 |
|
Qeyri-neft sektorunda artım proqnozunun yaxşılaşdırılmasını AMB sədri ev təsərrüfatları və dövlət sektorunda istehlakın artması ilə əsaslandırır
Azərbaycanda uçot dərəcəsi növbəti dəfə dəyişməz saxlanıb. Bu barədə Mərkəzi Bankdan “Yeni Müsavat”a verilən məlumata görə, qurumun İdarə Heyətinin qərarı ilə uçot dərəcəsi 7.25 faiz, faiz dəhlizinin aşağı həddi 6.25 faiz, faiz dəhlizinin yuxarı həddi isə 8.25 faiz səviyyəsində dəyişməz saxlanılıb.
Tənzimləyici bildirir ki, uçot dərəcəsinin dəyişməz saxlanılması ilə bağlı qərar faktiki və proqnozlaşdırılan inflyasiyanın hədəfdə (4±2%) olması, daxili və xarici şəraitin təhlili nəzərə alınmaqla qəbul olunub: “Ötən iclasdan bəri illik inflyasiya hədəf diapazonu (4±2%) daxilində qalıb. Belə ki, 2024-cü ilin sentyabr ayında 12 aylıq inflyasiya 3.5 faiz, ərzaq malları üzrə inflyasiya 2.9 faiz, qeyri-ərzaq malları üzrə 1.9 faiz, xidmətlər üzrə 5.7 faiz təşkil edib. Ərzaq və qeyri-ərzaq inflyasiyasının aşağı olması ümumi inflyasiyanın hədəfdə qalmasını dəstəkləyən əsas amillərdən biri olub. İllik baza inflyasiya isə 2.9 faiz təşkil edib.
İnflyasiyanın xarici fonu ümumilikdə sabitdir. İlin ötən dövründə manatın nominal effektiv məzənnəsinin (2024-cü ilin 10 ayında 4.9 faiz) bahalaşması idxal inflyasiyasının azalmasına əlavə töhfə verib".
Azərbaycanda tədiyə balansının cari əməliyyatlar hesabının başlıca komponenti olan xarici ticarət balansında 2024-cü ilin 9 ayında 5.2 milyard ABŞ dolları məbləğində müsbət saldo qeydə alınıb. Yenilənmiş proqnozlara görə, cari əməliyyatlar balansında profisitin 2024-cü ildə sonuna 5.3 milyard ABŞ dolları, 2025-ci ilə isə 5.5 milyard ABŞ dolları olacağı gözlənilir.
Tənzimləyici bildirir ki, cari ildə valyuta bazarında sabitlik qorunub, Mərkəzi Bankın təşkil etdiyi valyuta hərraclarında tələb tam təmin edilib:
“Ümumilikdə valyuta bazarı profisitli tədiyə balansı şəraitində fəaliyyət göstərir. Bununla belə, ötən ay Mərkəzi Bank tərəfindən xarici valyutada dövlət xərclərinin (dövlət layihələri və tədbirləri, müdafiə, xarici valyutada öhdəliklərin azaldılması və digər strateji əhəmiyyətli) icrasına dəstək məqsədilə 424 milyon ABŞ dolları məbləğində xüsusi satış olub.
Beləliklə, Mərkəzi Bankın valyuta ehtiyatları 10 ayda 241 milyon ABŞ dolları azalıb. Valyuta satışı Mərkəzi Bank tərəfindən 2023-cü ildə valyuta bazarından alınmış 2.1 milyard ABŞ dolları həcmində xarici valyuta hesabına aparılıb. Valyuta satışı əvvəlki illərdə alış yönlü valyuta müdaxiləsi hesabına artan pul kütləsinin bir hissəsini sterilizasiya etməyə imkan verir ki, bu da ortamüddətli dövrə makroiqtisadi dayanıqlığı dəstəkləyir”.
Faiz dərəcəsi qərarının açıqlanmasına həsr olunmuş brifinqdə Mərkəzi Bankın İdarə Heyətinin sədri Taleh Kazımov qeyd edib ki, ilin sonuna qalan 2 ay müddətində də AMB valyuta bazarına satışyönlü müdaxilə edəcək.
Qeyd edək ki, bu ilin yanvar-oktyabr aylarında AMB-nin Dövlət Neft Fondu (ARDNF) ilə birlikdə keçirdiyi valyuta hərraclarında 6 milyard 116,8 milyon ABŞ dolları məbləğində valyuta satışı həyata keçirilib. Bu, 2023-cü ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 2,15 dəfə çoxdur.
Təkcə oktyabr ayında valyuta satışının həcmi 738,7 milyon ABŞ dolları təşkil edib ki, bu da illik müqayisədə 2,5 dəfə çoxdur.
AMB bəyan edir ki, pul siyasəti alətləri maliyyə bazarlarında gedən proseslər və bank sisteminin likvidlik mövqeyindəki dəyişikliklər nəzərə alınmaqla tətbiq edilir:
“Mərkəzi Bank hökumət hesabları qalıqlarının dəyişiminin bank sistemindəki likvidliyə təsirini nəzərə alaraq ilin əvvəlindən sterilizasiya əməliyyatlarının həcmini kəskin azaldıb. Mərkəzi Bankın emissiya etdiyi notların həcmi cari ilin ötən dövründə 3 dəfədən çox azalıb. Oktyabr ayında 1 günlük təminatsız əməliyyatlar üzrə orta faiz (1D AZIR) müvafiq olaraq 7.48 faiz olmaqla faiz dəhlizinin daxilində formalaşıb. Təminatsız bazarda aktivlik yüksək olaraq qalır. 1 gün ərzində baş tutan əməliyyatların orta həcmi oktyabrda 673 milyon manat olub”.
