“ABŞ-nin Azərbaycan və Ermənistanı əhatə edəcək yeni yol layihəsi siyasiləşdirilməməlidir”.
Bunu Azərbaycan Respublikasının Rusiya Federasiyasındakı səfiri Polad Bülbüloğlu Rusiya mətbuatına verdiyi açıqlamda deyib.
“Vaşinqton Rusiya və Çindən yan keçməklə belə bir nəqliyyat marşrutu açmaq planlarını nəzərdən keçirir. Mən bu məsələni siyasiləşdirməzdim.
Məsələ bundadır ki, bu, hər hansı yeni dəhliz açılanda sınaqdan keçirilmiş və əlverişli olanlardan dərhal imtina edilib yeni marşruta qaçılacağı demək deyil. Bunun üçün uzun zaman, böyük vəsaitlər və bir çox ölkələrin razılığı lazımdır”, - o bildirib.
Səfir qeyd edib ki, nəqliyyat imkanlarının müxtəlifliyi biznesin inkişafı üçün yalnız daha çox şərait yaradır:
“Nəqliyyat dəhlizi nədir? Bu, yüklərin və insanların daşınması, ticarət üçün bir fürsətdir. Yollar nə qədər çox olsa, bizneslə məşğul olmaq, ticarət və turizmi inkişaf etdirmək bir o qədər əlverişli olur.
İstənilən yol ərazilərin inkişafı deməkdir”.
Qeyd edək ki, ABŞ Dövlət katibinin müavini Ceyms O’Brayen iyunun 27-də Azərbaycana səfəri zamanı Mərkəzi Asiyadan ixracatın dünya bazarına ya Rusiya, ya da Çin vasitəsilə həyata keçirldiyini xatırladaraq alternativ marşrutun vacibliyini bildirmişdi.
“Onların alternativ üçün Azərbaycanla işləməyə ehtiyacı var. Bir yol Gürcüstan və Qara dənizdən keçir, digər yol, yəni potensial olaraq daha böyük yol Azərbaycan, Ermənistan və Türkiyədən keçir”, - deyə Ceyms O’Brayen açıq şəkildə Rusiyanı və Çini “Orta dəhliz”dən kənarlaşdırmağın vacibliyini vurğulayıb.
Yəni ABŞ alternativ marşrutlar təklif etməklə Rusiyanın və Çinin istifadə etdikləri nəqliyyat-kommunikasiya dəhlizlərinə çıxışı məhdudlaşdırmaq istəyir. ABŞ-nin son zamanlar “Orta dəhliz”ə və Zəngəzura marağının artması da bununla bağlıdır. ABŞ hərbi kontingentinin və avadanlıqlarının Zəngəzurda yerləşdirilməsinin səbəblərindən biri məhz bu ərazidən keçəcək tranzit yollara nəzarəti gücləndirməkdir.
Bu da 2020-ci il 10 noyabr Bəyanatına əsasən Zəngəzur dəhlizinin təhlükəsizliyinə təmin etmək hüququnu özündə saxlayan Rusiyanı narahat edir. Qonşu İran isə hansı dövlətin nəzarət etməsindən asılı olamayaraq, yüklərin Zəngəzur vasitəsilə daşınmasına qarşı çıxır.
Sentyabrın 21-də Fransa Prezidenti Emmanuel Makronun Ermənistana gözlənilən səfəri də regionun geosiyasi “payçı”larından biri olmaq iddiasını nümayiş etdirmək məqsədi daşıyır. Yəni Zəngəzur dəhlizi üzərində maraqlar toqquşmasının baş verməsi “Orta dəhliz” vasitəsilə Cənubi Qafqaza və Mərkəzi Asiyaya birbaşa çıxış əldə etməyə çalışan Türkiyənin maraqlarına ziddir.
Ona görə də Azərbaycanın Zəngəzur dəhlizi məsələsini Ermənistanla imzalancaq çərçivə sazişinin mətnindən çıxartmaq qərarı bölgədə yaranmış qarşıdurmadan kənar qalmağa xidmət edir.
Prezident Vladimir Putinin Azərbaycana səfəri də Rusiyanın alternativ bazarlara çıxış əldə etmək istəyi ilə bağlıdır. Avropa bazarlarına çıxışı bloklanmış Rusiya daha çox cənub və cənub-şərq ölkələri ilə ticarətə üstünlük verir. Bu baxımdan, Azərbaycanın logistika imkanları Moskva üçün çox əlverişlidir.
Cənubi Qafqaz ölkələri arasında Gürcüstanla münasibətlər sabit deyil.
