 |
|
Azərbaycanın sabiq xarici işlər naziri, politoloq Tofiq Zülfüqarov Teleqraf.com-un suallarını cavablandırıb.Onunla müsahibəni təqdim edirik:
- Tofiq müəllim, aprelin 5-də Brüsseldə Ermənistan Baş naziri Nikol Paşinyan, Avropa Komissiyasının Prezidenti Ursula fon der Leyen və ABŞ dövlət katibi Entoni Blinken arasında keçiriləcək konfrans nəyə xidmət edir? Burada Ermənistanın təhlükəsizliyi ilə bağlı hansısa bir razılaşmanın əldə olunacağı iddiaları nə dərəcədə məntiqlidir?
- ABŞ və Avropa Komissiyasının rəhbərliyi Paşinyandan cavab almaq istəyir. Ondan qərbyönümlü siyasətində bəyanatlardan başqa hansısa ciddi addımlar atacağı soruşulacaq. Çünki burada əsas məqsəd görüntü yaratmaqdır. İqtisadi mövzuda Ermənistan tamam fərqli mövqe sərgiləyir. Rusiyanın kurasiyasında olan Avrasiya İqtisadi Birliyindən Ermənistanın ayrılmaq niyyəti yoxdur. Təhlükəsizlik məsələsində isə Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatından (KTMT) başqa erməni tərəfi hansısa addımlar atmır. KTMT Ermənistan üçün əsas təhlükəsizlik zəmanati deyil. Ermənistanın təhlükəsizlik qarantı Rusiya ilə imzalanmış hərbi müttəfiqlik haqqında sazişdir. İki ölkə arasında birgə qoşun birləşməsi mövcuddur. Eyni zamanda dövlətlərin havadan müdafiə sistemi eynidir. Həmçinin Ermənistanın sərhədlərini rus hərbiçiləri qoruyur. Bu gün İrəvandakı Zvartnost hava limanından üzdə olan üç-beş nəfəri çıxarmaqla iş bitmir. İran-Türkiyə sərhəddində Rusiyanın əsgəri dayanır.
- Belə çıxır ki, baş verənlərdən Rusiya daha yaxşı məlumatlıdır...
- İndi elə bir görüntü yaradırlar. İddia edirlər ki, Ermənistan Rusiyadan ayrılıb Qərbə üz tutur. Amma praktiki baxımdan ciddi bir addım atılmayıb. Rusiya ilə Ermənistan arasında olan digər sazişlərin isə mahiyyəti dəyişmir. Paşinyan da 2044-cü ildə qədər bu müqavilələrə əməl olunacağını bildirib. Gümrüdəki 102-ci Rusiya hərbi bazası, Zvartnostdakı 20-ə yaxın rus hərbi təyyarəsi isə hələ öz yerindədidr. Bütün bunlar baş verənlərin görüntü xatirinə edildiyini sübut edir.
- Ermənistanla Avropa İttifaqı arasında iqtisadi əlaqələrin qurulması nə dərəcədə real görünür?
- Belə olan halda Avrasiya İqtisadi Birliyi ilə Ermənistan arasındakı əlaqələrin aqibətinin necə olacağı sual doğurur. Çünki bu prosesin hər ikisi eyni vaxtda ola bilməz. Burada gömrük və vergilər, bazara daxil olmaq qaydaları tamam fərqlidir. Ona görə də, fərqli iki ciddi sistemdən biri seçilməlidir. Paşinyan artıq 6 ildir ki, hakimiyyətdədir. O da bu istiqamətdə ciddi addım atmayıb. Ermənistanın bütün bunların fonunda Avropaya istiqamətlənməsindən danışmaq sadəcə olaraq məntiqsizdir. Çünki indiki halda Rusiyanın Ermənistana yardım etmək imkanı yoxdur. Moskvanın da niyyəti odur ki, Ermənistanın iqtisadi himayədarlığını Qərb həyata keçirsin. 5 apreldə də bu mövzular müzakirə olunacaq. Rusiya ilə birlikdə Qərbin Ermənistanı necə himayə etmək məsələsi də gündəmdədir. Qərb və Rusiya arasında bu məsələdə razılaşmanın hansı əsaslara söykənəcəyi məlum olacaq. Aprelin 5-də bu məsələyə qismən də olsa aydınlıq gətiriləcək.
- Qazaxın kəndlərinin təhvil verilməsi ətrafında müzakirələr aktiv fazaya keçib. Bunun fonunda Ermənistan Azərbaycanla şərti sərhəddə hərbi təlimlər adı altında qoşun toplayır...