Ötən iclasdan bəri inflyasiyanın risk balansında əhəmiyyətli dəyişikliklər baş verməsə də, potensial olaraq inflyasiya təzyiqləri yarada biləcək qlobal iqtisadi qeyri-müəyyənliklər qalır. Mövcud geosiyasi gərginlik fonunda tədarük zəncirlərində və beynəlxalq daşımalarda fasilələr hələ də davam edir: “Bu şəraitdə beynəlxalq bazarlarda əmtəə qiymətlərində mümkün dəyişkənlik idxal inflyasiyasının artması riskləri yaradır. Aparıcı iqtisadiyyatlarda monetar şərait yumşalmağa başlasa da, ümumilikdə sərt olaraq qalır. İnflyasiyanı artıra biləcək daxili risk faktorlarına isə xərc amillərinin aktivləşməsi, habelə büdcə xərclərinin artımı (cari ilin 9 ayında ö.i.m.d.n. 8.4 faiz) və kredit qoyuluşlarının genişlənməsi vasitəsilə məcmu tələbin izafi artımı aiddir. Qeyd edək ki, son 1 il ərzində bank sisteminin kredit portfeli 19.9 faiz, o cümlədən biznes kredit portfeli 19.3 faiz artıb.
Ümumilikdə, mövcud monetar siyasət inflyasiyanın hədəf diapazonu daxilində saxlanılmasına və inflyasiya gözləntilərinin sabitləşdirilməsinə yönəlib. Mövcud siyasətlə baza ssenari üzrə 2024-cü ilin sonuna və 2025-ci ildə illik inflyasiyanın hədəf daxilində (4±2%) olacağı proqnozlaşdırılır. Belə ki, yenilənmiş oktyabr proqnozlarına görə, illik inflyasiyanın 2024-cü ilin sonuna 5.1 faiz, 2025-ci ildə isə 5.8 faiz olacağı gözlənilir”.
Xatırladaq ki, Mərkəzi Bank iyul ayında baza ssenari üzrə inflyasiyanın 2024-cü ildə 5,4 faiz, 2025-ci ildə isə 5,5 faiz olacağını proqnozlaşdırmışdı. Bu, apreldə verilən proqnozdan yüksək idi və tənzimləyici bildirib ki, proqnozlara yenidən baxılması manatın nominal effektiv məzənnəsinin daha aşağı templə möhkəmlənməsi gözləntisi və qiymətləri dövlət tərəfindən tənzimlənən məhsul və xidmətlərin qiymət və tariflərində edilən dəyişikliklərlə bağlıdır.
Azərbaycan hökumətinin ilkin proqnozunda 2024-cü ildə illik inflyasiyanın 5.2 faiz təşkil edəcəyi nəzərdə tutulsa da, ilin birinci yarısının yekunları əsasında dəyişiklik edilərək göstərici 2,7 faizə endirilib. Hökumət gələn il üçün Azərbaycanda inflyasiyanı 4,6 faiz proqnozlaşdırıb.
AMB-dən verilən məlumata əsasən faiz dəhlizinin parametrləri ilə bağlı növbəti qərarlar faktiki və proqnozlaşdırılan inflyasiya, xarici və daxili risk amillərinin dinamikasından asılı olacaq:
“Mərkəzi Bank davamlı olaraq gedən iqtisadi prosesləri və maliyyə bazarlarını izləyir və qiymət sabitliyini təmin etmək üçün bütün mövcud vasitələrdən istifadə edəcək. Faiz dəhlizinin parametrləri ilə bağlı növbəti qərar barədə məlumat 2024-cü il dekabr ayının 18-də ictimaiyyətə açıqlanacaq”.
Brifinqdə sualları cavablandıran T.Kazımovun dediyinə görə, Mərkəzi Bank neftin orta qiymətini 2024-cü il üzrə 81,4 dollar(may proqnozunda 85,7 dollar), 2025-ci il üzrə 79,2 dollar(83,5 dollar) proqnozlaşdırıb. O əlavə edib ki, AMB təbii qazın orta qiymətini bu il üzrə 290 dollar(281 dollar), 2025-ci il üzrə 340 dollar(299) proqnozlaşdırıb. Göründüyü kimi, Mərkəzi
Bank neft qiymətləri üzrə proqnozlarını endirib, qazla bağlı isə artırıb.
AMB həmçinin Azərbaycanda qeyri-neft sektoru üzrə iqtisadi artım proqnozunu yaxşılaşdırıb. T.Kazımovun sözlərinə görə, Mərkəzi Bank bu ilin sonuna iqtisadi artım proqnozunu 2024-cü il üzrə 3,9 faiz, 2025-ci il üzrə 3,3 faiz müəyyən edib.
