konkret və qətiyyətli mövqeyi ortaya quymuşdur. Cənab Prezident möhtərəm cənab İlham Əliyev Fransa prezidenti ilə telefon danışığında Azərbaycanın qətiyyətli və dəyişməz mövqeyini bildirmiş və erməni tərəfinin bu hərəkətlərini sülhə əngəllər yaradılması istiqamətində siyasi möhtəkirlik adlandırıb. O, bunu revanşist ermənilərin və havadarlarının məqsədyönlü şəkildə bu vəziyyətin guya humanitar gərginlik xarakteri daşıdığını təqdim etməyə çalışdıqlarını bildirib. Prezident İlham Əliyev onu da bəyan edib ki, Laçın-Xankəndi yolundan ancaq və ancaq Ağdam-Xankəndi yolu açıldıqdan sonra Azərbaycanın gömrük və sərhəd rejimi qaydalarına riayət etməklə istifadə edilə bilər. Bu isə o deməkdir ki, Fransa olmur kim olur olsun, Azərbaycan üçün fərq etməz. Qarabağ məsələsi Azərbaycan üçün qapanıb və burada yaşayan erməni icması məsələsi və digər məsələlər artıq ölkədaxili məsələdir. Kimsəyə də Azərbaycanın daxili məsələlərinə müdaxilə edilməsinə imkan verilməyəcək. Cənab Prezident 26 avqustda Laçında bu məsələlərə aydınlıq gətirərək bəyan etdi ki, Azərbaycan qan tökərək ərazi bütövlüyünü təmin edib və sərhədlərini qoruyur. Bu gün Azərbaycan milli maraqlaırnı kimsəyə güzəştə getmək niyyəti yoxdur və getməyəcək də! Azərbaycan öz sərhədlərini və torpaqlarını qorumaq qüdrətinə malikdir.
Fransanın “humanitar yük” məsələsinə gəldikdə isə deyə bilərəm ki, onlar ya Azərbaycanın dediyi şərtlər daxilində, yəni yüklər ancaq Ağdam-Xankəndi yolu ilə Qarabağa daxil ola bilər. Vəssalam. Başqa variant yoxdur. Əgər istəmirlərsə, o zaman Azərbaycan-Ermənistan sərhədində Laçın SBM yaxınlığında Ermənistanın yükləri kimi yatıb qalacaq. Sözsüz ki, kim olursa olsun, eləcə də Zəngəzurə təşrif buyuran Paris meri və onunla gələnlər də Azərbaycanın beynəlxalq hüquqa dayanan dəyişməz və qətiyyətli mövqeyini görüb kor-peşman geri dönəcəklər. Hesab editəm ki, bununla da bütün təxribat cəhdləri puç olacaqdır. Reallıq odur ki, bütün bunların acı aqibətini də yaşayan ermənilər olacaq. Xankəndidə yaşayan erməni əhalisinin, eləcə də erməni xalqının yeganə qurtuluşu rəsmi Bakıdadır”.
Politoloq Oqtay Qasımov Teleqraf.com-un suallarını cavablandırıb.
Onunla müsahibəni təqdim edirik:
- Qarabağ ermənilərinə humanitar yük göndərildi. Sizcə, bundan sonra Fransa və Azərbaycana qarşı olanlar üçün “bəhanə” yeri qalacaqmı? Sizcə, bu addımımız beynəlxalq arenada, xüsusən də BMT Təhlükəsizlik Şurasının mümkün müzakirələrində əlimizi nə qədər gücləndirəcək?
- Bu, vacib addımdır. Fransa və Ermənistan sərhədimizdə TIR şousuna başlayandan və bundan əvvəl Qarabağda yaşayan ermənilər üçün gündəlik tələbat mallarının çatdırılması üçün Ağdam-Xankəndi yolunu təklif etmişdi. Bu təklif həm Rusiya, həm də Avropa Birliyinin rəhbəri tərəfindən dəstəklənmişdi. Əgər bölgədə həqiqətən humanitar məsələlərlə bağlı problem vardısa, onda Azərbaycanın bu təklifi qəbul edilməliydi, amma bunun əksini gördük. BMT Təhlükəsizlik Şurasında aparılan müzakirələrdə bir çox ölkə Azərbaycanın bu təklifini müsbət dəyərləndirdi.
Bəs Azərbaycanın bu addımından sonra Fransa və Ermənistan üçün “bəhanə”yə yer qalırmı? Qalır. Çünki onlar sülh prosesinin irəliləməsində maraqlı deyillər. Xüsusilə də Fransa və onunla eyni mövqeni bölüşən bir neçə dövlət. İndi “başqa bir bəhanə” uydurmağa çalışacaqlar.
