 |
|
Ağ Evin Ukrayna savaşı ilə bağlı bütün “qırmızı cizgiləri” keçməsindən Kremldə də məlumatlıdırlar, ona görə də, bu müharibə ətrafındakı situasiya tədricən daha təhlükəli istiqamətlər almağa başlayıb... Fransa prezidenti Emmanuel Makron və Qərbdəki digər avantüristlər NATO-nu Rusiya ilə hərbi toqquşmalara çəkməyi bacararlarsa, onda, yeni qlobal savaş qaçılmaz ola bilər...
Ukrayna savaşı ətrafında yaranmış situasiyanın qlobal müharibəyə çevrilmə ehtimalı artir. Belə ki, son geopolitik proseslər Ukrayna savaşının daha geniş areala yayılma təhlükəsi yaratmaqdadır. Xüsusilə də, bəzi NATO dövlətlərinin avantürist davranışları üçüncü dünya müharibəsinin demək olar ki, təməlini atmağa başlayıb. Və belə situasiya istər-istəməz dünyanın gələcək taley ilə bağlı ciddi narahatlıqlar doğurur.
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, hazırda beynəlxalq avantürizmin avanqard qüvvəsi rolunda məhz Fransa çıxış edir. Bu ölkənin prezidenti Emmanuel Makron hər imkanda bəşəruyyəti böyük fəlakətlərə düçar edə biləcək manevrlərlə diqqəti çəkir. Hər halda, prezident Emmanuel Makron Ukraynaya NATO hərbi kontingentinin göndərilməsi ilə bağlı təhlükəli ideyanın əsas müəllifidir. Və Fransa prezidenti Avropa ümumi ordusunun yaradılması ilə Rusiyaya qarşı müharibəyə hazırlaşmaq çağırışlarına da müəlliflik edir.
Maraqlıdır ki, prezident Emmanuel Makronun çağırışlardan artıq real addımların atılmasına keçdiyi barədə məlumatlar da mövcuddur. Belə ki, ABŞ müdafiə naziri müavininin keçmiş köməkçisi Stiven Brayen Fransanın avantürist addımını artıq ifşa edib. Onun dediyinə dörə, Fransa ordusunun hərbi hissəsi artıq Ukraynaya göndərilib. Stiven Brayen onu da vurğulayıb ki, Fransa Ukraynaya ilkin mərhələdə təxminən 1500 nəfərlik hərbi kontingent göndərmək niyyətindədir.
Ancaq nə qədər gözlənilməz olsa da, Fransa prezidenti Emmanuel Makronun ABŞ siyasi dairələrində də müdafiəçiləri mövcuddur. Belə ki, ABŞ Konqresindəki demokratların lideri Xakim Ceffris təxminən oxşar çağırışlarla çıxış etməyə başlayıb. Onun fikrincə, ABŞ Rusiya-Ukrayna savaşına müdaxilə etməlidir. Demokrat-konqresmen hesab edir ki, ABŞ əvvəl-axır Ukraynaya hərbi kontingent gördərməli olacaq: “Ukraynanın məğlub olmasına imkan vermək olmaz. Əgər, bu təhlükə reallaşarsa, ABŞ yalnız maliyyəsi deyil, həm də ordusu ilə Ukrayna savaşına qatılmaq məcburiyyətində qala bilər”.
Onu da nəzərə almaq lazımdır ki, bu fikirləri söyləyən məhz Bayden administrasiyasına yaxınlığı ilə seçilən demokrat-konqresmendir. Onun demokratların parlament lideri kimi, Ağ Evdən müəyyən məlumatlar almaq imkanları da olmamış deyil. Bu baxımdan hesab etmək olar ki, ABŞ ordusunun Ukraynaya göndərilməsi ilə bağlı variant ehtimal səviyyəsində də olsa, hər halda, Ağ Ev kluarlarında müzakirə edilir. Və ona görə də, belə müzakirələrin nə vaxtsa, real addımlarla müşayiət oluna biləcəyi isə qətiyyən istisna deyil.
Maraqlıdır ki, ABŞ-ın “Politico” nəşri ABŞ-ın Ukrayna savaşı ilə bağlı “qırmızı cizgiləri” artıq çoxdan keçdiyini iddia edib. Həmin iddiaya görə, ABŞ uzaqmənzilli ATACMS raketlərini məxfi şəkildə Ukraynaya göndərib və bu silahdan Rusiyaya qarşı istifadə də olunub. Və bundan sonra Ukraynaya NATO hərbi kontingentinin göndərilməsi, eləcə də, nüvə savaşı barədə danışmaq mümkündür.
Bayden administarsiyasının yüksəkrütbəli və adının gizli qalmasını istəyən təmsilçisi Ukraynanın Rusiyanın dərinliklərinə, eləcə də, Krıma endirdiyi zərbələrin, məhz bunun sayəsində mümkün olduğunu vurğulayıb. Onun fikrincə, həmin raketlərin Ukraynaya gizli şəkildə göndərilməsi məhz prezident Co Baydenin razılığı ilə baş verib. Və bu baxımdan, NATO-Rusiya savaşı başlayarsa, bunun siyasi məsuliyyəti ilk növbədə ABŞ prezidenti Co Baydenin üzərinə düşəcək.
