 |
|
“Atlas” Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri, politoloq Elxan Şahinoğlu Teleqraf.com-un suallarını cavablandırıb.Onunla müsahibəni təqdim edirik.
- Aprelin 5-də Brüsseldə Ermənistan Baş naziri Nikol Paşinyan, Avropa Komissiyasının prezidenti Ursula fon der Leyen və ABŞ dövlət katibi Entoni Blinken arasında görüş keçiriləcək. ABŞ və Avropa Birliyinin bundan sonra Ermənistana dəstək məsələsində birgə hərəkət edəcəyi bildirilir. Dəstəyin hərbi xarakter daşıması rəsmi Bakının etirazına səbəb olub. Sizcə, indiki məqamda İrəvana verilən dəstək nə ilə bağlıdır, qərblilər nə etməyə çalışırlar?
- Mənə elə gəlir ki, ABŞ və Avropa Birliyinin Ermənistana bu dəstəyi Azərbaycanla bağlı deyil. Bu dəstəyin Azərbaycana təhlükə yaradacağını zənn etmirəm. Bu, sırf Rusiyanı Ermənistanda sıxışdırmaqla əlaqəlidir, bu da bizim problemimiz deyil. Əksinə, mən düşünürəm ki, Rusiyanın bölgədə təsirinin azalması Azərbaycanın da maraqlarına xidmət edir. Hesab etmirəm ki, ABŞ və Avropa Birliyi Ermənistanla Azərbaycan arasında yeni müharibədə maraqlı olsun, yaxud Ermənistanı bizə qarşı qızışdırsınlar. Bu, Vaşinqton və Brüsselin nəyinə lazımdır?
Avropa Birliyi və ABŞ-nin Azərbaycanla tərəfdaşlıq münasibətləri var. Bakı Vaşinqtonla enerji və təhlükəsizlik sahəsində əməkdaşlıq edir. Bu günlərdə Azərbaycanın energetika naziri ABŞ-də idi. Brüsselin özüylə də əməkdaşlığımız var, Avropa ölkələrinə neft-qaz satırıq. Prezident İlham Əliyev və fon der Leyen arasında enerji sahəsində strateji tərəfdaşlığa dair sənəd imzalanıb. Yəni bölgədə növbəti gərginlik onların nəyinə lazımdır?! Bu, sırf Rusiya ilə bağlıdır, bu da bizim problemimiz deyil.
Rusiyanı tam sıxışdıra biləcəklərini də düşünmürəm. Rusiyanın Ermənistanda hərbi bazası var, buna dair anlaşma 2044-cü ilədək qüvvədədir. Məsələn, Paşinyan Rusiya sərhədçilərini “Zvartnots”dan çıxara bilər, bəs bazanı necə çıxaracaq? Çıxarsa, onu hansı ölkənin hərbçiləri əvəz edəcək? Bir sözlə, proseslər getsə belə, bunun Azərbaycan üçün təhlükə yaradacağını düşünmürəm.
Bəli, Avropa Birliyinin Ermənistandakı missiyası ilə bağlı müəyyən narahatlığımız var. Amma bu missiyanın da ölkəmizə təhlükə yaratdığını zənn etmirəm. Məsələn, fevralda postumuza snyaper atəşi oldu, bu təxribata sərt cavab verdik, Avropa Birliyi bizə mane oldumu? Ona görə də, baş verənlərdən çox da narahat olmağa dəyməz. Yox, bizə qarşı hansısa addım olarsa, öz sözümüzü deyəcəyik – Vaşinqtona da, Brüsselə də... Amma başqa durumun olacağını gözləmirəm. Paşinyan da qərarını verib, 4 kəndin Azərbaycana qaytarılacağını reallığını qəbul edib. Brüssel və Vaşinqtonun özü də Paşinyanı danlayır ki, Ermənistan üçün ən münasib yol qısa müddətdə Azərbaycanla sülhə nail olmaqdır.
- Qərbdən Ermənistana veriləcək hərbi dəstək və ya müasir silah-sursat, texnikalar həm də Azərbaycana qarşı revanşizmin baş qaldırmasına rəvac verməyəcəkmi?
- Belə bir təhlükənin olduğunu zənn etmirəm. Məsələn, Ukrayna. Bu ölkə Avropa Birliyi və ABŞ-yə Ermənistandan daha yaxındır. İki ildir müharibə gedir, Ukrayna hələ də istədiyi silahları Qərbdən ala bilmir, gecikdirirlər. İki ildir F-16 göndərəcəklərini deyirlər, hələ də vermirlər. Söhbət Avropa və Amerikaya daha yaxın olan Ukraynadan gedir, hamısı da Rusiyanın məğlubiyyətini istəyir. Ermənistana niyə müasir silahlar versinlər? Düzdür, Fransa nəsə - keyfiyyətsiz zirehli texnikalar verdi, amma ABŞ-nin Ermənistana, məsələn, “Patriot” və təyyarələr verəcəyini düşünmürəm.
Dediyim kimi, əsas hədəfləri Rusiyadır. Amma buna görə Ermənistanı kütləvi şəkildə silahlandıracaqlarını zənn etmirəm. Çünki bilirlər ki, bu, Azərbaycanda da narazılıqla qarşılanacaq. Üstəgəl, Türkiyə də prosesi diqqətlə izləyir. Xarici işlər naziri Hakan Fidan bir neçə gün əvvəl Vaşinqtonda amerikalı həmkarı Blinkenlə görüşmüşdü. Görüşdə qərar verildi ki, Türkiyə və ABŞ Cənubi Qafqaz siyasətlərini koordinasiya etsin. Türkiyə hiss etsəydi ki, ABŞ-dən Ermənistan üzərindən Azərbaycana təhlükə var, koordinasiya məsələsində razılaşardımı? Bu məsələləri də diqqətə almalıyıq.
- Ermənistanda Rusiyanın sıxışdırılması cəhdləri necə bitəcək? Artıq belə səylərin Moldova, Gürcüstan və Ukraynada ağır nəticələrini görmüşük. Bəs Ermənistan üçün hansı ssenari seçilə bilər?