Əsas maraq ondan ibarətdir ki, Fransa bölgədə yerləşərək özünün neoimperialist siyasətini həyata keçirmək istəyir. Fransa hesab edir ki, müasir dünyada “qlobal güclərdən biri”dir və onun Güney Qafqazda nüfuz dairəsi yaratmaq imkanı var. Bölgəyə də Ermənistan üzərindən girməyə çalışır. Fransa bu səbəbdən müxtəlif variantlarla Azərbaycana təzyiq etməyə çalışır. “Humanitar böhran” şousu da buna hesablanıb. Fransa bundan istifadə edərək, Azərbaycana qarşı beynəlxalq təzyiq mexanizminin formalaşmasına cəhd göstərir.
Hesab edirəm ki, həm Qarabağ erməniləri içərisində, həm də Ermənistanda Azərbaycanın bu addımını rasional dəyərləndirən insanlar var. Xankəndidə keçirilən son toplantı və bundan sonra verilən mesajlar da buna işarə edir. Separatçıların rəhbəri bildirdi ki, yaxın bir neçə günə “çörək məsələsi” həll olunacaq. Amma biz gözəl bilirik ki, orada ərzaq problemi yoxdur. Özləri də etiraf etdilər ki, 6-7 aylıq ərzaq ehtiyatı toplayıblar, bunun üzərindən də “mübarizə” aparırlar. Sadəcə “ərzaq qıtlığı”, “aclıq” və “humanitar böhran” kimi uydurma tezislər Azərbaycana qarşı beynəlxalq təzyiqlərə nail olmağa yönəlib. Bununla da Qarabağ ermənilərinin Azərbaycana reinteqrasiyasına əngəl olmağa çalışırlar.
Hesab edirəm ki, qarabağlı ermənilər içindəki bir çox insanlar Bakının bu addımının vacibliyini dərk edirlər. İndi Azərbaycanın göndərdiyi humanitar yükün ünvanına çatdırılmasına əngəllər yaradılsa, bu məsələni həm Avropa Birliyi ölkələrinin xarici işlər nazirlərinin toplantısına, həm də BMT Təhlükəsizlik Şurasına çıxarılması cəhdləri uğursuz olacaq, bu səylər iflasa uğrayacaq.
Fransanın bundan sonra özünü yığışdıracağını düşünmürəm. Çünki Fransa bölgədəki maraqlarını həyata keçirmək üçün aşkar formada Azərbaycana düşmən münasibət sərgiləyir, Makron kimi başıboş biri bu ölkənin başında duranadək bu siyasəti davam edəcək. Makron Fransanı nüfuzdan saldı. Onun dövründə Fransanın ənənəvi tərəfdaşları ilə münasibətləri pozuldu. Makronun bu diletant siyasəti Fransanı sürətlə ikinci dərəcəli dövlətə çevirəcək. Fransanın öz imkanlarından böyük olan neoimperial iştahı onun özü üçün ciddi nəticələrə gətirib çıxaracaq.
- Son zamanlarda qəribə ölkələr Qarabağdan danışmağa, “ermənilərin vəkilləri rolu”ndan çıxış etməyə başlayıb. Bu çərçivədə Belçikanın, Kanadanın, cırtdan Lüksemburqun adını çəkə bilərik. Hətta Fransa və Çin xarici işlər nazirləri son telefon danışığında da bu mövzudan söz açdılar. Yəni az qala dünyada hər kəs bundan danışır. Qarabağa diqqət niyə bu qədər niyə artdı?
- Çin xaricində qeyd etdiyiniz ölkələrin Fransa ilə ənənəvi, yaxın münasibətləri var. Belçika əhalisinin önəmli hissəsi fransızdillidir. Belçika müstəqilliyinə qədər Fransanın tərkibində olub. Lüksemburq da Fransanın daxilində yerləşən ölkədir və onun təsiri altındadır. Kandada böyük fransız diasporu var.
Eyni zamanda, Kanada əhalisinin sayca ikinci ən böyük hissəsi fransızlardan ibarətdir. Kanadanın hazırkı xarici işlər naziri (Melani Coli) milliyətcə fransızdır. Bu baxımdan, həm Belçika (Hadca Lahbib), həm də Kanada xarici işlər nazirlərinin separatizmə dəstək vermələri təəccüb doğurmur. Yəni bu, sırf Fransa ilə bağlı məsələdir.
Hazırda Azərbaycana qarşı cəbhə açan ölkələrin başında Fransa dayanır. Fransa 44 günlük savaşa qədər Ermənistanı dəstəkləsə də, bunu bir yolla pərdələməyə çalışırdı. Müharibədən sonra isə açıq şəkildə Ermənistanın müdafiəçisinə çevrildi, Azərbaycana qarşı cəbhə açdı. Fransa bütün imkanlarından istifadə edərək bu ölkələri ətrafına yığmağa və Azərbaycana təzyiq etməyə çalışır.
Fransa özünü Avropa Birliyinin “aparıcı ölkə”si kimi gördüyünə görə hesab edir ki, Avropa və Asiyanın sərhədində yerləşən Güney Qafqaza müdaxilə imkanları var, bunun üçün də qlobal güclərlə münasibətlərindən istifadə etməyə çalışır. Çin xarici işlər naziri ilə müzakirə də bu qəbildəndir.