Bəzi iddialara görə, Ağ Evin Ukrayna savaşı ilə bağlı “qırmızı cizgiləri” keçməsindən Kremldə də məlumatlıdırlar. Ancaq Rusiyanın siyasi dairələri bu mövzu ilə bağlı mümkün qədər təmkinli və ehtiyatlı mövqedən çıxış etməyə üstünlük verirlər. Hələlik, Kreml Rusiyanın Qərbdə heç bir dövlətə qarşı təhlükə törətmədiyini vurğulamaqla, kifayətlənir. Eyni zamanda, Kreml Qərb ölkələrinin də Rusiyaya qarşı yeni savaşa cəhd göstərməyəcəyinə təminat verməlidir. Və Kreml Qərb ölkələrindən Rusiya ilə yeni şərtlər daxilində anlaşmağı tələb edir.
Böyük ehtimalla Rusiyanın bundan sonrakı davranışları Kremlin bu tələblərinə Qərbin verəcəyi reaksiyadan asılı ola bilər. Yəni, Qərbdə NATO-nu Rusiya ilə savaşa çəkən dairələr oyundankənar vəziyyətə salınarsa, Kreml bu halda, sülh masası arxasında öz geopolitik maraqlarını xilas edə biləcəyinə hələ də ümid bəsləyir. Əks haldasa, Kremlin Ukraynaya uzaqmənzilli raketlərin verilməsindən Qərbə qarşı daha sərt addımlar üçün bəhanə kimi istifadə edə biləcəyi istisna deyil. Və bu halda, Fransanın Ukraynaya hərbi kontingent göndərməsi də Rusiyanın Qərb ölkələrinə cavab zərbələrinə legitimlik qazandıra bilər.
Göründüyü kimi, Ukrayna savaşı ətrafında situasiya tədricən təhlükəli istiqamətlər almağa başlayıb. Bundan sonra prezident Emmanuel Makron və Qərbdəki digər avantüristlər NATO-nu Rusiya ilə hərbi toqquşmalara çəkməyi bacararlarsa, onda, yeni qlobal savaş qaçılmaz ola bilər. Nəticədə bəşər tarixi növbəti dünya müharibəsi ilə üzləşməli olacaq. Üstəlik, bu savaşda məlum olanlardan tamamilə fərqli və daha böyük fəlakətlər törədə biləcək gizli silah növlərindən istifadə ediləcəyi qətiyyən şübhə doğurmur. Və bu baxımdan, artıq məxfilyi qalmayan nüvə silahı da onların sırasına daxildir.(Yeni Müsavat)
Azərbaycan prezidentinin köməkçisi Hikmət Hacıyev Bakıda noyabr ayında İqlim dəyişikliyi ilə bağlı beynəlxalq tədbirin keçirildiyi günlərdə dünyada müharibələrin dayandırılması təklifinin müzakirə edildiyini bildirib. Adətən olimpiya oyunları günlərində müharibələrin dayandırılması çağırışı edilir. Hikmət Hacıyev bununla bağlı müzakirələrin və məsləhətləşmələrin aparıldığını deyib.Müharibə aparan ölkələr Azərbaycanın çağırışını eşitsələr bu hamı üçün faydalı olar. Digər tərəfdən bu Bakıda keçirilən konfransın əhəmiyyətini artırar, diqqət iqlim böhranı, ərzaq və su çatışmazlığı kimi problemlərin müzakirəsinə yönələr. Əslində söhbət iki – Rusiya-Ukrayna və İsrail-Həmas müharibəsinə ara verilməsindən gedir. Birinci müharibə iki ildən çoxdur davam edir və toqquşmaların bu il də davam etməsi ehtimalı yüksəkdir. İsrail Qəzzada apardığı müharibənin isə noyabr ayında qədər bitməsi ehtimalı az da olsa var. Deməli, əsas müzakirə Moskva və Kiyevlə getməlidir ki, noyabr ayında iqlim dəyişikliyi ilə bağlı konfrans günlərində müharibəyə ara versinlər. Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenskinin noyabr ayında Bakıdakı konfransda iştirakı mümkündür. Zelenskinin Bakıya gəlişi Rusiya-Ukrayna müharibəsinin gedişatından asılı olacaq. Ancaq əgər Volodimir Zelenski Bakıda olacaqsa, Kiyev Bakının çağırışına uyğun müharibəyə bir müddət ara verə bilər. Kreml Bakının təklifini qəbul edəcəkmi – bunu söyləmək çətindir, çünki Rusiya hücumu genişləndirməyə və işğal ərazisini böyütməyə çalışır.
Xatırlatmaq yerinə düşər ki, 2008-ci ildə Rusiya-Gürcüstan müharibəsi Çində yay olimpiya günlərinə təsadüf etmişdi. Yəni olimpiada müharibəyə mane olmadı. Bakıda konfrans günlərində müharibələr dayandırılmasa belə, tədbirə qədər Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh və ya çərçivə sazişinin imzalanması əhəmiyyətli olacaq.