- Ermənistan üçün daha ağır olacaq. Çünki Ermənistanın Rusiyadan asılılığı daha böyükdür. Söhbət təkcə sərhədlərin qorunması və hərbi bazadan getmir, Ermənistanın atom elektrik stansiyası, iri zavod və digər istehsal müəssisələri Rusiyanın əlindədir. Rusiyadan ucuz qaz alırlar. İndi Rusiya qazı kəssə, hansı ölkədən alacaqlar? Əlbəttə, Azərbaycandan qaz ala bilərlər, İrəvanın belə istəyi var, amma bunun üçün gərək sülh müqaviləsini imzalasınlar, 4 kənd məsələsi həll olunsun. Yeri gəlişkən, kəndlər məsələsinin yaxın aylarda həll olunacağını düşünürəm, artıq düyməyə basılıb, Paşinyan da bunu anlayır.
Rusiya artıq Paşinyanı ciddi şəkildə hədələməyə başlayıb. Mariya Zaxarova və Dmitri Peskov son günlərdə eyni sözü deyirlər: Rusiyada yaşayan ermənilərin sayı Ermənistanda yaşayan ermənilərin sayından çoxdur. Bununla söyləmək istəyirlər ki, Rusiyada yaşayan ermənilər Qərbə inteqrasiya məsələsində Paşinyan kimi düşünmürlər. Bununla həm də o mesajı verirlər ki, Rusiyada yaşayan ermənilər hər il Ermənistana milyardlarla dollar pul göndərirlər. Bu da İrəvana xəbərdarlıqdır ki, sabah Rusiya bu pul köçürmələrini dayandırsa, Ermənistanda iqtisadi vəziyyət ağırlaşacaq. Əslində, bu, Paşinyanın əlini gücləndirə bilər.
Ermənistanda keçirilən son sorğular göstərir ki, ermənilərin Rusiyaya inamı getdilcə azalır. Paşinyan da bunu əlində rəhbər tutaraq Qərbə deyəcək ki, Rusiya məni sıxışdırır, daha çox maliyyə verin. Bu maliyyə də təmin olunacaq. Amma Ermənistan Rusiyadan tam qopa bilməyəcək. İrəvan iki seçim qarşısındadır: Avropa Birliyi və Avrasiya İqtisadi Birliyi. Paşinyan da istəyir ki, Gürcüstan kimi Avropa Birliyi üzvlüyünə namizəd statusu alsın. Bu zaman Rusiya onu Avrasiya İqtisadi Birliyindən uzaqlaşdıra bilər. Ermənistanın isə bütün idxal-ixrac əməliyyatları bu birlik və Rusiya ilə bağlıdır, Avropa Birliyi ilə isə belə əməliyyatlar yoxdur. Ermənistan öz konyaklarını Avropa yox, Rusiyada satır. Rusiya Ermənistan üçün belə çətinliklər yarada bilər.
- Dörd kənd məsələsi necə çözüləcək? Ermənistandakı silahlı qruplaşmalar “müqavimət”dən danışırlar.
- Müqavimət göstərəcəklər, PUA-larımız başlarına yağacaq. Amma Ermənistanın ordu birliklərinin kəndlərdən çəkiləcəyini düşünürəm. Artıq Paşinyanın ağzından çıxıb, Tavuşdakı görüşləri və partiyadaşları ilə müzakirələrdə də dedi ki, 4 kəndin Ermənistana dəxli yoxdur, qaytarılmalıdır, qaytarılmasa, müharibə, bunun da ölkəsi üçün ağır nəticələri olacaq. Bunu deməsəydi, düşünmək olardı ki, məsələni uzatmağa çalışır. Bu söz ağzından çıxıb, demək, məsələnin həlli yaxındır. Yox, hansısa silahlı qruplaşmalar müqavimət göstərsələr, zərbələr endirəcəyik. Böyük müharibə də olmayacaq, biz Qarabağı 44 günə azad etmişik, bu məsələnin həllinə yarım gün də bəs edər. Özləri də anlayırlar ki, həmin kəndlər Azərbaycanındır. Həmin 4 kəndə görə bizimlə niyə savaşmalıdırlar? Orada heç erməni də yaşamır.
- Rusiya kəndlərin Azərbaycana qaytarılmasına qarşı çıxdı. Mariya Zaxarova açıq şəkildə buna etirazını bildirdi. Moskvanın yanaşmasını necə izah etmək olar?
- Rusiya iç üzünü göstərir. Paşinyan Tavuşdakı çıxışında dedi ki, 4 kəndi qaytarmasalar, müharibə olacaq. Mariya Zaxarova da 4 kənd məsələsinə toxunmadan Paşinyanın “müharibə” kəlməsindən yapışıb ki, Qərb onu savaşa sövq edir. Deyək ki, sizin “müharibə ilə bağlı məntiqiniz” düzdür, bəs Mariya və digər Rusiya rəsmiləri niyə 4 kənd məsələsinə münasibət bildirmirlər? Niyə demirlər ki, bəli, bu sülhü yaxınlaşdırar, biz də sülh sazişinin imzalanmasını istəyirik. Fikir verin: bir Rusiya rəsmisindən 4 kəndlə bağlı açıqlama yoxdur. Əksinə, Paşinyanı şantaj edirlər ki, 4 kəndi niyə verirsən və sair. Rusiyadan belə səslər eşidirik.
Rusiya iç üzünü ortaya qoyur ki, sülhdə yox, Azərbaycan və Ermənistanı təsir dairəsində saxlamaqda maraqlıdır.
