 |
|
ABŞ-nin transmilli şirkəti, məşhur “Google” axtarış sistemi Azərbaycanın Müstəqilliyinin Bərpası Günü münasibətilə bayrağımızın rənglərində dudl hazırlayıb.
Azərbaycanın bayrağını klik edəndə “Azərbaycanda Müstəqilliyin Bərpası Günü” ilə bağlı informasiyaların yer aldığı saytlara, xəbər agentliklərinin səhifələrə keçid baş verir.
Dudl "Google" axtarış saytının əsas səhifəsində əlamətdar hadisələr münasibəti ilə yaradılan xüsusi açıqcaların adıdır.
Qeyd edək ki, bu gün Azərbaycanın Müstəqilliyinin Bərpası Günüdür. 1991-ci il oktyabrın 18-də Ali Sovet “Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyi haqqında” Konstitusiya Aktını qəbul edib. Konstitusiya Aktında 1918-ci il 28 may tarixli İstiqlal Bəyannaməsinə və “Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyini bərpa etmək haqqında” Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin 1991-ci il 30 avqust tarixli bəyannaməsinə istinad olunub və Azərbaycan Respublikasının Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin varisi olduğu təsbit edilib.
Bu il oktyabrın 18-də Azərbaycan Respublikasının müstəqilliyinin bərpa edilməsinin 33-cü ili tamam olur.
Bu gün - oktyabrın 18-i Cəbrayıl rayonunda yerləşən qədim Xudafərin körpüsünün və ətraf ərazilərin Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin işğalından azad edilməsinin ildönümüdür.
"Azərbaycan İran sərhədində, Araz çayının üzərində yerləşən körpünün erməni işğalçılarından təmizlənməsindən dörd il ötür.
2020-ci ilin oktyabrın 18-də Xudafərin körpüsü ilə yanaşı Cəbrayılın daha iki yaşayış məntəqəsi - Hacılı və Hacı İsaqlı kəndləri işğalçılardan azad edilib.
Qeyd edək ki, Azərbaycan memarlıq məktəbi üslubunda inşa olunmuş 11 tağlı Xudafərin körpüsü İran-Azərbaycan sərhədində, Araz çayı üzərində yerləşən XI-XII əsrlərə aid körpünün qalıqlarıdır. Körpü daşdan tikilmiş və yaxşı yonulmuş iri daş lövhələrlə üzlənib. Tədqiqatçılar onun XIII yüzildə, Elxanilərin (Hülakülər) hakimiyyəti illərində antik dövr körpüsünün qalıqları üzərində yenidən tikildiyi fikrindədirlər. Körpünün uzunluğu 130 metrə yaxın, eni altı metr, çay səviyyəsindən hündürlüyü 12 metrdir. Hazırda üç orta tağı salamat qalıb, sahil tağları isə XX əsrin 30-cu illərində SSRİ-nin qərarı ilə dağıdılıb.
On beş tağlı Xudafərin körpüsü isə XIII əsrə aid edilir. Həmdullah Qəzvininin yazdığına görə, onu hicri təqvimi ilə on beşinci ildə (Miladi təqvimi ilə 639-cu il) Məhəmməd peyğəmbərin yaxın silahdaşı Bəkr ibn Abdullah tikdirib. Körpü tağlarının dayaqları təbii özüllər - qayalar üzərində ucaldığından aşırımlar müxtəlif ölçülü və sərbəst düzümlüdür. Bişmiş kərpic və çay daşlarından tikilmiş körpünün uzunluğu 200 metrə yaxın, eni 4, 5 metr, çay səviyyəsindən ən böyük hündürlüyü 12 metrdir.
Bu gün Azərbaycanın Müstəqilliyinin Bərpası Günüdür.
1991-ci il oktyabrın 18-də Ali Sovet “Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyi haqqında” Konstitusiya Aktını qəbul edib.
Konstitusiya Aktında 1918-ci il 28 may tarixli İstiqlal Bəyannaməsinə və “Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyini bərpa etmək haqqında” Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin 1991-ci il 30 avqust tarixli bəyannaməsinə istinad olunub və Azərbaycan Respublikasının Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin varisi olduğu təsbit edilib.
Bu il oktyabrın 18-də Azərbaycan Respublikasının müstəqilliyinin bərpa edilməsinin 33-cü ili tamam olur.
Azərbaycan xalqı ötən əsrin əvvəlində müstəqil respublika qurub, 1991-ci ildə Azərbaycan Respublikası Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin varisi kimi öz müstəqilliyini bərpa edib.
1992-ci ilin mayında Milli Məclis tərəfindən Azərbaycan Respublikasının Dövlət himni (musiqisi Üzeyir Hacıbəyovun, sözləri Əhməd Cavadın), az sonra üçrəngli bayraq, içində alov olan səkkizguşəli ulduz təsvirli dövlət gerbi təsdiq olunub.
Azərbaycan parlamentinin 15 oktyabr 2021-ci il tarixli plenar iclasında isə “Müstəqillik Günü haqqında” yeni qanun qəbul edilib. Elə həmin gün də Prezident İlham Əliyev tərəfindən "Müstəqillik Günü haqqında" qanun təsdiqlənib.
Qanunun təsdiqlənməsi ilə 18 Oktyabr - Dövlət Müstəqilliyi Gününün adı dəyişdirilərək Müstəqilliyin Bərpası Günü elan edilib.
Qeyd edək ki, Azərbaycanda Müstəqilliyin Bərpası Günü hər il bayram kimi qeyd olunan iş günüdür.
Rəsmi İrəvan Donald Trampın Ağ Evə dönüşünə qədər Azərbaycanla “yarımçıq sülh sazişi” imzalamaqla, Ermənistanı sığortalamağa cəhd göstərir və bu baxından, “hərbi-siyasi seytnota” düşdüyü qətiyyən şübhə doğurmur... Erməni diasporunun yaxınlaşan təhlükədən yayınmaq cəhdləri isə daha çox problemi “kökündən” həll etmək planlarına indeksləşib, Donald Trampı seçki prosesindən fiziki cəhətdən “kənarlaşdırmaq” sifarişinin verildiyi bildirilir...
Bütün dünyanın diqqəti ABŞ-da keçiriləcək növbəti prezident seçkilərinə yönəlib. Çünki bütün dünyanın, eləcə də, ABŞ-ın gələcək taleyinə xüsusi təsir göstərəcəyi qətiyyən şübhə doğurmayan bu seçkilərdə artıq həlledici mərhələ başlayıb. Belə ki, ABŞ-da növbəti prezidentin kimliyini müəyyən edəcək səsvermə gününə artıq qısa bir zaman qalıb. Və hazırda baş verənlərin də birbaşa seçkilərin yekun nəticələrinə təsir edə biləcəyi qətiyyən istisna deyil.
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, Ağ Evin keçmiş sahibi Donald Tramp seçki kampaniyasının ilk mərhələsində böyük üstünlüyə sahib idi. Donald Tramp indiki prezident Co Baydenin namizədliyi qüvvədə olarkən, öz siyasi rəqibi üzərində böyük üstünlük qurmağa nail olmuşdu. Hakimiyyətdə olan Demokratlar Partiyası prezident seçkilərində məğlubiyyət ehtimalını real hesab edərək, Co Baydenin namizədlikdən geri çəkilməısini təmin etdi. Və onun əvəzinə vitse-prezident Kamala Harrisin namizədliyi irəli sürülərək, təsdiqləndi.
Ardınca seçki kampaniyası müəyyən mənada, Demokratlar Partiyasının xeyrinə çevrilməyə başladı. Belə ki, Kamala Harris ictimai rəy sorğularında Donald Trampın önünə keçməyə nail oldu. Ancaq bu da çox uzun sürmədi. Çünki Ağ Evin keçmiş sahibinə qarşı ABŞ cəmiyyətinin gözləri önündə ardıcıl sui-qəsdlərin törədilməsi onun reytinqini yüksəltdi, Kamala Harrisin ictimai dəstəyi isə zəifləməyə başladı. Və hazırda Donald Tramp seçki gününə sayılı günlər qalmış öz siyasi rəqibini qabaqlayır.
Digər tərəfdən, son vaxtlar Demokratlar Partiyasının daxilində ortaya çıxmağa başlayan müəyyən ziddiyyətlərdə Kamala Harrisin ictimai mövqelərinə sarsıdıcı zərbələr vurmaqdadır. Belə ki, prezident Co Bayden və vitse-prezident Kamala Harrisin paralel fəaliyyət göstərən seçki qərargahlarının birləşdirilməsinə qərar verilib.
Nəticədə vaxtilə prezident Co Baydeninin seçki təbliğatı ilə məşğul olan qurumun təmsilçiləri daxilində narazılıq yaranıb. Bu seçki qərargahının əksər üzvləri qurumun ləğv edilərək, əməkdaşlarının Kamala Harrisin təbliğat kampaniyasına qatılmasına yönəlik qərara etiraz edirlər. Və onlar prezident Co Baydenin namizədlikdən imtinaya məcbur edilməsini yolverilməz siyasi səhv kimi dəyərləndirilər.
Belə anlaşılır ki, Bayden administrasiyasının seçki qurumlarında kəskin ziddiyyətlər mövcuddur. Hər halda, baş verənlər onu göstərir ki, hakim siyasi komandada Kamala Harrisin prezidentliyə namizəd olmasından məyusluq keçirənlər kifayət qədərdir. Və bu, istər-istəməz ABŞ cəmiyyətində Ağ Evin keçmiş sahibinin dəstəyini artıran faktora çevrilməyə başlayıb.
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, Donald Tramp ABŞ cəmiyyətini qorxuda biləcək açıqlamalarla diqqəti çəkir. Belə ki, o, Kamala Harrisin prezident seçiləcəyi təqdirdə, üçüncü dünya savaşının qaçılmaz olacağını və ABŞ-ın süquta uğrayacağını açıq mətnlə bəyan edir. Donald Tramp iddia edir ki, yalnız özü üçüncü dünya təhlükəsinin qarşısını ala və ABŞ-ı keçmiş SSRİ-nin taleyini yaşamaqdan xilas edə bilər. Və bütün bunlar istənilən halda, ABŞ seçicilərinə təsir göstərir.
Maraqlıdır ki, beynəlxaıq məkanda keçmiş prezident Donald Trampın yenidən Ağ Evə sahiblənmə ehtimalından narahat olanlar da kifayət qədərdir. Belə ki, Avropa Birliyi və NATO daxilində Donald Trampın Ağ Evə dönüşünü kollektiv Qərb üçün böyük təhlükə hesab edirlər. Hətta belə ehtimallar var ki, əgər, Donald Tramp prezident seçilərsə, onda ümumiyyətlə, Avropa Birliyi və NATO-nun mövcudluğu ciddi təhlükə qarşısında qala bilər. Və bu səbəbdən də Qərbdə Donald Trampın prezidentlik ehtimalına artıq indidən intensiv şəkildə hazırlaşmağa başlayıblar.
Nə qədər qəribə də olsa, Donald Trampın prezident seçilmə ehtimalından ən çox narahat olan və qorxuya düşənlərin sırasında Ermənistan və erməni diasporu da yer almaqdadır. Belə ki, hazırda Bayden administrasiyası bir tərəfdən Ermənistana genişmiqyaslı dəstək verməsi ilə diqqəti çəkir. Digər tərəfdən isə, erməni diasporunun Azərbaycana qarşı yalan və böhtan xarakterli narrativləri Bayden administarsiyasinın siyasi mövqeyi kimi təqdim edilir. Və təbii ki, bütün bunlara görə həm Ermənistan, həm də erməni diasporu Bayden administrasiyasının mövqeyindən tamamilə məmnundur.
Ancaq erməni siyasi dairələrində hesab edirlər ki, əgər, Donald Tramp prezident seçilərsə, bu situasiya tam əksinə dəyişə bilər. Hər halda, Tramp adminitrasiyasının Ermənistana və erməni diasporuna indiki ABŞ hakimiyyəti kimi əhəmiyyət verməyə ehtiyac duymayacağı qətiyyən şübhə doğurmur. Xüsusilə də, erməni siyasi dairələri Donald Trampın prezident olduğu dönəmdə tutduğu mövqenin eynilə təkrarlana biləcəyindən ciddi şəkildə narahatdırlar.
Məsələ ondadır ki, ikinci Qarabağ savaşı dövründə ABŞ-da hakimiyyətdə olan Tramp administrasiyası Cənubi Qafqazda baş verən hadisələrə ümumiyyətlə əhəmiyyət verməmişdi. Eyni zamanda, Tramp administrasiyası dönəmində erməni diasporunun fəaliyyəti də Ağ Ev tərəfindən ciddiyə alınmırdı. Ona görə də, indi erməni siyasi dairələri Bayden administrasiyası dövründə ABŞ-ın ən yüksək həddə çatmış dəstəyinin Donald Trampın Ağ Evə dönəcəyi təqdirdə, yoxa çıxa biləcəyindən qorxurlar. Və Donald Trampın “erməni faktoru”na soyuq münasibəti belə ehtimalları daha da gücləndirir.
Belə situasiyada rəsmi İrəvan ən yaxın vaxtlarda Azərbaycanla “yarımçıq sülh sazişi” imzalamaqla, Ermənistanı sığortalamağa cəhd göstərir. Halbuki, Ağ Evin də bu cəhdləri dəstəkləməsinə baxmayaraq, Azərbaycan Ermənistana belə şans tanımaq niyyətində deyil. Və bu baxımdan, Ermənistanın “hərbi-siyasi seytnota” düşdüyü qətiyyən şübhə doğurmur.
Erməni diasporunun yaxınlaşan təhlükədən yayınmaq cəhdləri isə daha çox problemi “kökündən” həll etmək planlarına indeksləşib. Belə ki, son iki ayda üç dəfə sui-qəsdə uğrayan Donald Tramp birbaşa erməni diasporunun terror hədəfindədir. Keçmiş Ağ Ev sahibinə qarşı son uğursuz sui-qəsd cəhdini məhz erməni mənşəli terrorçu tərəfindən törədildiyi artıq təsdiqlənmiş faktdır. Erməni diasporunu təmsil edən bu terrorçuya Donald Trampı seçki prosesindən fiziki cəhətdən “kənarlaşdırmaq” sifarişi verildiyi bildirilir. Və bu cinayətin izlərinin həm ABŞ, həm də Fransada fəaliyyət göstərən erməni diasporlarına bağlı olduğu da iddia edilir.(musavat.com)
“Azərbaycan Dəmir Yolları” (ADY) QSC-nin sədrinin müşaviri Arif Ağayev Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin “Etihad Rail” şirkətinin dəvəti ilə Əbu-Dabidə keçirilmiş nüfuzlu “Global Rail” tədbirində iştirak edib.
"Yol-xeber.az" bu barədə ADY-yə istinadən xəbər verir.
Tədbirdə dəmir yolu sənayesinin aparıcı iştirakçıları nəqliyyatın gələcəyi və innovasiyalar barədə ətraflı müzakirələr aparıblar. Müzakirələrdə xüsusilə nəqliyyatın dayanıqlı inkişafı, yük və sərnişin daşımalarının gələcəyi, dəmir yolu sənayesində layihələrin maliyyələşdirilməsi, süni intellekt və rəqəmsal həllərin dəmir yolu əməliyyatlarına inteqrasiyası kimi mövzulara toxunulub. İştirakçılar dövlətlər, özəl sektor investorları və texnologiya istehalçıları arasında əməkdaşlığın gücləndirilməsinin və qlobal dəmir yolu sektorunun davamlı inkişafını və müasirləşməsini təmin etməyin vacibliyini vurğulayıblar.
Tədbir zamanı A.Ağayev “Etihad Rail” şirkətinin baş icraçı direktoru Şadi Malak və digər rəhbər şəxslərlə görüşlər keçirib, qarşılıqlı əməkdaşlığın inkişaf perspektivlərini müzakirə edib.
Son bir il ərzində “Etihad Rail” BƏƏ-nin milli dəmir yolu şəbəkəsinin genişləndirilməsi, müasir texnologiyaların inteqrasiyası və Yaxın Şərqdə dayanıqlı dəmir yolu nəqliyyatında regional lider kimi mövqeyinin gücləndirilməsi istiqamətində böyük uğurlar əldə edib. Şirkət rəqəmsal innovasiya və səmərəli logistika sahələrinə xüsusi diqqət ayırmaqla regiondakı digər dəmir yolu operatorları üçün rol model kimi çıxış edir.
“Global Rail” tədbirində iştirak çərçivəsində A.Ağayev, həmçinin “Etihad Rail” şirkətinin müasir dəmir yolu obyektlərini ziyarət edib və şirkətin inkişaf etmiş infrastruktur və əməliyyat yanaşmaları haqqında geniş məlumatlar əldə edib.
ADY rəsmisi həmsöhbətlərini Azərbaycan dəmir yollarının inkişafı istiqamətində görülən işlər, yükdaşımaların rəqəmsallaşdırılması, beynəlxalq dəhlizlər üzrə əməliyyatların optimallaşdırılması və digər məsələlər barədə məlumatlandırıb, həmçinin ADY-nin innovasiya və bilik mübadiləsi sahəsində əməkdaşlıqları inkişaf etdirməyə hər zaman açıq olduğunu qeyd edib.
Daxili işlər naziri general-polkovnik Vilayət Eyvazov paytaxtda sürücü intizamının daha da yüksəldilməsinin vacib olduğunu bildirib.
Yol-xeber.az xəbər verir ki, bu barədə V.Eyvazov nazirliyin kollegiya iclasındakı çıxışında söz açıb.
Avtomobilləşmənin sürətlə artdığı bir dövrdə paytaxtda nəqliyyat sıxlığının aradan qaldırılması ilə bağlı görülən işlər çərçivəsində yolların kənarında qeyri-qanuni saxlanılan və nəqliyyat axınına maneçilik törədən avtomobillərin kənarlaşdırılmasının, sürücü intizamının daha da yüksəldilməsinin, ümumən müvafiq sahədə tədbirlərin gücləndirilməsinin vacibliyini vurğulayan nazir bu məsələlərlə bağlı aidiyyəti idarə rəhbərlərinə müvafiq tapşırıqlar verib.
Amerika Birləşmiş Ştatları Azərbaycan və Ermənistan arasında mümkün sülh sazişini heç vaxt COP29 ilə əlaqələndirməyib. Bu barədə ABŞ Dövlət Departamentinin sözçüsü Metyu Miller brifinq zamanı bildirib. Miller deyib ki, onlar heç vaxt razılaşmanı COP29-la əlaqələndirməyiblər: "Biz bir neçə ay əvvəl sülh sazişini görmək istəyirdik, həmçinin bu sazişin əldə olunmasına çalışırdıq. Ancaq bu, ABŞ-nin deyil, tərəflərin işidir". Xatırladaq ki, sentyabrın 26-da Azərbaycan xarici işlər naziri Ceyhun Bayramov və Ermənistan xarici işlər naziri Ararat Mirzoyan BMT Baş Assambleyasının 79-cu sessiyası çərçivəsində ABŞ dövlət katibi Antoni Blinkenin təşəbbüsü və iştirakı ilə Nyu-Yorkda görüş keçiriblər. Tərəflər mümkün qısa müddət ərzində Sülhün və dövlətlərarası münasibətlərin təsis edilməsi haqqında Sazişin yekunlaşdırılması üçün əlavə səylərin göstərilməsi barədə razılığa gəliblər. Bu arada Ermənistan parlament rəhbəri Alen Simonyanla Azərbaycan Milli Məclisinin sədri Sahibə Qafarova arasında Cenevrədə planlaşdırılan görüş ləğv edilib. Erməni tərəfi Azərbaycanı əsassız yerə ittiham etsə də, Bakının indiki şəraitdə mənasız görüşlərə razılıq verməməsi müəyyən səbəblərlə bağlıdır. Simonyan və Ermənistan rəhbərliyinin son zamanlar Azərbaycana qarşı sərgilədiyi qeyri-konstruktiv ritorika ortadadır. Azərbaycan tərəfi rəsmi görüşlərə yanaşmalarında konstruktiv dialoqu dəstəkləyir və Ermənistanın təxribatçı açıqlamaları və davranışları ilə bu mühitə zərbə vurduğu qənaətindədir. Xatırladaq ki, son zamanlar Alen Simonyan öz çıxışlarında Azərbaycana qarşı sərt bəyanatlar səsləndirib.Millət vəkili Azər Badamov "Sherg.az"a açıqlamasında deyib ki, Ermənistan Baş naziri Nikol Paşinyan oktyabrın axırına kimi sülh müqaviləsini imzalamağa hazır olduğunu bildirsə də, bu müqavilənin imzalanması üçün müəyyən olunmuş şərtləri icra etmək istəmir. Deputat vurğulayıb ki, Paşinyan razılaşdırılmamış məsələləri gələcəyə saxlamaqda təklif edir:
"Sual olunur ki, razılaşdırılmamış 3-4 bəndi gələcəyə saxlamaqda Ermənistanın məqsədi nədir? Paşinyanın gələcəyə saxlamaq istədiyi bəndlər Ermənistana yenidən müharibə etmək üçün hər zaman imkan yaradacaq. Ona görə də əsas tələbimiz Ermənistanın müstəqillik aktında Azərbaycanın ərazilərinə olan iddianın çıxarılmasıdır. Paşinyan hətta yarımçıq sülh müqaviləsi imzalasa belə, imzalayacağı sənəd ölkəsinin konstitusiya aktından üstün olacaqmı? Əlbəttə, xeyr. Hər bir ölkə imzaladığı beynəlxalq sənədləri və qəbul etdiyi qanunları konstitusiyaya uyğunlaşdırmalıdır. Amma Paşinyanın təklif etdiyi müqavilə sənədi Ermənistan konstitusiyasının əksinə olacaq və bir müddətdən sonra Konstitusiya Məhkəməsi tərəfindən qanunsuz hesab edilərək kağız parçasına çevriləcək. Bu baxımdan Azərbaycanın tələbi beynəlxalq hüquqa söykənir. İki ölkə arasında davamlı sülhün əldə olunmasına hesablanıb".
Parlament üzvü vurğulayıb ki, digər məsələ Minsk qrupunun ləğvi ilə bağlı ATƏT-ə birgə müraciətin ünvanlanmasıdır:
"Minsk qrupu yaradılanda məqsəd münaqişəni sülh yolu ilə həll etmək və Azərbaycanın beynəlxalq səviyyədə tanınmış ərazilərinin suverenliyini bərpa etmək idi. Azərbaycan bu məsələni hərbi, siyasi yollarla həll edib. Azərbaycanın ərazi bütövlüyü bərpa olunub, həm də münaqişə başa çatıb. İndi sülh prosesi dövrüdür və iki ölkə arasında diplomatik kanallar vasitəsilə kənar iştirakçılar olmadan məsələlər müzakirə olunur. Belə olan halda Minsk qrupu niyə ləğv olunmasın? Bu məsələyə razılıq verməməsi Ermənistanın çirkin niyyətlərindən əl çəkmədiyinin göstəricisidr. Paşinyan yarımçıq sülh istəyir ki, istədiyi vaxt yenidən gərginliyi yarada bilsin. Azərbaycan isə yarımçıq sülhün tərəfdarı deyil. Parlament sədrimiz hörmətli Sahibə xanım Qafarovanın Ermənistan parlamentinin sədri ilə Cenevrədə görüşünün mənasız olacağını bildiyi üçün bu təmasdan imtina etdiyini hesab edirəm. Görüşlər nəticəyönümlü olmalıdır. Görüş xatirinə mənasız görüşün əhəmiyyəti yoxdur. Təbii ki, danışıqlar prosesinin uzanması və sülh müqaviləsinin imzalanmaması regionda vəziyyəti yenidən gərginləşdirə bilər. Ermənistan bu gün sürətlə silahlanır və arxasında dayanan ölkələrə arxalanaraq ruhlanıb sülh müqaviləsini manipulyasiya edir. Amma unutmamalıdırlar ki, yenidən müharibə baş verərsə, onların yerinə heç kim gəlib Azərbaycan əsgəri ilə vuruşmayacaq. Ona görə də Paşinyan revanşizm meyillərinin nəticələrinin necə ola biləcəyini indidən düşünməli və regionda vəziyyəti yenidən gərginləşdirəcək meyillərdən uzaq olmalıdır".
Politoloq Oqtay Qasımov Ermənistan-Azərbaycan sülh prosesi və Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı Teleqraf.com-un suallarını cavablandırıb.Onunla müsahibəni təqdim edirik.
- Ermənistan parlamentinin spikeri Alen Simonyan iddia edir ki, sülh müqaviləsi tam razılaşdırılıb. Sizcə, erməni spikerin iddiası nə qədər əsaslıdır?
- Bu, tələsik verilmiş bəyanatdır. Adətən Simonyanın bəyanatlarında dəqiqlik olmur. Baxmayaraq ki, Simonyan Ermənistan hakimiyyətinin yuxarı eşelonunda təmsil olunur, amma bu bəyanat baş nazir və ya xarici işlər naziri tərəfindən verilsəydi, daha mötəbər hesab edilə bilərdi. Həmçinin Simonyanın açıqlamasında ziddiyyətlər var. Bundan öncə Paşinyan bildirmişdi ki, sülh müqaviləsinin 16 bəndindən 13-ü razılaşdırılıb, saziş bu formada imzalansın, qalan 3 maddənin həlli sonraya saxlanılsın. Simonyan isə deyir ki, saziş 18 bənddən ibarətdir, 16-sı razılaşdırılıb, 2-si qalır. Belə bir açıq ziddiyyət var.
Razılaşdırılmamış məsələlərə gəlincə, bunlar Ermənistan Konstitusiyasının dəyişdirilməsi və ATƏT-in Minsk qrupu ilə bağlıdır. Azərbaycanın bunlarla bağlı mövqeyi dəyişməzdir.
- Bəs Simonyan niyə belə bir bəyanat verdi?
- Bütün bu bəyanatlarda bir məqsəd var: Bakıda keçiriləcək COP29-dan əvvəl Ermənistanı dünyaya “sülh tərəfdarı”, Azərbaycanı isə “prosesi əngəlləyən tərəf” kimi göstərmək və bu yöndə əks-təbliğat aparmaqla ona qarşı beynəlxalq təzyiqləri artırmaq. Əsas məqsəd də Ermənistanın şərtləri ilə yarımçıq sülh müqaviləsinin imzalanmasına nail olmaqdır. Əlbəttə, bu cəhdlər qəbul edilməyəcək. Vaxtilə - işğal dövründə Ermənistanın özü bəyan edirdi ki, əgər bir məsələ razılaşdırılmamış qalırsa, demək, o proses razılaşdırılmayıb. Ermənistan uzun müddət bu məntiqdən çıxış etdi, Minsk qrupunun həmsədrləri də onu dəstəklədilər. İndi Azərbaycan bəyan edir ki, məsələlər paket şəklində həll olunsun, Ermənistan isə yarımçıq sənəd imzalamaq, həll edilməmiş məsələləri gələcəyə saxlamaq istəyir. Gələcəkdə nə olacağı bəlli deyil.
Ermənistan öz imzasına hörmət etməyən və etimad göstəriləcək bir tərəf deyil. Bu baxımdan, Azərbaycan haqlı olaraq öz tələblərində israrlıdır: Ermənistan Konstitusiyası dəyişməyənə qədər sülh müqaviləsini imzalamayacaq. Minsk qrupu və kommunikasiyaların açılması ilə bağlı məsələlər də həllini tapmalı, eləcə də Ermənistan üzərinə düşən digər öhdəlikləri yerinə yetirməlidir.
Xüsusən də iki məsələdə Ermənistan etimad göstərilməyəcək tərəf kimi qəbul edilir. Birincisi, Ermənistan Birinci Qarabağ Müharibəsi zamanı itkin düşmüş 4 minə qədər Azərbaycan vətəndaşının taleyi ilə bağlı Bakıya heç bir məlumat verməyib. İkincisi, minalanmış ərazilərin dəqiq xəritələrini vermək istəmir. Bütün bunlar Ermənistanın etimad göstərilməyəcək tərəf olduğunu sübut edir.
- Ermənistan Baş naziri Nikol Paşinyan bəyan edib ki, Zəngəzur dəhlizində monitorinq Rusiya sərhədçilərinə verilə bilər. İndiyədək orada rusların olmasına etiraz edən Paşinyan geri çəkilirmi, bu, “monitorinq” adı altında nəzarətin Rusiyaya verilməsi kimi şərh edilə bilərmi?
- Bu, Ermənistanın 10 noyabr bəyanatının 9-cu bəndi üzrə götürdüyü öhdəlikdir. Həmin bənddə açıq şəkildə göstərilir ki, Zəngəzurdan keçəcək yolun təhlükəsizliyinə Ermənistan tərəfindən təminat verilir, maneəsiz keçidə nəzarət Rusiya Sərhəd Xidməti tərəfindən həyata keçirilir. Paşinyan 4 ildir bu məsələ üzərindən manipulyasiya edirdi, ziddiyyətli açıqlamalar verirdi. Paşinyanın bu gün dəyişən mövqeyi son aylarda İrəvan və Moskva arasında gedən müzakirələr və Rusiyadan edilən təzyiqlərlə bağlı ola bilər. Görünür, Rusiya İran və Türkiyə ilə sərhədlərdən sərhədçilərini çıxarmaqla, dəhlizə nəzarət məsələsində Ermənistanla razılaşmaq istəyir. Məncə, Rusiya üçün dəhlizə nəzarət sərhədlərə nəzarətdən daha vacibdir.
Ətraflı
Orta dəhliz Rusiyadan yan keçən bir xətdir. Buna görədə, Rusiya bu qlobal layihənin ən azı bir hissəsində nəzarəti əlı almaq istəyir, bu, ona əlavə siyasi dividendlər qazandıra bilər.
- Erməni mediası iddia edir ki, Avropa Birliyinin Ermənistandakı müşahidə missiyası Azərbaycanla sərhəddən çıxarılacaq. Anlaşmaya görə, missiyanın Ermənistanda qalma müddəti 2025-ci ilin fevralında bitəcək. Müddət artırılacaqmı, erməni mənbələrinin iddiasına inanmalıyıqmı?
- Çox vaxt Ermənistan mediasının yaydığı məlumatlar özünü doğrultmur. Bunlar daxili auditoriyaya hesablanmış mesjlar kimi qəbul olunmalıdır.
Missiyaya gəlincə, bunu “Avropa Birliyi missiyası” adlandırmaq doğru deyil. Çünki artıq bura Kanada polisləri də qoşulub. Yəni format Avropadan kənara çıxıb. ABŞ-ın İrəvandakı səfiri Kristina Quin və dövlət katibi Entoni Blinken də bəyan etmişdi ki, bu missiyada iştirakda maraqlıdırlar. Yəni bu, Avropa Birliyi yox, “NATO missiyası” adlandırılsa, daha doğru olar.
2022-ci ilin oktyabrında Praqada bu missiya yaradılarkən, müddəti iki ay müəyyən edilmişdi, sayı da 40 nəfərdən ibarət olmalıydı. Amma həmin ilin dekabrında Azərbaycana xəbər verilmədən missiyanın müddəti və sayı artırıldı, 209 nəfərə çatdırıldı. Əslində, onların fəaliyyətləri bölgədə sülhə xidmət eləmir, “binokl diplomatiyası” adlandırılan bir işlə məşğuldurlar. Bir neçə gün öncə Laçın istiqamətindən binoklla ərazilərimizə baxmaq qəbuledilməzdi. Azərbaycan bunu ciddi şəkildə qınadı. Azərbaycan Prezidenti də üç gün öncə bu məsələyə toxundu.
Missiyanın qəbuledilməz davranışları Avropa Birliyinin diqqətinə çatdırılıb. Bu missiyanın bölgədə olması tərəflər arasında etimadın yaranması və sülhə xidmət etmir. Əslində, bu, Ermənistanı revanşa həvəsləndirən missiyadır. Üstəgəl, Avropa Birliyi missiyasının hesabatları da reallığı əks etdirmir. Bunlar qızışdırıcı hesabatlar kimi qəbul olunmalıdır.
- Əgər hədəf Avropa Birliyi missiyasını NATO missiyasına çevirməkdirsə, ABŞ-ın da məqsədi bura qoşulmaqdırsa, onda İrəvanın Zəngəzur dəhlizinə nəzarəti ruslara verməsi hansı gəlişmələrə yol açacaq?
- Əlbəttə, ABŞ-ın niyyəti odur ki, Zəngəzur dəhlizinə Rusiya nəzarət eləməsin. Həmçinin ABŞ dövlət katibinin köməkçisi Ceyms Obrayen ötən il Azərbaycanın İran üzərindən paralel yol çəkməsinə də kəskin münasibət bildirmişdi. Bu, Azərbaycan tərəfindən sərt təpki, qəzəblə qarşılanmışdı. Obrayen demişdi ki, ABŞ bu varianta imkan verməyəcək, Zəngəzur dəhlizi də Ermənistanın şərtləri ilə açılmalıdır. Bu cür niyyətlər prosesi əngəlləmək cəhdi və ya oyunpozanlıq kimi qəbul edilməlidir.
Dediyim kimi, ABŞ dəhlizə nəzarətin Rusiyada olmasını istəmir. Əslində, Paşinyanın özünün dediyi kimi, apardıqları “çoxşaxəli xarici siyasət” bölgədə maraqları toqquşan dövlətlər arasında münasibətləri, paralel olaraq da, regionda vəziyyəti gərginləşdirir.
Avropa Birliyi missiyasına gəlincə, gələcəkdə bunu hərbiləşdirmək niyyətləri də ola bilər. Biz bu ehtimalı da gözardı etməli deyilik. Zəngəzur dəhlizinə nəzarət məsələsi də hələ yekun həllini tapmayıb, proses gedir. Məncə, Ermənistan, ümumən Güney Qafqazla bağlı məsələlər Rusiya-Ukrayna müharibəsinin nəticəsindən də asılı olacaq.
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev oktyabrın 17-də Bakı Olimpiya Stadionunun ərazisində COP29-a hazırlıqla bağlı görülən işlərlə tanış olub.
"Prezidentin köməkçisi Anar Ələkbərov dövlət başçısına COP29 məkanının tədbirə hazırlıq vəziyyətinə gətirilməsi barədə məruzə.
etdi.
Qeyd edildi ki, ərazidə icra edilən tikinti-quraşdırma işləri yekun tamamlanma mərhələsindədir. Hazırlıq işlərinin sürətlə davam etdiyi nəzərə alınaraq tədbir məkanının BMT-nin İqlim Dəyişmələri üzrə Çərçivə Konvensiyasına (UNFCCC) tələb olunan tarixdə təhvil verilməsi planlaşdırılır.
Prezident İlham Əliyevə COP29 konfransının ilk günlərində baş tutacaq Dünya Liderlərinin İqlim Fəaliyyəti Sammitinin təşkili istiqamətində atılan addımlar və icra olunan işlərlə bağlı da geniş məlumat verildi.
Dövlət başçısı ərazidə yaradılmış infrastruktur və qurğular, informasiya texnologiyaları və təhlükəsizliyi sahəsində icra olunan tədbirlər, COP29 məkanının enerji ehtiyaclarının yaşıl enerji mənbələrindən qarşılanması üçün tətbiq edilən həllər, iştirakçıların qeydiyyat prosesi və digər sahələrdə görülən işlərlə yaxından tanış oldu.
Azərbaycan Prezidentinə COP29 Yaşıl Zonada görülən işlər barədə də geniş məruzə edildi.
Dövlətimizin başçısı Media Mərkəzinə də baxdı. Burada konfrans çərçivəsində media nümayəndələrinin səmərəli işinin təşkili üçün hərtərəfli şərait yaradılır. Bildirildi ki, konfransın işıqlandırılması üçün bu günə qədər ən nüfuzlu qlobal media qurumları da daxil olmaqla çox sayda media nümayəndəsi akkreditasiyadan keçib.
Prezident İlham Əliyev görüləcək işlərlə bağlı tapşırıq və göstərişlərini verdi.
***
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev oktyabrın 17-də Bakı Olimpiya Stadionunun ərazisində COP29-a hazırlıqla bağlı görülən işlərlə tanış olub.
Məlumatı Prezidentin Mətbuat Xidməti yayıb.
“3+3” formatında görüş Ermənistanla Azərbaycan arasında sülh müqaviləsinin imzalanması üçün müqəddimə ola bilər.Axar.az xəbər verir ki, bu sözləri türkoloq Mger Abramyan “Sputnik Ermənistan”a müsahibəsində deyib.
Onun sözlərinə görə, “3+3” platformasında sülh müqaviləsi layihəsinin hələ razılaşdırılmamış məqamları müzakirə oluna bilər ki, bu da yekun sənədin imzalanmasını yaxınlaşdırar:
“Türkiyə və Azərbaycan çox güman ki, birgə hərəkət edəcək və Ermənistan rəhbərliyi və XİN isə müəyyən razılığa gələ bilər. Sonra daha bir görüş olacaq, orada bu müqavilə kağız üzərində təsbit ediləcək”.
Abramyanın fikrincə, əgər əvvəllər Azərbaycan sülh sazişində tələsirdisə, indi Ermənistan tələsir və rəsmi Bakının təkid etdiyi bütün şərtləri və məqamları qəbul etməyə hazır kimi görünür. Bu, ilk növbədə Azərbaycana, sonra isə Türkiyəyə sərfəlidir:
“Rusiya Ukrayna böhranı ilə məşğul olduğu, Qərb Ermənistanla Azərbaycan arasında “sülh göyərçini” roluna can atdığı bir vaxtda Türkiyənin regionda öz mövqelərini möhkəmləndirməsi üçün çox əlverişli şərait yaradılır, İran isə öz sərhədlərini qorumağa və Zəngəzur vasitəsilə dəhliz yaradılmasının qarşısını almağa çalışır. Türkiyə bölgəyə müharibə ilə “girdi”, sonra yumşaq gücə keçdi”.
Qeyd edək ki, “3+3” formatında görüş 18 oktyabrda İstanbulda keçiriləcək.