Elxan Şahinoğlu
Azərbaycan mötəbər tədbirlərin keçirilməsi üçün ənənəvi məkana çevrilib. İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra Azərbaycanın nüfuzu beynəlxalq aləmdə günü-gündən artmaqdadır. Azərbaycanla müxtəlif sahələrdə də, o cümlədən dünyada baş verən siyasi, iqtisadi proseslərlə bağlı əməkdaşlıq etmək istəyən dövlətlərin, təşkilatların sayı günü-gündən artmaqdadır.“Sülh və qlobal təhlükəsizlik naminə dialoq” mövzusunda VI Ümumdünya Mədəniyyətlərarası Dialoq Forumunun keçirilməsi və burada dövlət başçısı İlham Əliyevin iştirak edərək çıxış etməsi, eləcə də bir sıra dövlətlərdən səlahiyyətli şəxslərin iştirak etməsi bu tədbirin önəmini bir daha göstərir.
Prezident Forumda haqlı olaraq qeyd edib ki, Fransa Afrikada, dünyanın digər bölgələrində qanlı cinayətlər törədib, minlərlə insanın həyatına son qoyub: “Biz imkan verə bilmərik ki, XXI əsrdə Avropanın bəzi ölkələri digər xalqlara müstəmləkə kimi yanaşsın. Biz səsimizi ucaltdıqda – Qoşulmama Hərəkatına sədrliyimiz zamanı bu məsələni qaldırdıqda, bu, onunla bağlı deyildi ki, hansısa ölkəyə qarşı idik. Biz, sadəcə ədalətə, beynəlxalq hüquqa bağlı idik”.
Politoloq Qabil Hüseynlinin “Sherg.az”a açıqlamasına görə, Azərbaycan Fransanın neokolonializm siyasətinə qarşı sərgilədiyi prinsipial mövqe, müstəmləkəçiliyin bütün forma və təzahürlərinin aradan qaldırılması, eləcə də fransız müstəmləkələrinin Fransanın zülmündən xilas edilməsi müstəvisində ardıcıl siyasət nümayiş etdirir:
“Paris Korsika adası, Yeni Kaledoniya və bir sıra digər yerlərdə neokolonializm siyasəti yürütməkdə davam edir. Fransa həmin ərazilərdə yaşayan yerli xalqların hüquqlarını tapdalayır, onların mədəniyyətini məhv edir. Belə bir vəziyyətdə son dövrlər Korsika və Yeni Kaledoniyanın yerli əhalisi arasında neokolonializmə qarşı azadlıq mübarizəsi də artmaqdadır. Hansı ki, onların bu mücadiləsinə Azərbaycan dövlətinin neokolonializmə qarşı apardığı ardıcıl mübarizəsi mühüm töhfə verib. Məhz son illər Azərbaycan dövlətinin səyləri nəticəsində bir sıra beynəlxalq təşkilatlarda, xüsusən də Qoşulmama Hərəkatında neokolonializmi pisləyən qətnamə və qərarlar qəbul edilib. Bu da ölkəmizin beynəlxalq münasibətlər sisteminin bütün istiqamətlərində beynəlxalq hüququn norma və prinsiplərini, fundamental insan hüquq və azadlıqlarını bütün
Q.Hüseynlinin sözlərinə görə, Azərbaycan dövləti hətta bir sıra böyük dövlətlərin edə bilmədiyinə cəsarət edərək, neokolonializm siyasətinə qarşı mübarizə açmaqla dünyanın diqqətini özünə cəlb etməyi bacarıb:
“Fransa həqiqətləri tamamilə haqlı və ədalətli bir şəkildə beynəlxalq gündəliyə daşıyanlara qarşı bütün resurslarından istifadə edərək diskriminasiya siyasəti yürüdür. Şübhəsiz ki, bütün bunlar özünü “qlobal güc” kimi göstərmək üçün uğursuz manevrlərini davam etdirən Fransanın neomüstəmləkəçi siyasətinin ifşa olunmasına maneə yarada bilməz. Fransadan və onunla eyni siyasi xətti bölüşənlərdən fərqli olaraq, Azərbaycan üçün ədalət bütöv, kompleks anlayışıdır və heç bir halda ayrı-ayrı dövlətlərin, xalqların maraqları kontekstindən şərh olunmamalıdır. Özünə münasibətdə ədaləti öz gücü və iradəsi bahasına təmin edən Azərbaycan müstəmləkəçiliyin boyunduruğundan xilas olmağa çalışan xalqlara öz dəstəyini verməklə, bütün dünyada ədalətin bərqərar olunmasına çalışdığını, yalnız öz maraqlarından çıxış etmədiyini göstərir. Azərbaycan Prezidenti Fransanın neokolonializm siyasətindən əziyyət çəkən xalqların müdafiəsinə qalxmaqla həmin xalqlar üçün bir xilaskar rolunu oynadı, onları müstəmləkəçiliyə qarşı yeni mübarizəyə ruhlandırdı. Azərbaycan Prezidentinin bu istiqamətdə sərgilədiyi mövqe dünyanın bir daha bu məsələyə diqqət yetirməli və neokolonializmə birdəfəlik son qoyulmasının vacibliyini ortaya qoyur. Belə bir humanist addımın arxasınca gəlmək artıq digər dövlətlər və onların liderlərinin vicdan borcudur. Ancaq bunun üçün onlar özlərində cəsarət və ləyaqət tapmalıdır”.
Nikol Paşinyan tez-tez bəyan edir ki, o, atdığı addımlarla 29 min 743 kvadrat kilometr əraziyə malik Ermənistanı qoruyur və nəticədə respublikanın suverenliyi möhkəmlənir. Baş nazir bununla da açıq şəkildə göstərir ki, Ermənistanın qonşu ölkələrə qarşı heç bir ərazi ambisiyası yoxdur.“O, həqiqətən də suveren olduğumuzu göstərmək üçün Ermənistanın “forpost”a çevrilməsinə imkan verməyəcəyini xüsusi olaraq vurğulayır və müvafiq olaraq, anti-Rusiya təbliğatına təkan verir. İlk baxışdan belə bir təəssürat yarana bilər ki, Ermənistan Rusiya asılılığından qurtulsa, bu, bizim müstəqil qərar qəbul etmək və daha müstəqil olmağımıza kömək edəcək. Eyni zamanda, Ermənistan hakimiyyəti Qərbə doğru addımlar atmağa çalışır. Amma Qərb bizim regionda praktiki olaraq yoxdur”, - İrəvanda çıxan “Past” (“Fakt”) qəzeti yazır.
Qərb hərbi-siyasi bloku Cənubi Qafqazda daha çox NATO şəklində, onun üzvü olan Türkiyə vasitəsilə mövcuddur.
“Rusiya regionu tərk edərsə, indiki vəziyyətdə yaranan boşluğu yalnız Türkiyə doldurmağa qadirdir və bunun üçün lazımi resursları var. Təsadüfi deyil ki, Qərb analitik dairələrində Rusiyanı regiondan məhz Türkiyə vasitəsilə sıxışdırmaq məsələsi müzakirə olunur. Düzdür, Türkiyə əvvəlki kimi Rusiya ilə əməkdaşlığı davam etdirir. Lakin eyni zamanda, Ankara Rusiyanın Ukraynada davam edən münaqişə nəticəsində zəifləməsini gözləyir ki, lazımi anda arxadan zərbə endirsin”, - nəşr yazır.
“Hazırda Ankaranın bölgəmizə təsiri xeyli artıb. Çünki Azərbaycan faktiki olaraq Türkiyənin nəzarəti altındadır, Gürcüstanda isə Türkiyə kapitalı üstünlük təşkil edir. Təkcə Ermənistan məsələsini həll etmək qalır və onların nail olmaq istədiyi kimi Cənubi Qafqaz Türkiyənin nəzarətində olacaq”, - material müəllifi iddia edir.
“Təsadüfi deyil ki, Ankara Bakı vasitəsilə sırf bizim dövlətimizin daxili məsələləri olan ilkin şərtlər irəli sürür. Məsələn, İlham Əliyev bildirir ki, Ermənistan konstitusiyasını dəyişməlidir. Əslində, Türkiyə və Azərbaycanın tələbi ondan ibarətdir ki, biz onların diktə etdiyi konstitusiya qəbul etməliyik. Türkiyə və Azərbaycan bir qədər də irəli gedərək Ağrı dağın təsvirini Ermənistan Respublikasının gerbindən çıxarmağı tələb edirlər. İstisna deyil ki, zaman keçdikcə Türkiyə və Azərbaycan yeni ilkin şərtlər irəli sürəcəklər. Məsələn, azərbaycanlıların Ermənistana qayıtmaq hüququnun qanuni şəkildə tanınması. Maraqlıdır ki, Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın bir müddət əvvəl bir çox “şəffaf” işarələr verməsi diqqət çəkir. Onun sözlərinə görə, hazırda regionda “yeni nizam” yaradılır və “əsassız xatirələri” bir kənara ataraq, indiki zamanın reallıqlarından çıxış etmək vaxtı çatıb. Türkiyə lideri nəsihətlərini Paşinyanı təriflə möhkəmləndirib və qeyd edib ki, “indi o da bunu başa düşür”, - “Past” qəzeti qeyd edir.
Nəşr daha sonra Türkiyə-Azərbaycan tandeminin “diktəsi ilə” regionda yeni münasibətlərin qurulmasının daha bir amilinə diqqət yetirir: Prezident İlham Əliyev bu yaxınlarda Bakının Ermənistana qaz tədarük edəcəyini istisna etməyib.
“Aydındır ki, Türkiyə və Azərbaycan kapitalı, malları və enerjisi Ermənistana daxil olsa, ölkəmiz gələcəkdə gözlənilən ağır nəticələrlə birlikdə bu ölkələrdən iqtisadi asılı vəziyyətə düşəcək. Başqa sözlə, Ermənistan iqtisadiyyatı Türkiyənin ixtiyarında olacaq və əgər bir gün Ankara yenidən məhdudiyyətlər tətbiq etmək qərarına gəlsə, Ermənistan iqtisadiyyatı çökə bilər”, - “Past” hesab edir.
Nəşr Ermənistanın hazırkı hakimiyyətinin “Türkiyə-Azərbaycan şərtlərini bir-birinin ardınca yerinə yetirmək yolu ilə getdiyini” güman edir.
“Paşinyan respublikanın konstitusiyasının və gerbinin dəyişdirilməsi mövzusunu təsadüfən siyasi gündəmə gətirməyib. Belə çıxır ki, bizim hakimiyyət ölkəni “forpost” (Rusiyanın - red.) statusundan çıxarmaq, Ermənistanın suverenliyini möhkəmləndirməkdən danışsa da, əslində ölkəni “türk kəndinə” çevirmək yolu ilə aparır”, – qəzet yazır.
Erməni mətbuatının bu cür iddiaları nə dərəcədə doğrudur? Onlar nəyə aparır, hansı nəticələrə səbəb ola bilər? Bəlkə, bu cür iddialar erməni cəmiyyətində parçalanmanı dərinləşdirməyə, nəticədə onu vətəndaş müharibəsinə sürükləməyə və ya mövcud hakimiyyəti devirməyə yönəlib?
Müstəqil analitik Rəşad Rzaquliyev mövzu ilə bağlı fikirlərini Pressklub.az-la bölüşüb.
O, hesab edir ki, Ermənistandakı vəziyyəti bu gün Gürcüstanda baş verənlərdən ayrı nəzərdən keçirmək kökündən yanlışdır. “Dünya və regional geosiyasi mərkəzlər arasında Cənubi Qafqaz uğrunda gedən mübarizənin intensivləşməsi bu ölkələrin elitasında və cəmiyyətlərində anormal ziddiyyətlərə səbəb olub. Biz qərbyönümlü Gürcüstan müxalifətinin “xarici agentlər haqqında qanuna” qarşı etiraz mitinqlərini müşahidə edirik və rusiyapərəst ermənilərin Azərbaycanın bir sıra işğal olunmuş ərazilərinin bu torpaqların əsl sahiblərinə qaytarılmasına qarşı təxribatlarını görürük. Paradoksal olan odur ki, Gürcüstanda nümayişçilərə faktiki dəstəyi prezident Salome Zurabişvili verir və nə qədər qəribə olsa da, erməni etirazının başında Erməni Apostol Kilsəsinin özü dayanır... Məncə, Gürcüstan və Ermənistan hakimiyyətləri öz ölkələrində real çevriliş cəhdi ilə üz-üzədirlər”, - ekspert deyir.
O hesab edir ki, Gürcüstandakı milli yönümlü hökumət, ölkəyə Aİ üzvlüyünə namizəd statusunun yenicə verilməsinə baxmayaraq, millətin və regionunun gələcəyi ilə bağlı müzakirələr və qərarların qəbulu zamanı Avropanı nəzərə almadan öz qanunvericilik standartlarını tətbiq etmək və həlledici səs hüququna malik olmaq uğrunda mübarizə aparır.
“Ermənistanda vəziyyət başqadır - burada Qərb Nikol Paşinyanın köməkliyi ilə Rusiyanın forpost ölkəsinin ictimai-siyasi həyatına nüfuz etmiş “rus ruhunu” damla-damla sıxışdıraraq çıxarır. Bu zaman bir sıra qərbli siyasətçilər Rusiya və İrana qarşı “ikinci cəbhə” açacaqlarına və yaranmaqda olan türk geosiyasi birliyinə qarşı müqavimət göstərə biləcəklərinə ümid edirlər.
Amma etiraf etmək lazımdır ki, Paşinyan çətin proqnozlaşdırılan və avantürist siyasətçidir. Erməni güc elitasının gələcək seçimi isə həqiqətən də, qonşuları ilə “dinc yanaşı yaşama” proyeksiyasına qədər daralır. Yeganə alternativ “Ermənistan layihəsinin” faktiki bağlanması və bir vaxtlar dövlət olan bu qurumun tarixin arxivinə göndərilməsi kimi kədərli səyahət ola bilər. Ermənistanda bunu artıq dərk edirlər. Ona görə də, bu ölkənin yüksək vəzifəli şəxslərinin çıxışlarında “şüur işartıları” görünür.
Ümumiləşdirsək, əminliklə deyə bilərik ki, Ermənistan və Gürcüstanın hakimiyyət orqanları öz səlahiyyətlərini qoruyaraq, status-kvonu saxlaya bilsələr, regionun hər üç ölkəsi üçün vahid geosiyasi alqoritmin qurulması mümkün olacaq”, - deyə Rzaquliyev yekunlaşdırıb.
Almatıda keçiriləcək Mirzoyan-Bayramov görüşündə Ermənistan məğlub olduğu dövlətlə tək, vasitəçisiz, çətin vəziyyətdə qalacaq. Bu sözləri türkoloq Varujan Geqamyan erməni mediasına açıqlamasında deyib. Onun fikrincə, görüşdə vasitəçilərin iştirak etməməsi Azərbaycanın danışıqlarda dominantlıq etmək istəyindən xəbər verir: “Adətən daha zəif və daha həssas tərəfin maraqlarını qorumaq üçün vasitəçi tələb olunur, lakin indiki vəziyyətdə Ermənistan beynəlxalq birliyin dəstəyinə arxalana bilməyəcək və mövcud şəraitdə hərəkətə keçmək məcburiyyətində qalacaq. Türkiyə və Azərbaycan vasitəçilik platformasının mövcudluğunu istisna edən bir formatın yaradılmasına nail oldular ki, nəticədə Ermənistan onu məğlub edən iki ölkə ilə birbaşa təmasda olacaq, indi o, dəstək tapa bilməyəcək. Xüsusilə demarkasiya kontekstində sərhədyanı rayonların sakinlərinin hüquqlarını qoruya biləcək vasitəçi kimi beynəlxalq birliyə arxalanmaq çətindir”. Analitik deyib ki, Qərb də Azərbaycanı dəstəkləyir: “Ermənistan müdafiə siyasətinə sadiq qalmaq əvəzinə, güzəşt xəttinə üstünlük verdi və bu, son nəticədə onun suverenliyinin əhəmiyyətli dərəcədə zəifləməsinə, ölkənin Türkiyənin təsir zonalarından birinə çevirməsinə səbəb oldu”.Məlumat üçün deyək ki, Azərbaycan xarici işlər naziri Ceyhun Bayramovla ermənistanlı həmkarı Ararat Mirzoyanın Qazaxıstanın Almatı şəhərində görüşəcəyi gözlənilir.
Siyasi şərhçi Aqşin Kərimov "Sherg.az"a deyib ki, Astananın görüşdəki təşəbbüskarlığı böyük güc rəqabətinin gücləndiyi vaxtda Qazaxıstanın Rusiya, ABŞ və Çinlə getdikcə həlledici xarakter alan münasibətləri fonunda baş tutur. Ekspertin sözlərinə görə, görüş baş tutsa, Azərbaycan-Ermənistan münasibətlərinə təsir etmək istəyən ABŞ ilə Rusiya bunu az qala özünün “kölgə vasitəçiliyi” kimi qələmə verməkdən çəkinməyəcək:
"Eyni zamanda Qazaxıstanın Bakı-İrəvan münasibətləri üzrə dinamikası Çinin Mərkəzi Asiyada göstərəcəyi şücaəti üçün məqamlara da təkan verə bilər. Bu baxımdan, üç güc mərkəzi arasındakı böyüyən rəqabətin Cənubi Qafqazdan Mərkəzi Asiyaya qədər uzanan (Zəngəzur dəhlizi layihəsinin mənzərəsində) əlaqələri təbii ki, Bakı-İrəvan gündəliyinə də təsirsiz ötüşməyəcək. Qısası, Azərbaycanla Ermənistan ikitərəfli qaydada danışıqlarda həvəslərini göstərsələr də, bunun kənar geosiyasi təsirlərə açıq qalmaq ehtimalı mövcuddur. Buna baxmayaraq, Bakı-İrəvan proqramının Almatı səhnəsi ikitərəfli razılıqların çərçivəsini genişləndirməyə imkan verən fürsətləri qiymətləndirir. Bundan əvvəl Ermənistan Qazaxın nəzarətində olan 7 kəndindən 4-nün Azərbaycana qaytarılmasına razılıq vermişdi. Almatı görüşündən sonra isə sülh müqaviləsinin mətninin hazırlanması və delimitasiya mövzusunun paralel formada inkişaf edəcəyini söyləyə bilərik. Üstəlik, bu görüş Cənubi Qafqazda təhlükəsizlik şəraitini aqressiv şəkildə dəyişməyə çalışanlara qarşı dirəniş nöqtəsi kimi bir nəticə hasil etməlidir. Azərbaycan buna çalışır, maksimal şəkildə İrəvanı ikitərəfli rejimdə razılıqlara dəvət edir. İrəvanda müəyyən siqnallar müsbətdir, lakin zəmanət tapmaq çətindir ki, Ermənistan gələcəkdə regionu beynəlxalq oyunçuların qarşıdurma sığınacağına çevirmək xəttinə getməyəcək. Almatı danışıqlarında Azərbaycan tərəfi yüksələn manevr imkanları fonunda Ermənistandan həmin zəmanətləri tələb edə bilər".
Politoloqun qənaətincə, XİN başçılarının gözlənilən görüşü baş tutsa, əldə edilən sülh düsturları üzrə yeniliklər Azərbaycan və Ermənistan rəhbərliyinə təqdim ediləcək: "Təqdim olunan tezislər sülh üzrə bundan sonrakı diqqətin necə ayrılmasını müəyyənləşdirəcək və Azərbaycan-Ermənistan liderlərinin növbəti görüşünə hazırlıq məqsədlərini özündə ehtiva edəcək. Azərbaycan və Ermənistan baş diplomatlarının Qazaxıstan görüşü Cənubi Qafqazla Mərkəzi Asiya arasında daha sıx əlaqə yaratmaq baxımından kritik məqama təsadüf edir. Güc episentrləri əldə oluna biləcək nəticələrə müdaxilə etmək potensiallarını bir daha nümayiş etdirə bilərlər. Lakin onların neytrallaşması daha çox İrəvanın sülh sükanını necə əlində saxlamasından asılı olacaq".
Azərbaycan Respublikası Hökuməti ilə Albaniya Respublikası Nazirlər Şurası arasında iqtisadi əməkdaşlıq haqqında Saziş təsdiqlənib.
Prezident İlham Əliyev bununla bağlı “Azərbaycan Respublikası Hökuməti ilə Albaniya Respublikası Nazirlər Şurası arasında iqtisadi əməkdaşlıq haqqında Saziş”in təsdiq edilməsi barədə Fərman imzalayıb.
Saziş qüvvəyə mindikdən sonra İqtisadiyyat Nazirliyi onun müddəalarının həyata keçirilməsini təmin etməli, Xarici İşlər Nazirliyi Sazişin qüvvəyə minməsi üçün zəruri olan dövlətdaxili prosedurların yerinə yetirildiyi barədə Albaniya Respublikası Nazirlər Şurasına bildiriş göndərməlidir.
Sənəd 2024-cü il martın 1-də Bakı şəhərində imzalanıb.
ABŞ-nin Azərbaycandakı səfiri Mark Libbi Şuşaya səfər edib.
Bu barədə səfirliyin "X" hesabında paylaşım edilib.
Bildirilib ki, səfir Mark Libbi və Danusia Libbi bu gün Füzuli və Şuşaya səfər ediblər:
"Səfir hökumət nümayəndələri ilə, səfirliyin dəstəklədiyi İngilis dili proqramında iştirak etmiş yerli təhsil işçiləri ilə görüşəcək, həmçinin Şuşa qalasını, Xurşidbanu Natəvanın evini, Xan qızı bulağını, Vaqif məqbərəsini və Cıdır düzünü ziyarət edəcək".
Ermənistanın Azərbaycana qaytardığı Qazax rayonunun Xeyriml kəndində sərhədin müəyyənləşməsi üzrə işlər başlayıb.
Bu barədə Ermənistanın Tavuş vilayətinin Kirants (Güney) kəndinin başçısı Kamo Şaqinyan bildirib.
Onun sözlərinə görə, kəndə geodeziyaçılar gəlib: “Kənddə çoxlu sayda polis var. Geodeziyaçılar azı üç gün burada qalacaq".
K.Şaqinyan deyib ki, kəndlilər ərazidə gərginlik yaradır: “Ancaq onlar yolu bağlamır, əlavə maneələr törətmir”.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev mayın 6-da Rusiya Federasiyası Həştərxan vilayətinin qubernatoru İqor Babuşkini qəbul edib.
Bu barədə Prezidentin Mətbuat Xidməti məlumat yayıb.
NATO-Rusiya gərginliyi durmadan artır, Qərbdə zaman qazanılması üçün Ukrayna savaşının uzadılmasına qərar verilib... Rusiyanı hərbi mühasirəyə alan NATO sərhəd bölgəsinə nüvə silahı yerləşdirilmək niyyətindədir, amerikalı general isə savaşın qaçılmaz olduğuna eyham vurur...
Dünyanın gələcək taleyi qeyri-müəyyən xarakter daşıyır. Hazırda Ukrayna savaşı bütün dünyanı öz təsiri altına almış durumdadır. Bu savaşın nə vaxt sona çatacağı isə ciddi müzakirə və mübahisə mövzusudur. Çünki əksər Qərb ekspertləri bu ilin payızında Rusiya və Ukraynanın sülh masası arxasına keçə biləcəyini proqnozlaşdırsa da, bu ehtimal artıq öz aktuallığını itirməyə başlayıb. Və Ukrayna savaşının uzanacağı indi daha inandırıcı görünür.
Məsələ ondadır ki, ABŞ Konqresində Ukraynaya 61 milyard dollarlıq yeni dəstək paketi artıq təsdiqlənib. Bu, o deməkdir ki, Ukrayna savaşının ssenari müəllifləri müharibənin uzadılması barədə yekun qərar veriblər. Halbuki, bu hərbi dəstək paketinin təsdiqlənməsindən qısa müddət öncə silah-sursatı tükənmək üzrə olan Ukraynanın bu ilin avqust ayında tam məğlubiyyətə uğrayacağı iddia olunurdu. Üstəlik, bu iddialara yalnız Qərb mütəxəssisləri deyil, elə Ukrayna hərbi ekspertləri də müəlliflik edirdilər.
Ancaq ABŞ siyasi dairələri artıq tamamilə fərqli ssenariləri gündəmə gətirməyə başlayıblar. Onların fikrincə, Ukrayna savaşı hələ bir neçə il də davam edəcək. Yəni, Ukrayna hələ bir neçə il canlı itkilər verməkdə davam edəcək. Ukrayna dövlətçiliyi mövcudluğunu itirmək təhlükəsi ilə üzləşəcək. Halbuki, Qərbdə bundan qətiyyən narahat deyillər. Əsas məsələ odur ki, Qərb öz maraqları çərçivəsində Rusiyanın "savaş bataqlığı"nda tutularaq, daha da zəifləməsi planları işlək qalsın.
Digər tərəfdən, ABŞ və Qərb Ukrayna savaşı sayəsində daha önəmli mənfəətlərinə də yaxınlaşmış kimi görünür. Belə ki, dünya iqtisadiyyatı böyük sürətlə hərbiləşdirilməkdə davam edir. İndi dünya iqtisadiyyatının önəmli bir hissəsi Ukrayna savaşının davam etdirilməsinə yönəldilib. Belə ki, NATO ölkələri öz anbarlarında illərlə yığılmış köhnə hərbi texnikanı Ukrayna ordusuna göndərib. Və indi həm həmin anbarların yenidən müasir silahlarla doldurulması, həm də Ukrayna ordusu üçün hərbi texnika istehsal etmək ehtiyacı yaranıb.
Təbii ki, bu, dünyanın nəhəng silah şirkətlərinin maraqlarına tamamilə cavab verir. Çünki ABŞ və Qərb ölkələrinin Ukraynaya dəstək üçün ayırdığı onmilyardlarla dollarlıq maliyyə vəsaiti məhz onların hesablarına yatırılmış olacaq. Nəhəng silah şirkətləri yeni hərbi texnika sifarişləri ilə daha da gəlirlırini fantastik həddə çatdıraraq, varlanmaq şansı qazanıblar. Və bu baxımdan, Ukrayna savaşının arxasında həm də dünyanın ən nəhəng silah şirkətlərinin dayanmış ola biləcəyi qətiyyən istisna deyil.
"The New York Times"ın hesablamalarına görə,2023-cü ildə dünya ölkələri hərbi sahəyə son 35 ildə olduğundan daha çox maliyyə vəsaiti xərcləyiblər. Ötən il qlobal hərbi xərclər 2,4 trilyon dollar həcmində olub. Bu, ilk növbədə Ukrayna savaşının silah-sursata olan ehtiyacları maksimum səviyyədə artırmasından qaynaqlanır. Eyni zamanda, Asiya qitəsində və Yaxın Şərq regionunda hərbi-siyasi gərginliyin artması da bu xərcləri yüksəldir. Yalnız ABŞ hərbi ehtiyaclara ötən il 920 milyard dollar xərcləyib. Və bu fantastik maliyyə vəsaitləri isə ilk növbədə nəhəng silah şirkətlərinin büdcələrini doldurur.
Ancaq Qərbdə, xüsusilə də, NATO-da bu quruma üzv dövlətlərin hərbi xərclərinin indiki səviyyəsindən qətiyyən məmnun deyillər. NATO rəhbərliyi quruma üzv dövlətləri öz hərbi xərclərini tərəddüdsüz artırmağa çalışır. Bu çağırışların arqumentləşdirilməsi üçün isə yaxın gələcəkdə Rusiyanın Avropaya hücum planlarının olması ilə bağlı iddialar ön plana çəkilir.
NATO baş katibi Yens Stoltenberq bildirib ki, gələcək təhlükələri nəzərə alaraq, üzv ölkələr həm hərbi xərclərini artırmalıdırlar, həm də Ukraynaya dəstəyi davam etdirməlidirlər. Onun fikrincə, NATO ölkələri Ukraynaya bütün vəd olunan dəstəyi verməyib. Və ona görə də, Qərb ölkələri mütləq Ukraynaya dəstək məqsədilə 100 milyard dollarlıq dəstək fondu yaratmalıdırlar.
Bəzi məlumatlara görə, indi Ukrayna savaşı NATO üçün "zamanı dayandırma aləti" rolunu oynayır. Belə ki, NATO-nun Rusiyanın sərhədləri ətrafında güclü hərbi çənbərin yaradılması üçün hələ bir müddət zaman qazanmağa ehtiyacı var. Bu hərbi-siyasi alyansda hesab edirlər ki, indi NATO-ya lazım olan zamanı yalnız Ukrayna savaşının uzanması qazandıra bilər. Halbuki, son məlumatlara görə, hazırda Rusiyanın sərhədlərində NATO-nun 35 minlik canlı qüvvəsi, 300 tankı və 800 zirehli döyüş texnikası artıq mövcuddur. Və NATO-nun Rusiya ilə gələcək savaş ssenarisi üzrə keçirilən hərbi təlimlərə 90 min nəfərlik canlı qüvvə cəlb olunub.
Maraqlıdır ki, ABŞ-ın Avropadakı quru qoşunları komandanı Derril Uilyams NATO-nun bu nəhəng hərbi təlimlərinin məhz Rusiyaya qarşı yönəldiyini açıq mətnlə etiraf edib. Rusiya siyasi dairələri isə bu hərbi təlimlərin provokasiya xarakteri daşıdığını vurğulayıb. Kremldə hesab edirlər ki, belə irimiqyaslı hərbi təlimlər üzərindən Rusiyaya qarşı güc nümayiş etdirməklə, təzyiq göstərmək niyyəti güdülür. Və bu baxımdan, Rusiyaya qarşı hibrid savaşın başlanıldığı qətiyyən şübhə doğurmur.
Digər tərəfdən, NATO Rusiyanın sərhədləri boyunca nüvə silahı yerləşdirmək planını da reallaşdırmağa başlayıb. Böyük ehtimalla öz ərazisində NATO-nun nüvə başlıqlı raketlərinin yerləşdirilməsinə icazə verəcək ölkə Polşa olacaq. Hər halda, rəsmi Varşava NATO-nun belə bir niyyəti olarsa, Polşa ərazisində nüvə silahının yerləşdirilməsi təklifinə müsbət yanaşılacağını artıq indidən bəyan edib. Və Kreml buna cavab olaraq, Polşada yerləşdiriləcək nüvə bazalarının Rusiya üçün legitim hərbi hədəfə çevriləcəyini vurğulayıb.
Göründüyü kimi, NATO və Rusiya arasında gərginlik durmadan artır. Bir tərəfdən, Ukrayna savaşının uzadılması istiqamətində israrlı addımlar atılır. Digər tərəfdən isə NATO Rusiyanı hərbi mühasirəyə alır. Son mərhələdə Rusiya sərhədlərində nüvə başlıqlı raketlərin yerləşdirilməsi planlaşdırılır. Yəni, amerikalı generalın da eyham vurduğu kimi, NATO Rusiyaya qarşı gələcək müharibəyə artıq hazırlaşmağa başlayıb. Və belə bir savaş olarsa, nüvə silahının tətbiq ediləcəyi də elə indidən qətiyyən şübhə doğurmur.(Yeni Müsavat)