Avropa Birliyinin (AB) Cənubi Qafqaz üzrə xüsusi nümayəndəsi Toivo Klaar qərəzli bəyanatla çıxış edib. O, Azərbaycanın mətbuatında Ermənistana qarşı xəbərdarlığı “qəbuledilməz” adlandırıb. Avropa Birliyinin nümayəndəsi Ermənistandan işğal etdiyi Azərbaycan kəndlərindən çəkilməyi tələb etmək əvəzinə, həmin əraziləri “mübahisəli” adlandıraraq faktiki olaraq İrəvanı işğalçı siyasətini davam etdirməyə çağırıb. Halbuki erməni mediası işğal altında saxlanılan Qazaxın 7 kəndinin geri qaytarılmaması üçün təxribatçı təbliğatını aktiv şəkildə davam etdirir. Erməni mediası yerli sakinləri də qızışdıraraq, onların “silahlı müqavimət göstərəcəyini” bildirir və Azərbaycanı hədələməklə məşğul olur. Hətta “Döyüş qardaşlığı” və ya “Milli Demokratik Qütb” adlı təşkilatların İrəvanda və Qazaxın işğal altındakı kəndlərində faktiki terror fəaliyyətlərini müdafiə edir. Ermənistanda polis bölməsinə bomba ilə hücum edənlərə misilsiz informasiya dəstəyi göstərən, onların həbsinə qarşı çıxan da erməni mediasıdır. Ona görə də Klaarın statusu həddindən artıq ermənicanlıdır. Azərbaycanın Xarici İşlər Nazirliyinin (XİN) mətbuat katibi Ayxan Hacızadə deyib ki, Toivo Klaar qərəzli münasibətdən qurtula bilmir və yalnız Azərbaycan kəndlərinin qaytarılması ilə bağlı qanuni diskursu şər kimi görür. Ermənistan mətbuatında qanunsuz işğalın davam etdirilməsi üçün mübarizə çağırışlarına isə tamamilə məhəl qoymur. A.Hacızadə qeyd edib ki, sözügedən kəndlər ərazi mübahisəsi məsələsi deyil.Azərbaycan Həmrəylik Komitəsinin sədri, politoloq Əlisahib Hüseynov "Sherg.az"a deyib ki, Avropa İttifaqının (Aİ) Cənubi Qafqaz üzrə xüsusi nümayəndəsi vəzifəsi həm diplomatik, həm də siyasi səciyyəli vəzifədir. Ekspertin sözlərinə görə, belə bir yüksək məsuliyyətli posta təsadüfi adamlar, diletantlar təyin edilməməlidir:
"Lakin görünən budur ki, Avropa İttifaqının başbilənləri sözügedən vəzifəyə tamamilə təsadüfi bir adamı təyin ediblər. Aİ-nin Cənubi Qafqaz üzrə hazırkı xüsusi nümayəndəsi Toivo Klaar birmənalı olaraq diplomatiyadan, geosiyasətdən bixəbər bir avroçinovnikdir. Klaar növbəti dəfə qərəzli bəyanatla çıxış edərək Ermənistanın qeyri-konstruktiv siyasəti ilə bağlı yazılar dərc edən, şərhlər verən Azərbaycan mətbuatını ittiham edib. O, Azərbaycanın bir sıra kəndlərinin Ermənistan tərəfindən hələ də işğal altında saxlanması faktını qınamaq əvəzinə, bunu “ərazi mübahisəsi” kimi qiymətləndirib. Bu da onu göstərir ki, Klaar da əksər avroparlamentarilər, avrobürokratlar kimi erməni lobbisi tərəfindən satın alınıb. Cənubi Qafqaz üzrə xüsusi nümayəndənin özünü "Ermənistan üzrə xüsusi nümayəndə" kimi aparması absurddur. Aİ rəsmisinin ümumiyyətlə, Azərbaycan mediasına yol göstərmək ixtiyarı yoxdur. T.Klaarın Azərbaycan mətbuatına qarşı senzura mövqeyindən çıxış etməsi qəbuledilməzdir".
Azərbaycan və Ermənistan parlamentlərinin spikerləri Parlamentlərarası İttifaqın (PAİ) vasitəçiliyi ilə mayın ortalarında görüşün keçirilməsi barədə razılığa gəliblər.
"Bu barədə A.Simonyan Ermənistan İctimai Televiziyasına müsahibəsində deyib.
"Parlament səviyyəsində təmasların başlanması barədə qərar qəbul edilib və ilkin razılığa əsasən, görüş mayın ortalarında baş tutacaq", - erməni spiker bildirib.
O, əlavə edib ki, Milli Məclisin sədri Sahibə Qafarova ilə əvvəlki görüş konstruktiv şəraitdə keçib.
Qərbi Azərbaycan Xronikası layihəsi çərçivəsində növbəti analitik süjet hazırlanıb.
“Türkiyə İrəvandan Zəngəzura Kalininqrad modelinə bənzər xüsusi statusun verilməsini istəyib” adlı süjetdə Böyük Britaniyanın Baş naziri Rişi Sunakın “Parçalanmış Dünyanın Bərpası” mövzusunda keçirilən XI Qlobal Bakı Forumunun iştirakçılarına ünvanladığı məktubunda Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh sazişinin bu ilin noyabr ayında imzalanacağına dair mesajından bəhs olunur.
Qeyd olunub ki, verilən mesaj sıradan “sülh çağırışı” olsaydı, konkret tarix qeyd olunmazdı: “Sülh sazişinə dair konkret tarixi Böyük Britaniyanın - qlobal proseslərə yön verən, Cənubi Qafqazdakı proseslərə digər Qərb ölkələrindən fərqli yanaşan və bir çox məsələdə rəsmi Bakının gündəliyini dəstəkləyən bir ölkənin baş naziri açıqlayır”.