Gürcüstan hakimiyyətinin Rusiya ilə yaxınlığı barədə nə qədər fikirlər səslənsə də, Cənubi Osetiya və Abxaziya münaqişələrinin davam etməsi səbəbindən iki ölkə arasında nəqliyyat-kommunikasiya əlaqələri mövcud deyil.
Hətta rəsmi Tiflisin Moskva ilə əlaqələri bərpa etmək cəhdləri Qərbin və Gürcüstan cəmiyyətinin İvanişvili hakimiyyətinə siyasi təzyiqləri ilə müşahidə olunur. Ermənistan Rusiya ilə həmsərhəd olmadığına görə, birbaşa tranzit imkanlara malik deyil.
Azərbaycan hazırda Rusiyanın Cənubi Qafqaz üzərindən Asiya və Avropa bazarlarına çıxışını təmin edəcək yeganə ölkədir. Xüsusilə də, Azərbaycanın həm Rusiya ilə, həm də İranla quru sərhədinə malik olması nəqliyyat “habı”ndan istifadə üçün əlverişli şərait yaradır.
Yəni Şimal-Cənub dəhlizi vasitəsilə Rusiya Fars Körfəzinə, Hindistana və Yaxın Şərqə çıxış imkanları qazanmaq istəyir. Eyni zamanda, Rusiya “Orta dəhliz”dən istifadə edərək Türkiyə və Yaxın Şərq ölkələri ixrac-idxal əməliyyatları həyata keçirə bilər.
Buna nail olmaq üçün Rusiya Zəngəzur dəhlizindən istifadə etməlidir.
Ancaq Ermənistan hakimiyyəti Rusiya Federel Təhlükəsizlik Xidmətinin sərhəd qoşunlarının dəhlizə nəzarət etməsinə qarşı çıxır. Ona görə də Rusiya 10 noyabr Bəyanatının 9-cu bəndinin icrasından yayınan Ermənistanı Zəngəzurdan nəqliyyat kommunikasiyalarını açmaq üçün tərəfləri qane edən başqa bir variant təklif edə bilər.
Yəni Rusiyanın dəmir və avtomobil yollarının mühafizəsi məsələsində Ermənistana güzəştə getməklə yeni əməkdaşlıq formatı irəli sürəcəyi istisna edilmir. Ermənistan hakimiyyətinə Qərbin təzyiq imkanları geniş olduğundan Nikol Paşinyanın bununla razılaşacağını söyləmək olmaz.
Çünki ABŞ Zəngəzur dəhlizinin açılmasında maraqlı görünsə də, Ermənistanın tranzit imkanlarından Rusiyanın istifadəsinə qarşı çıxır.
Yəni ABŞ Rusiyanın Azərbaycan və Ermənistan üzərindən Türkiyə bazarlarına çıxışının qarşısını almağa çalışacaq.
Bu isə bölgədə ABŞ-ın hərbi fəallığının artmasına səbəb ola bilər. Öz növbəsində, Rusiya “Orta dəhliz”in imkanlarından istifadə etməkdə israrlı görünür. Ona görə də perspektivdə Zəngəzur bölgəsi uğrunda geosiyasi rəqabətin artacağı gözlənilir.
Müşfiq Abdulla
“Cebheinfo.az”
 |
|
Son vaxtlar müxtəlif çevrələrdə Ermənistanın üçüncü prezidenti Serj Sarkisyanın aktiv siyasi təmasları barədə çox danışılır.Bu barədə “Hraparak” qəzeti yazıb.
“Bəziləri hətta qarşıdakı siyasi proseslərdə mümkün aktivləşmə ilə bağlı geniş fərziyyələr irəli sürürlər. Digərləri isə Serj Sarkisyanın daim aktiv təmaslarda olduğunu iddia edirlər. Deyirlər ki, bunda qeyri-adi heç nə yoxdur.
Ancaq bir gün əvvəl üçüncü prezidentin Rusiyaya qısamüddətli səfər etdiyi, Moskvada yaşayan bir qrup varlı erməni ilə görüşdüyü barədə məlumat aldıq. O, onların əhval-ruhiyyəsini qarşıdan gələn fövqəladə siyasi proseslər və onun mümkün aktivləşməsi ilə bağlı anlamağa çalışıb, təbii ki, öz şəxsində deyil, təzə, yeni qüvvələr vasitəsilə”.
Qəzet yazıb ki, ümumiyyətlə, növbədənkənar seçkilərlə bağlı bütün qüvvələrdə, xüsusilə də hakimiyyət daxilində müzakirələr davam edir:
“Nikol Paşinyan bütün bunlara - aktiv davranışı və seçki kampaniyasını xatırladan addımları ilə töhfə verir. Baxmayaraq ki, “Vətəndaş Müqaviləsi” Partiyasının bəzi üzvləri hələ də onun sözlərinə inanır və deyirlər ki, o, bir neçə ay əvvəl onları erkən seçkilərin olmayacağına inandırıb”, - nəşr qeyd edir.