Əlbəttə, Çinin bölgədə maraqları var. Çin Zəngəzur dəhlizinin işə düşməsində maraqlıdır. Çin Zəngəzur dəhlizini özünün “Bir Kəmər, Bir Yol” projesinə uyğun kommunikasiya xətti kimi qəbul edir. Çin nümayəndəsinin BMT Təhlükəsizlik Şurasının son toplantısındakı çıxışını da bu kontekstdə dəyərləndirmək lazımdır. Demək olar ki, Çin məsələyə neytral mövqedən münasibət bildirir.
- Sizcə, Qarabağ məsələsi ətrafında Azərbaycana qarşı nə kimi bədnam planlar nəzərdə tutula bilər? Haqlı mövqedən çıxış edən Bakının humanitar tələb və şərtlərinin bir sıra dairələrdə qəbul görməməsi də bu ehtimalı gücləndirir. Məsələn, bu kontekstdə “Kosovo modeli”ndən danışanlar var.
- Hesab etmirəm ki, bu modelin burada tətbiqi mümkündür. Amma buna çalışan dövlətlər var. Xüsusən də Fransa bu prosesin önündədir. Ermənistandan sərhədə göndərilmiş TIR-lara əlavə olaraq, Fransadan yük maşınlarının bölgəyə göndərilməsi qərarı da Azərbaycana qarşı beynəlxalq təzyiq mexanizminin formalaşdırılmasına nail olmaq məqsədi daşıyır.
Fransa BMT Təhlükəsizlik Şurasında Azərbaycana qarşı hansısa qətnamənin qəbuluna çalışır. Bu qətnamə ilə beynəlxalq güclərin bölgəyə daxil olmasını hədəfləyir. Rusiya sülhməramlıların BMT sülhməramlıları ilə əvəzlənməsini istəyir ki, burada əsas rolu özü alsın. Bu, olduqca aşağı ehtimal edilən bir məsələdir. Çünki Azərbaycan prosesləri tam fərqli yöndən idarə edir. Öz siyasətini elə qurub ki, buradakı insanların Azərbaycan cəmiyyətinə reinteqrasiyası ağrısız baş tutsun, o cümlədən onların bütün hüquq və təhlükəsizliklərini də öz üzərinə götürür. Bunun da Azərbaycan Konstitusiyası çərçivəsində olacağını bəyan edib.
Bu, bir çox dövlət, o cümlədən BMT Təhlükəsizlik Şurasının daimi üzvü olan Rusiya və ABŞ tərəfindən müsbət qarşılanıb.
ABŞ-ın Ermənistandakı səfiri ötən aylarda Qarabağ ermənilərinin Azərbaycanın tərkibində təhlükəsiz formada yaşayacaqlarına inandığını demişdi. Eyni zamanda, Rusiya xarici işlər naziri Sergey Lavrov ötən ay Azərbaycan və Ermənistandan olan həmkarları ilə görüşündə hər iki ölkədə yaşayan etnik azlıqların hüquqlarının beynəlxalq konvensiyalara uyğun təmin edilməsinin vacibliyini bildirmişdi. Bu baxımdan, Fransanın səylərinin bir nəticə verəcəyinə inanmıram. Çünki daha böyük güclər – ABŞ və Rusiya bu məsələdə Fransadan fərqli düşünür. Digər yandan, Kosovoda yaşayan insanlarla Qarabağda yaşayan insanlar arasında paralellik də uyğun deyil.
Xankəndidəki qondarma qurumun rəhbəri Araik Arutyunyanın istefa verəcəyi ilə bağlı məlumatlar gəzir.Ermənistan KİV-lərində məlumatlara görə, yaxın zamanda Araik Arutyunyan istefa verə bilər. Hətta Arutyunyanın özü də rejimin “Təhlükəsizlik Şurası”nın son iclasından sonra bildirib ki, yaxın günlərdə onun fəaliyyəti ilə bağlı qərar qəbul olunacaq.
"Bu gün mənim fəaliyyətimlə bağlı məsələ də müzakirə olunub. Sabah, o biri gün daha dar çərçivədə mənim istefaya getməyimin lazımlığı barədə qərar verəcəyik".