Süjetdə diqqətə çatdırılıb ki, Ermənistanın Zəngəzur dəhlizi layihəsindən imtina etməsi, münasibətlərin normallaşması perspektivini sual altına salması, həmçinin Qərbi azərbaycanlıların beynəlxalq hüquqa uyğun tarixi yurdlarına təhlükəsiz qayıdışına mane olması səbəbindən Sülh Sazişinin noyabr ayına qədər imzalanması perspektivi zəif görünür: “Lakin İrəvanda ekspertlərin açıqlamaları gələcək prosesin Ermənistan üçün gözlənildiyindən daha ağrılı ola biləcəyini önə çıxarır. Erməni türkoloq Varujan Qeqamyan iddia edir ki, Türkiyə nümayəndə heyəti Sünikə (Zəngəzur) Kalininqrad modelinə bənzər xüsusi statusun verilməsini istəyib. Bu, muxtariyyət statusuna bərabərdir. Çox güman ki, yaxın gələcəkdə azərbaycanlıların bu bölgəyə qayıtması təmin ediləcək və Sünikə (Zəngəzur) xüsusi status veriləcək”.
Qafqaz üzrə erməni ekspert Karen İgityan hesab edir ki, Kalininqrad modeli Sünik və ya onun bir hissəsinin Ermənistandan ayrılması deməkdir: “Mümkündür ki, türklər Sünikin Ermənistandan ayrılmasını planlaşdırırlar”.
Azərbaycanşünas ekspert kimi təqdim edilən Tatevik Ayrapetyan isə düşünür ki, Azərbaycan işğal altında qalan səkkiz kəndin qaytarılmasından sonra Qərbi Zəngəzurdan keçən bütün yollara nəzarəti tələb edəcək.
Sonda vurğulanır ki, cəmi 44 gündə Qarabağ kimi mürəkkəb problemi öz suverenliyi çərçivəsində həll edən Azərbaycan dövləti hər şeyə qadirdir: “Buna görə Qərbi azərbaycanlılar zorla çıxarıldıqları evlərinin açarlarını sandıqdan çıxararaq, Böyük Qayıdış gününə hazırlaşmalıdırlar”.
Xatırladaq ki, Qərbi Azərbaycan Xronikası layihəsinin məqsədi tarixi qədim torpaqlarımızın adının yaşadılması, tanıdılması, həmçinin azərbaycanlıların ermənilər tərəfindən deportasiyaya məruz qoyulmasından, həmin ərazilərdə mövcud olmuş, lakin adı silinən toponimlərin, saysız-hesabsız yeraltı və yerüstü maddi mədəniyyət nümunələri - qədim yaşayış məskənləri, nekropollar, kurqanlar, qala, saray və istehkam qalıqları, karvansaralar, körpülər, qəbirüstü sənduqələr, xaçdaşlar, at-qoç heykəlləri, məbəd, kilsə, məscid, pir və ocaqların üzə çıxarılması, həmin ərazinin təmiz oğuz-türk məskənləri olduğunu təsdiq edən faktların dünya ictimaiyyətinə çatdırılmasıdır.
Həmçinin Prezident İlham Əliyevin Qərbi Azərbaycanla bağlı dediyi “XX əsrin əvvəllərinə təsadüf edən xəritə bir daha onu göstərir ki, Qərbi Azərbaycan tarixi Azərbaycan diyarıdır, şəhərlərin, kəndlərin adları Azərbaycan mənşəlidir və biz yaxşı bilirik ki, indiki Ermənistan ərazisində tarix boyu Azərbaycan xalqı yaşayıb. İndi əsas vəzifə ondan ibarətdir ki, dünya ictimaiyyəti də bunu bilsin”, - fikrini əsas tutaraq Qərbi Azərbaycan İcmasının hazırladığı Qayıdış Konsepsiyasından irəli gələn vəzifələrin təbliğidir.
Bundan əlavə, Qərbi Azərbaycanla bağlı tarixçilərin, araşdırmaçıların düşüncələrini, deportasiyaya məruz qalmış şəxslərin həyat hekayəsini işıqlandırmaqdır.
Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyan bir neçə gün öncə Tavuş bölgəsinə səfər edib və Azərbaycanın Qazax rayonu ilə sərhəd kəndlərin sakinləri ilə görüşüb. Görüş zamanı Baş nazirin işğalda olan kəndlərin Azərbaycana təhvil verilməsi barədə açıq söhbəti ermənilər arasında ajiotaja səbəb olub.Paşinyan deyib ki, Azərbaycana məxsus kəndləri qaytarmasalar, Azərbaycan hərbi güc yolu ilə kəndləri işğaldan azad edəcək. İndi Ermənistanda, xüsusilə də Tavuş sakinləri arasında məsələ müzakirə olunur. Sərhəd kəndlərin bəzi sakinləri “müqavimət göstərmək” kimi avantüradadırlar.
Məsələn, erməni Bağanisinin sakini Narek Sahakyan Ermənistanın “Hayakve” təşəbbüsünün yaydığı videoda deyib ki, “Daxildə və ya xaricdə nə qədər zəif olsaq, ölkənin sərhədləri bir o qədər iğtişaş, yarımmüharibə və ya müharibə vəziyyətində olacaq. Təəssüf ki, biz bu zəifliyi yaşayırıq”.
Başqa bir Bağanis sakini isə qeyd edib ki, müharibəsiz mövqeləri tutmaq Azərbaycana sərf edir: “Çünki o mövqelərdən biz Qazax rayonunu məhv edə bilərik. Onlar aşağıdadırlar, biz isə yüksəklikdəyik. Burada müharibədə iştirak etməyən bir nəfər də yoxdur. Bizi buradan çıxara bilməyəcəklər”.
Əskipara sakini Narek Beqlaryan isə bildirib ki, “bütün bu əraziləri türkə vermək” ən böyük təhqirdir: “Əgər siz yuxarıda və aşağıda Azərbaycan torpaqları olduğunu fikirləşirsinizsə, bizim də Azərbaycanın nəzarətində olan torpaqlarımız var. Mübarizə apar, o torpaqlara sahib çıx. Paşinyan tələb etmir, birtərəfli qaydada güzəştlərə gedir. Döyüşlə kimləri qorxutmağa çalışır, doğulduğumuz gündən döyüşü görən bizi? Bizi bununla qorxutmaq mümkün deyil”.
