Antiterror tədbirlərindən sonra Xankəndiyə doğru – suverenliyimizin tam bərpası istiqamətində addım-addım yaxınlaşdığımız fonunda açıq qalan suallar var:

- 44 günlük müharibədən sonra Bakının Xankəndiyə irəliləməsinin qarşısını alan Rusiya niyə neytral mövqe sərgilədi, hətta antiterror tədbirlərini açıq şəkildə dəstəklədi?

- Üç il sonra geri çəkilən Moskvanın planı nədir, arxa fonda görə bilmədiyimiz oyun varmı?

Bu suallar müzakirələrə səbəb olur və 24 saatlıq məcburetmə tədbirlərinə dair şübhələrə yol açır.

Və müəyyən versiyaları da ön plana çıxarır, hərçənd, bu versiyaların güclü tərəfləri ilə müqayisədə zəif tərəfləri daha çoxdur.

Birinci versiya: Rusiya Bakıya irəliləmək şəraiti yaradır, əvəzində 2025-ci ildən sonra da Qarabağda qalmağa nail olur;

Üç amil bu ehtimalı zəiflədir:

1. Bunun üçün nəzarət traektoriyasının bu qədər daralmasına razı olmaz;
2. Erməni əhalisinin Ermənistana köçməsinin qarşısını alar;
3. Separatçıların mövcudluğunu hansısa formada saxlamağa, eyni zamanda, lazım olanda “müqavimət” göstərə bilmələri üçün silahlı dəstələri müəyyən qədər də olsa qorumağa çalışar;

İkinsi versiya: nəzarət traektoriyasını daraltsa da, əvəzində sülhməramlıların mandatını rəsmiləşdirir və uzun müddətə qalır;

Sülhməramlıların bölgədə qalma müddəti 10 noyabr anlaşmasında təsbit olunub və qeyd olunur ki, “sülhməramlı kontingentinin qalma müddəti 5 ildir və müddətin bitməsinə 6 ay qalmış hazırkı müddəanın tətbiqinə xitam verilməsi niyyəti ilə bağlı tərəflərdən (Azərbaycan və Ermənistan) hər hansı biri çıxış etməzsə, müddət avtomatik olaraq növbəti 5 ilə uzadılır”.

Antiterror əməliyyatında sonra Qarabağda yeni vəziyyət yaranıb və 10 noyabr razılaşmasının bu bəndi qüvvədən düşmüş hesab edilə bilər. Çünki tərəflərdən birinin – Ermənistanın artıq prosesdə iştirakı yoxdur. Bu halda sülhməramlıların bölgədə qalması və mandat məsələsi Bakı və Moskva arasında həll ediləcək. Ki, bu Rusiyanın sülhməramlıların saxlanılması məqsədilə Ermənistan üzərindən manevr imkanlarını sıradan çıxarır, eyni zamanda, Bakının qərarvermə gücünü artırır. Moskva istəyinə nail olmaq üçün Bakıya təzyiq edə bilər, hərçənd, Qarabağ məsələsində güc balansı ikinin birədir: Moskva Bakı-Ankara qarşısında təkdir və Ankara Bakıya təzyiqin önündə qalxan rolunu oynayır, Türkiyə də sülhməramlıların 2025-ci ildən sonra bölgədə qalmamasına dair mövqeyini Ərdoğan səviyyəsində elan edib;

Üçüncüsü, Rusiya nəzarət traektoriyasını Xankəndiyə qədər daraldır və Azərbaycan ərazisində hərbi bazasının olmasını istəyir;

- Rəsmi Bakı ölkə ərazisində digər ölkənin hərbi bazasının olması fikrini yaxın buraxmır, xüsusilə çoxvektorlu siyasi xətti bunu qeyri-məqbul edir;

- Azərbaycanın əsas və rəsmi müttəfiqi Türkiyədir, əgər ölkə ərazisində hərbi bazanın olması zərurəti qaçılmaz olarsa, bu Türkiyənin bazası ola bilər;

- Rusiyanın Azərbaycanda hərbi baza istəyinə qarşı təkcə Bakı yox, Ankara da qarşı çıxar;

Bu versiyaların qeyri-reallığı Bakının Qarabağda suverenliyini tam bərpası istiqamətində irəliləmək əvəzinə Moskva qarşısında hansısa öhdəlik götürməsi ehtimalını olduqca azaldır. Lakin Rusiyanın mövqeyində radikal dəyişiklik səbəbsiz deyil, Moskvanın öz istəklərinin olduğu da məlumdur.

Moskva Bakıya niyə mane olmadı, rusların planı nə ola bilər?

Baş verənləri bu suala cavab axtarışı üzərindən anlamağa çalışmalıyıq.

Qarabağ məsələsi 30 il ərzində Rusiya üçün Cənubi Qafqazda Azərbaycan və Ermənistanı öz orbitində saxlamaq üçün plasdarm rolunu oynayıb. 44 günlük müharibədə bu kart böyük ölçüdə zəiflədi, amma sıradan çıxmadı. Sülhməramlı kontingentini bölgəyə gətirməyə nail olan Rusiya həm bu kartı əlində saxlayır, həm də Bakı-İrvan xəttində vasitəçilik üzərindən təsir imkanlarını qoruyurdu. Ötən ilin sentyabr döyüşlərindən sonra situasiyanı dəyişdi.

- Praqa görüşündə Ermənistan Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanıdı və sonrakı proses bu faktor üzərində quruldu;

- İrəvan bununla Qarabağ məsələsində arxa planda qalmaqla problemi Bakı-Moskva xəttinə köçürmək gedişi etdi;

- Qarabağda qondarma “status”, “müqəddəratını təyin etmə” planlarını “erməni əhalisinin hüquq və təhlükəsizliyinin qorunması” mərhələsinə qədər aşağı saldı;

- Baş verənlərə görə bütün məsuliyyətin sülhməramlıların – Moskvanın üzərində qalması vəziyyəti yaratdı;

- Və Qarabağdan imtina etməklə Rusiyanın bu kart üzərindən Ermənistana təsir imkanını zəiflətdi, Moskvanın orbitindən uzaqlaşmaq, Qərbə yaxınlaşmaq xətti tutdu: Avropa İttifaqı missiyanın bölgəyə gətirilməsi, ABŞ-la hərbi təlimlərin keçirilməsi və s. bunun əyani nümunələridir;

Bu vəziyyətdə Qarabağın Rusiya üçün bölgədə təsir imkanlarını saxlamaq rolu azaldı. 44 günlük müharibədən sonrakı vəziyyəti saxlamaq – separatçıları və silahlı dəstələri qorumaq Moskva üçün qazancdan çox, risklər vəd edir:

Birincisi, Qarabağda qalmaq yalnız Azərbaycana təsir imkanını saxlamaq deməkdir;

İkincisi, məsələnin Bakı-Moskva xəttindəki problemə çevrilməsi Rusiyanın təkcə Azərbaycanla yox, Türkiyə ilə də münasibətlərində gərginlik yaradır, xüsusilə Ukrayna müharibəsindən sonra bunda maraqlı deyil;

Üçüncüsü, Moskva Qarabağda ermənilər üçün Bakı ilə üz-üzə gəldiyi vaxt Ermənistan Rusiyanın orbitindən uzaqlaşır, Qərbə yaxınlaşır, həm də ikili oynayırdı: həm Qarabağ məsələsinə görə anti-Rusiya kampaniyasını körükləyir, həm də bu məsələni Qərb ölkələrinin bölgəyə müdaxiləsi üçün zəminə çevirirdi, “erməni əhalisinin qorunması üçün beynəlxalq mexanizm” buna hesablanıb;

Beləliklə, Qarabağın ruslar üçün bölgədə plasdarm rolundan daha çox, problemə çevrildiyi ortadadır, xüsusilə Ermənistanın məsələni Moskvanın üzərinə yükləməsi və siyasi oriyentasiyasını dəyişməsi fonunda. Görünür, Moskvada separatçıları qorumağn uzun perspektivli qazanc olmadığını anladılar: bununla yalnız Bakıya təsir rıçağını saxlayırlar ki, bu uzun müddət mümkün olmayacaq və təkcə Bakı ilə yox, Ankara ilə da üz-üzə gələcək; buna paralel olaraq, İrəvanın orbitdən uzaqlaşamaq imkanı genişlənir və bu perspektiv Cənubi Qafqazda güc-təsir balansını rusların əleyhinə dəyişdirir;

Rusiyaya təkcə Azərbaycana təsir edə biləcəyi Qarabağ yox, Azərbaycan və Ermənistan arasında “hakim” rolunu saxlamaq, Cənubi Qafqazda maraqlarına yaranmış riskləri aradan qaldırmaq lazımdır. Və bu imkanları bir neçə kontekstdə təsnif etmək olar.

a) Bakı və İrəvan arasında sülh müqaviləsinə vasitəçilik etmək: Ermənistan sülh müqaviləsində “Qarabağdakı erməni əhalisinin müdafiəsi” məsələsini problem olaraq irəli sürür və qeyd etdiyimiz kimi, bundan həm anti-Rusiya kampaniyası üçün istifadə edir, həm də Qərb ölkələrinin bölgəyə girişinə qapı açır; separatçıların təslim olması ilə bu kart İrəvanın, həm də bu məsələ ilə bölgəyə müdaxilə edən tərəflərin əlindən çıxır və qarşıdakı dövrdə Moskva sülh müqaviləsinin onun vasitəçiliyi ilə imzalanmasına çalışacaq;

b) Qarabağdakı ermənilərə görə onu ittiham edən Paşinyan hakimiyyətini təzyiq altında buraxdı: separatçıların təslim olmasından sonra İrəvanda baş verənlər bunu təsdiq edir və Moskvanın bu amildən sonrakı müddətdə də Ermənistanda daxili siyasi atmosferi idarə etmək üçün istifadə edəcəyi bəllidir;

Burada bir məqam xüsusilə diqqət çəkir – Rusiya 10 noyabr razılaşmasına əsasən erməni silahlı dəstələrini bölgədən çıxara bilərdi, lakin bunu niyə Bakının öhdəsinə buraxdı?

- Silahsızlaşdırmanı ruslar etsəydi, bu gün Paşinyan hakimiyyətinə qarşı olan ittihamlar Moskvaya qarşı yönələcəkdi və rəsmi İrəvan bundan geniş şəkildə istifadə edəcəkdi;

- Erməni silahlı qruplaşmalar arasında tabe olmayanlar olacaqdı və bu, Rusiyanın imicini təkcə ermənilər qarşısında yox, Azərbaycan qarşısında da zədələyəcəkdi;

c) Rusiya üçün həm Azərbaycan və Ermənistan arasında uzun müddətli “hakim” mövqeyini, həm də bölgədə təsir imkanlarını saxlamaq üçün sülh müqaviləsinin imzalanması və kommunikasiyaların açılması vacibdir:

- Zəngəzur dəhlizi: təhlükəsizliyini rus hərbçilərinin təmin edəcəyi bu dəhliz Moskva üçün bölgədə uzunmüddətli perspektivdə plasdarm rolunu oynaya, həm də Avrasiyanın bu kommunikasiyalara birləşəcək nəqliyyat şəbəkəsində paya sahib olmaq imkanı qazandıra bilər; istisna deyil ki, Azərbaycan-Ermənistan sülh sazişində Zəngəzur dəhlizi məsələsi hər iki tərəfin uzlaşa biləcəyi nöqtələr üzərindən qurulacaq, bu, Ermənistanın “suverenlik” iddiasının nəzərə alınması ilə asanlaşdırılmış keçid də ola bilər;

- Ermənistana alternativ quru yolunun əldə edilməsi: Gürcüstan marşrutunda iki çətinlik var, siyasi baxımdan, ABŞ-ın Tbilisiyə təsir imkanı bu marşrutu riskli edir, iqtisadi baxımdan, qış aylarında bu yolun işlək qabiliyyəti böyük miqyasda aşağı düşür; alternativ marşrut Qazax-İcevan yolunun olması mümkündür, lakin bunun üçün sülh sazişinin imzalanması və kommunikasiyanın açılması lazımdır;

ç) Cənubi Qafqaza qeyri-regional ölkələrin girişinin qarşısını almaq planı: Moskva bölgədəki vəziyyəti 44 günlük müharibədən sonrakı, Ukrayna müharibəsindən əvvəlki vəziyyətə qaytarmaq niyyətindədir; Türkiyə və Rusiya əsas oyunçu olur, İranın maraqları nəzərə alınır, Azərbaycan, Ermənistan və Gürcüstanın iştirakı ilə 3+3 formatı inkişaf etdirilir;

Ukraynada müharibənin getdiyi vaxt Moskvaya “axilles dabanı” olan Cənubi Qafqaza kənar müdaxiləni zəiflətmək, təsir imkanlarını saxlamaq lazımdır. Və belə görünür ki, Rusiya regionu itirməmək, yaxud regionda güc balansının əleyhinə dəyişməməsi üçün Qarabağı plasdarm olaraq görməkdən imtina etdi.

(Burada məsələnin qlobal proseslərlə də bağlantısı var: Hindistanda keçirilən G-20 zirvəsində Türkiyə və Rusiyanın kənarda qaldığı İMEC layihəsi qəbul olundu, bu layihənin reallaşma perspektivi nə qədər zəif olsa da siyasi qərarın verilməsi risklər vəd edir və istisna deyil ki, bu, Orta Dəhlizin önündə hələ də qalan Qarabağ “ocağı”nın dərhal söndürülməsini, Cənubi Qafqazda sabitliyin qurulmasını qaçılmaz etdi. Bu, Türkiyə və Azərbaycanla yanaşı, Rusiya üçün də vacibdir, həm Zəngəzur dəhlizində yer almaq, həm Cənubi Qafqaza kənar oyunçuların müdaxiləsinin qarşısını almaq, həm də bölgədə təsir imkanlarını saxlamaq baxımından. Bu haqda ayrı yazmaq istəyirəm).

Və bütün bunların fonunda bir sual aktual olaraq qalır: Xankəndinin taleyi necə olacaq, ruslar şəhəri “Donbasa” çevirə bilərmi?

Xankəndinin rusların nəzarətində “separatçı bölgə” olaraq qalması həm hərbi, həm siyasi, həm logistika, həm iqtisadi baxımından praktiki olaraq mümkün deyil: bunu xəritəyə baxdıqda əyani şəkildə görmək olar;

Artıq Xankəndində qalacaq azsaylı erməninin Azərbaycan vətəndaşlığında, Azərbaycan qanunları ilə yaşamaqdan başqa alternativinin olmadığı aydın görünür. Bunu Rusiya da qəbul edib, sülhməramlıların 2025-ci ilə qədər orada qalması isə bizim üçün Ermənistanın “beynəlxalq mexanizmlər” iddiasının önünü almaq üçün lazımlı görünür. Hərçənd, bölgədəki proseslər rusların daha tez çıxmasını da istisna etmir.

Twitter

Azərbaycanın Qarabağ bölgəsini tərk edən erməni əsilli sakinlərin sayı 2906-a çatıb.
Bu barədə Ermənistan Nazirlər Kabineti məlumat yayıb.

Qeyd olunub ki, insanların bütün gecəboyu keçidi baş tutub.

Saat 06:00-a olan məlumata görə, Qarabağın 2906 sakini Ermənistana daxil olub.

Xatırladaq ki, erməni əsilli şəxslərin Ermənistana sərbəst keçidi üçün şərait yaradılır.

Onlar özləri könüllü olaraq həm avtobuslarla, həm də şəxsi avtomobilləri ilə Qarabağı tərk edib Ermənistana gedirlər.

Twitter

2023-cü il sentyabrın 21-də Yevlax şəhərində Azərbaycan Respublikasının Qarabağ bölgəsində yaşayan erməni sakinlərin nümayəndələri ilə keçirilmiş görüşdə müzakirə edilən məsələlərin həlli istiqamətində təxirəsalınmaz işlər davam etdirilir.

Bu barədə Azərbaycan Prezidentinin Administrasiyası məlumat yayıb.

Qeyd edək ki, hələ 2021-ci ildə "Azərenerji" tərəfindən tikilən və Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin iştirakı ilə istifadəyə verilən "Şuşa" yarımstansiyasında Xankəndi üçün ehtiyat yuvalar quraşdırılmışdı. 2023-cü il sentyabrın 19-dan etibarən "Azərenerji" tərəfindən "Şuşa" yarımstansiyası yaxınlığında əlavə 110 kV-luq yüksək gərginlikli dayaqların quraşdırılmasına və Xankəndi xətti ilə əlaqələndirilməsi işinə başlanılıb. Aparılan işlər nəticəsində artıq proses yekunlaşıb. Paralel olaraq "Azərenerji" və "Azərişıq" əməkdaşları ötürücü və paylayıcı şəbəkəni, mühafizə sistemlərini təftiş etdikdən sonra xəttə gərginlik verilib. Artıq Xankəndidə Azərbaycan işığı yanır.

Twitter

Paşinyan hakimiyyətinin son davranışları Kremli Ermənistan problemini daha fərqli plan üzrə həll etmək barədə düşünmək məcburiyyətində buraxıb... Kremldə hesab edirlər ki, Ermənistan Rusiya siyasi sisteminin icad etdiyi dövlət olduğundan, onun gələcək taleyini müəyyən etmək hüququna da sahibdirlər...
Cənubi Qafqaz tarixin təkrar olunduğu örnəkləri qabarıq şəkildə nümayiş etdirən bir regiondur. Bütün dünya bu regionda baş verənlərdən mütləq lazımi nəticələr çıxartmalıdır. Ermənistanın hazırda üzləşdiyi situasiya ən önəmli tarixi örnəkdir.

Məsələ ondadır ki, 30 il əvvəl - keçmiş SSRI-nin dağıldığı və sovet respublikalarının yenicə müstəqillik qazandığı dövrdə Ermənistan Rusiyanın dəstəyi ilə Azərbaycan ərazilərini işğal edirdi. Həmin dövrdə Azərbaycanda hökm sürən hakimiyyət uğrunda mübarizə və ölkədaxili xaos Rusiyanın himayə etdiyi Ermənistanın işğalçılıq planlarının reallaşdırılmasını asanlaşdırırdı. Və nəticədə Ermənistan Azərbaycanın 20 faiz ərazilərini 30 ilə yaxın bir müddətdə işğal altında saxlamağa nail olmuşdu.

İndisə tarix eynilə təkrar olunur. Sadəcə, rollar, situasiya və proses tamamilə fərqlidir. Yəni, bu dəfə ötən müddət ərzində Azərbaycan güclənib, işğal altında olan ərazilərini azad edir. Bunun nəticəsində isə Ermənistanda hakimiyyət uğrunda mübarizə ölkədaxili xaosa yol açıb. Rəsmi İrəvanın Kremllə münasibətləri korlanıb, Rusiya daha Ermənistana əvvəlki dəstəyi həm verə bilmir, həm də vermək istəmir.

Ona görə də, indi Ermənistan Azərbaycanın "dəmir yumruğu" qarşısında təklənib və aciz duruma düşüb. Ermənistanın beynəlxalq himayədarları da artıq Ermənistanı əvvəlki kimi müdafiə edə bilmirlər. Azərbaycanın beynəlxalq məkanda güclənən nüfuzu və Qərb ölkələri üçün artan əhəmiyyəti Ermənistanı ənənəvi dəstəkdən məhrum buraxır.

Nəticədə heç bir dövlətçilik ənənəsi və siyasi-diplomatik şüuru olmayan Ermənistan rəsmi idarəçilik mexanizmlərini də itirməyə başlayıb. Daha doğrusu, Ermənistanda ümumiyyətlə, belə mexanizmlərin, siyasi idarəçilik sisteminin olmadığı Azərbaycanın "dəmir yumruq" zərbəsi sayəsində qabarıq şəkildə ortaya çıxmaqdadır. Və bu reallıq BMT Təhlükəsizlik Şurasında keçirilən son müzakirələrdə də Ermənistanı beynəlxalq məkanda rəzil duruma saldı.

Birincisi, Ermənistan və onun əsas beynəlxalq himayədarı Fransa BMT Təhlükəsizlik Şurasında keçirilən "Qarabağ müzakirələri"ni böyük fərqlə uduzdular. Bu qurum Azərbaycana qarşı heç sənəd qəbul etmədi, irad bildirmədi. Yəni, rəsmi Bakı Ermənistan və Fransa üzərində növbəti parlaq siyasi-diplomatik qələbəsini qazandı.

Digər tərəfdən, Azərbaycan diplomatiyası Ermənistanı BMT Təhlükəsizlik Şurasında yalançı və iftiraçı tərəf durumuna da salıb, biabır etdi. Belə ki, Ermənistanın xarici işlər naziri Ararat Mirzoyan Azərbaycan ordusunun Qarabağda lokal antiterror tədbirləri nəticəsində mülki əhalinin çoxlu sayda itkilər verdiyini iddia etdi.

Azərbaycanın xarici işlər naziri Ceyhun Bayramov isə erməni nazirin yalan danışdığını, Azərbaycana iftira atdığını elə Ermənistan baş naziri Nikol Paşinyanın açıqlamasına istinad etməklə, sübuta yetirdi. Çünki erməni baş nazir Azərbaycan ordusunun mülki əhalini hədəf alması barədə iddiaların dezinformasiya olduğunu rəsmən bəyan etmişdi.

Belə anlaşılır ki, Ermənistanın xarici işlər nazirinin bu ölkənin hökumət başçısının açıqlamalarından ya xəbəri yoxdur. Ya da Ermənistan dövlətində siyasi sistem çöküb və koordinasiya itib. Yəni, indi rəsmi İrəvan Qarabağ və bölgədə yaşayan erməni azlığı barədə düşünmək əvəzinə məhz Ermənistan dövlətçiliyin gələcək taleyi haqda düşünməlidir.

Məsələ ondadır ki, Ermənistan dövlətinin gələcək taleyinə qarşı ciddi təhlükələr mövcuddur. Üstəlik, bu təhlükə Azərbaycan və Türkiyə tərəfindən törədilmir. Əksinə, hazırda rəsmi İrəvanın Qərbə yaxınlaşmaq cəhdləri Ermənistanı məhz onun hərbi müttəfiqi olan Rusiyanın açıq hədəfinə çevirib. Və bunu baş nazir Nikol Paşinyan da birmənalı şəkildə bəyan etməkdədir.

Maraqlıdır ki, son açıqlamasında erməni baş nazir Ermənistanın müttəfiqlərinin bu ölkənin müstəqil dövlət kimi mövcudluğunun mümkün olmadığını sübuta yetirməyə çalışdıqlarını bildirib: "Ermənistan öz müttəfiqlərinə heç vaxt xəyanət etməyib. Ancaq indiki situasiya Ermənistanın uzun illər ümid bəslədiyi müttəfiqlərin erməni xalqının müstəqil mövcudluğunun mümkünsüzlüyünü qabartmaqla məşğul olduğunu göstərir".

Erməni baş nazirin bu açıqlaması Rusiya siyasi dairələrində və mətbuatında kəskin reaksiya doğurub. Rusiya mətbuatı bu açıqlamanı rəsmi İrəvanın Ermənistana müharibə elan etməsi kimi xarakterizə edib. Rusiya siyasi dairələrində isə baş nazir Nikol Paşinyanın Rusiya əleyhinə bu açıqlaması rəsmi İrəvanın Kremllə bütün "körpələri yandırmaq" və münasibətləri kəsmək cəhdi kimi dəyərləndirilir. Və Ermənistanın KTMT-nı tərk etməsinin ən yaxın vaxtlarda atılacaq yolverilməz addım hesab olunur.

Maraqlıdır ki, Kremlə yaxın siyasi dairələr Ermənistanın KTMT-dan çıxmaq cəhdlərinə paralel olaraq, bu ölkədə olan Rusiya hərbi bazalarının NATO dövlətlərinə bağlı silahlı qüvvələrlə əvəzlənməsi variantının da artıq işə salındığına əmindirlər. Onların fikrincə, Kremlin belə uğursuz situasiya ilə üzləşməsində onilliklər boyu Azərbaycanı ittiham edib, Ermənistana lobbiçilik xidməti göstərənlərin də xüsusi günahı var. Çünki onların Azərbaycana qarşı fəaliyyəti dövründə Ermənistanda sadəcə, Rusiya əleyhinə əhval-ruhiyyə güclənib, Paşinyan hakimiyyətinin dayaqları möhkəmlənib. Yəni, Kremlin erməni propoqandası əslində, iflasa uğrayıb və Rusiyaya qarşı bumerang effekti verir.

Ona görə də, indi Kremldə Ermənistanla bağlı təxirəsalınmaz addımların atılması vacib hesab olunur. Hər halda, Ermənistanın böyük sürətlə Rusiyadan uzaqlaşıb, ABŞ və Qərbin təsir zonasına çevrilməkdə olduğu açıq şəkildə etiraf edilir. Hələlik Kremlin Ermənistanda dövlət çevrilişi metodu ilə vəziyyəti xilas etmək şansına ümidləri tam itirməyiblər. Və bu istiqamətdə müəyyən planların işə salındığı, Rusiyanın Ermənistandakı "5-ci kalon"unun hərəkətə gətirildiyi də inkaredilməz reallıqdır.

Ancaq hələlik Kremlin dövlət çevrilişi variantı üzrə böyük uğurlar qazana biləcəyini düşünmək üçün də elə bir ciddi səbəb müşahidə olunmur. Çünki Paşinyan hakimiyyəti hələlik Rusiyaya bağlı revanşist siyasi qüvvələrə qarşı müqavimət göstərib, duruş gətirməyi bacarır. Belə vəziyyət isə Kremlin Ermənistanda Rusiyaya bağlı siyasi qüvvələri yenidən hakimiyyətə gətirmək planlarının iflasa uğrama ehtimallına inandırıcı görüntülər verir.

Rusiyanın son davranışları Kremlin Ermənistan problemini daha fərqli plan üzrə həll etmək barədə düşündüyünü də göstərir. Kremldə hesab edirlər ki, Ermənistan Rusiya siyasi sisteminin icad etdiyi dövlət olduğundan onun gələcək taleyini müəyyən etmək hüququna sahibdirlər. Bəzi məlumatlara görə, Paşinyan hakimiyyətinin devrilməsi mümkün olmazsa, onda Ermənistan dövlətinin ümumiyyətlə, demontaj edilməsi ssenarisi işə salına bilər. Baş nazir Nikol Paşinyanın son açıqlaması rəsmi İrəvanın da bu ssenarinin mövcudluğundan xəbərdar olduğunu göstərir.

Digər tərəfdən, Kreml də demontaj ssenarisinin işə salına biləcəyini qətiyyən göstərmir. Rusiya Dövlət Dumasının deputatı Yevgeni Fedorovun “Ermənistan mövcudluğunu itirəcək" deməsi də erməni toplumuna son dolayısı xəbərdarlıq mesajı kimi görünür. Çünki rus deputat "Rusiya Ermənistan ərazisinə nəzarəti bərpa edəcək. Orada qubernatorluq olacaq” deməklə, Kremlin yekun hədəfini bəyan edib. Yəni, belə anlaşılır ki, Paşinyan hakimiyyəti devrilməzsə, Rusiya demontaj planını işə salaraq, Ermənistan dövlətini ümumiyyətlə, ləğv etmək niyyətindədir.(Yeni Müsavat)

Twitter

Azərbaycan silahlarını təslim edən Qarabağdakı erməni döyüşçülərə amnistiya nəzərdə tutur.

Modern.az xəbər verir ki, bunu Azərbaycan Prezidentinin köməkçisi Hikmət Hacıyev "Reuters"ə deyib.

O, hətta keçmiş döyüşçülərə də bunun tətbiq edilməsinin mümkünlüyünü ifadə edib.

“Hazırda biz görürük ki, bəzi ayrı-ayrı ordu qrupları və zabitlər bizimlə razılaşmayacaqlarını və müqaviməti davam etdirəcəklərini açıq şəkildə bəyan ediblər", - Hikmət Hacıyev deyib.

O, Qarabağ ermənilərinin humanitar yardım istədiklərini və bölgəyə çatdırıldığını bildirib. O qeyd edib ki, Azərbaycan Qarabağ ermənilərinin sülh yolu ilə reinteqrasiyasını istəyir.

Xatırladaq ki, bu gün müxtəlif ərzaq məhsulları və gigiyenik vasitələr olan 20 tonluq 2 yük avtomobili və 2 çörək dolu avtomobil Ağdam rayonundan yola salınıb.

Twitter

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev sentyabrın 22-də Dünya Bankının Cənubi Qafqaz üzrə regional direktoru xanım Roland Praysı qəbul edib.

Dövlət başçısı Dünya Bankının Azərbaycan iqtisadiyyatının modernləşdirilməsinə və şaxələndirilməsinə verdiyi dəstəyə görə minnətdarlığını bildirib. Ötən illər ərzində əməkdaşlığın yüksək səviyyədə olduğunu deyən Prezident İlham Əliyev gələcək konkret istiqamətlərin və layihələrin müəyyənləşdirilməsinin önəmini vurğulayıb. Dövlət başçısı ölkəmizin uzun illər xarici borcun azaldılması istiqamətində səylər göstərdiyini və artıq bu məqsədə nail olunduğunu qeyd edib.

Azərbaycanla artıq 30 ildir əməkdaşlığın həyata keçirilməsindən məmnunluğunu bildirən Dünya Bankının Cənubi Qafqaz üzrə regional direktoru deyib ki, bu gün Azərbaycan əhəmiyyətli inkişafa nail olub və yüksək nəticələr əldə edib. Qonaq bu inkişaf yolunda ölkəmizlə tərəfdaş olmaqdan məmnunluğunu ifadə edib.

Görüşdə Dünya Bankının Azərbaycanda mövcud fəaliyyət istiqamətləri, ölkəmizin qarşısında duran və “Azərbaycan 2030: sosial-iqtisadi inkişafa dair Milli Prioritetlərə” uyğun olan yeni istiqamətlər və layihələr barədə müzakirələr aparılıb.

Qeyd edildi ki, Azərbaycan ilə Dünya Bankı arasında əsas əməkdaşlıq sahələri bərpaolunan enerji, yaşıl iqtisadiyyat və şəhərlər, nəqliyyat əlaqələndirməsi, kənd təsərrüfatı və irriqasiya sahələrində həyata keçirilən layihələrlə bağlıdır.

Twitter

“BMT Təhlükəsizlik Şurasının sentyabrın 21-də keçirilmiş iclası Ermənistanın və onun bəzi havadarlarının beynəlxalq hüquqa zidd, ikiüzlü və Azərbaycanofob siyasətlərinin iç üzünü göstərib”.

Bu barədə Qərbi Azərbaycan İcmasının yaydığı açıqlamada bildirilib.

Qeyd olunub ki. Azərbaycanın öz ərazisində apardığı antiterror tədbirləri ilə bağlı Ermənistanın və Fransanın BMT Təhlükəsizlik Şurasının iclasını çağırmaları onların beynəlxalq hüququn norma və prinsiplərinə, ilk növbədə isə dövlətlərin ərazi bütövlüyü, suverenliyi və daxili işlərinə qarışmama prinsiplərinə ziddir:

“Ermənistanın baş nazirinin Azərbaycanın öz ərazisində apardığı tədbirlərə müdaxilə etməyəcəyini bəyan etməsi ilə məsələnin beynəlxalq təhlükəsizlik aspekti və bununla da BMT Təhlükəsizlik Şurasının bu mövzuda iclas keçirməsinin nəzəri əsasları belə aradan qalxmışdı. Ermənistanın baş nazirinin sözügedən antiterror tədbirlərinin Qarabağda yaşayan ermənilərin həyatı üçün təhlükə törətmədiyini və mülki əhali arasında kütləvi tələfat barədə iddiaların əsassız olduğunu bildirməsi fonunda bu ölkənin xarici işlər nazirinin BMT Təhlükəsizlik Şurasında Qarabağda mülkilərə qarşı guya təhdidlərin olmasını iddia etməsi bu dövlətin siyasətində səbatsızlığı və ikiüzlülüyü bir daha nümayiş etdirir. Almaniya, Fransa və Avropa İttifaqının iclasda və ondan əvvəl nümayiş etdirdikləri mövqe bu qüvvələrin bir tərəfdən regionda davamlı sülhün bərqərar olması perspektivinin yaxınlaşmasından narahat olduqlarını, digər tərəfdən isə onların Azərbaycana və azərbaycanlılara qarşı dini və etnik nifrət əsasında ayrı-seçkilik etdiklərini göstərir”.

“Biz Ermənistanın və onun havadarlarının insan hüquqları və beynəlxalq humanitar hüquq məsələsində nümayiş etdirdikləri riyakar və destruktiv yanaşmanı sərt şəkildə qınayırıq. Xatırlatmaq istərdik ki, hazırda Qarabağın erməni sakinlərinin dinc reinteqrasiyasına başlamış Azərbaycanı “etnik təmizləmə” niyyətində ittiham edənlər, Ermənistanın bir milyondan artıq azərbaycanlını öz yurdundan qovmasına, onminlərlə mülki azərbaycanlını qətliama məruz qoymasına, Azərbaycanın minə yaxın şəhər və kəndini dağıtmasına, Azərbaycan ərazilərini minalarla çirkləndirərək məcburi köçkünlərin qayıtmasını əngəlləməsinə rəhmsizcəsinə göz yumurlar. Bu gün Ermənistanda bir nəfər də olsun azərbaycanlı qalmayıb. Tələm-tələsik leksikona “öz vətənində təhlükəsiz şəkildə və ləyaqətlə yaşamaq” ifadəsini gətirən Avropa İttifaqı, Almaniya və Fransa nədənsə Ermənistandan qovulmuş azərbaycanlıların öz vətənlərinə təhlükəsiz şəkildə və ləyaqətlə qayıtmağa dair hüququnu görməzdən gəlirlər. Bu qüvvələr öz ərazisindən qovduğu azərbaycanlıları evlərinə qayıtmasına imkan yaratmaqdan imtina edən və mina xəritələrini verməkdən boyun qaçırmaqla məcburi köçkünlərin işğaldan azad edilmiş Azərbaycan ərazilərinə qayıtmasını əngəlləyən Ermənistanı dəstəkləməklə faktiki olaraq onun bu əməllərinə şərik olublar.

Biz Avropa İttifaqından və bu təşkilatın siyasətinə yön verən əsas dövlətlər olan, tarixləri faşizm, Holokost, soyqırımı, müstəmləkəçilik, o cümlədən, Əlcəzairdə və Namibiyada tayfaların kütləvi şəkildə qırılması kimi utancdoğuran səhifələrlə dolu olan Almaniyandan və Fransadan Azərbaycana qarşı etnik və dini zəmində qərəzi dayandırmağı, Ermənistan və Azərbaycan arasında sülhə və iki xalq arasında barışığa maneə olmamağı tələb edirik. Biz Ermənistan hökumətini Azərbaycanın suverenliyi və ərazi bütövlüyünə təkcə sözdə deyil, əməldə də hörmət etməyə, başqa dairələrin əlində alət olmaq kimi zərərli vərdişindən əl çəkməyə, qovulmuş azərbaycanlıların Ermənistana qayıtmasına şərait yaratmağa və bununla davamlı sülh və rifah yolunu seçməyə çağırırıq”, - açıqlamada vurğulanıb.

Twitter

Xəbər verdiyimiz kimi, BMT Təhlükəsizlik Şurasında Qarabağla bağlı müzakirələr baş tutub.

"Qafqazinfo" xəbər verir ki, müzakirələrdə Azərbaycanın və Ermənistanın xarici işlər nazirləri də iştirak ediblər.

Sözügedən görüntüləri təqdim edirik:

Twitter