Tənzimləyici bu ilin yekununda qeyri-neft sektorunda 6,5 faiz, 2025-ci ildə isə 5,1 faiz iqtisadi artım gözləyir. AMB-nin bundan əvvəlki proqnozu müvafiq olaraq 5,7 faiz, və 4,4 faiz idi. Qeyri-neft sektorunda artım proqnozunun yaxşılaşdırılmasını AMB sədri ev təsərrüfatları və dövlət sektorunda istehlakın artması ilə əsaslandırır.
Qeyd edək ki, noyabrın 1-də Milli Məclis AMB İdarə Heyətinə dəyişiklik edilməsinə dair layihəni qəbul edib.
“Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankı İdarə Heyəti üzvlərinin vəzifəyə təyin və vəzifədən azad edilməsi haqqında” layihəyə əsasən, Toğrul Nəcəfəli oğlu Əliyev, Gülər Azər qızı Paşayeva, Əli İsmayıl oğlu Əhmədov və Vüsal Cahangir oğlu Xəlilovun Mərkəzi Bankın İdarə Heyətinə üzv təyin edilib, Rəşad Temraz oğlu Orucov Mərkəzi Bankın İdarə Heyətinin üzvü vəzifəsindən azad olunub.
T.Kazımov uçot dərəcəsinə həsr olunmuş brifinqdə bu dəyişikliyə aydınlıq gətirib:
“Bunun səbəbi çox sadədir. Qanuna əsasən AMB-nin İdarə Heyəti 7 üzv və 2 müstəqil üzvlə fəaliyyət göstərməlidir. Amma iki ildən artıq müddətdə İdarə Heyəti məhdud heyətlə fəaliyyət göstərib. 2024-cü ilin əvvəlində AMB strategiya qəbul edib. Bu strategiyanım həyata keçirilməsi və ölkə başçısının qarşıya qoyduğu məqsədləri dəstəkləyən mandanın uğurlu həyata keçirilməsi üçün buna ehtiyac var”.
Bundan əlavə, AMB İdarə Heyətinin qərarı ilə biznes proseslərin optimallaşdırılması çərçivəsində Mərkəzi Bankın Gəncə və Quba Regional Mərkəzlərinin, Sumqayıt Şəhər İdarəsinin cari ilin sonunda fəaliyyətinə xitam verilməsi nəzərdə tutulur. Tənzimləyici bildirir ki, qərarın qəbul edilməsi ölkədə fəaliyyət göstərən bankların nağd pulun logistikası üzrə regional infrastrukturunun inkişafı, bu infrastruktur vasitəsilə müvafiq regionlarda nağd pula olan tələbin ödənilməsi və biznes proseslərin effektivliyinin artırılması ilə əlaqədardır.
T.Kazımov bildirib ki, Azərbaycanda iki bank ABB və Kapital Bank Mərkəzi Bankın operator bankı kimi çıxış edir. Onlar bazarda nağd vəsaitlərinin tədavülünü təmin edirlər:
“Keçən ilə qədər hər şey AMB tərəfindən keçirilirdi, amma hal-hazırda bu iki bank həm özləri üçün, həm də digər banklar üçün nağd vəsaitlərin tədavülünü həyata keçirirlər. Biz bu prosesə nəzarət edirik. Nağd pulun istifadə edilməsi üçün region ofislərinin saxlanılmasına ehtiyac yoxdur. Orda çalışan işçilərimiz kifayət qədər ixtisaslıdırlar və onları AMB işlə təmin edəcək”.
Nəticədə keçid turniketlərinin buraxılış gücü 1 dəqiqədə maksimum 750 nəfərdən 1000 nəfərə yüksəlib.
Yol-xeber.az" xəbər verir ki, Hazırda Bakı Dəmiryol Vağzalından gün ərzində 30 minədək sərnişin istifadə edir. Ötən il bu rəqəm 5 milyon nəfərə yaxın olub, 2024-cü ilin on ayında isə 4 milyon yarıma çatıb.
ADY-nin bütün strukturları, 1 noyabr tarixindən etibarən, Bakıda keçiriləcək COP29 Qlobal İqlim Konfransına hazırlıq çərçivəsində gücləndirilmiş iş rejiminə keçib.
Yol-xeber.az" xəbər verir ki, Belə ki, stansiya və vağzallarda xidmət göstərən əməkdaşların sayı artırılaraq əlavə işçi qüvvəsi cəlb edilib. Sərnişinlərlə birbaşa ünsiyyətdə olan 300-dən çox əməkdaş COP29 zamanı yüksək keyfiyyətli xidmət göstərmək üçün müştəri xidmətlərinə dair və ingilis dili üzrə təlimlərdə, həmçinin ətraf mühitin mühafizəsi mövzusunda seminarlarda iştirak edib.
Sərnişinlər üçün COP29 tədbiri haqqında məlumatlılığın artırılması, həmçinin səyahət təcrübəsinin təkmilləşdirilməsi məqsədilə Abşeron dairəvi dəmir yolu marşrutu üzrə hərəkət-naviqasiya sistemləri, o cümlədən işarələr, monitorlar və s. quraşdırılıb.