- İndiki halda hay-küy salan Ermənistandır. Burada məqsəd başqadır. Qərbin bölgəyə gəlişi üçün hansısa əsas yaratmaq niyyətləri var. Rusiyanın bölgədi mövcudluğu fonunda Qərblə Ermənistan arasında hansısa təhlükəsizlik modelinin tətbiq olunması niyyətləri açıqdır. Rusiyanın da sanksiyalardan, izolyasiyalardan çıxmaq üçün Qərblə Ermənistan üzərindən əməkdaşlıq etmək niyyəti var. İkitərəfli niyyət açıq görünür. Ona görə də, Qərblə Rusiya bu məsələdə hansısa razılığa gələcək. Bu, qaçılmaz məsələdir.
- Azərbaycanla bağlı əsas hədəf nədən ibarətdir?
- Ermənistan Rusiya-Qərb arasındakı razılaşmanı Azərbaycandan iddia etdiyi təhlükə ilə bağlamaq istəyir. Onlara edilən əsas köməyin guya ki, əsas hədəfi Azərbaycandan gələn təhlükəni neytrallaşdırmaqdır. Məsələnin mahiyyəti məhz budur. Ona görə də, guya Ermənistanın davranışlarına görə, Rusiya tərəfindən cəzalandırılması ilə bağlı səslənən iddialar nağıldan ibarətdir. Sadəcə Rusiya və Qərb Ermənistanda olan vəzifələrin və nüfuzun bölünməsinə hazırlıq görür. 5 aprel görüşü də bunun bir mərhələsidir. Çünki Ermənistan Rusiyanın himayəsindən çıxmağa hazır deyil. Qərb də Ermənistanın bütün problemlərini öz üzərinə götürməkdə həvəsli görünmür. İndiki vəziyyətin mahiyyəti belədir.
Azərbaycan Prezidenti yanında Əfv Məsələləri Komissiyasının tərkibində dəyişiklik edilib.
Prezident İlham Əliyev bununla bağlı “Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Əfv Məsələləri Komissiyasının yeni tərkibinin təsdiq edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2016-cı il 19 fevral tarixli 1792 nömrəli Sərəncamında dəyişiklik edilməsi barədə Sərəncam imzalayıb.
Sərəncamla Komissiyanın üzvləri siyahısından Fikrət Məmmədov çıxarılıb. Həmin siyahıya ədliyyə naziri Fərid Əhmədov əlavə olunub.
Asəf Quliyev - Pressklub.az
Ermənistan təhlükəsizliyinə təminat axtarır. Bu məqsədlə aprelin 5-də ABŞ və Avropa İttifaqı ilə birlikdə Brüsseldə konfrans təşkil olunacaq. Bu konfransda ciddi inqilabi nələrinsə baş verəcəyini gözləmək yersiz olardı. Əslində Ermənistanın təhlükəsizlik təminatı axtarmasının da, elə aprelin 5-də keçiriləcək toplantının da məqsədi aydındır: Rəsmi İrəvan Ermənistanı Rusiyanın caynağından almaq istəyir. Avropa İttifaqı da, ABŞ da bu arzudadır. Formal məntiqlə, bu gün bunu istəməyən ən ciddi aktor Azərbaycan olmalıdır. Səbəb çox sadədir. Konyuktur siyasətin tələbinə görə, rəsmi Bakı 200 ilə yaxın bir müddətdə Azərbaycanın baş ağrısına çevrilmiş Ermənistanın Rusiyanın caynağından çıxaraq müsbət imic qazanmasında maraqlı olmamalıdır.
Amma baş verən son proseslər göstərir ki, durum o qədər də bəsit deyil.
Baş verənlərin mahiyyətini açmaq üçün bir nüansa mütləq diqqət yetirmək lazımdır.
Bu gün Azərbaycan və Ermənistan arasında münasibətlərin inkişaf tendensiyasına iki yanaşma mövcuddur:
BİRİNCİSİ: Rusiya Azərbaycanın köməyi ilə Ermənistanı təsir altında saxlamaq istəyir.
İKİNCİSİ: Ermənistan Azərbaycanın köməyi ilə Rusiyanı regiondan çıxarmaq istəyir.
2020-ci ilin sentyabrından bu günə qədər baş verənlərin analizi hər iki ehtimal üçün məntiqi əsaslar verir.
Birinci versiya
Sirr deyil ki, Azərbaycanın hər bir uğurlu həmləsi Ermənistandakı Rusiyanın təsiri altında olan qüvvələrə baş nazir Nikol Paşinyana qarşı hücumlar təşkil etmək üçün dayaq nöqtəsi olur.
Paşinyan Qarabağa nəzarəti itirdi
Paşinyan Ermənistanın şərti sərhəddəki strateji nöqtələri itirdi
Paşinyanın günahı üzündən Qarabağdan ermənilər çıxdı
Paşinyan Qazağın 7 kəndini Azərbaycana təhvil verməyə hazırlaşır
Bütün bunlar Nikol Paşinyana qarşı olan və Rusiyanın təsir dairəsində olan müxalif fikirli ermənilərin əsas tezisləridir.