Serj Sarkisyanın Moskva səfəri ilə bağlı rəhbərlik etdiyi Ermənistan Respublika Partiyası hər hansı açıqlama verməyib. Hələlik eks-prezidentin Rusiyadakı erməni diasporunun nümayəndələri ilə görüşməsi barədə məlumatlar üstünlük təşkil edir.
Lakin bunun Serj Sarkisyanın siyasi səhnədə yenidən fəallaşmasına hesablanmış bir addım olduğu, yoxsa başqa məqsəd daşıdığı aydın deyil.
Qarşıdan gələn payız aylarında Ermənistanda müxalifətin siyasi aktivliyinin artacağını nəzərə alsaq, Serj Sarkisyanın da müəyyən hazırlıqlar apardığına dair fikirlər yürütmək olar. Bölgələrə tez-tez səfərlər edən arxiyepiskop Baqrat Qalstanyan sentyabr ayından başlayaraq etiraz aksiyalarını bərpa etmək niyyətindədir.
Ancaq may-iyun aylarında, yəni Baş nazir Paşinyanı istefaya göndərmək üçün keçirilən mitinqlərin nəticə verməməsi və impiçment təşəbbüsünün iflasa uğraması keşiş Baqrata olan etimadı azaldıb. Bu isə etirazların əsl təşkilatçısı olan erməni kilsəsinin və sabiq prezident Robert Köçəryanın mövqelərini zəiflədib.
Ona görə də payız aylarında başqa siyasi liderlər, o cümlədən Serj Sarkisyan bu funksiyanı öz üzərinə götürmək üçün müəyyən addımlar ata bilər. Təbii ki, revanşsit müxalifətin dəstəyini qazanmağın vacib şərtlərindən biri Rusiyanın və erməni diasporunun siyasi razılığını almaqdır. Qeyd edilən səbəbdən Serj Sarkisyanın Moskvada keçirdiyi görüşlər siyasi proseslərin yeni mərhələsinə hazırlıq kimi şərh edilir.
Ancaq digər keçmiş prezidentlər kimi Serj Sarkisyan da Ermənistan cəmiyyətində siyasi nüfuzunu itirmiş fiqurdur. Hətta Kreml 2018-ci ildə Qərbin “məxməri” inqilabı nəticəsində istefa vermiş Serj Sarkisyana dəstək vermir. Rusiya Prezidenti Vladimir Putin Robert Köçəryanı köhnə dostu kimi həmişə müdafiə etsə də, Serj Sarkisyan ümumiyyətlə, yada salınmır.
Separatçı rejimin ləğvindən sonra “Qarabağ klanı”nın siyasi, hərbi və maliyyə dayaqlarının sıradan çıxması istər Köçəryanın, istərsə də Sarkisyanın mövqelərini xeyli sarsıdıb. Son zamanlar Ermənistanda ABŞ, Avropa İttifaqı və Fransanın geosiyasi fəallığının artması Nikol Paşinyan hakimiyyətinin “əlini gücləndirib”.
Qərb Paşinyanın hakimiyyətdən getməsində maraqlı olmadığı üçün müxalifətin etiraz aksiyalarının ciddi nəticə verəcəyi mümkünsüz görünür. Paşinyanın 2026-cı ildən tez parlament seçkilərinə getməmək qərarı bununla bağlıdır.
Serj Sarkisyanın qardaşı Aleksandr Sarkisyanın ailəsinin barəsində cinayət işinin açıldığını nəzərə alsaq, eks-prezidentin istənilən revanşı ona baha başa gələ bilər.
Qeyd edək ki, prokurorluq Aleksandr Sarkisyan, onun həyat yoldaşı və iki oğlundan 14 daşınmaz əmlakın və 3,5 milyard dram vəsaitin müsadirə olunmasını tələb edir. O cümlədən, prokurorluq Sarkisyanın İrəvan şəhərinin mərkəzində, Tumanyan küşəsi 3 ünvandakı üçmərtəbəli malikanəsini qanunsuz hesab edir. İstintaq orqanı Kotayk rayonundakı 10 ədə daşınmaz əmlakın dövlət xeyrinə Sarkisyan və onun ailə üzvlərindən müsadirə edilməsini tələb edib.
Hüquq-mühafizə orqanlarının əməkdaşları həmçinin, 4 nəqliyyat vasitəsini, üç hüquqi şəxsdə pay sahibi kimi iştirakını, (eləcə də Kotayk rayonunda mehmanxana) təxminən 1 milyard dram dəyərində depozit və istiqrazları müsadirə etmək istəyir. Prokurorluq Sarkisyanın 1995-ci ildən əldə etdiyi əmlaka baxış keçirib.