Eyni zamanda, Bakı Dəmiryol Vağzalı və Koroğlu dayanacağında mövcud turniket zallarının sahəsi genişləndirilərək keçid turniketlərinin sayı artırılıb, yeni monitorlar quraşdırılıb
Belə ki, Bakı Dəmiryol Vağzalında mövcud turniket sayı 28-dən 36-ya çatdırılıb. Hazırda bu vağzaldan gün ərzində 30 minədək sərnişin istifadə edir. Ötən il bu Bakı Dəmiryol Vağzalından istifadə edən sərnişinlərin sayı 5 milyon nəfərə yaxın olub. 2024-cü ilin on ayında isə bu rəqəm 4 milyon yarıma çatıb.
Bu vağzalda keçid turniketlərinin sayının artırılması ilə bu günə kimi 1 dəqiqədə maksimum 750 nəfər keçə bilirdisə, hazırda 36 turniketlə bu rəqəm 1000-ə çatdırılıb.
Koroğlu dayanacağında görülmüş işlər nəticəsində isə Bakı-Pirşağı-Sumqayıt istiqamətində mövcud turniket zalı 6 metr uzunluğunda genişləndirilib. Həmçinin 6 ədəd yeni keçid turniketinin quraşdırılması ilə turniketlərin sayı 4-dən 10-a çatdırılıb.Keçid truniketlərinin sayının artırılması ilə dayanacaqda indiyə qədər 1 dəqiqədə maksimum 108 nəfər keçə bilirdisə, hazırda 10 turniketlə bu rəqəm 270 nəfərə yüksəlib.
Qeyd edək ki, 2019-cu ildə istifadəyə verilmiş Koroğlu dayanacağından gün ərzində 5000 nəfərə yaxın sərnişin istifadə edir. 2023-cü ildə bu dayanacaqdan istifadə edən sərnişinlərin sayı 800 min nəfərə yaxın olub. 2024-cü ilin on ayında bu rəqəm 773 mini ötüb.
Bakı və Sumqayıt vağzallarında görmə məhdudiyyətli sərnişinlərin hərəkətini asanlaşdırmaq üçün taktil döşəmələr yenilənib. Fiziki məhdudiyyətli sərnişinlərin rahat hərəkətini təmin etmək üçün Bakı Dəmiryol Vağzalındakı liftə texniki baxış keçirilib. Bütün stansiya və vağzallarda panduslar yoxlanılıb və Biləcəri stansiyasında əlavə pandus quraşdırılıb. Həmçinin Gəncə və Qəbələ vağzallarında təmir-bərpa işləri həyata keçirilib. Bakı və Sumqayıt vağzallarında fəaliyyət göstərən tibb məntəqələrində gücləndirilmiş iş rejiminin tətbiqinə başlanıb.
Bakı və Sumqayıt vağzallarında, eləcə də Koroğlu və Pirşağı stansiyalarında kəsintisiz internet bağlantısı təmin edən pulsuz “Wi-Fi” zonalarında internetin keyfiyyəti təkmilləşdirilib. Bununla yanaşı, qatarlarda yenicə istifadəyə verilmiş pulsuz internet xidmətinin keyfiyyətinə müntəzəm nəzarət təşkil edilir.
Eyni zamanda, sərnişin daşımaları üçün istifadə edilən qatarların monitorları COP29 mövzusuna uyğun vizual materiallarla brendləşdirilib, qatarlarda əsaslı kimyəvi təmizləmə işləri həyata keçirilib. Sərnişinlərin mənzilbaşına vaxtında və təhlükəsiz çatdırılması üçün rezerv qatarlar ayrılıb.
Daşımaların təhlükəsiz və vaxtında təşkili üçün mühafizə xidməti gücləndirilmiş iş rejimində çalışır. Qatarlarda və platformalarda mühafizə əməkdaşlarının sayı artırılıb. Stansiya və vağzallarda, həmçinin digər infrastruktur obyektlərində ADY-nin Mühafizə departamentinin və Daxili İşlər Nazirliyinin Dəmir Yolu Nəqliyyatında Polis İdarəsinin əməkdaşlarının iştirakı ilə günboyu mühafizə xidməti aparılır. Bakı Dəmiryol Vağzalında yerləşən situasiya mərkəzinin fəaliyyəti təkmilləşdirilərək sərnişinlər, qatarlar, vağzal və stansiyaların təhlükəsizliyinə fasiləsiz nəzarət edilir.
COP29 tədbirlərinə hazırlıqlar çərçivəsində yükdaşıma xidməti də gücləndirilmiş iş rejiminə keçib. Yükdaşımalara aid sahə, stansiya, dispetçer məntəqələri, lokomotivlərin və vaqonların istismarı depolarında müntəzəm monitorinqlər aparılır. Yük qatarlarının hərəkətinin qrafikə uyğun tənzimlənməsinə daimi nəzarət aparılır. Yükdaşımaların təhlükəsiz, vaxtında və səmərəli təşkili, yük qatarlarının reqlamentlərə uyğun istismarı üçün sahəvi əməkdaşlara əlavə təlimlər və texniki məşğələlər keçirilir.
Yükdaşıma və sərnişindaşıma xidmətlərinin fasiləsizliyini təmin etmək üçün infrastruktura əsaslı baxış keçirilir, profilaktik tədbirlər görülür. Dəmir yollarının müntəzəm diaqnostikası aparılır.