Bununla, separatçı-terrorçu Arutyunyan eyham vurur ki, onun istefası ehtimalı özünü doğrulda bilər. Erməni mənbələrində Araik Arutyunyan istefa verəcəyi təqdirdə Ermənistan hakimiyyətinə yaxınlığı ilə seçilən, qondarma qurumun sabiq “XİN rəhbəri” Masis Mailyan olacaq. Qarabağın ermənilərin məskunlaşdığı ərazilərdə mövcud proseslər onu göstərir ki, separatçıları arasında hakimiyyət uğrunda mübarizə getdiqcə intensivləşir. DİA.AZ-ın məlumatına görə, məsələ ilə bağlı siyasi şərhçi Asəf Quliyev Cebhe.info-ya açıqlamasında qeyd edib ki, indiki şəraitdə Araik Arutyunyanın vəzifədən getməsi inandırıcı görünmür:
“Doğrusu, Araik Arutyunyanın istefa verəcəyini gözləmirəm. Çünki bu, Qarabağdakı ermənilər arasında ciddi boşluq yarada bilər. Bu boşluğu doldurmaq üçün hər hansı bir mexanizm mövcud deyil. Belə bir mexanizm olmadığına görə Arutyunyanın istefası real görünmür. Sadəcə olaraq, Araik Arutyunyan imkan tapıb Qarabağı tərk edə bilər. Lakin bunun üçün hazırda imkan yoxdur. Ona görə ki, artıq Laçın yolunda DSX-nın sərhəd-buraxılış məntəqəsi fəaliyyət göstərir. Onun və separatçı qurumun nümayəndələrinin bu yoldan sərbəst keçməsi qeyri-mümkündür. İkinci variantdan istifadəyə gəlincə, Arutyunyan rus sülhməramlılarına məxsus vertayotla birdəfəlik Ermənistana getməyə çalışa bilər. Amma bu da o qədər də asan məsələ deyil. Çünki Rusiya da Arutyunyanın yerində qalmasını istəyir”.
A.Quliyev “Arutyunyan istefa verəcəyi halda onun kim əvəzləyəcək?” sualına belə cavab verib:
“Araik Arutyunyanın hər hansı bir formada hakimiyyətdən uzaqlaşacağı təqdirdə onun yerini tutacaq şəxs hələ bəlli deyil. Müəmmalı görünən bu məsələ daxili qarşıdurma yarada bilər. Bildiyimiz kimi, Qarabağın ermənilərin məskunlaşdığı ərazilərdə iki əsas qüvvə var. Biri Rusiyanın təsir dairəsində olan, ikincisi isə cüzi də olsa da Paşinyan hakimiyyəti ilə təması olan qüvvələrdir. O ki qaldı Masis Malilyanın Arutyunyanı əvəz etməsinə, əldə etdiyim məlumata görə, hazırda Mailyan Qarabağdan kənardadır. Ona görə də onun qondarma qurumda hər hansı vəzifə tutması mümkün deyil”.
Siyasi şərhçi Samvel Babayanın qondarma qurumun rəhbəri olması ehtimalına da münasibət bildirib:
“Son zamanlar Samvel Babayan öz bəyanatlarında Azərbaycana qarşı yumşaq mövqe sərgiləyir. Babayan Ağdam-Xankəndi yolunun açılmasını məqbul hesab edir. Sözsüz ki, onun bu mövqeyində siyasi maraqlar var. Bu maraqlar Paşinyanın yürütdüyü siyasətə uyğundur. Samvel Babayan həm də Qarabağdakı keçmiş döyüşçüləri ətrafına yığmaq imkanlarına malikdir. Babayan vaxtilə qondarma qurumun “özünümüdafiə” qoşunlarının rəhbəri olub. Ona görə də onun vasitəsilə müəyyən mötədil mövqe nümayiş etdirməyə çalışırlar. Amma yuxarıda qeyd etdiyim kimi, Rusiyanın bölgədə təsir imkanları genişdir. Çünki bu gün Qarabağda Rusiya sülhməramlı kontigenti var. Moskva bu ssenarinin hər hansı formada reallaşmasına bacardığı qədər mane olacaq”.
A.Quliyev Ruben Vardanyan faktoruna da aydınlıq gətirib:
“Nə qədər ki, Qarabağda rus sülhməramlı qüvvələri var, Vardanyan faktoru danılmazdır. Vardanyanın ermənilər arasında ciddi təsir imkanları olmasa da, onun bölgədə bir fiqur kimi qalması Rusiya üçün önəmlidir”.
Sonda A.Quliyev bildirib ki, artıq Qarabağda erməni separatçıları arasında qarşıdurmanın qığılcımları görünür:
“Samvel Babayan Ermənistan hakimiyyətinin mövqeyini dəstəkləyən qüvvələrə rəhbərlik edir, Rusiyanın təsir dairəsində olan qüvvələr isə Ruben Vardanyanın rəhbərliyi altındadır. Bu iki qrup arasında qarşıdurmanın təzahürləri var. Amma bölgədə daxili ciddi qarşıdurma hələ gözlənilmir. Çünki bu yaxınlarda “daşnak”ların nümayəndəsi barışdırıcı qüvvə kimi qordarma qurumun “parlamenti”nin sədri təyin edilib. Bu, onu deməyə əsas verir ki, Qarabağ və Ermənistandan kənarda olan müəyyən erməni dairələri hələlik heç bir qüvvə ilə barışmaq niyyətində deyil. Onlar öz məqsədlərinin nə olduğunu aydınlaşdırmağa çalışırlar. Güman edirəm ki, Qarabağın ermənilərin məskunlaşdığı ərazilərdə vəziyyət bu car davam edəcək. Lakin əsas ciddi məsələ Azərbaycanın Qarabağdakı ermənilərə humanitar yük göndərməyə cəhd etməsidir. Şübhəsiz ki, Qarabağda bugünkü qüvvələrin heç biri humanitar yükün qəbul olunmasına razılıq verməyəcək. Bundan sonra onların atacaqları addım gələcək ssenarilərin siptomlarını göstərəcək”.