Əskipara məktəbinin hərbi hazırlıq müəllimi Nver Beqlaryan da mövzuya münasibət bildirib: “Əskipara, Bağanis, Noyemberyan və Xoşkotan sakinləri Nikol Paşinyanla görüşdən sonra müzakirələr apararaq, Tavuş vilayətindəki kəndlərin Azərbaycana veriləcəyi təqdirdə, yolları bağlamağa və özünümüdafiə təşkil etməyə hazır olduqlarını bildiriblər. Kəndlərimizin sakinləri özünümüdafiə təşkil etmək, Nikolun qərarına tabe olmamaq və ordunun arxasında dayanaraq, Azərbaycanın irəliləməsinin qarşısını almaq qərarına gəliblər. Çünki belə bir şeyə yol vermək təhlükəlidir. Paşinyana bir neçə nəfər sual verib ki, bu, təkcə Ermənistan-Gürcüstan yolunun bağlanması üçün deyil, həm də Əskipara və bir sıra kəndləri üçün təhlükəlidir. Paşinyan cavabında deyib ki, biz sülhə gedirik, sülhə getməsək, Azərbaycan Ermənistana qarşı müharibəyə başlayacaq”.
Beqlaryan sakinlərin təhlükələri Paşinyana təqdim etdiyini deyib və bildirib ki, ərazilər təhvil verilsə, Azərbaycan Ordusu Əskipara yüksəkliyində peyda olacaq və kənddə sakin qalmayacaq.
Ermənistanın əsasən “Qarabağ klanı” adlandırılan keçmiş hakimiyyət nümayəndələrindən ibarət müxalifəti də kənd sakinlərini “müqavimətə” səsləyirlər. Məsələn, sabiq müdafiə naziri, müxalif “Hayastan” parlament fraksiyasının rəhbəri Seyran Ohanyan Qazaxla sərhəd kəndlərində yaşayan sakinləri və həmin mövqelərdəki hərbçiləri Paşinyana tabe olmamağa çağırıb.
Müxalifətdən olan deputat Tiqran Abrahamyan 8 kəndin Azərbaycana qaytarılmasından sonra Tavuş bölgəsində yaranacaq vəziyyətlə bağlı xəritə yayıb. Abrahamyan kəndlərin “4+4” sxemi üzrə qaytarılacağını bildirib. Deputat Azərbaycan ordusunun irəliləyərək, yerləşəcəyi yeni mövqelərin də xəritədə əks olunduğunu qeyd edib.
“Bu xəritədə 8 kəndin təhvil verilməsindən sonra yaranacaq problemlər aydın şəkildə əks olunub. Qısa olaraq qeyd edim ki, Noyemberyan şəhəri və qonşu kəndlər yarımmühasirə vəziyyətinə düşəcək, eyni zamanda, azərbyacanlılar Lori rayonunun müxtəlif yaşayış məntəqələrindən təhlükə yarada biləcək məsafədə yerləşəcəklər. Tavuşun, ümumilikdə Ermənistanın əsas rabitələri ya pozulcaq, yaxud yeni yollar çəkilsə də, onlar azərbaycanlıların nəzarət zonasına düşəcək”, - deyən Abrahamyan “müqavimətin” vacibliyini irəli sürüb.
Ermənistan Parlamentinin sədri Alen Simonyan isə Azərbaycana qaytarılmalı olan kəndlərdən danışarkən deyib ki, Qazağın işğal altındakı 4 kəndi ilkin mərhələdə Azərbaycana qaytarılmalıdır: “İndi biz buranı Ermənistan ərazisi hesab edən insanları axtarırıq. Mən o adamları axtarıram ki, gəlib Ermənistan ərazisində olduqlarını sübut etsinlər. Ermənistan SSRİ-nin yaradılmasından tutmuş Ermənistanın müstəqilliyinə qədər bütün xəritələrdə öz ərazisini metr-metr göstərə bilər. Tavuş sakinləri Ermənistanla Azərbaycan arasında xəttin harada olduğunu yaxşı bilirlər”.
Simonyan müxalifətin bununla bağlı gərginlik yaratmağa çalışdığını vurğulayıb. Spiker işğal altında olan 8 kəndlə bağlı Azərbaycanın hərbi əməliyyat keçirəcəyini istisna etməyib: “Azərbaycanlılar bu barədə açıq danışırlar”.
Gedən proses və Ermənistanda “Azərbaycan hərbi əməliyyat keçirə bilər” isterikasının nədən qaynaqlandığı barədə AYNA-nın suallarını hərbi ekspert Ədalət Verdiyev cavablandırıb. Müsahibimiz deyib ki, əslində, Ermənistan Azərbaycan ərazilərində olan qoşunlarını indi yox, 2020-ci il noyabrın 20-də imzalanan Üçtərəfli Birgə Bəyanatın şərtlərinə uyğun olaraq, 40 ay əvvəl çıxarmalı idi:
- Amma Ermənistan tərəfi prosesləri kifayət qədər uzatdı. Qarabağdan erməni qoşunlarını çıxarmadı, Azərbaycan Ordusu hərəkətə keçdi və Bəyanatın müddəasını yerinə yetirdi. İndi Ermənistan 8 Azərbaycan kəndini hələ də işğal altında saxlayır. Bu gün Ermənistanda olan həm hakimiyyət nümayəndələri, həm də müxalif qüvvələr, hətta xaricdəki səfirləri də Azərbaycanın müharibəyə başlayacağı ehtimalını intensiv şəkildə gündəmə gətirirlər. Ermənistan başa düşür ki, məğlub tərəf olaraq üzərinə götürdüyü öhdəlikləri yerinə yetirmirsə, məsələnin həlli güc müstəvisinə keçə bilər. Onlar Azərbaycanın səbrinin sonsuz olmadığını anlayırlar.
- Demək istəyirsiniz ki, kəndlərin qaytarılması üçün Azərbaycanın hərbi gücü işə salacağı istisna deyil?