COP29 tədbirinə hazırlıqların davamı kimi dəmir yollarının ətrafı və yaxın ərazilər tullantılardan təmizlənib, tullantılar çeşidlənərək aidiyyəti üzrə təhvil verilib.
Yaşıllaşdırma işləri çərçivəsində dəmir yolları ətrafında yeni ağac zolaqları salınıb.
Sərnişindaşıma və yükdaşıma xidmətlərinin təkmilləşdirilməsi ilə paralel olaraq dəmiryol muzeyində də COP29 iqlim sammitinə hazırlıq üçün tədbirlər görülüb. Muzeyə 3 dildə danışan bələdçilər cəlb edilib. Xarici qonaqlar üçün məlumat əlçatanlığını təmin etmək üçün 60-a yaxın eskponat haqqında məlumatların QR kod vasitəsilə əldə edilməsi təmin edilib. Muzeyin daxili konstruksiyası yenilənib, “zaman qatarı” guşəsi hazırlanıb, həmçinin yenilənmiş kino zalda bir neçə dildə dəmir yolları haqqında sənədli filmlərin nümayişinə başlanıb.
“Ammendorf” model qatarından hazırlanmış “zaman qatarı“ eksponatı muzey ziyarətçilərinə fərqli səhnələr və mənzərələr boyunca virtual səfər etmək fürsəti təqdim edir.
Azərbaycana gətirilən hibrid mühərrikli avtomobillər və elektromobillər ucuzlaşıb.
Dövlət Gömrük Komitəsinin məlumatı xəbər verir ki, 2024-cü ilin sentyabrında ölkəyə idxal edilən bir ədəd hibrid avtomobilin orta qiyməti 25 099 dollar olub. Bu da avqust ayı ilə müqayisədə 2 581 dollar və ya 9,3 faiz, 2023-cü ilin sentyabrına nisbətən isə 6 845 dollar və ya 21,4 faiz ucuzlaşma deməkdir.
2024-cü ilin sentyabrında elektromobillərin orta idxal qiyməti 36 999 dollar təşkil edib ki, bu da bir ay əvvəllə müqayisədə 1 796 dollar və ya 4,6 faiz, 2023-cü ilin eyni ayına nisbətən isə 290 dollar və ya 1 faizə yaxın azdır.
Avtomobil satan Eldar Əliyev sözügedən ucuzlaşmanı ölkəyə gətirilən nəqliyyat vasitələrinin çoxluğu ilə əlaqələndirib.
Nəqliyyat eksperti Eldəniz Cəfərov isə deyir ki, hibrid mühərrikli avtomobillər və elektromobillərin orta idxal qiymətinin azalması ölkəyə ucuz avtomobillərin gətirilməsi ilə bağlıdır:
"İdxal olunan avtomobillərin qiymətində kəskin ucuzlaşma yoxdur. Burada seqment dəyişikliyi var. Yəni əvvəllər ölkəyə dəyəri yüksək olan avtomobillər gətirilirdisə, hazırda həmin seqmentdən olan ucuz avtomobillər gətirilir. Məsələn, əvvəllər 30 000 dollara elektromobil gətirilirdisə, indi isə bu 25 000 dollara başa gəlir", - ekspert deyib.
Qeyd edək ki, son illərdə hibrid mühərrikli avtomobillərin və elektromobillərin idxalına və satışına vergi güzəştlərinin tətbiq edilməsi onlara marağı artırıb.
İpoteka və Kredit Zəmanət Fondunun nizamnamə kapitalı 87,7 milyon manat artırılaraq 1 milyard manatı keçdi. Bununla bağlı Dövlət Başçısı Fərman imzalayıb. Nizamnamə kapitalının artırılması dövlət büdcəsindən güzəştli ipoteka kreditlərinin maliyyələşdirilməsi üçün 87,7 milyon manatın ayrılması ilə mümkün olacaq.
Bəs, bu artım ipoteka krediti götürmək istəyənlərə nə vəd edir?
İqtisadçı Natiq Cəfərli Bizim.Media-ya bildirib ki, İpoteka və Kredit Zəmanət Fondunun nizamnamə kapitalının məbləği hər il az da olsa, artırılır. Lakin burada məsələ yalnız məbləğlə bağlı deyil:
“Əhali əsasən, az faizli güzşətli ipoteka almağa çalışır. Buna da Azərbaycanda haqqı çatan insanların sayı həddən artıq çoxdur. Çünki onların siyahısı genişləndirildi. Qarabağ qaziləri, müharibə veteranları, şəhid ailələri, gənc ailələr, dövlət qulluqçuları bu siyahıya əlavə edildi.
Ancaq bu siyahıyla müqayisədə ayrılan məbləğ azdır. Yəni aşağı faizlə sosial ipoteka üçün ayrılan məbləğ həddən artıq azdır. Doğrudur, burda 8 faizlik ipoteka da var, o da cəbedicidir.
Amma insanlar daha çox 4 faizli ipoteka götürməyə can atırlar. Ona görə də, bu məsələdə məbləğin artırılması ilə yanaşı bu insanlara alternativ təkliflər də edilməlidir”.