“Biz, xüsusən də Laçın dəhlizi ətrafında qəbuledilməz humanitar vəziyyətlə üzləşirik. Fransanın rolu humanitar yardım üçün təzyiqi saxlamaqdır və biz bu istiqamətdə əlimizdən gələni edirik. Xüsusilə, biz Dağlıq Qarabağa ərzaq və dərmanların çatdırılması və oraya sərbəst girişin təmin edilməsi üçün təşəbbüslər göstərməyə davam edirik. Bundan əlavə, bu gün Ermənistan həm də öz sərhədləri ilə təhdid altındadır”.Bu fikirləri Fransa prezidenti Emmanuel Makron avqustun 24-də “Le Point”qəzetinə müsahibəsində deyib.
Bundan əvvəl məşhur “Le Fiqaro” qəzeti yazmışdı ki, Fransa Qarabağda humanitar vəziyyətə dair yeni qətnamə layihəsi hazırlayıb, BMT Təhlükəsizlk Şurasına (TŞ) qətdim etmək niyyətindədir. Qəzet rəsmi mənbələrə əsaslanıb Fransa hökumətinin Qarabağ ertmənilərinə humanitar yardım göndərəcəyini də xəbər vermişdi. Bu da prezident Makronun 4 gün əvvəlki müsahibəsində ifadə olunub.
Dünən məlum oldu ki, 29-30 avqust tarixlərində Paris və Strasburq merləri Ermənistanla şərti sərhədə daha bir humanitar yardımla dolu maşın göndərəcəklər.
Beləliklə, Fransa BMT TŞ-nın 16 avqustda baş tutmuş müzakirələrin fiaskoya uğraması ilə razılaşmaq niyyətində deyil. Şəxsən ölkə prezidenti Makron qollarını çırmayıb, Azərbaycana qarşı fəaliyyətə keçib. Rəsmi Parisin bu hikkəsinin səbəbi, əlbəttə, təkcə erməni lobbisinin fəaliyyəti, Fransa-Ermənistan müttəfiqliyindən doğan təəssübkeşlik deyil. Fransa regiondakı maraqlarını reallaşdırmağa çalışır və başqa konfiqurasiyalarda ona uyğun şərait olmadığını başa düşür. Azərbaycan-Türkiyə tandemi, regionda əsas iqtisadi və siyasi oyunçulardan olan Böyük Britaniyanın hər iki müsəlman ölkəsi ilə dərin əlaqələri, ABŞ-ın bu güc bloku ilə sıxlaşan münasibətləri Fransaya başqa seçim imkanı qoymur.
Regiondakı İran və Rusiya kimi oyunçularla birlikdə hərəkət etmək də obyektiv, subyektiv səbəblərdən çətindir. Bəzi hallarda ortaq siyasəti gerçəkləşdirmək mümkün olsa da, regionda mövqelərini möhkəmləndirməyə çalışan Moskva ilə Tehranın fərqli maraqlarını uzlaşdırmaq mümkün olmur.
Ona görə də rəsmi Paris zəifləmiş, geosiyasi dalanda olan Ermənistana süni nəfəs verib onu dirçəltməyə, öz maraqlarını onun üzərindən həyata keçirməyə çalışır və bu zaman Azərbaycanla toqquşur. Bu toqquşma isə Avropa İttifaqının Cənubi Qafqazdakı maraqlarını təhlükə altına atır. Fransa hökuməti müxtəlif variasiyalarla İttifaqın siyasətini zərbə altında qoyur və onun sülh platformasına etimadı zədələyir. Necə ki, artıq Bakıda Brüssel prosesinə o qədər də ciddi baxmırlar, ötən həftə prezident İlham Əliyev regiona səfərə gələn Belçika XİN başçısını qəbul etməkdən imtina etməsi bu etimadsızlığın təzahürüdür.
Makronun yuxarıda qeyd olunan müsahibəsində yer alan fikirlər birtərəfli, qərəzli, reallıqdan uzaqdır. Prezident açıq şəkildə Ermənistan hakimiyyətini, onun Qarabağdakı destruktiv fəaliyyətini dəstəkləyir. Dövlət başçısı bölgədəki qanunsuz silahlı dəstələrin mövcudluğunu, onu himayə edən Rusiyanın sülhü sabotaj siyasətini pisləməkdən yayınır və Azərbaycanı Qarabağda humanitar böhran yaratmaqda suçlayır. Makron vurğuladığı böhranın səbəblərinə diqqət çəkmək istəmir, baxmayaraq ki, Xankəndidə əvvəlcə siyasi böhran yaranıb, bunu tətikləyən başlıca qüvvə Rusiya-separatçılar ittifaqıdır. Üstəlik, Ermənistanın qondarma rejimə iqtisadi, siyasi dəstəyi, destablizasiyanın başlıca mənbəyidir.
Fransa prezidenti aydınlaşdırmaq istəmir ki, tələb olunduğu kimi Azərbaycan öz ərazilərinə nəzarətsiz giriş-çıxışa icazə verməsi beynəlxalq hüquqda yer alıbmı? Yaxud, tez-tez istinad etdiyi 10 noyabr bəyanatı hansı hüquqi qüvvəyə malikdir, onu beynəlxalq hüququn bir norması kimi təqdim etmək əslində anormallıq deyilmi?
Siyasi kontekstə baxdıqda, 10 noyabr bəyanatı Fransanın da yer aldığı anti-Rusiya koalisiyasının bölgədə maraqlarına təhlükədir. Bu bəyanat Kremlin Azərbaycana ciddi təzyiqləri nəticəsində qəbul edilib, onu ölkə parlamenti təsdiqləməyib. Sənəd, sadəcə, müharibənin dayanması, atəşkəs rejimin yaradılmasını ehtiva edir, ona əsaslanıb Azərbaycan ərazilərində Rusiya dəstəkli hərbi xuntanı legitimləşdirmək cəhdi nonsendir.
Qərbin regionda əsas marağı Rusiyanın Cənubi Qafqazı tərk etməsi, bölgənin Avropaya iqtisadi, siyasi inteqrasiyasının təmin olunmasıdır. Fransa hökuməti regionun ən güclü ölkəsi Azərbaycana qarşı sərt mövqe sərgiləməklə Qərbin strategiyasını sabotaj edir, dolayısı ilə Rusiya və İranın maraqlarına xidmət edir.
Bəs Fransanın son addımları – BMT TŞ qətnamə təqdim etməsi, Qarabağa yeni humanitar yardım göndərməsi Azərbaycanın maraqlarına necə təsir edə bilər?
Beynəlxalq Münasibətlərin Təhlili Mərkəzinin (BMTM) İdarə Heyətinin sədri Fərid Şəfiyev “Report”a müsahibəsində deyib ki, Fransa rəsmilərinin Azərbaycanın Qarabağ iqtisadi rayonunda yaşayan erməniəsilli şəxslərə humanitar yardım göndəriləcəyi ilə bağlı açıqlamaları Ermənistanın başlatdığı şounun davamıdır.
“Humanitar yardımın göndərilməsi ilk növbədə Azərbaycanla razılaşdırılmalıdır. Ancaq belə bir addım görmürük. Ona görə də bu, bir şoudur”, – BMTM sədri söyləyib. O hesab edir ki, hazırda əsas ciddi məsələ BMT Təhlükəsizlik Şurasında atıla biləcək addımlardır. Ona görə də Azərbaycan ayıq-sayıq olmalıdır:
“Bəli, Azərbaycan əleyhinə qətnamə qəbul edilməsi üçün üç dəfə cəhd göstərdilər, heç nəyə nail olmadılar. Amma bu o demək deyil ki, Azərbaycan arxayınlaşmalıdır. Təhlükəsizlik Şurasında növbəti təxribat ola bilər və bu ciddi məsələdir. Orada hansısa məsələnin müzakirə olunması belə ciddi məsələdir, biz mütləq şəkildə əks tədbirlər görməliyik. Fikrimcə, ən təhlükəli məqam məhz Təhlükəsizlik Şurasında Azərbaycana qarşı diplomatik addımın atılmasıdır. Burada ən pis nəticə qətnamənin qəbuludur. Hansısa bir bəyanatın verilməsi də yaxşı olmaz”.
F.Şəfiyev yaxın bir-iki ayda Azərbaycan əleyhinə hansısa bəyanatın veriləcəyini gözləmədiyini bildirib. O vurğulayıb ki, Fransa əvvəlcə bu istiqamətdə müəyyən hazırlıqlar görməlidir:
“BMT Təhlükəsizlik Şurasında qətnamənin qəbulu üçün doqquz ölkə Fransanı dəstəkləməli və beş daimi üzv buna etiraz etməməlidir. Ona görə də Fransa qətnamə və ya hər hansı bəyanatın qəbul olunması üçün Rusiya ilə birlikdə işləməli, ortaq mövqeyə gəlməlidir. Bu, çətin görünür, amma tam istisna etmirəm”.
Politoloq Fərhad Məmmədov isə bildirib ki, Fransanın məqsədi indiki mərhələdə Qarabağ erməniləri mövzusu olmadan ərazi bütövlüyü prinsipinə əsaslanan sülh danışıqları prosesini dayandırmaq, Qarabağ erməniləri mövzusunu dolaşıq vəziyyətdə saxlamaqdır.