Lakin bu tezislərlə “silahlanmış” siyasi qüvvələr xalqı küçəyə çıxara bilmir. Seçkilərdə Paşinyanın rəhbərlik etdiyi siyasi qüvvələrə qalib gələ bilmir.
Amma hər dəfə Azərbaycanın uğurlu həmləsindən sonra bu qüvvələr fəallaşmağa cəhd edir. Bu cəhdlərin məntiqi dayaq nöqtəsi isə Rusiyanın xilaskar obrazını erməni xalqının yadına salmaq olur.
Ermənistandakı müxalif qüvvələrin davranışları ilə Rusiyadan gələn bəyanatlarda və Kremlin atdığı addımlarda da sinxronluq var. Məhz buna görə də kimlərsə hesab edir ki, Azərbaycanın davranışları Rusiyaya Nikol Paşinyanı devirmək və Ermənistanı təsir dairəsində saxlamaq üçün münbit şərait yaradır.
İkinci versiya
Azərbaycan Qarabağa nəzarəti tam bərpa etdi. 2020-ci ilin sentyabrına qədər “Qarabağ Ermənistandır” deyən Nikol Paşinyan bir qədər gec də olsa Qarabağı Azərbaycanın tərkib hissəsi kimi tanıdı.
2023-cü ilin sentyabrına qədər Nikol Paşinyan Qarabağ erməniləri üçün beynəlxalq təminat istəyirdi. Amma artıq Qarabağ ermənilərinin məsələsi sülh danışıqlarının predmeti deyil.
Artıq Qazağın 7 kəndindən 4-nün Azərbaycana qaytarılması ilə bağlı Ermənistanda ciddi addımlar atılır.
Sərhəd xəttinin müəyyənləşdirilməsi Azərbaycan-Ermənistan baş nazirlərinin birinci müavinlərinin rəhbərlik etdiyi komissiyada müzakirə olunur və elə o formatda da həll olunacaq.
Bütün bunlara Rusiyadan ironik reaksiyalar verilir:
“Nikol Paşinyan Qarabağı Azərbaycan ərazisi kimi tanıyıb”, “Sərhədlərin müəyyən olunması üçün ən dəqiq xəritələr bizdədir” və sairə…
ABŞ və Avropa İttifaqı rəsmiləri isə gedən proseslərin hər birindən sonra ikitərəfli danışıqların səmərəliliyini söyləyir və buna dəstək verməyə hazır olduğunu deyir.
Sözsüz ki, hərbi gərginlik anlarında narahatlıq da ifadə olunur və bu, normaldır. Amma bu narahatlıqlar hansısa formada ciddi təzyiqlə müşayiət olunmur. Hətta sonuncu insidentdən sonra da (bir Azərbaycan hərbçisinin yaralanmasından sonra dörd Ermənistan hərbçisinin məhv edilməsi) sadəcə tərəflərin hərbi gərginlikdən çəkinməsi üçün addımlar atılmasına çağırış oldu.
Bütün bu proseslərdə Ermənistan hakim elitası cəmiyyətinə sübut edir ki, Rusiya Azərbaycanın təzyiqlərini neytrallaşdırmaq imkanından məhrumdur.
İkinci versiyanın məntiqi əsaslandırması da budur.
Buna görə də yeni təhlükəsizlik çətiri lazımdır. Beləliklə, 5 aprel görüşü ideyası ortaya çıxıb. Ermənistan təhlükəsizliyi üçün ABŞ və Avropa İttifaqından dəstək almalıdır.
Sözsüz ki, bu kontekstdə KTMT baş katibinin Ermənistanın qurumdan çıxmaq üçün müraciəti olmasa da, təşkilatın işində faktiki iştirak etmədiyini bəyan etməsi, Ukrayna bataqlığında çabalayan Rusiyanın Ermənistana tələm-tələsik silah tədarükünə başlaması Kremlin müəyyən əndişə içərisində olmasından xəbər verir.
Azərbaycan üçün bütün ssenarilər sərfəlidir
Bütün hallarda prosesdən ən çox qazanclı çıxan Azərbaycandır. Çünki Azərbaycan öz hüquqlarını bərpa edib və bu istiqamətdə addımlar atmaqdadır.
5 aprel Brüssel görüşündən bəzi narahatlıqlar ifadə edilir. Amma bu narahatlıqların heç bir əsası yoxdur. Çünki bölgədə Azərbaycanın əzəli və əbədi strateji müttəfiqi olan Türkiyə var. NATO üzvü olan Türkiyə. Rusiya ilə mehriban düşmən olan Türkiyə. Strateji hədəfi Avropa İttifaqına üzvlük olan Türkiyə.