İqtisadçının fikrincə, 4 faizli ipotekaya haqqı çatan insanlar arasında yalnız Bakı deyil, bölgələrdə də ipoteka istəyənlər çoxdur:
“Bəzi insanlar Bakıda yox, başqa yerlərdə və daha tez ipoteka əldə etmək istəyir. Məsələn, Gəncədə, Şəkidə, Lənkəranda... Yəni bu məsələdə regionlara da üstünlük verilməlidir.
Bu, həm də regionlarda tikintini sürətləndirər, insanların Bakıya axınının qarşısını müəyyən qədər ala bilər. Regionlarda yeni iş yerləri, yeni fürsətlər yarada bilər. Yəni bu məsələlərə kompleks şəkildə baxmaq lazımdır ki, qərarlar bir-birini tamamlasın”.
Son illərdə elektrikli avtomobillərin (EV) dünya bazarında payı sürətlə yüksəldi, lakin bu həyəcan artıq bir az səngiməyə başlayıb.
Valyuta.Az-ın araşdırmasına görə, xüsusilə Avropada elektrikli avtomobil satışlarında ciddi bir azalma müşahidə olunur. Bunun əsas səbəblərini və bazarın hazırkı vəziyyətinə nəzər yetirək.
Avropada Elektrikli Avtomobil Satışlarının Düşmə Səbəbləri
Elektrikli avtomobil satışlarının Avropada gözlənilməz bir şəkildə azalmasının arxasında bir neçə mühüm səbəb dayanır. Aşağıdakı faktorlar bu azalmanın başlıca səbəbləri kimi göstərilir:
1. Dövlət Dəstəklərinin Azalması və Yox Olması: Avropada elektromobillərin erkən inkişafı üçün dövlət əhəmiyyətli subsidiyalar və vergi güzəştləri təqdim edirdilər (Azərbaycanda hələ davam edir). Bu tədbirlər, istehlakçıların elektrikli avtomobilləri daha ucuz əldə etməsinə imkan yaradır və bazara olan marağı artırırdı. Lakin son illərdə bəzi ölkələr bu dəstəyi azaltdı və ya tamamilə dayandırdı. Ötən ay bəzi Avropa ölkələri hətta Çin avtomobillərinə yüksək vergilər tətbiq etdi. Bunun nəticəsi olaraq, elektrikli avtomobillərin qiymətləri daha yüksək oldu və alıcılıq qabiliyyətini azaltdı. Misal üçün, Almaniya kimi ölkələrdə elektrikli avtomobillər üçün nəzərdə tutulmuş subsidiyalar kəsildikdən sonra satışlar əhəmiyyətli dərəcədə azalmağa başladı.
2. Yüksək Alış Qiymətləri: Elektrikli avtomobillərin istehsalında istifadə olunan texnologiyalar – xüsusilə batareyalar – hələ də ənənəvi daxiliyanma mühərrikli avtomobillərlə müqayisədə daha bahalıdır. Avropa bazarındakı istehlakçılar üçün bu, böyük bir maneədir. Elektrikli avtomobillərin ilkin qiyməti yüksək olduğundan, bir çox alıcı bu yüksək qiymətə qarşılıq olaraq daha çox üstünlük gözləyir, lakin bəzi modellərdə texnoloji imkanlar və şarj infrastrukturunun məhdudluğu səbəbindən bu gözləntilər doğrulmur.
3. İkinci Əl Bazarı Problemi: Azərbaycanda olduğu kimi Avropada da ikinci əl avtomobil bazarı çox aktivdir və ənənəvi avtomobillərin ikinci əl dəyəri daha çox qorunur. Elektrikli avtomobillər isə texnologiyalarının sürətlə inkişaf etməsi ilə tez köhnəlir və bu, onların ikinci əl dəyərini aşağı salır. Bu səbəbdən alıcılar elektrikli avtomobillərə investisiya etməyə ehtiyat edirlər, çünki gələcəkdə onların dəyərinin sürətlə düşəcəyindən narahatdırlar. Bu da potensial alıcıları təxirə salmağa vadar edir.
4. Şarj İnfrastrukturunun Yetərsizliyi: Həm Azərbaycanda, həm də Avropanın əksər bölgələrində elektrikli avtomobillər üçün kifayət qədər inkişaf etmiş şarj infrastrukturu yoxdur. İstifadəçilər elektrikli avtomobillərini harada və nə qədər sürətlə şarj edə biləcəkləri barədə hələ də narahatdırlar. Xüsusilə kənd yerlərində və ya daha uzaq şəhərlərdə şarj stansiyalarının sayının məhdud olması bu texnologiyaya keçidi çətinləşdirir. Həmçinin, sürətli şarj məntəqələrinin yetərsizliyi uzun səfərlərdə elektrikli avtomobillərdən istifadənin rahatlığını azaldır.
5. Texnoloji Qorxular və Gələcək Gözləntiləri: Elektrikli avtomobil texnologiyaları hələ də inkişaf mərhələsindədir. İstifadəçilər daha yaxşı batareyalar, daha uzun sürmə məsafəsi və daha sürətli şarj texnologiyalarının yaxın gələcəkdə çıxacağını gözləyir. Bu səbəbdən, bəzi potensial alıcılar texnologiyanın tam inkişafını gözləməyə qərar verir, çünki daha effektiv və ucuz modellərin yaxın illərdə bazara çıxacağı gözlənilir. Texnologiyanın davamlı yenilənməsi isə hazırkı modellərin sürətlə köhnəlməsi ilə nəticələnə bilər ki, bu da istehlakçıları alışdan çəkindirir.