Ekspert bildirir ki, Paris öz məqsədlərinə çatmaq üçün müxtəlif koalisiyalar təşkil edir:
“- Aİ institutları vasitəsi ilə Avropa vasitəçiliyinin məzmununun dəyişdirilməsi, Brüssel formatının beştərəfli formatla əvəzlənməsi. Bunun üçün Şarl Mişelin vasitəçiliyinin dayandırılması və ya marginallaşdırılmasına ehtiyac var. Yəni Aİ Azərbaycana qarşı təzyiq mexanizmi kimi istifadə olunur;
– Qarabağ mövzusunda Rusiya ilə əməkdaşlıq. Burada maraqların tam üst-üstə düşməsi faktı var, fransızlar bu kontekstdə Laçın yolundakı Rusiya sülhməramlıları üçün nəsə istəyə bilərlər;
– İran – burada fransızları Tehranın bilavasitə Ermənistana dəstək verməsi qane edir. Amma Qarabağ mövzusunda iranlılar susur;
– Hindistan – fransızlar Ermənistana müasir hind silahlarının verilməsini təşkil edə bildilər”.
F.Məmmədov hesab edir ki, Fransanı bu məkrli fəaliyyətindən BMT TŞ səviyyəsində Birləşmiş Ştatlar, Avropa Birliyi daxilində Almaniya çəkindirər bilər:
“Düşünürəm ki, ABŞ indiki mərhələdə Fransadan “pis” polis kimi istifadə edir, özləri isə Azərbaycana münasibətdə “yaxşı” polis kimi göstərmək istəyirlər. Almaniya və Aİ-nin Mərkəzi Asiyada 100 milyard avroluq potensial marağı var və Fransanın şıltaqlığına dəstək vermək bu maraqları riskə atmaq bahasına başa gələ bilər”.
Azərbaycan nə edə bilər? Ekspert deyir ki, Bakı artıq “yerdə” çox iş görüb və şərti sərhəddə yük maşınların qalması bu üstünlüyün göstəricisidir: “Gözləmə mövqeyi hərəkətsizlik demək deyil. Başa düşmək lazımdır ki, Azərbaycan bir çox addımlar ilə irəlidədir və rəqiblərinin nəyə qadir olduğunu görə bilir. Bununla yanaşı, növbəti addımlar üçün hazırlıq işləri aparılır. Bakı məsələni necə qaldıracağını bilir. Fransa ilə münasibətlər ona görə kəsilmədi ki, real qarşıdurma zamanı ona təqdim olunacaq nəsə olsun…”
Pressklub.az
Arayik Harutyunyan deyir ki, o, tezliklə qondarma Artsax prezidenti postundan istefa verib-verməyəcəyi barədə qərar verəcək. Qeyd edək ki, o, oxşar bəyanatlarla bir neçə dəfə çıxış edib.Dünən Xankəndində Laçın buraxılış-keçid məntəqəsində Ermənistana gedən üç qondarma Artsax vətəndaşının Azərbaycan əsgərləri tərəfindən saxlanmasından sonra keçirilən kortəbii mitinqdə o bildirib ki, onun prezident kimi qalıb-qalmaması məsələsi yerli siyasi qüvvələrlə son görüşdə müzakirə olunub.
“Sabah və ya ertəsi gün daha kiçik qrupla görüşümüz olacaq. Əgər istefa verməyim qərara alınarsa, bu bazar günü gedib döyüşçülərimizin sıralarına qoşulacam”, - deyə Arutyunyan mitinqdə bildirib.
Onu da deyim ki, Artunyanın getməsi birmənalı şəkildə Azərbaycanın xeyrindədir. Qarabağ erməniləri arasında ziddiyyətlər son dərəcə dərinləşib. Belə bir fonda onlar nə yeni “prezident”i seçə bilərlər, nə də parlament yeni “preziedet”i təyin edə bilər...
Elbəyi Həsənli
Azərbaycan Qızıl Aypara Cəmiyyəti (AzQAC) Qarabağda yaşayan bəzi erməniəsilli şəxslər tərəfindən onlar üçün aparılan 40 ton unun guya zəhərli olması barədə iddialarını gülünc adlandırıb.
“Report”un Ağdama ezam olunmuş əməkdaşının verdiyi xəbərə görə, AzQAC-ın Baş katibi Ceyhun Mirzəyev bir qrup xarici media orqanının Azərbaycan nümayəndəliklərinin əməkdaşlarına açıqlamasında deyib ki, hər kəs həmin mallara baxa bilər:
“Bizim məqsədimiz humanitar yardım göstərmək, kömək etməkdir, əlbəttə, məqsədimiz insanları zəhərləmək deyil. Hər kəs həmin mallara baxa, orada sərbəst şəkildə çəkiliş də apara bilər”,- qurum rəsmisi qeyd edib.
Son vaxtlarda Fransa, Ermənistan və erməni lobbisi koordinasiya olunmuş şəkildə Azərbaycana qarşı davamlı təxribat cəhdləri etməkdədir. Təxribat cəhdlərinin ən pik həddində avqustun 29-da Fransa prezidenti ilə Azərbaycan Prezidenti arasında telefon danışığı baş tutub. Məlumata görə, telefon danışığı əsnasında regiondakı vəziyyət, Ağdam-Xankəndi və Laçın-Xankəndi yollarının açılması məsələsi müzakirə olunub.