Bəli, Qərb Rusiyanı Qafqazdan sıxışdırıb çıxarmaq istəyir. Bu, birmənalıdır. Amma istər Qərbdə, istərsə də Şimalda yaxşı anlayırlar ki, Rusiya Qafqazdan gedəsi olsa, onun yerini nə Fransa, nə Almaniya, nə Britaniya, nə də ABŞ tutacaq. Regionda NATO-nu təmsil edə biləcək yeganə aktor Türkiyədir. Bunun üçün Türkiyənin bütün imkanları var. Və əslində, Türkiyənin Rusiya ilə həlim davranışları da məhz bununla bağlıdır.
Türkiyənin bölgəyə gəlişi isə Ermənistan üçün ən sərfəli ssenaridir. Nikol Paşinyan da bunu yaxşı bilir. Yəqin, Nikol Paşnyan onu da yaxşı bilir ki, bu gün on minlərlə Ermənistan vətəndaşı Türkiyədə miqrant həyatı yaşayır. Bu isə Türkiyə ilə Ermənistan cəmiyyətləri arasında əlaqələrin daha tez qurula biləcəyindən xəbər verir.
Şübhə yoxdur ki, Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyan, ABŞ Dövlət katibi Entoni Blinken və Avropa Komissiyasının sədri Ursula fon der Leyen arasında Brüsseldə keçiriləcək görüş ilk növbədə Rusiyanı Cənubi Qafqaz regionundan çıxartmaq məqsədi daşıyır.Axar.az xəbər verir ki, bunu erməni politoloq Qagik Arutyunyan deyib.
Onun sözlərinə görə, bu görüşdən Ermənistan üçün heç bir müsbət nəticə gözləmək olmaz.
Arutyunyan hesab edir ki, Azərbaycanla münasibətlərdə, o cümlədən ərazi məsələsində yeni güzəştlər müqabilində İrəvana yeni maliyyə yardımı paketi təklif olunacaq:
“Bu, Ermənistan hakimiyyətinin niyyətidir və bu halda yeni heç nə baş verməyəcək, ölkə qazandığından daha çox itirməkdə davam edəcək”.
O əlavə edib ki, İrəvanla Moskva arasında münasibətlərin ardıcıl pisləşməsi artıq ticarət-iqtisadi əlaqələrdə fəsadlara gətirib çıxarır və qarşıdan gələn görüş bu tendensiyanın yalnız davamı olacaq:
“Hakim qrup Qərb ağalarının göstərişlərinə əməl edərək, ölkəni ucuza və parça-parça satmaq və sadəcə olaraq “Qərbi Azərbaycan” adlanacaq müəyyən əraziyə çevirmək üçün hər şeyi edəcək”.
O, ilin sonuna kimi ABŞ-da hakimiyyət dəyişikliyinə ümid etdiyini, bunun nəticəsində Ermənistanın özündə proseslərin başlayacağını və bunun da hazırkı hökmdarların getməsinə səbəb olacağını bildirib:
“Yalnız bundan sonra qardaş Rusiya ilə münasibətlər yenidən normallaşacaq”.
"Son günlərdə İran-Azərbaycan arasındakı münasibətlərin yenidən gərginləşməsi və bunun hətta toqquşma səviyyəsinə gəlib çatması haqqında səslənən fikirlərlə razı deyiləm. İndiki halda bunun üçün hər hansı səbəb görmürəm. Əksinə, biz Tehran-Bakı münasibətlərinin yaxşılamasını müşahidə etməkdəyik".
Bunu Ölkə.Az-a açıqlamasında siyasi ekspert Rizvan Hüseynov bəzi ekspertlərin İran-Azərbaycan arasındakı münasibətlərin yenidən toqquşma səviyyəsinədək qalxacağı barədə səsləndirdikləri fikirləri şərh edərkən deyib.
Ekspert bildirib ki, bu gün Tehran-İrəvan münasibətləri gərginləşir. "Buna da səbəb İrəvanın sürətlə xarici siyasi kursunda kəskin dəyişikliklər edib Qərbə yaxınlaşmasıdır. Bu gün İrəvan və onun arxasında duran Qərb Rusiya və İranı Cənubi Qafqazdan sıxışdırıb çıxarmağa çalışır. Düzdür, Rusiya hələlik Ermənistanla elə də sərt formada davranmır. Çünki bilir ki, bunun fəsadları ola bilər. Digər tərəfdən isə Ukraynada müharibənin getdiyi bir zamanda Cənubi Qafqaza diqqət ayıra bilməyəcək. Qərb də bunu yaxşı başa düşür və fürsətdən faydalanaraq planlarını reallaşdırmağa çalışır", - o qeyd edib.