6. Enerji Xərclərinin Artması: Elektrikli avtomobillər üçün tələb olunan elektrik enerjisinin dəyəri də nəzərə alınmalıdır. Avropada enerji qiymətlərinin artması, xüsusilə də bəzi bölgələrdə elektrik enerjisinin bahalaşması, elektrikli avtomobillərin saxlanma xərclərini artırır. Azərbaycanda isə elektrik qiymətləri pilləli (limit miqdarına görə) artır. Belədə, zamanla elektrikli avtomobil sahibləri evlərində və ya şarj məntəqələrində daha yüksək elektrik haqqı ödəmək məcburiyyətində qala bilər. Bu faktor da bəzi alıcılar üçün elektrikli avtomobilin ümumi dəyərinin artmasına səbəb olur.
7. Alternativlərin Çoxalması: Avropada ənənəvi avtomobil istehsalçıları hibrid modellər və yeni nəsil daxili yanma mühərrikli avtomobillər təklif edir. Hibrid avtomobillər, həm elektrikli, həm də yanacaqla işləyən motorlara malik olduğu üçün bir çox istifadəçi üçün daha cazibədar alternativə çevrilir. Bu, xüsusilə elektrikli avtomobillər üçün şarj infrastrukturu hələ də məhdud olan bölgələrdə daha praktik bir seçim kimi görünür.
Bu faktorlar birlikdə elektrikli avtomobil satışlarının Avropada ciddi şəkildə azalmasına səbəb olub. Satışların yenidən artması üçün texnoloji inkişaf, dövlət dəstəyi və infrastrukturun yaxşılaşdırılması mühüm rol oynayacaq.
Cədvəl: Böyük Brendlərin Elektrikli Avtomobil Bazarındakı Payları (2024)
ABŞ-da Vəziyyət Necədir?
ABŞ-da elektrikli avtomobil bazarı Avropadan bir az fərqli dinamika ilə irəliləyir. Tesla kimi böyük oyunçular bazarda hələ də güclüdür, amma burada da müəyyən problemlər mövcuddur:
- Tesla-nın bazar payı: Tesla-nın ABŞ-dakı elektrikli avtomobil satışlarında hələ də böyük üstünlüyü var, lakin bu üstünlük zamanla daralır. Digər brendlər də elektrikli modellər təklif edərək Tesla-nın bazar payına təsir göstərir.
- Yeni oyunçuların bazara girişi: ABŞ-da Rivian və Lucid Motors kimi yeni elektrikli avtomobil istehsalçıları bazara daxil olurlar. Bu şirkətlər yeni modellərlə Tesla-ya rəqabət yaratmağa çalışırlar.
Elektrikli Avtomobil Almaq Mümkündürmü, Yoxsa Gözləmək Lazımdır?
İnsanların sualı əsasən budur: "İndi elektrikli avtomobil almağa dəyərmi, yoxsa gözləmək daha yaxşıdır?" Bunun cavabı bir neçə faktordan asılıdır:
- Texnologiyanın inkişafı: Elektrikli avtomobillər sürətlə inkişaf edir. Yeni batareyalar daha uzun müddət enerji saxlayır və şarj vaxtı azalır. Amma bu texnologiyaların tam yetkinləşməsi bir neçə il çəkə bilər.
- Qiymətlərin aşağı düşməsi: Elektrikli avtomobillərin istehsal qiymətləri zamanla azaldıqca, gələcəkdə daha ucuz modellər bazara çıxa bilər. Buna görə bəzi mütəxəssislər gözləməyi tövsiyə edir.
- İnfrastrukturun genişlənməsi: Bir çox ölkə şarj stansiyalarını genişləndirmək üçün ciddi addımlar atır. Gözləməklə şarj infrastrukturu daha əlçatan ola bilər.
Bazarda Kim Liderdir?
Hazırda elektrikli avtomobil bazarında bir neçə əsas oyunçu var. Bəzi böyük brendlərin bazar payları belədir:
- Tesla: Tesla hələ də qlobal bazarın lideridir. Əsasən ABŞ və Avropada güclü mövqedədir.
- BYD: Çin istehsalçısı olan BYD dünya miqyasında Tesla-nın ən böyük rəqibidir və xüsusilə Asiya bazarında güclüdür.
- Volkswagen, MG, Fiat, Renault, Peugeot: Bu brendlər də elektrikli modellərini bazara çıxarıb, lakin Tesla və BYD ilə müqayisədə bazar payları daha kiçikdir.
Gözləmək, Yoxsa Almaq?
Elektrikli avtomobil almaq istəyənlər üçün qərar vermək çətin ola bilər. Qısaca desək, əgər qiymət və texnologiyanın inkişafını gözləmək istəyirsinizsə, bir qədər daha gözləmək ağıllı seçim ola bilər. Lakin ekoloji cəhətdən dost olan bir seçimə daha tez keçid etmək istəyirsinizsə, hazırkı elektrikli modellər də kifayət qədər cəlbedicidir.