- Azərbaycanın gündəliyində hərbi gücdən istifadə, yeni eskalasiya yoxdur. Biz yeni toqquşma niyyətində deyilik. Azərbaycanın belə bir niyyəti olsaydı, ermənilər təxribatlar törədərkən rahatlıqla həyata keçirə bilərdik. Kimsə, o cümlədən, Fransa kimi havadarı Ermənistanı qoruya bilməzdi. Amma yenə deyirəm, Azərbaycan dinc yolla məsələnin həllinin tərəfdarıdır. Ermənistan Ağdamda, Kəlbəcərdə, Laçında olan qoşunlarını çıxardığı kimi, Qazağın kəndlərindəki hərbçilərini də çıxarsa, o kəndləri də boşaltsa, hərbi əməliyyata nə ehtiyac var?! Bu, Ermənistan üçün daha ağrısız ola bilər. Amma Ermənistan tam əksinə, Qarabağdan çıxardığı hərbçilərinin bir hissəsini aparıb Qazağın işğalda olan kəndlərində yerləşdirir. Belə anlaşılır ki, Ermənistan bu addımları məqsədli şəkildə atır, Azərbaycanı daha da qıcıqlandırmaq siyasəti həyata keçirir. Bu isə Azərbaycanın hərbi gücdən istifadə etməsini istisna etməyən haldır.
- Amma Ermənistan hakimiyyəti ilkin mərhələdə kəndləri boşaltmaqda maraqlı olduğunu göstərən bəyanatlar verir...
- Bəyanat verməklə deyil, real addım atmaq lazımdır. Rəsmi İrəvan bir yandan sülh bəyanatı səsləndirir, əməldə isə fərqli fəaliyyət həyata keçirir. Əgər Ermənistan hakimiyyəti kəndləri dinc yolla boşaltmaqda həqiqətən də səmimidirsə, revanşistlər buna mane olursa, bu, Azərbaycanın problemi deyil. Rəsmi İrəvan güc balansını düzgün dəyərləndirməli, üzərinə götürdüyü öhdəlikləri məğlub tərəf olaraq yerinə yetirməlidir, özü də tez bir zamanda. Bunu da Paşinyan hakimiyyəti əhaliyə başa salmalıdır. Ermənistan Azərbaycanı “Dəmir yumruq” reseptini təkrar tətbiq etməyə vadar etməməlidir. Azərbaycanın səbirini daşırmağa ehtiyac yoxdur, qarşı tərəf ağıllı olmalı, tələbləri yerinə yetirməlidir.
Azərbaycana eskalasiya lazım deyil. Bu gün eskalasiyada maraqlı görünən Ermənistandır. Atdığı addımlarla İrəvan bunu sübut edir. Ermənistan Azərbaycana konkret tarix göstərməlidir ki, hansı tarixdə ilkin mərhələdə Qazağın 4 kəndini boşaldacaq, təhvil verəcək. Əks halda, Ermənistan üçün nəticələr yaxşı olmayacaq. Çünki biz verilən vədlərdən, yalançı sülh mesajlarından cana doymuşuq. Belə vəziyyət Azərbaycanın səbrini tükəndirə bilər.
Nəzərə almaq lazımdır ki, Ermənistanın sərhədlərində “Yerkrapa” adlı erməni terror təşkilatının silahlıları var. Bu terror qruplaşması üzvlərinin işğalda olan Azərbaycan kəndlərində də olmaları ehtimalı az deyil. Terrorçuları təmizləmək üçün isə Azərbaycan Ordusuna bir-iki saat bəs edir. O ərazilərin miqyası kifayət qədər kiçikdir və Azərbaycan hərbçiləri üçün oradan terrorçuları təmizləmək elə də çətin deyil. Ermənistan hakimiyyəti də, revanşa səsləyən müxalifəti də, “müqavimətdən” danışan erməni kəndliləri də anlamalıdırlar ki, Azərbaycan bir qarış da torpağını işğalda qoymayacaq, bu ərazilərin azad edilməsi üçün istənilən vasitəyə əl atacaq.
Son illər Transxəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Dəhlizinin daşımalarda Avrasiya üçün əhəmiyyəti kəskin şəkildə artıb. Şimal-Cənub və Şərq-Qərb istiqamətlərində nəqliyyat yollarının kəsişməsində yerləşən Azərbaycan çoxsaylı tədbirlər həyata keçirir.
"Bu fikirləri Azərbaycan Respublikası Prezidentinin köməkçisi - Prezident Administrasiyasının xarici siyasət məsələləri şöbəsinin müdiri Hikmət Hacıyev Çinin “Phoenix” telekanalına müsahibəsində səsləndirib.
Azərbaycanın Çin Xalq Respublikasının Sədri Si Cinpin irəli sürdüyü “Bir kəmər, bir yol” təşəbbüsünü dəstəkləyən ilk ölkələrdən biri olduğunu xatırladan Prezidentin köməkçisi bildirib ki, bu layihə marşrut boyu yerləşən ölkələrin ümumi rifahına müsbət təsir göstərib, onlar arasında əməkdaşlığı möhkəmləndirib, həmçinin sivilizasiyalararası dialoqu təşviq edib və bunun sayəsində beynəlxalq ictimaiyyət qədim Çin sivilizasiyasından bəhrələnib. “Biz bu layihəni marşrut boyu ölkələrə firavanlıq gətirə biləcək əməkdaşlıq, tərəfdaşlıq və qarşılıqlı firavanlıq kimi görürük. Xəzər dənizi ilə Qara dəniz arasında yerləşən Azərbaycan Mərkəzi Asiya ilə Avropanı birləşdirən təbii əlaqədir”, - H.Hacıyev qeyd edib.
Bu yaxınlarda Çinin Sian şəhərindən gələn qatarın Qazaxıstandan və Xəzər dənizindən keçərək Azərbaycana cəmi 11 günə çatmasına toxunan Prezident köməkçisi vurğulayıb ki, nəqliyyat nöqteyi-nəzərindən bu marşrut çox vacib, rəqabətədavamlı və mümkün olduğunu bir daha sübut etdi. Eyni zamanda, bu marşrut təhlükəsiz və etibarlıdır. Biz bu ticarət yolunun səmərəliliyini və rəqabət qabiliyyətini daha da artırmaq üçün çinli dostlarımızla çox çalışırıq.
Diqqətə çatdırılıb ki, Azərbaycan, həmçinin Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolunun ötürücülük qabiliyyətini artırmaq istiqamətində səy göstərir. Çünki mallar təkcə Şərqdən Qərbə deyil, həm də əks istiqamətdə daşınır. Avropa şirkətləri və qitənin ticarət institutları Çin və Mərkəzi Asiya bazarlarına çıxmaq üçün bu marşrutdan istifadə edə bilərlər. Vurğulanıb ki, Azərbaycan Şərq-Qərb marşrutu ilə yanaşı, Şimal-Cənub marşrutunu da inkişaf etdirir. Bütün bunlara görə Azərbaycan Avrasiya qitəsində nəqliyyat və logistika mərkəzi hesab olunur.
Son illər Azərbaycanın qeyri-neft iqtisadiyyatının inkişafına diqqət yetirdiyini və iqtisadi şaxələnməyə nail olmağa çalışdığını qeyd edən H.Hacıyev ölkəmizdə yaradılan günəş elektrik stansiyalarına diqqət çəkib. Bildirib ki, bu, Çinlə Azərbaycan arasında yaşıl enerji sahəsində əməkdaşlıqda mühüm mərhələdir.
Müsahibədə bu il Azərbaycanda keçiriləcək COP29-a da toxunulub, ötən konfransda irəliləyiş əldə olunmayan iqlimin maliyyələşdirilməsi məsələsinin Bakı konfransında əsas mövzuya çevriləcəyi qeyd edilib.
Eyni zamanda, Azərbaycanın Avropa enerji təhlükəsizliyinin təminatçısı olduğu, bir çox Avropa ölkələrinə neft və təbii qaz ixrac etdiyi bildirilib. Qeyd olunub ki, Çinlə də Azərbaycan arasında enerji sahəsində sıx əməkdaşlıq mövcuddur, Çin şirkətləri neft və təbii qaz layihələrində iştirak edirlər. Vurğulanıb ki, yaşıl keçid Azərbaycan üçün prioritet sahəyə çevrildiyinə görə Çin şirkətləri ölkəmizin iqtisadiyyatının şaxələndirilməsində yaxşı tərəfdaşdırlar.
Diqqətə çatdırılıb ki, Azərbaycanda Çinin qlobal yaşıl transformasiya sahəsində liderlik etdiyini görməkdən çox şaddırlar. Həmçinin Çin yaşıl keçidin mümkünlüyün faktiki olaraq sübut edib. “Yaşıl enerjiyə keçid bizim prioritetlərimizdən biridir. Biz COP29 və ondan sonrakı mərhələdə çinli dostlarımızla fəal işləməyi səbirsizliklə gözləyirik”, - deyə Hikmət Hacıyev əlavə edib.
COP29-un Azərbaycanın qazıntı yanacağına sahib olan ölkə kimi qətiyyətini, eyni zamanda, diplomatik və siyasi cəsarətini nümayiş etdirdiyini söyləyən Prezidentin köməkçisi qeyd edib: “Bu, həmçinin bizim güclü və qəti iradəmizi göstərir. Azərbaycan göstərdi ki, biz qərarlıyıq, karbohidrogen ehtiyatları ilə yanaşı, həm də yaşıl enerjinin tərəfdarı olmaq istəyirik və bu konsepsiyaya töhfə verməyə hazırıq”.
Müsahibədə, həmçinin Çinin və Azərbaycanın beynəlxalq aləmdə həmişə sıx əməkdaşlıq etdikləri, çoxtərəfliliyi qətiyyətlə dəstəklədikləri və inkişaf etməkdə olan ölkələrin maraqlarını qoruduqları diqqətə çatdırılıb.
Sonda Çin-ABŞ münasibətlərinə toxunulub, rəsmi Pekinə qarşı ədalətsiz rəqabətin qloballaşmaya və dünya vətəndaşlarının rifahına kömək etmədiyi vurğulanıb.
28 mart tarixi Ümummilli Lider Heydər Əliyevin 23 mart 1997-ci il tarixli Sərəncamı ilə Azərbaycan təhlükəsizlik orqanları əməkdaşlarının peşə bayramı günü kimi qeyd olunur və bu gün təhlükəsizlik orqanlarının yaradılmasının 105-ci ildönümü tamam olur.
“Bununla əlaqədar, Dövlət Təhlükəsizliyi Xidmətinin (DTX) rəisi general-polkovnik Əli Nağıyev və Xidmətin əməkdaşları Fəxri xiyabana gələrək Azərbaycan təhlükəsizlik orqanlarının fəxri rəhbəri, dahi şəxsiyyət Heydər Əliyevin əziz xatirəsini dərin ehtiramla yad edib.
Görkəmli oftalmoloq-alim, akademik Zərifə xanım Əliyevanın da məzarı ziyarət olunub.
DTX-nin əməkdaşları daha sonra Şəhidlər xiyabanında Azərbaycanın müstəqilliyi uğrunda canlarından keçmiş qəhrəman Vətən övladlarının, o cümlədən şəxsi şücaət göstərərək şəhidlik zirvəsinə ucalmış təhlükəsizlik orqanlarının əməkdaşlarının məzarlarını ziyarət edib, Xidmətin adından “Əbədi məşəl” abidəsinin önünə əklil qoyulub.
Daha sonra DTX-nin Mədəniyyət mərkəzində Xidmətin əməkdaşlarının və veteranlarının iştirakı ilə peşə bayramına həsr olunmuş təntənəli tədbir keçirilib.
Natiq Azərbaycan Prezidenti, Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə artıq yeni dövrə qədəm qoyan təhlükəsizlik orqanlarının qarşısında qoyulan vəzifələri bundan sonra da layiqincə yerinə yetirəcəklərinə inamını ifadə edib, eyni zamanda DTX-nin son illərdəki fəaliyyətinə toxunub.
Xidmət rəisi Əli Nağıyev Ali Baş Komandan İlham Əliyevin təhlükəsizlik orqanlarına göstərdiyi xüsusi diqqət və qayğının növbəti təzahürü kimi, ölkə başçısının müvafiq Sərəncamı ilə təhlükəsizlik orqanlarının yaradılmasının 105-ci ildönümü və peşə bayramı əlaqədar DTX-nin bir qrup əməkdaşının ali hərbi rütbələrə və yüksək dövlət mükafatlarına layiq görüldüyünü vurğulayıb, bunun üçün Prezident İlham Əliyevə şəxsi heyət adından minnətdarlığını çatdıraraq, Xidmətin əməkdaşlarının göstərilən bu etimadı doğruldacaqlarına qətiyyətlə inandığını bildirib.
Sonra tədbir təhlükəsizlik orqanları əməkdaşları və veteranlarının çıxışları ilə davam etdirilib.
Tədbirin rəsmi hissəsinin sonunda DTX-nin şəxsi heyəti adından Azərbaycan Respublikasının Prezidenti, Silahlı Qüvvələrin Ali Baş Komandanı İlham Əliyevə müraciət oxunub.
Tədbirin bədii hissəsində tanınmış mədəniyyət və incəsənət xadimlərinin ifasında konsert proqramı təqdim olunub.
Prezident İlham Əliyev “Avtomobil yolları haqqında” qanunda dəyişiklik edilməsi barədə qanunu təsdiqləyib.
Yenilənmiş qanuna əsasən, müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi orqanın (qurumun) müəyyən etdiyi hər bir avtomagistral ilə nəqliyyat vasitələrinin gedişi üçün ödənişin məbləği avtomobil yolunun dərəcəsi nəzərə alınmaqla müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi orqan (qurum) tərəfindən təsdiq edilir və müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi orqanın (qurumun) bu məqsədlə açılmış bank hesabına köçürülür. Bu vəsaitin bölgüsü müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi orqanla (qurumla) razılaşdırılmaqla müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi orqan (qurum) tərəfindən müəyyən edilir.
İndiyə qədər isə sadəcə müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi hər bir avtomagistral ilə nəqliyyat vasitələrinin gedişi üçün ödənişin məbləğini avtomobil yolunun dərəcəsi nəzərə alınmaqla müvafiq icra hakimiyyəti orqanı təsdiq edirdi.
Azərbaycan Dövlət Neft Şirkətinin (SOCAR) “Azneft” İstehsalat Birliyində (İB) kadr dəyişikliyi olub.
“Qafqazinfo” xəbər verir ki, Şahmar Hüseynov İstehsalat Birliyinin baş direktoru vəzifəsindən azad edilib.
Qeyd edək ki, Əli Qurban oğlu Qurbanov 1991-ci ildə Azərbaycan Neft və Kimya İnstitutunu “Neft və qaz yataqlarının işlənməsinin texnologiyası və kompleks mexanikləşdirilməsi” ixtisası üzrə bitirib. Əmək fəaliyyətinə 1991-ci ildə “28 May” adına Neft Qaz Çıxarma İdarəsində 4-cü dərəcəli neft qaz çıxarma operatoru kimi başlayıb və 1998-ci ilə qədər həmin idarədə özül rəisi vəzifəsinə qədər yüksəlib. 1998-ci ildən başlayaraq bp şirkətində fəaliyyətini davam etdirib, 2011-ci ilə qədər Böyük Britaniya, Amerika Birləşmiş Ştatları və Azərbaycanda müxtəlif layihələrdə çalışıb.
2011-ci ildən başlayaraq SOCAR-ın baş ofisində neftin, qazın hasilatı və nəqli üzrə vitse-prezidentin neft-qaz hasilatı üzrə müavini vəzifəsində fəaliyyət göstərib.
Qeyd edək ki, Ş.Hüseynov 2019-cu ilin dekabr ayından Birliyə rəhbərlik edirdi.
“Məlum olduğu kimi, Dövlət Təhlükəsizliyi Xidməti tərəfindən eyni zamanda Əsir və itkin düşmüş, girov götürülmüş vətəndaşlarla əlaqədar Dövlət Komissiyasının fəaliyyəti də koordinasiya olunur. Birinci Qarabağ müharibəsi nəticəsində itkin düşmüş şəxs kimi Dövlət Komissiyasında qeydiyyatda olan 3890 vətəndaşımızın taleyinə aydınlıq gətirilməsi, işğaldan azad olunmuş ərazilərdə kütləvi məzar yerlərinin müəyyən olunması, meyit qalıqlarının ekshumasiyası və eyniləşdirilməsi istiqamətində hazırda intensiv iş aparılır”.
Bunu “Respublika” qəzetinə müsahibəsində Dövlət Təhlükəsizliyi Xidmətinin (DTX) rəisi, general-polkovnik Əli Nağıyev deyib.
Xidmət rəisi bildirib ki, görülən tədbirlər nəticəsində 107 itkin düşmüş şəxsin eyniləşdirilməsi təmin edilib: “Onların sırasından 1992-ci ilin yanvar ayında Daşaltı əməliyyatında itkin düşmüş təhlükəsizlik orqanlarının mərhum əməkdaşı, Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı Riad Əhmədov da daxil olmaqla, ümumilikdə 34 nəfərin adları ictimaiyyətə elan olunub.
Yaxın günlərdə isə daha 73 nəfərin adları ictimaiyyətə açıqlanacaq. İtkin düşmüş vətəndaşlarımızın axtarışı kimi həssas məsələ ilə əlaqədar dövlətimizin başçısı tərəfindən qarşımıza qoyulan mühüm tapşırıqlar bundan sonra da tam və vaxtında icra ediləcək”.