O əlavə edib ki, Ermənistan tarixən kimdənsə və hansısa ölkədən asılı vəziyyətdə olub: "Ermənistan bu gün iqtisadi cəhətdən tamamilə Rusiyadan asılı olan ölkədir. İndi də bir müstəqil dövlət kimi formalaşa bilmir və yaxud da özü istəmir. İstəyir ki, kimdənsə asılı olsun. Kimlərsə onun əvəzində problemlərini həll etsin. Bax, 5 apreldə keçiriləcək Ermənistan-ABŞ-Aİ görüşünün məqsədi də budur. Bu görüşdə Qərb məqsədyönlü şəkildə Aİ-nin iqtisadi və maliyyə cəhətdən lokomotivi olan Almaniyanı Cənubi Qafqazdakı proseslərə cəlb edirlər. Fransa İrəvana siyasi, Vaşinqton hərbi-siyasi dəstək verəcək. Almaniya isə iqtisadi, maliyyə, texnoloji cəhətdən Ermənistana dəstək olacaq. Bununla da çalışırlar ki, Rusiya Ermənistan ciddi problem yarada bilməsin. Bu yolla da Rusiyanın bölgədən çıxarılmasına nail olmaq istəyirlər. Lakin burada başqa bir problem ortaya çıxır. Bu da ondan ibarətdir ki, Qərb zamanında Gürcüstan və Ukraynaya da belə bir dəstəyi verib. Amma nəticəsi heç də yaxşı olmayıb. Qərb əvvəlcə Gürcüstanı Rusiya ilə qarşı-qarşıya tək qoydular, indi də Ukraynanı tək qoymaqdadırlar. Təssüflər olsun ki, Ermənistanın başıboş rəhbələri bunu anlamır, yaxud da anlamaq istəmir. Çünki bölgədə çox təhlükəli bir vəziyyət yarana bilər.
Azərbaycan isə bölgədə Rusiya ilə Qərb arasında qarşıdurmanın yaranmasını istəmir. Bu bölgə üçün yaxşı heç nə vəd etmir. O baxımdan Tehran da vəziyyəti yaxşı anlayır. O da Qərbin bölgədə möhkəmlənməsini istəmir və buna qarşı çıxır. Mən deyərdim ki, yaranmış durumda Tehran, Bakı, Moskva və Ankara demək olar, eyni mövqedən çıxış edirlər. Odur ki, yaranmış durumda biz Tehranla Bakı arasında münasibətlərin inkişaf etdiyinin, İrəvanla isə münasibətlərinin kəskinləşməsini müşahidə etməkdəyik. Tehran Qərbi bölgəyə gətirdiyi üçün İrəvana sərt mesajlar verməkdədir. Tehran bunu açıq şəkildə bəyan edir. Biz Tehran-Bakı deyil, ciddi Tehran-İrəvan gərginliyin yaranmasının şahidi ola bilərik".
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev aprelin 2-də Türkiyə Respublikasının Prezident Administrasiyasının Müdafiə Sənayesi Komitəsinin sədri Haluk Görgünün rəhbərlik etdiyi nümayəndə heyətini qəbul edib.
Nümayəndə heyətinə ASELSAN şirkətinin baş direktoru Ahmet Akyol, “ASFAT” şirkətinin baş direktoru Behçet Karataş, HAVELSAN şirkətinin baş direktoru Mehmet Akif Nacar, “Maşınqayırma və Kimya Sənayesi” şirkətinin baş direktoru İlhami Keleş, “REPKON Grup” şirkətinin prezidenti İbrahim Külekçi, ROKETSAN şirkətinin baş direktoru Murat İkinci, “Müdafiə Texnologiyaları və Mühəndislik” şirkətinin baş direktoru Özgür Güleryüz, “Türkiyənin Aviasiya və Kosmos Sənayesi - TUSAŞ” şirkətinin baş direktoru
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev aprelin 2-də Müsəlman Ağsaqqalları Şurasının Baş katibi Məhəmməd Əbdülsalamı qəbul edib.
Bu barədə Prezidentin Mətbuat Xidməti məlumat yayıb.
***
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev aprelin 2-də Müsəlman Ağsaqqalları Şurasının Baş katibi Məhəmməd Əbdülsalamı qəbul edib.
Azərbaycanın İslam həmrəyliyinin gücləndirilməsi istiqamətində böyük səylər göstərdiyini vurğulayan dövlətimizin başçısı 2020-ci ildə işğaldan azad edilmiş Şuşa şəhərinin “İslam dünyasının mədəniyyət paytaxtı” elan olduğunu xatırlayaraq bu qərarın bütün İslam dünyasının Azərbaycana göstərdiyi böyük dəstəyin təzahürü olduğunu bildirdi və gələn ay Şuşada təntənəli tədbirlərin keçiriləcəyini məmnunluqla vurğuladı.
Məhəmməd Əbdülsalam Müsəlman Ağsaqqalları Şurasının sədri, Əl-Əzhərin şeyxi, böyük imam Əhməd Ət-Tayyib həzrətlərinin salamlarını dövlətimizin başçısına çatdırdı.
Prezident İlham Əliyev salamlara görə minnətdarlığını bildirdi, onun da salamlarını Əhməd Ət-Tayyib həzrətlərinə çatdırmağı xahiş etdi.
Qonaq şeyx həzrətlərinin Prezident İlham Əliyevin sülhün bərqərar olması istiqamətində göstərdiyi səyləri yüksək dəyərləndirdiyini vurğuladı. O qeyd etdi ki, müharibədən çıxmış Azərbaycanın dövlət başçısının öz çıxışlarında sülhə çağırışları heyrətamizdir və təsadüfi deyil ki, Prezident İlham Əliyevin saxlanılan şəxslərin mübadiləsi və sülhün bərqərar olunması istiqamətində irəli sürdüyü təşəbbüsdən sonra Müsəlman Ağsaqqalları Şurası bəyanatla çıxış edib.
Dövlətimizin başçısı dedi ki, Azərbaycanın 28 ildən artıq müddətdə Ermənistanın işğalı və hərbi təcavüzü ilə üzləşməsinə baxmayaraq, məhz ölkəmiz 44 günlük Vətən müharibəsindən sonra Ermənistan ilə münasibətlərin normallaşdırılması və Cənubi Qafqazda davamlı sülhün təmin olunması üçün sülh müqaviləsi təşəbbüsü ilə çıxış edib. Prezident İlham Əliyev işğal dövründə Ermənistan tərəfindən Azərbaycanın maddi-mədəniyyət nümunələrin, həmçinin İslam dininə aid ibadət ocaqlarının dağıdıldığını, bu xüsusda həmin ərazilərimizdə olan 67 məsciddən 65-nin tamamilə darmadağın edildiyini vurğuladı. Dövlətimizin başçısı işğaldan azad edilmiş ərazilərimizdə Azərbaycanın həyata keçirdiyi bərpa-quruculuq işlərini qeyd etdi.
COP28-də iqlim naminə dini pavilyon təşkil olunduğunu və 4000-dən çox insanın bu pavilyonu ziyarət etdiyini diqqətə çatdıran qonaq qeyd etdi ki, Əl-Əzhərin şeyxi, böyük imam Əhməd Ət-Tayyib həzrətlərinin birbaşa dəstəyi və onun Roma Papası ilə birgə əməkdaşlığı şəraitində COP28-də dünyanın 30-dan çox dini liderinin iştirakı ilə tədbir keçirilib və bu tədbirdə dini liderlər qlobal iqlim dəyişikliyinin qarşısının alınması istiqamətində “Vicdan çağırışı” adlı bəyanat imzalayıblar. O, COP29 çərçivəsində də ev sahibi olaraq Azərbaycanla əməkdaşlıq şəraitində belə bir tədbiri keçirmək niyyətində olduqlarını dedi.
Prezident İlham Əliyev dinlərarası və mədəniyyətlərarası dialoqun təşviqində Azərbaycanın mühüm rol oynadığını vurğulayaraq, bu xüsusda Bakıda keçirilən mötəbər tədbirlərə toxundu. Dövlətimizin başçısı yaxın zamanda ICESCO, UNESCO və BMT-nin Sivilizasiyalar Alyansının dəstəyi ilə Azərbaycanda Mədəniyyətlərarası Dialoq Forumunun yenidən keçiriləcəyini bildirdi. Prezident İlham Əliyev COP29 çərçivəsində də Azərbaycanın dinlərarası dialoqun təşviqinə dəstək verməyə, bunun bir nümunəsi kimi dünya dini liderlərinin görüşünün keçirilməsinə və bu sahədə əməkdaşlığa hazır olduğunu vurğuladı.
Söhbət zamanı İslam dünyasında məzhəblərarası dialoqun vacibliyinə toxunuldu, bu xüsusda Azərbaycanın nümunəsi uğurlu örnək kimi məmnunluqla qeyd olundu.
Biz Ermənistan və Azərbaycan sərhədində eskalasiyaya və hərbi əməliyyatlara səbəb ola biləcək ritorikaya qarşı xəbərdarlıq edirik və xəbərdarlıq edəcəyik.
Bunu ABŞ Dövlət Departamentinin sözçüsü Metyu Miller deyib.
“Biz hamının hüquqlarına hörmət edilən regionda ədalətli və layiqli sülh üçün şəraitin yaradılmasını təşviq etməyə davam edirik”, - o qeyd edib.
Onun sözlərinə görə, davamlı sülhü təmin etməyin yeganə yolu danışıqlardır.
Ermənistan parlamentində təcili olaraq Azərbaycanla sərhədin delimitasiya və demarkasiyası məsələsi müzakirə ediləcək.
Report xəbər verir ki, bu barədə “Hraparak” məlumat yayıb.
Bildirilib ki, parlamentdəki müxalif “Ermənistan” və “Şərəf duyuram” fraksiyaları Ermənistanla delimitasiya və demarkasiya məsələləri üzrə qurumun təcili iclasını çağırıblar.
Vurğulanıb ki, reqlamentə əsasən, deputatların dörddə birinin tələbi ilə parlamentin növbəti təcili iclası keçirilə bilər.
Məlumata görə, parlamentin dördgünlük iclası aprelin 9-da başlayacaq, fövqəladə ilk sessiyaya Ermənistanın Baş nazirinin müavini Mqer Qriqoryan və xarici işlər naziri Ararat Mirzoyan dəvət ediləcək.
Bu gün Azərbaycan və Ermənistan arasında baş vermiş Aprel döyüşlərinin növbəti ildönümüdür.
Azərbaycan Ordusunun qələbəsi ilə yekunlaşan tarixi döyüşlərin başlanmasından 8 il ötür.
2016-cı ilin mart ayının ortalarından ermənilər atəşkəsi intensiv pozmağa başlayıblar. Aprelin 1-dən 2-nə keçən gecədən başlayaraq isə bütün cəbhə boyu Azərbaycan Ordusunun mövqeləri və yaşayış məntəqələri düşmən tərəfindən intensiv atəşə məruz qalıb. Nəticədə ermənilər aprel ayının 2-dən 5-dək qoşunların təmas xəttində silahlı təxribatlar törədiblər. Təxribatlar zamanı dinc əhaliyə də hücumlar olub. Bu hadisələr nəticəsində Azərbaycan Ordusu şəhid verib, həmçinin mülki əhali arasında da ölən və yaralananlar olub.
Döyüşlər zamanı Azərbaycan Ordusu da ermənilərin mövqelərinə cavab zərbələri endirib, həyata keçirilən sürətli əks-həmlə zamanı 2 000 hektardan artıq ərazi azad edilib və daha çox ərazi əməliyyat baxımından nəzarət altına keçib. Goranboy rayonu və Naftalan şəhərinə təhlükə yarada biləcək Talış kəndi ətrafındakı yüksəkliklər düşmən qüvvələrindən tam təmizlənib. Horadiz şəhərinin düşmən təhlükəsindən qorunması məqsədilə Füzuli rayonu istiqamətində yerləşən, geniş ərazini nəzarətdə saxlamaq imkanı verən strateji əhəmiyyətli "Lələ təpə" adlandırılan yüksəklik də Azərbaycan Ordusunun nəzarətinə keçib. Bu döyüşlər nəticəsində 320 erməni hərbçisi məhv edilib, 500-dən artığı isə yaralanıb.
Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün qorunub saxlanması, erməni işğalçılarının 2016-cı il aprelin 2-dən 5-dək qoşunların təmas xəttində törətdikləri silahlı təxribatların qarşısının alınması və düşmənin dinc əhaliyə hücumlarının dəf edilməsi zamanı göstərdikləri qəhrəmanlıq və igidliyə görə Azərbaycan hərbçilərinin xüsusi fərqlənən bir qrupu 2016-cı il aprelin 19-da Azərbaycan Prezidentinin müvafiq sərəncamları ilə yüksək fəxri ada layiq görülüb, orden və medallarla təltif olunub. Vətən qarşısındakı xidmətlərinə görə təltif edilənlər arasında “Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı” fəxri adına, “Azərbaycan Bayrağı” və “Vətənə xidmətə görə” ordenlərinə, “Vətən uğrunda”, “İgidliyə görə” və “Hərbi xidmətlərə görə” medallarına layiq görülənlər var.
Ötən müddət ərzində işğaldan azad olunan ərazilərdə, o cümlədən aprel qələbəsi ilə düşmən təhlükəsinin uzaqlaşdırıldığı Cəbrayıl rayonunun Cocuq Mərcanlı kəndində təmir bərpa işləri aparılıb, orada yeni qəsəbə salınıb, ata-baba yurdlarından didərgin salınan insanlar geri dönüblər. Kənddə məscid tikilib, Cocuq Mərcanlı kənd məscidi dini icması fəaliyyət göstərir.
Aprel döyüşlərində Azərbaycan Ordusu düşmənə öz gücünü göstərib. Bunun nəticəsidir ki, 2020-ci ilin sentyabrın 27-də rəşadətli Azərbaycan Ordusu Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi altında 30 ilə yaxın müddət ərzində Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən işğal altında saxlanılan torpaqların azad olunması uğrunda döyüşlərə başlayıb. 44 gün davam edən döyüşlər zamanı 5 şəhər, 4 qəsəbə və 286 kənd işğaldan azad edilib. Belə ki, Cəbrayıl şəhəri və rayonun 90 kəndi, Füzuli şəhəri və rayonun 53 kəndi, Zəngilan şəhəri, rayonun Mincivan, Ağbənd, Bartaz qəsəbələri və 52 kəndi, Xocavənd rayonunun Hadrut qəsəbəsi və 35 kəndi, Tərtər rayonunun 3 kəndi, Qubadlı şəhəri və rayonun 41 kəndi, Xocalı rayonunun 9 kəndi, Şuşa şəhəri, Laçın rayonunun 3 kəndi, həmçinin Ağdərə və Murovdağ istiqamətlərində bir neçə strateji yüksəkliyi, Zəngilanda isə Bartaz, Sığırt, Şükürataz yüksəkləri və daha 5 adsız yüksəklik azad olunub.