Hindistan rupisi oktyabrın 22-də tarixi minimuma düşüb.
Valyuta hərraclarında məzənnə bir ABŞ dolları üçün 84,0775 rupiyə çatıb.
Agentliyin məlumatına görə, azalma bir sıra Asiya ölkələrinin valyutalarının ucuzlaşması, eləcə də ölkədən xeyli güclənən xarici kapital axını ilə bağlı olub.
Belə ki, oktyabr ayı ərzində xarici investorlar fond bazarından 5,7 milyard dollar çıxarıblar, istiqrazlar üzrə isə xaricə axın 125 milyon dollar təşkil edib.
Ekspertlər qeyd ediblər ki, rupinin məzənnəsinə Donald Trampın ikinci prezidentlik müddətinə seçilməsi şanslarının artması kimi amillər də təsir edib.(musavat.com)
Ukrayna Azərbaycan və Slovakiyanın öz ərazisindən qaz nəqlini davam etdirməsi üçün təhlükəsizlik şərtləri qoyub.
Bu barədə RBC-Ukrayna yazır.
Nəşrin yazdığına görə, bu cür tədarüklər yalnız Azərbaycan və ya Slovakiyanın Rusiya ilə qaz nəqli sisteminin obyektlərinin atəşə tutulmasının yolverilməzliyi barədə razılığa gələcəyi təqdirdə mümkün olacaq.
RBC-Ukraynanın məlumatına görə, Kiyev Slovakiya və Azərbaycana öz ərazisi vasitəsilə Avropa İttifaqına qaz nəqlinin yeni sxemini təklif edib. Qazın sonradan Slovakiyaya və ya digər ölkələrə çatdırılması ilə Ukraynanın yeraltı anbarlarında saxlanması variantı müzakirə edilir. Nəticədə belə tədarüklər tranzit deyil, qazın təkrar ixracı hesab olunacaq. Amma hələlik bu təkliflə bağlı yalnız tərəflər arasında məsləhətləşmələr aparılıb.
Havalar soyuyandan bəri təmir-tikinti materialları bazarında durğunluq yaşanır.
Satıcıların sözlərinə görə, son günlər bazarda alıcı qıtlığı var. Amma alıcı azlığı adətən qiymətlərin ucuzlaşması ilə nəticələnsə də, bu dəfə elə olmayıb.
Sahibkarlar deyirlər ki, tikintidə ən çox istifadə edilən taxtaların qiyməti artıb.
Sahibkar Vüqar Əzimov bildirir ki, bahalaşan əsasən yaş taxtalardır. Bir kisə sementin qiyməti isə 7 manat 50 qəpikdən 8 manata kimi qalxıb. Xırdavat tikinti materiallarında isə artım demək olar ki, yoxdur. Tollar 12-18 manat, mismarın kiloqramı isə 2-3 manat arasındadır. Armaturların qiymətləri də dəyişməz olaraq qalır.
Həmçinin alçipan qiymətləri də dəyişməyib. Bununla belə, istehsalçıya görə material ucuz və baha ola bilər. Alçipan qiymətləri əsasən 6-11 manat arasındadır.
Ucuzlaşan tikinti materialları içərisində isə dam örtükləri var. Satıcıların sözlərinə görə, ciddi endirim etsələr də, tələbatı artıra bilməyiblər.
Döşəmə materiallarının qiymətlərinə gəlincə isə, satıcılar dedilər ki, laminatlar 10 manat 50 qəpikdən başlayır. Parketlərin 1 kvadratmetri isə 35-120 manat arasında dəyişir.//Xəzər TV
Böyükşor-Pirşağı avtomobil yolunda tikinti işlərinin 75 %-i görülüb.
Bakı şəhərində nəqliyyat axınının tənzimlənməsində böyük rol oynayacaq yeni Böyükşor-Pirşağı avtomobil yolu ümumi uzunluğu 12.7 km olmaqla inşa edilir. Yeni yol 30.6 metr, hər bir hərəkət zolağının eni 3.5 metr olmaqla 6 hərəkət zolağından ibarətdir.
Avtomobil Yolları Dövlət Agentliyinin mətbuat katibi Anar Nəcəfli deyir ki, layihə üzrə torpaq işləri, ərazinin təmizlənməsi, tikinti altına düşən kommunikasiyaların köçürülməsi, qazma və dolğu işləri aparılmaqla yeni torpaq yatağının inşası yekunlaşdırılıb. Onun sözlərinə görə, hazır olan hissələrdə asfaltlanma aparılır ki, bu da işlərin böyük hissəsinin görülməsi deməkdir.
Avtomobil yolunun hər iki tərəfində piyada səkilərinin inşası və yolboyu işıqlandırma sisteminin qurulması da nəzərdə tutulub.
Bundan başqa layihə üzrə marşrut boyu yolun sağ və sol kənarlarında mühafizə hasarları qurulur. Eyni zamanda nəqliyyat və piyadaların təhlükəsizliyinin təmin edilməsi məqsədilə müvafiq yerlərdə əyri xətli tirlər quraşdırılır. Yolun ayın sonuna qədər istifadəyə verilməsi planlaşdırılır.
Daha ətraflı "Xəzər Xəbər"in videosunda: