 |
|
Bu gün - oktyabrın 18-i Cəbrayıl rayonunda yerləşən qədim Xudafərin körpüsünün və ətraf ərazilərin Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin işğalından azad edilməsinin ildönümüdür.
Azərbaycan İran sərhədində, Araz çayının üzərində yerləşən körpünün erməni işğalçılarından təmizlənməsindən 3 il ötür.
2020-ci ilin oktyabrın 18-də Xudafərin körpüsü ilə yanaşı Cəbrayılın daha iki yaşayış məntəqəsi - Hacılı və Hacı İsaqlı kəndləri işğalçılardan azad edilib.
Azad olunanın ərazilərə Azərbaycanın üçrəngli şanlı bayrağı sancılıb.
Qeyd edək ki, Azərbaycan memarlıq məktəbi üslubunda inşa olunmuş 11 tağlı Xudafərin körpüsü İran-Azərbaycan sərhədində, Araz çayı üzərində yerləşən XI-XII əsrlərə aid körpünün qalıqlarıdır. Körpü daşdan tikilmiş və yaxşı yonulmuş iri daş lövhələrlə üzlənib. Tədqiqatçılar onun XIII yüzildə, Elxanilərin (Hülakülər) hakimiyyəti illərində antik dövr körpüsünün qalıqları üzərində yenidən tikildiyi fikrindədirlər. Körpünün uzunluğu 130 metrə yaxın, eni 6 metr, çay səviyyəsindən hündürlüyü 12 metrdir. Hazırda üç orta tağı salamat qalıb, sahil tağları isə XX əsrin 30-cu illərində SSRİ-nin qərarı ilə dağıdılıb.
On beş tağlı Xudafərin körpüsü isə XIII əsrə aid edilir. Həmdullah Qəzvininin yazdığına görə, onu hicri təqvimi ilə on beşinci ildə (Miladi təqvimi ilə 639-cu il) Məhəmməd peyğəmbərin yaxın silahdaşı Bəkr ibn Abdullah tikdirib. Körpü tağlarının dayaqları təbii özüllər - qayalar üzərində ucaldığından aşırımlar müxtəlif ölçülü və sərbəst düzümlüdür. Bişmiş kərpic və çay daşlarından tikilmiş körpünün uzunluğu 200 metrə yaxın, eni 4, 5 metr, çay səviyyəsindən ən böyük hündürlüyü 12 metrdir.
İpək Yolunun üzərində yerləşən Xudafərin körpüləri haqqında tarixi mənbələrdə ətraflı məlumatlara rast gəlmək olur. Tarixə şahidlik edən bu körpülər qədim və orta əsrlərdə kommunikasiya vasitəsi kimi böyük rol oynayıb, Azərbaycan ellərinin cənubdan Qarabağa gedən köç yolunun əsas qovşağı olub.
Tarixən Azərbaycanın şimalı ilə cənubunu birləşdirən Xudafərin körpüləri həm də simvolik abidə hesab olunur. Azərbaycan memarlıq məktəbinin bu əzəmətli abidəsi dünyanın bir çox tarixçilərinin diqqətini cəlb edib. Xudafərin körpüləri Azərbaycan memarlarının müstəsna mühəndislik bacarığının ən gözəl nümunələrindən sayılır. Tədqiqatçıların bir çoxunun fikrincə, körpülərin dayaqları çayın ortasındakı olan təbii sal daşlar üzərində qurulduğundan ona “Xudafərin” adı verilib. Bu körpülərin Azərbaycanın Hindistandan başlayaraq Yaxın və Orta Şərq ölkələri, Rusiya və Qərbi Avropa ölkələri ilə iqtisadi və mədəni əlaqələrinin inkişafında böyük rol oynadığı barədə fikirlər söylənilir.
Ermənistan silahlı birləşmələrinin 1993-cü ildə işğal etdiyi Cəbrayıl rayonunun ərazisində yerləşən Xudafərin körpüsünün üzərində 27 il sonra Azərbaycan bayrağı ucaldıldı. Qarabağda parlaq qələbələrə imza atan müzəffər Azərbaycan Ordusu bu dəyərli abidəni özümüzə, əsl sahibinə qaytardı. Beləliklə, 2020-ci il oktyabrın 18-i tariximizə daha bir şanlı gün kimi yazıldı.
Hazırda Araz çayı üzərində “Xudafərin” və “Qız qalası” hidroqovşaqları və su elektrik stansiyalarının tikintisi davam etdirilir.
Azərbaycanın Vətən müharibəsində düşmən üzərində qalib gəlməsindən 6 gün sonra – 2020-ci ilin noyabr ayının 16-da Prezident İlham Əliyev və və birinci xanım Mehriban Əliyeva işğaldan azad edilən Cəbrayıl rayonunda olublar. Prezident Cəbrayıl şəhərində və Xudafərin körpüsündə şanlı Azərbaycan bayrağını qaldırıb. Dövlət başçısının bayrağımızı tarixi Xudafərin körpüsündə qaldırması Azərbaycan xalqı üçün qürur və fəxarətdir. Xalqımızın mənəviyyatında, tarixində dərin iz buraxan Xudafərin həm də milli qürur məsələsi idi.
Xatırladaq ki, Prezident İlham Əliyevin 2020-ci ilin dekabrın 24-də və 2021-ci ilin iyunun 24-də imzaladığı müvafiq sərəncamlara əsasən, bir qrup hərbi qulluqçu “Cəbrayılın azad olunmasına görə” medalı ilə təltif edilib. Rayonun, o cümlədən Xudafərin körpüsünün işğaldan azad olunması uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarında iştirak edərək şəxsi igidlik və şücaət nümayiş etdirən on minlərlə hərbi qulluqçu “Cəbrayılın azad olunmasına görə” medalı ilə təltif olunub.
Qeyd edək ki, bu ilin mayın 4-də Prezident İlham Əliyev Cəbrayıl rayonunda Xudafərin qəsəbəsinin təməlinin qoyulması tədbirində iştirak edib. Qəsəbə Azərbaycan xalqı üçün tarixi əhəmiyyət daşıyan Xudafərin körpüsünün yaxınlığında, yeni dəmir yolu xəttindən və avtomobil yolundan 7 kilometr məsafədə salınır, layihələndirilən ümumi ərazisi 25 hektardır. Baş plana əsasən, gələcəkdə burada 149 ev tikiləcək. Qəsəbədə birinci mərhələdə 20 evin inşası nəzərdə tutulur. Burada iki, üç, dörd və beş otaqlı fərdi evlər tikiləcək. Hər evin həyətyanı sahəsi 600 kvadratmetr təşkil edəcək. Qəsəbəyə birinci növbədə 77 sakin köçürüləcək.
Bu gün Azərbaycanda Müstəqilliyin Bərpası Günüdür.
1991-ci il oktyabrın 18-də Ali Sovet “Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyi haqqında” Konstitusiya Aktını qəbul edib.
Konstitusiya Aktında 1918-ci il 28 may tarixli İstiqlal Bəyannaməsinə və “Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyini bərpa etmək haqqında” Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin 1991-ci il 30 avqust tarixli bəyannaməsinə istinad olunub və Azərbaycan Respublikasının Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin varisi olduğu təsbit edilib.
Bu il oktyabrın 18-də Azərbaycan Respublikasının müstəqilliyinin bərpa edilməsinin 32-ci ili tamam olur.
Azərbaycan xalqı ötən əsrin əvvəlində müstəqil respublika qurub, 1991-ci ildə isə Azərbaycan Respublikasının Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin varisi kimi öz müstəqilliyini bərpa edib.
Azərbaycan xalqı 1991-ci ildən sonra üçüncü dəfədir ki, bu bayramı tam fərqli olaraq, öz ərazi bütövlüyünü bərpa etmiş qalib xalq kimi qeyd edir.
1992-ci ilin mayında Milli Məclis tərəfindən Azərbaycan Respublikasının Dövlət himni (musiqisi Üzeyir Hacıbəyovun, sözləri Əhməd Cavadın), az sonra üçrəngli bayraq, içində alov olan səkkizguşəli ulduz təsvirli dövlət gerbi təsdiq olunub.
Azərbaycan parlamentinin 15 oktyabr 2021-ci il tarixli plenar iclasında isə “Müstəqillik Günü haqqında” yeni qanun qəbul edilib. Elə həmin gün də Prezident İlham Əliyev tərəfindən "Müstəqillik Günü haqqında" qanun təsdiqlənib.
Qanunun təsdiqlənməsi ilə 18 Oktyabr - Dövlət Müstəqilliyi Gününün adı dəyişdirilərək Müstəqilliyin Bərpası Günü elan edilib.
Bu il isə Azərbaycanda Müstəqilliyin Bərpası Günü tamam başqa ab-havada qeyd edilir. 2023-cü ilin sentyabrın 19-da üçtərəfli bəyanatın müddəalarının təmin olunması, Qarabağ iqtisadi rayonunda törədilən genişmiqyaslı təxribatların qarşısının alınması, Ermənistan silahlı qüvvələrinin birləşmələrinin tərk-silah edilərək ərazilərimizdən çıxarılması, onların hərbi infrastrukturunun zərərsizləşdirilməsi, işğaldan azad edilmiş ərazilərə qayıdan dinc əhali, habelə bərpa-quruculuq işlərinə cəlb olunmuş mülki işçilər və hərbi qulluqçularımızın təhlükəsizliyinin təmin olunması və Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya quruluşunun bərpa edilməsi məqsədilə bölgədə lokal xarakterli antiterror tədbirlərinə başlanılıb.
23 saatdan bir qədər çox davam edən tədbirlər çərçivəsində Ermənistan silahlı qüvvələrinin birləşmələrinin ön xətt və dərinlikdə olan mövqeləri və uzunmüddətli atəş nöqtələri, eləcə də döyüş vasitələri və hərbi təyinatlı obyektləri yüksək dəqiqlikli silahların tətbiqi ilə sıradan çıxarılıb. Düşmən ağ bayraq qaldıraraq təslim olub. Bununla da Azərbaycanın bütün ərazilərində Konstitusiya quruluşu bərpa edilib. Hazırda Qarabağın hər nöqtəsində Azərbaycanın üçrəngli şanlı bayrağı dalğalanır.
Qeyd edək ki, Azərbaycanda Müstəqilliyin Bərpası Günü hər il bayram kimi qeyd olunan iş günüdür.
Bu gün kimsə “Azərbaycan Qərbyönümlü ölkədir, yoxsa Rusiyayönlüdür” sualı qoysa, ona cavab olaraq siyasətdən başı çıxanlar ikinci variantı seçərlər.20-25 il əvvəl isə belə deyildi. Mərhum eks-prezident Heydər Əliyev Rusiya ilə ABŞ-Avropa tandemi arasında bərabər məsafələr saxlayırdı, ölkənin nə Moskvaya, nə də Vaşinqtona təhlükəli dərəcədə yaxınlaşmasına imkan vermirdi.
O, təcrübədən çıxış edirdi, 5 il o dövlətin ən ali sarayında azman ölkəni yönəldənlərdən biri olmuşdu, Kremlin etibarına, “Bizans xisləti”nə yaxşı bələd idi. Ona görə də o, Azərbaycanı elə bir məsafədə saxlayırdı ki, Moksva hər istəyəndə uzun caynaqları ilə cırmaq ata bilməsin.
Eyni zamanda Vaşinqtonla münasibətlər də ilıq ortamda idi. Xüsusilə də 1994-cü ildə “Əsrin müqaviləsi” imzalanandan sonra ABŞ biznesinin ölkəmizə ayağı açılmışdı, ABŞ dolları az qala ölkəmizin əsas tədavül vasitəsinə, öz milli valyutamz, sadəcə, “xırda pul”a çevrilmişdi. Onların ardınca rəsmi institutlar, qeyri-rəsmi kəşfiyyatçılar, ABŞ-a işləyən media qurumları da Bakıya gəlmişdi. Okeanın o tayından vaxtaşırı ölkəmizə qonaqlar gəlirdi. Aralarında hər sifətdə, hər niyyətdə adamlar vardı.
Bax, o vaxt birinci cümlədəki sualı qoysaydıq, siyasəti bilənlərin əksəriyyəti birinci variantı seçərdi.
ABŞ-a münasibət iqtidar düşərgəsində də pis deyildi, arada qarşılıqlı əməkdaşlıq ortamı vardı. Təkcə ABŞ səfiri Stenli Eskuderoya yaradılan hərtərəfli şəraiti xatılamaq yetər. O, özünü hakim YAP-ın üzvü kimi aparırdı.
Ana müxalifət qüvvələri isə daha Qərbpərəst idi. Hətta öz müttəfiqlərinin adını “İrana işləyənlər” qoyub, ABŞ-ın gözündə “daha sadiq qərbçi” olmaq istəyənlər vardı. Ümumilikdə isə ABŞ-a, onun demokratiyasına, ədalətinə inam böyük idi, əminlik vardı ki, ABŞ əvvəl-axır Azərbaycanda qanuni, azad, şəffaf seçkilər keçirilməsinə, hakimiyyətin dinc şəkildə daha çox səs alan başqa partiyaya və ya bloka ötürülməsinə şərait yaradacaq.
2003-cü il seçkilərinə ölkə belə getmişdi. Ona görə də ABŞ həmin il keçirilən seçkilərdə müxalifətə arxa çevirəndə bütün düşərgə məyus oldu, şoka düşdü. Amma yenə də “ümid axırıncı ölür” inamıyla hamı gözünü 2005-ci ilin noyabrında keçiriləcək parlament seçkilərinə dikdi.
2005-ci ilin payızında isə ABŞ öz səhvini düzəltmək məqsədiılə “ümid və gözləntilərini doğrultmayan” İlham Əliyevi başqasıyla dəyişmək istədi.
Bunu qoyaq, ona keçək: ABŞ-ın gözləntiləri nədən ibarət idi. Belə gözləntilər çox ola bilərdi, amma biz əsas ikisini qeyd edək. Vaşinqtonun birinci gözləntisi o idi ki, rəsmi Bakı Qarabağ məsələsində ermənilərə böyük güzəştə gedəcək, qondarma “de-qe-er”in müstəqilliyini tanıyacaq. Bu, olmadı, İlham Əliyev ortaya sərt və aydın mövqe qoydu: “Heç bir güzəştdən söhbət gedə bilməz”.
ABŞ-ın ikinci böyük umacağı İranla bağlıydı. Ağ Ev İranı vurmaq üçün Azərbaycanı plasdarm etmək istəyirdi. Bu isə olduqca təhlükəliydi, məqsədinə çatandan sonra ABŞ bölgədən ya özü gedəcəkdi, ya da qovulacaqdı, amma biz minillik qonşumuzla qonşu olaraq qalacaqdıq və o həmin inciklik heç vaxt unudulmayacaqdı.
Ölkədə demokratik seçki keçirilməsi məsələsi, bəlkə də, ABŞ-ın Azərbaycandan umduğu şeylərin ilk beşliyində də deyildi.
2005-ci ildə baş tutmayan “seçkidən sonra narıncı inqilab”dan sonra isə indiki iqtidarın ABŞ-a qarşı mövqeyi dəyişdi, sərtləşdi. Ölkəmizdə ABŞ biznesinin çiçəklənməsi dayandı, ABŞ-ın qeyri-rəsmi institutlarının fəaliyyəti bir qədər məhdudlaşdırıldı, ABŞ-a işləyən media qurumları əngəllərlə üzləşdilər. Ölkə mətbuatında ABŞ-ı yamanlayan materiallar artdı. Eyni zamanda ABŞ kəşfiyyatının ortaya çıxardığı, Azərbaycan iqtidarına qarşı olan məxfi materiallar həm ölkəmizdə, həm də başqa ölkələrdə işıq üzü gördü.
Bundan sonra ABŞ-la Azərbaycanın arası daha da açıldı. ABŞ-a işləyən bəzi adamlar həbsə düşdülər. Münasibətləri güc-bəla ilə daha da pisləşməkdən qorumaq mümkün olsa da, iki ölkə arasında əvvəlki dostluq-müttəfiqlikdən çox uzaq bir büsat bərqərar oldu.
Ən ümdəsi o idi ki, Azərbaycanın Qərbpərəst ölkə adlandırıla biləcəyi dönəmlərdə Vaşinqton Qarabağ məsələsinin həlli yönündə Azərbaycanın haqlı mövqeyinə azacıq da olsun dəstək vermədi. O zaman Ermənistan tam şəkildə Rusiyanın ağuşundaydı, tamamilə ona sığınmışdı, onun vilayətlərindən biri kimi olmuşdu. Prinsipcə, ABŞ da Rusiyaya görə bizə daha yaxın olmalı, bizim tayımızın üstünə ağırlıq qoymalıydı ki, tarazlıq olsun. Amma Vaşinqton da ermənilərin nazıyla oynayırdı.
44 günlük müharibə və ondan sonrakı proseslər isə əllərdəki bütün kartları açdı. Kimin əlinin kimin cibində olduğu, kimin hansı tərəfi tutduğu açıq-aşkar ortaya çıxdı. ATƏT-in Minsk qrupunda neytral vasitəçi olmalı olan dövlətlərin ermənipərəst tandem tam ifşa olundu. İndiyə qədər qatı ermənipərəst kimi tanınan Rusiya nisbətən neytral mövqedə ikən Fransa və ABŞ ermənilərdən ötrü özlərini ülgücləyirdilər. Biz dövlət olaraq ATƏT-in Minsk qrupundan buna görə birdəfəlik imtina etdik. Bu qrupun həmsədrləri hətta “qapıdan qovulmuş qonaq” durumuna düşsələr də, sona qədər həmin institutu saxlamaq üçün dirəşdilər. Fəqət qapı şəhadət barmaqla göstərilmişdi və deyilən sözün sonunda nida işarəsi vardı.
Beləcə, biz ABŞ və Avropadan gördüyümüzü gördük və hazırda da görməkdəyik. Onlar bizdən çox hər mənada çox uzaqdadırlar, haqqımızı vermək fikrində deyillər, Ermənistanın qarşısında bizi həmişə haqsız sayırlar və bizim demokratik ölkə olub-olmamağımız onların umrunda deyil. Onlara sözəbaxan, tələbkar olmayan əlaltı lazımdır.
Bir vaxtlar Rusiya bizi kiçik və zəif Ermənistanın ayağına verdiyi kimi, hazırda ABŞ da eyni şeyi edir. Niyə, nəyə görə, sağlam məntiqlə izahı yoxdur.
Araz Altaylı, Musavat.com
“Dövlətin nə qədər gücü olsa, nə qədər silahı olsa, nə qədər düzgün hərbi əməliyyatlar planlaşdırılsa da, Qələbəni əldə edən əsgərdir, zabitdir”.
Bunu Prezident İlham Əliyev oktyabrın 17-də Füzuli Şəhəri Günündə şəhərə köçmüş sakinlər və rayon ictimaiyyətinin nümayəndələri ilə görüşündə söyləyib.
“O (əsgər, zabit – red.) gedir, o, sinəsini qabağa verir, o, ölümə gedir və Bayrağı da qaldıran odur. Onların qəhrəmanlığı bizim yaddaşımızdan heç vaxt silinməməlidir və silinməyəcək”, - deyə dövlət başçısı vurğulayıb.
“Bizim bütün şəhərlərimiz, bax, Füzuli kimi olacaq. Çünki Füzulidə biz birinci şəhərsalma layihəsini icra edirik”.
AZƏRTAC xəbər verir ki, bu barədə Prezident İlham Əliyev oktyabrın 17-də Füzuli Şəhəri Günündə Füzuli şəhərinə köçmüş sakinlər və rayon ictimaiyyətinin nümayəndələri ilə görüşündə bildirib.
Laçınlıların öz doğma yurduna füzulililərdən bir qədər tez qayıtdıqlarını vurğulayan dövlətimizin başçısı deyib:
“Amma Laçın şəhərində ermənilər qanunsuz məskunlaşma apardıqları üçün orada binaların bəziləri qalmışdı və biz o evləri, sadəcə olaraq, bərpa etdik, ən gözəl şərait yaratdıq. Deməli, Laçının əvvəlki şəhərsalma mənzərəsi yerindədir. Burada isə şəhər tamamilə yenidən qurulur”.
“Bu gün həm Füzulidə, həm bütün başqa şəhər və kəndlərimizdə həyata keçirilən layihələr dünya miqyasında şəhərsalma prinsiplərinin yeni qaydalarını təsbit edir və bunu təkcə mən yox, bir çox beynəlxalq ekspertlər qeyd edirlər”.
AZƏRTAC xəbər verir ki, bu fikirləri Prezident İlham Əliyev oktyabrın 17-də Füzuli Şəhəri Günündə Füzuli şəhərinə köçmüş sakinlər və rayon ictimaiyyətinin nümayəndələri ilə görüşündə səsləndirib.
Azərbaycanda, Ağdamda və Zəngilanda iki dəfə Milli Şəhərsalma Forumunun keçirildiyini, orada bütün layihələrimizin təqdim edildiyini deyən dövlətimizin başçısı bildirib:
“Beynəlxalq təşkilatlar bunu çox yüksək qiymətləndirirlər, çünki doğrudan da, burada yaşayış üçün ən gözəl şərait yaradılıb, həm binaların daxili quruluşu, həm mənzillərin daxili dizaynı, həm mərtəbəlilik prinsipi, binaların bir-birindən aralı olması, məsafə, hər şey gözlənilib. Yəni rahat yaşamaq üçün bütün infrastruktur, şərait var”.
Azərbaycanlılara qarşı soyqırımı və digər ağır cinayətlərdə ittiham olunaraq bu gün hakim qarşısına çıxarılan Vaqif Xaçatryanın məhkəməsində Eldar Rəfi oğlu Salmanov zərərçəkmiş şəxsin nümayəndəsi kimi çıxış edib.
Oxu.Az bildirir ki, E.Salmanov Vaqif Xaçatryanın azərbaycanlılara qarşı qətliamlarda iştirak etdiyini təsdiqləyib.
“İçəridən çıxanı güllələyirdilər, qızlar içəridə ah-nalə içində yandılar”, - deyə şahid Vaqif Xaçatryanın dəhşətli cinayətləri haqqında danışarkən bildirib.
Videonu təqdim edirik:
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev oktyabrın 17-də “Füzuli Şəhəri Günü”ndə Füzuli şəhərinə köçmüş sakinlər və rayon ictimaiyyətinin nümayəndələri ilə görüşüb.
"Dövlət başçısı tədbirdə çıxış edib.
Prezident İlham Əliyev deyib.
Prezident İlham Əliyev: Salam-əleyküm.
Sakinlər: Xoş gəlmisiniz. Sizi görməyimizə çox şadıq.
Şəhid bacısı: Salam, xoş gəlmisiniz.
Kişi sakin: Təbrik edirik, cənab Prezident. Var olasınız. Allaha şükür ki, Füzulidə də görüşə bildik.
Prezident İlham Əliyev: Əlbəttə. Sağ olun.
Qadın sakin: Təşəkkür edirik, Sizi xoş gördük.
Prezident İlham Əliyev: Salam. Siz də xoş gəlmisiniz.
Sakinlər: Hər şey üçün minnətdarıq. Qürurumuzsunuz.
Kişi sakin: Salam, cənab Prezident, xoş gəlmisiniz.
Prezident İlham Əliyev: Necə də gözəl bir gündür. Siz mənə “Xoş gəlmisiniz!” deyirsiniz. Mən işğal dövründə həm füzulililərlə, həm digər rayonlardan olan keçmiş köçkünlərlə görüşlərdə dəfələrlə deyirdim ki, gün gələcək, siz mənə “Xoş gəlmisiniz!” deyəcəksiniz və bu gün gəldi. Bu gün Füzulidə bayram günüdür, şəhər günüdür və eyni zamanda, Füzuli şəhərinin işğaldan azad olunmasının üçüncü ildönümüdür. Bu münasibətlə sizi ürəkdən təbrik edirəm, sizə cansağlığı arzulayıram.
Sakinlər: Çox sağ olun, cənab Prezident, təşəkkür edirik. Sağ olun.
Prezident İlham Əliyev: Arzu edirəm ki, Füzulidə - doğma Vətəndə rahat yaşayasınız, firavanlıq, rifah içində yaşayasınız.
Şadam ki, gənc nəsil də - füzulililərin gənc nəsli də öz doğma torpağına gəlməyə qərar verdi. Bu, doğrudan da böyük hadisədir, çünki uşaqlar, yeniyetmələr, gənc nəsil bu torpaqları görməyiblər. Onlar bu torpaqlar barədə ancaq sizin onlara danışdıqlarınızı ürəklərində saxlamışdılar. Bu, xalqımızın böyüklüyünü göstərir. Onu göstərir ki, biz öz doğma diyarımıza bağlı olan xalqıq.
İşğal dövründə bəziləri, xüsusilə xaricdəki bəzi dairələr hesab edirdilər ki, illər keçdikcə Azərbaycan xalqı öz torpaqlarını unudacaq, gənc nəsil, ümumiyyətlə, tam başqa bir tərzdə tərbiyə alacaq. Qloballaşan dünya haqqında bir çox fərziyyələr irəli sürülürdü. Ancaq o təhlilçilər və eyni zamanda, siyasi müstəvidə olanlar bir şeyi anlaya bilməmişlər ki, Azərbaycan xalqının öz doğma diyarına nə qədər böyük sevgisi var, biz nə qədər doğma diyara bağlıyıq.
Mənim yadımdadır, füzulililərlə və digər rayonlardan olan keçmiş köçkünlərlə çoxsaylı görüşlərimdə, xüsusilə yeni şəhərciklərin açılışı tədbirlərində deyirdim ki, bu, müvəqqəti yaşayış yeridir. Biz çalışırıq və çalışacağıq ki, sizin yaşayış səviyyənizi yaxşılaşdıraq, həyatınızı müəyyən dərəcədə yüngülləşdirək, ancaq bu, müvəqqəti yaşayış yeridir. Torpaqlar azad olunandan sonra Füzulidə, Ağdamda, Zəngilanda, Qubadlıda, Laçında, Kəlbəcərdə, Cəbrayılda, Şuşada daha gözəl evlər tikiləcək, daha gözəl şərait yaradılacaq. Bax, bu gün gəldi, artıq bu, gerçəkdir, bu, reallıqdır. Füzulinin yeni siması göz oxşayır.
Onu da bildirməliyəm ki, bu gün həm Füzulidə, həm bütün başqa şəhər və kəndlərimizdə həyata keçirilən layihələr dünya miqyasında şəhərsalma prinsiplərinin yeni qaydalarını təsbit edir və bunu təkcə mən yox, bir çox beynəlxalq ekspertlər qeyd edir. Xüsusilə, bildiyiniz kimi, Azərbaycanda iki dəfə Milli Şəhərsalma Forumu keçirilmişdir, Ağdamda və Zəngilanda və orada bizim bütün layihələrimiz təqdim edilmişdir. Beynəlxalq təşkilatlar bunu çox yüksək qiymətləndirirlər, çünki doğrudan da burada yaşayış üçün ən gözəl şərait yaradılıb, həm binaların daxili quruluşu, həm mənzillərin daxili dizaynı, həm mərtəbəlilik prinsipi, binaların bir-birindən aralı olması, məsafə, hər şey gözlənilib. Yəni, rahat yaşamaq üçün bütün infrastruktur, şərait var. Bizim bütün şəhərlərimiz, bax, Füzuli kimi olacaq. Çünki Füzulidə biz birinci şəhərsalma layihəsini icra edirik. Düzdür, laçınlılar füzulililərdən bir qədər tez öz doğma yurduna qayıtmışlar. Amma Laçın şəhərində ermənilər qanunsuz məskunlaşma apardıqları üçün orada binaların bəziləri qalmışdı və biz o evləri sadəcə olaraq bərpa etdik, ən gözəl şərait yaratdıq. Deməli, Laçının əvvəlki şəhərsalma mənzərəsi yerindədir. Burada isə şəhər tamamilə yenidən qurulur.
Füzulinin timsalında, eyni zamanda, bütün dünya, hətta bunu görmək istəməyənlər görürlər və görməlidirlər ki, erməni vəhşiliyi nədən ibarətdir. Biz uzun illər Qarabağ dərdimizin həqiqətlərini dünya birliyinin diqqətinə çatdırmağa çalışanda bəziləri inanmırdı, elələri də var idi ki, inanmaq istəmirdi. Bizim əlimizdə o qədər də böyük sübutlar yox idi. Biz bilirdik ki, hər şey dağıdılıb, viran qoyulub, ancaq bu dərəcədə hətta biz təsəvvür edə bilmirdik. Çünki işğalçı dövlət heç kimi o vaxt bu bölgəyə buraxmırdı, qadağan etmişdi. Nə üçün? Çünki buraya gələn hər bir insan görəcəkdi, erməni vəhşiliyi nədən ibarətdir. Onun təzahürləri hər yerdə görünür.
Mən bunu dəfələrlə demişəm, indi bir çoxları bunu bilir, bir daha demək istəyirəm, Füzuli azad olunanda bir salamat bina tapa bilmədik ki, Bayrağımızı qaldıraq, bir hərbi hissədən başqa. Onun da həyətində dirəkdə Bayrağımızı ucaltdıq və buraya ilk dəfə gələndə, vallah, hər bir azərbaycanlı kimi adamın ürəyi ağrıyırdı, məəttəl qalırdı, dəhşətə gəlirdi insan ki, bu dərəcədə düşmənçiliyin mənbəyi nədir?! Axı biz ermənilərə nə etmişdik?! Biz onlarla yanbayan yaşamışdıq. Onlar bizim çörəyimizi yeyiblər, bizim hesabımıza onlar üçün şəhərlər, kəndlər qurulmuşdu, infrastruktur yaradılmışdı. Sovet dövründə bütün bu işlərin hamısı Azərbaycan büdcəsi hesabına görülmüşdür. İnsanlara zülm etmək, onlara işgəncə vermək, Azərbaycan xalqına qarşı etnik təmizləmə aparmaq, görünür, onların ürəyində olan o qara ləkələr idi. Biz onu bilməmişik o vaxt. Biz bir növ sadəlövh olmuşuq. Ona görə mən deyirəm, biz heç vaxt işğalı, əzab-əziyyəti unutmamalıyıq. Gənc nəsil də bunu bilməlidir. Bu gün bu məktəbdə oxuyan uşaqlar da bunu bilməlidir. Bilməlidir ki, bizim xalqımız hansı çətin sınaqlardan çıxıb, əyilməyib, sınmayıb, özünə inanıb, ordusuna inanıb. İnanıb ki, bu gün gələcək, biz burada durub sizinlə bu bayram gününü qeyd edəcəyik.
Füzuli indi tamamilə yenidən qurulur. Dünən burada olarkən bir neçə önəmli obyektin təməlini qoyduq. İki kəndin, uşaq bağçasının, idman kompleksinin, yeni yaşayış məhəllələrinin, inzibati mərkəzin təməli qoyuldu. Yəni, aylar keçdikcə burada yaşayanların sayı da təbii ki, artacaq. Mənə dünən məlumat verildi ki, 800-dən çox insan artıq yerləşib. İlin sonuna qədər burada təqribən 2 minə yaxın insan yaşayacaqdır. Böyük Qayıdış Proqramımızın birinci mərhələsinin sonunda - 2026-cı ilin sonunda 22 min insan Füzuli rayonunda yaşayacaq, bütövlükdə isə Qarabağ və Şərqi Zəngəzurda 140 min insan yaşayacaq. Yəni, bu, belə demək mümkündürsə, ən minimal göstəricidir. Mən əminəm ki, bundan daha böyük sayda insanlar məskunlaşacaq, çünki birincisi, bizim buna gücümüz çatır, iradəmiz var, Böyük Qayıdış Proqramı qəbul olunub, uğurla icra edilir, artıqlaması ilə icra edilir və əsas amil odur ki, bizim keçmiş köçkünlər səbirsizliklə o günləri gözləyirlər. Məsələn, mən həm Zəngilanda, həm Laçında uşaqlarla söhbət əsnasında maraqlanırdım. Yəni, Bakıda doğulmuş, böyümüş, necə deyərlər, böyük şəhərin ab-havasına öyrəşmiş uşaq, yeniyetmə gəlib indi bir qədər uzaqda yerləşən şəhər və kənddə necə yaşayır? Onlar ürəkdən deyirdilər ki, bu, böyük xoşbəxtlikdir. Bu, o cümlədən sizin, yəni, böyük nəslin tərbiyəsidir. Çünki onlar evlərdə də, məktəblərdə də bu tərbiyəni görüblər. Ona görə məktəb və ailə bizim buraya qayıtmağımızın vacib amilidir. Çünki qoymadıq ki, gənclər unutsun. Qoymadıq ki, Qarabağ mövzusu silinsin. Halbuki bunu bizə aşılamaq istəyən bir çox ölkələr, qüvvələr var idi, yəni, barışmaq lazımdır, Ermənistanla əməkdaşlığa başlamaq lazımdır. Bir çoxları təkrarlayırdılar ki, münaqişənin hərbi həlli yoxdur. Biz göstərdik ki, var və bu yaxınlarda bir daha göstərdik, bu mövzu bağlandı! Qarabağ münaqişəsi mövzusu bağlandı birdəfəlik! Separatçıların kitabı bağlandı birdəfəlik! Bu, böyük xoşbəxtlikdir.
İndi isə qalıb ki, insanlar burada rahat yaşasınlar. Onu da bildirməliyəm ki, biz bütün layihələri icra edərkən, o cümlədən məşğulluq məsələlərinə də böyük diqqət yetiririk. Aidiyyəti dövlət qurumları bu məsələ ilə də bağlı ciddi addımlar atır ki, burada yerləşən insanların məşğulluq imkanları da olsun. Şəhərin özünəməxsus məşğulluq imkanları var. Əlbəttə ki, kəndlərdə yerləşən və yerləşəcək vətəndaşlar, ənənəvi məşğulluqla məşğul olacaqlar, dövlət isə öz tərəfindən onlara kömək göstərəcək – texnika ilə, mal-qara ilə, bütün lazımi vasitələri onlara təqdim etməklə. Özünüməşğulluq proqramı icra ediləcək ki, burada həyat qaynasın. Əminəm ki, müəyyən müddətdən sonra Qarabağ Azərbaycan iqtisadiyyatında bir təkanverici qüvvəyə çevriləcək. Çünki bizim iqtisadiyyatımızın, bax, buradan qalxması ümumi inkişafa da böyük töhfə olacaqdır.
Bu gün bu bayram gününü qeyd edərkən, təbii ki, əziz şəhidlərimizin xatirəsinə hamımız bir daha öz dərin ehtiramımızı ifadə edirik. Mən iki gün əvvəl Xankəndinin əsas, mərkəzi meydanında xalqa müraciət edərkən demişdim ki, bu günə görə biz onlara borcluyuq. Bu, həqiqətdir. Dövlətin nə qədər gücü olsa, nə qədər silahı olsa, nə qədər düzgün hərbi əməliyyatlar planlaşdırılsa da, Qələbəni əldə edən əsgərdir, zabitdir. O gedir, o, sinəsini qabağa verir, o, ölümə gedir və Bayrağı da qaldıran odur. Onların qəhrəmanlığı bizim yaddaşımızdan heç vaxt silinməməlidir və silinməyəcək. Bu gün onların ruhu şaddır ki, biz buradayıq, siz buradasınız və nə qədər acı olsa da, onların yaxınları üçün, doğmaları üçün bir təsəlli var. O da odur ki, onlar canlarını fəda edərək tarixi Zəfər çalıblar. Biz Birinci Qarabağ müharibəsində 15 minə yaxın şəhid verdik, amma torpaqlar da getdi. Əlbəttə, həlak olan hər bir insan əvəzolunmazdır. Ancaq İkinci Qarabağ müharibəsində əməliyyatlar elə planlaşdırılırdı ki, itkiləri minimuma endirək və buna da nail olduq.
Bir daha demək istəyirəm ki, biz hər zaman, onlara borclu olmalıyıq. Gənc nəsil də daim bu ruhda tərbiyə almalıdır. Onların qəhrəmanlığı unudulmazdır, belə ağır coğrafi məkanda bu tarixi Qələbəni qazanmağın misli-bərabəri yoxdur. Düşmən bütün yüksəklikləri götürmüşdü. Buradan istənilən istiqamətə getsən görərsən ki, hər təpədə demək olar ki, onların postları, döyüş məntəqələri, bir neçə müdafiə xətti, tikanlı məftil və minalar, bunu yarmaq, atəş altında qabağa getmək nə qədər böyük cəsarət tələb edir. Bu, bəlkə də dünya hərb tarixində olmayıb. Olubsa, qoy, bizə desinlər harada olub. Olmayıb, bunu Azərbaycan xalqı göstərmişdir. Biz işğal dövründə elə gənc nəsil yetişdirdik ki, onlar Vətən, torpaq uğrunda ölümə getməyə hazır idi və ölümə də gedirdilər.
Əziz bacılar, qardaşlar, dostlar, bir daha təbrik edirəm. Bu gün həm sevincli, həm kədərli gündür. Qızımızın göz yaşları da təbii ki, heç vaxt dayanmayacaq. Bunu biz bilməliyik, 10 il keçsə də, 20 il keçsə də. Hamımız göz yaşları tökmüşük və tökürük.
Təbrik edirəm, cansağlığı, uşaqlara yaxşı baxın, yetişdirin, vətənpərvər olsunlar, Vətənə bağlı olsunlar, bizim qəhrəmanlar kimi olsunlar, şöhrətimizi göylərə qaldırsınlar. Sağ olun.
Sonra dövlətimizin başçısı tədbir iştirakçıları ilə söhbət etdi, xatirə şəkilləri çəkdirib.
***
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev oktyabrın 17-də “Füzuli Şəhəri Günü”ndə Füzuli şəhərinə köçmüş sakinlər və rayon ictimaiyyətinin nümayəndələri ilə görüşüb.
Ölkə.az xəbər verir ki, bu barədə Prezidentin Mətbuat Xidməti məlumat yayıb.
BQXK-nın 5 ofisindən heç biri, o cümlədən Xankəndidəki ofisi fəaliyyətini dayandırmayıb.
Bunu Beynəlxalq Qızıl Xaç Komitəsinin Azərbaycan nümayəndəliyinin ictimaiyyətlə əlaqələr şöbəsinin rəhbəri İlahə Hüseynova qurumun media nümayəndələri üçün keçirdiyi brifinqdə məlumat verilib.
O bildirib ki, Xankəndidə olan ofis də heç vaxt Ermənistana tabe olmayıb və olmayacaq:
"Qurumun illik hesabatlarında da Qarabağ hər zamanın Azərbaycanın ərazisi kimi qeyd olunub".
Milli Məclis 18 oktyabr 1991-ci ildə Azərbaycanın müstəqilliyinin bərpası ilə əlaqədar olaraq Prezident və Birinci vitse-prezidentə təbrik məktubu ünvanlayıb.
Bunu Milli Məclis sədri Sahibə Qafarova parlamentin bu gün keçirilən plenar iclasında deyib.
Spiker bildirib ki, Azərbaycan ötən əsrdə iki dəfə müstəqilliyini əldə etmək imkanı əldə edilib.
“1918-ci il 28 mayda müstəqillik əldə edən Azərbaycanın ömrü cəmi 23 ay davam edib. İkinci belə bir şans 1990-cı illərdə yaranıb. Azərbaycan 18 oktyabr 1991-ci ildə yenidən müstəqilliyini bərpa edib. Azərbaycan müstəqilliyini əldə etsə də, onu qoruyub saxlamaqda ciddi problemlərlə üz-üzə qaldı. O dövrdəki hakimiyyətin yürütdüyü siyasət nəticəsində Azərbaycanın siyasi varlığı sual altında qalmışdı. Məhz Ulu öndər Heydər Əliyevin hakimiyyət dönüşündən sonra Azərbaycan bütün bu təhlükələrdən xilas edərək dinamik inkişaf mərhələsinə keçidini təmin etdi. Ulu öndərin uğurlu siyasəti cənab İlham Əliyev tərəfindən layiqincə həyata keçirildi. Prezident İlham Əliyevin hakimiyyəti dövründə Azərbaycan dünyanın dinamik inkişaf edən ölkələrindən birinə çevrildi. Cənab Prezidentin yürütdüyü siyasət nəticəsində Ermənistanın işğalçılığına son verilib Azərbaycanın ərazi bütövlüyü və suverenliyi təmin edilib”, - spiker qeyd edib.
O əlavə edib ki, cənab Prezidentin oktyabrın 15-də Xankəndidə üçrəngli bayraq sancması Azərbaycanın qarşısında yeni imkanlar açıb.
“Prezidentin Xankəndidəki çıxışı Azərbaycanın gələcək inkişafı ilə bağlı proqram xarakteri daşıyırdı. Prezidentin çıxışı eyni zamanda ermənilərin havadarlarına da bir xəbərdarlıq mesajı idi. Azərbaycan cənab İlham Əliyevin rəhbərliyi altında hələ yeni-yeni qələbələrə imza atacaq. Azərbaycanın uğurlar əldə etməsində Birinci vitse-prezident Mehriban xanım Əliyevanın müstəsna rolu olub. Birinci vitse-prezident bu çətin yolda cənab Prezidentlə çiyin-çiyinə dayanıb”, - o qeyd edib.
Spiker sonda 18 oktyabr Müstəqilliyin Bərpası Günü ilə bağlı Azərbaycan Prezidenti və Birinci vitse-prezidentə təbrik məktubu ünvanlamasını təklif etdi. Təklif deputatlar tərəfindən qəbul edildi.