Məlumatdan aydın olur ki, Fransa prezidentinin Azərbaycan Prezidenti ilə istər 44 günlük müharibə dövründə, istər ondan sonrakı dövrlərdə telefon danışıqları və birbaşa keçirdiyi görüşlərdən nəticə çıxarmadığı hiss olunur. Hər dəfəsində burnu ovulsa da, yenə erməniyəoxşar məxluq olduğundan həyasızlığından, tərbiyəsizliyindən əl çəkmir ki, çəkmir. Bu dəfə də belə oldu. Makron hesab edirdi ki, sanksiya hədə-qorxusu ilə Azərbaycanı geri otuzdura biləcək. Amma yanıldı. Özü də çox pis formada, burnu ovularaq geri otuzduruldu.
Prezident İlham Əliyev hədəfləri sərrast nişan alaraq erməniləri və onların havadarlarının Azərbaycana qarşı çirkin siyasi oyunlarını ifşa edərək bunun mənasız olduğunu bəyan etdi. Prezident açıqca bəyan etdi ki, Azərbaycan mövqeyində qətiyyətli və israrlıdır, irəli sürdüyü şərtlər qəbul edilməyənədək geri çəkilməyəcək.
Azərbaycan Prezidenti bəyan etdi ki, Ağdam-Xankəndi yolunun istifadəsinə məqsədyönlü şəkildə Ermənistan və onun Azərbaycanın Qarabağ bölgəsində yaratdığı və dəstəklədiyi qondarma rejim tərəfindən süni əngəllər yaradılır və bundan siyasi manipulyasiya məqsədilə istifadə edilir.
Dövlət başçısı bildirdi ki, bütün bunlara baxmayaraq Azərbaycan Qarabağda yaşayan erməniəsilli insanlara yardım etməyə hər zaman hazırdır. Bu məqsədlə qeyd edib ki, Ermənistan və qondarma rejim Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsinin vasitəçiliyi ilə Ağdam-Xankəndi yolu ilə yüklərin daşınması barədə ilkin razılaşma əldə edilib. Lakin qarşı tərəf bu razılaşmadan imtina edib. Həmçinin Ermənistan rəhbərliyi Azərbaycan tərəfi ilə razılaşdırmadan dövlət sərhədi istiqamətində humanitar təyinatlı olduğunu iddia etdiyi yüklər gətirib ki, burada məqsəd siyasi möhtəkirlikdir. Necə olur, Xankəndidəki xunta rejimi Ermənistandan və Fransadan humanitar yük adı altında gələn yükləri qəbul etməyə hazırdır, amma Azərbaycandan gələn humanitar yükləri qəbul etmir. Bir yandan “blokada”, “aclıq” deyib haray-həşir salıb yardım istəyəsən, digər tərəfdən isə göndərilən yükü qəbul etməyəsən? Bu, absurd yanaşma, siyasi möhtəkirlik deyil, bəs nədir?! Özü də ən böyük möhtəkirlik, riyakarlıq.
Məqsəd təbii ki, hamıya bəllidir. Qarabağdakı erməniəsilli insanların Azərbaycan cəmiyyətinə reinteqrasiyası prosesini əngəlləməklə sülhə mane olmaq. İndiki dövrdə bu formada gözə kül üfürməklə nəyəsə nail olmağın dövrü keçib. Bu taktika ilə vaxt uzatmaq olar, amma müsbət nəticə əldə etmək qeyri-mümkündür. Bundan isə itirən tərəf Azərbaycan yox, ermənilər olacaq.
Prezident bir daha ermənilərin havadarı - “böyük bacı” Makronun diqqətinə çatdırdı ki, Azərbaycan Qarabağın erməni əhalisinin təmsilçilərinin reinteqrasiya məsələlərini müzakirə etmək üçün paytaxt Bakıya və digər şəhərlər dəvət edilib, ancaq onlar müxtəlif bəhanələrlə bundan imtina ediblər.
Laçın yoluna gəldikdə isə Prezident daha sərt və konkret formada Azərbaycanın qəti mövqeyini ortaya qoyub. “Ağdam-Xankəndi yolu açıldıqdan sonra Azərbaycanın gömrük və sərhəd rejimi qaydalarına riayət etməklə Laçın-Xankəndi yolundan istifadə edilə bilər”. Bu isə o deməkdir ki, Ağdam-Xankəndi yolu açıldıqdan sonra Laçın yolu artıq gömrük keçid məntəqəsi kimi fəaliyyət göstərəcək və viza rejimi ilə gediş gəliş mümkün olacaq.
Azərbaycanla təzyiq, təhdid dili ilə danışmaq heç kimə fayda verməyib və verməyəcək də!
Odur ki, bu gün fransızların Laçın sərhədinə doğru “yürüşü” iflasa uğrayacaq. Onların iki yolu var - ya Azərbaycanın dediyi formada hərəkət edəcəklər, ya da burnu ovula-ovula geri dönməli olacaqlar. Başqa üçüncü yol yoxdur. İstər Makronun telefon danışığı, istərsə də Fransanın “humanitar yük” şousu ermənilərə, Parisə, erməni lobbisinə və digər erməni havadarlarına soyuq duş olacaq.