Ərazilərin işğaldan azad olunması ilə bağlı şad xəbərləri Azərbaycan xalqına Prezident, Silahlı Qüvvələrin Müzəffər Ali Baş Komandanı İlham Əliyev çatdırıb.
Noyabrın 10-da Azərbaycan Prezidenti, Ermənistanın baş naziri və Rusiya Prezidenti münaqişə zonasında atəşin və bütün hərbi əməliyyatların tam dayandırılması barədə bəyanat imzalayıblar. Bəyanata əsasən, 2020-ci ilin noyabrın 20-də Ağdam rayonu, 2020-ci ilin noyabrın 25-də Kəlbəcər rayonu, 2020-ci ilin dekabrın 1-də isə Laçın rayonu sülh yolu ilə Azərbaycana qaytarılıb. Beləliklə, Azərbaycanın ərazi bütövlüyü bərpa olunub və bununla da Dağlıq Qarabağ münaqişəsi başa çatıb.
Qarabağ iqtisadi rayonuna daxil olan Xocalı rayonunun Fərrux kəndi və ətraf yüksəklikləri 2022-ci il mart ayının sonlarında Azərbaycanın tam nəzarətinə keçib. Azərbaycan, Rusiya və Ermənistan liderlərinin 2020-ci il noyabrın 10-da imzaladığı üçtərəfli bəyanata uyğun olaraq kənd Rusiya sülhməramlı qüvvələrinin nəzarətində idi. Ancaq qanunsuz erməni silahlı dəstələri 30 il əvvəlki kimi Fərruxdan Azərbaycan Ordusunun mövqelərinə atəş açmağa başlamışdı. Azərbaycan Ordusu əməliyyat keçirərək ərazini qanunsuz silahlılardan təmizləyib.
2022-ci ilin avqust ayında Azərbaycan Ordusu Rusiya sülhməramlı kontingentinin müvəqqəti yerləşdiyi Azərbaycan ərazisindəki qeyri-qanuni erməni silahlı dəstələrinə qarşı antiterror əməliyyatı keçirib. "Qisas" adlı cavab əməliyyatı nəticəsində Qırxqız yüksəkliyi, həmçinin Kiçik Qafqaz dağ silsiləsinin Qarabağ silsiləsi boyu Sarıbaba və bir sıra digər əhəmiyyətli hakim yüksəkliklər nəzarətə götürülüb.
Ermənistanın təxribatı səbəbindən ötən ilin sentyabrın 13-14-də baş vermiş toqquşmalar nəticəsində isə qarşı tərəf yüzlərlə canlı itki verib, texnikaları məhv edilib. Bu döyüşlər Ermənistanın geri oturdulması ilə nəticələnib.
Bu ilin martında isə Azərbaycan Ordusu Yeni Laçın yolunun istifadəyə verilməsi ilə əlaqədar Laçın rayonunun Cağazur və Zabux kəndləri arasında yerləşən bir neçə hakim yüksəklik, əsas və yardımçı yollar, eləcə də sərhədboyu geniş sahələr nəzarətə götürüb.
2023-cü il sentyabrın 19-da üçtərəfli bəyanatın müddəalarının təmin olunması, Qarabağ iqtisadi rayonunda törədilən genişmiqyaslı təxribatların qarşısının alınması, Ermənistan silahlı qüvvələrinin birləşmələrinin tərk-silah edilərək ərazilərimizdən çıxarılması, onların hərbi infrastrukturunun zərərsizləşdirilməsi, işğaldan azad edilmiş ərazilərə qayıdan dinc əhali, habelə bərpa-quruculuq işlərinə cəlb olunmuş mülki işçilər və hərbi qulluqçularımızın təhlükəsizliyinin təmin olunması və Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya quruluşunun bərpa edilməsi məqsədilə bölgədə lokal xarakterli antiterror tədbirlərinə başlanılıb.
23 saatdan bir qədər çox davam edən tədbirlər çərçivəsində Ermənistan silahlı qüvvələrinin birləşmələrinin ön xətt və dərinlikdə olan mövqeləri və uzunmüddətli atəş nöqtələri, eləcə də döyüş vasitələri və hərbi təyinatlı obyektləri yüksək dəqiqlikli silahların tətbiqi ilə sıradan çıxarılıb. Düşmən ağ bayraq qaldıraraq təslim olub. Bununla da Azərbaycanın bütün ərazilərində Konstitusiya quruluşu bərpa edilib.
Dövlət başçısı oktyabrın 15-də Xankəndi şəhərinə, Xocavənd, Şuşa, Xocalı, Ağdərə rayonlarına səfər edib, Əsgəran qalasında olub və orada Azərbaycan bayrağını qaldırıb.