Aleksandr Sarkisyana məxsus bütün əmlaklara həbs qoyulub. Belə bir vəziyyətdə Aleksandr Sarkisyanın və ailəsinin Ermənistan Baş Prokurorluğuna çağırılması Paşinyanın əlində Serj Sarkisyana qarşı ciddi təzyiq “kartı”dır. Bu isə Serji geri çəkilməyə vadar edə bilər.
Müşfiq Abdulla
“Cebheinfo.az”
Azərbaycan COP29-da bütün dünyaya atəşkəslə bağlı çağırış edəcək.
“Report” xəbər verir ki, bunu Azərbaycan energetika nazirinin müavini, bu ilin noyabr ayında Bakıda keçiriləcək BMT-nin İqlim Dəyişmələri üzrə Çərçivə Konvensiyasının (UNFCCC) Tərəflər Konfransının 29-cu sessiyasının (COP29) baş katibi Elnur Sultanov Türkiyənin “Anadolu” agentliyinə müsahibəsində deyib.
O bildirib ki, COP29-un əsas mövzusu iqlim dəyişikliyi olacaq: “Həmçinin inkişaf etmiş ölkələrin inkişaf etməkdə olan ölkələrə daha çox dəstək göstərməsi də COP29-un gündəliyində olacaq. İqlim dəyişikliyi ən çox Afrikaya təsir edir”.
E.Sultanov xatırladıb ki, Ermənistan da COP29-a dəvət edilib: “Təxminən 80 min qonağımız olacaq. Dünyanın bütün prezidentlərinə dəvət göndərilib. 50-dən çox dövlətdən nazirlər gələcək. Bu rəqəmin artacağı da gözlənilir. COP29 Azərbaycanın indiyə kimi ev sahibliyi etdiyi digər bütün tədbirlərlə müqayisə edilməyəcək tədbir olacaq. İqlim müzakirələrinə liderlik edəcəyik. Azərbaycanın qonaqpərvərliyini ortaya qoyacağıq. COP-un uğursuz olma ehtimalı yoxdur”.
Azərbaycan və Qazaxıstan respublikalarının Müdafiə nazirlikləri arasında imzalanmış birgə plana əsasən, Qazaxıstanın Almatı şəhərində keçirilən "Altın Kıran - 2024" birgə taktiki-xüsusi təliminin avqustun 20-də açılış mərasimi keçirilib.
Bu barədə Azərbaycan MN-dən bildirilib.
İştirakçı ölkələrin hərbi qulluqçularının qatıldığı tədbirdə ölkələrin dövlət himnləri səsləndirilib, dövlət bayraqları qaldırılıb.
Açılış mərasimində çıxış edənlər qonaqları salamlayaraq bu cür təlimlərin keçirilməsinin birgə fəaliyyətlərin planlaşdırılması və qarşılıqlı təcrübə mübadiləsi baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb etdiyini vurğulayıb, təlim iştirakçılarına uğurlar arzulayıblar.
Sonda beynəlxalq təlimdə iştirak edən hərbi qulluqçuların tribuna önündən təntənəli keçidi olub.
Qeyd edilib ki, Qazaxıstan Respublikasının Almatı vilayətinin Jarkent şəhərində yerləşən "Koktal" təlim poliqonunda keçirilən birgə təlimdə dağlıq ərazilərdə kəşfiyyat əməliyyatlarının aparılması, qanunsuz silahlı birləşmələrin aşkarlanması və zərərsizləşdirilməsi üzrə taktiki fəaliyyətlər məşq etdiriləcək, Azərbaycan Ordusunun hərbi qulluqçuları Vətən müharibəsi və digər uğurlu əməliyyatlarda əldə etdikləri real döyüş təcrübəsini qazaxıstanlı həmkarları ilə bölüşəcəklər.
Bakı Şəhər İcra Hakimiyyətində (BŞİH) paytaxt rayonları icra hakimiyyətləri başçıları və şəhərin təsərrüfat xidmətləri rəhbərlərinin iştirakı ilə növbəti müşavirə keçirilib.
Bu barədə BŞİH-dən bildirilib.
Müşavirədə bir sıra məsələlər, o cümlədən paytaxtda aparılan əsaslı təmir, abadlıq-quruculuq, yaşıllaşdırma işlərin vəziyyəti və digər məsələlər müzakirə edilib. Qeyd edilib ki, ölkə başçısı İlham Əliyevin həyata keçirdiyi uğurlu siyasət nəticəsində bu gün paytaxtımız keyfiyyətcə yeni inkişaf səviyyəsinə yüksəlib, əhalinin həyat və mədəni səviyyəsi artıb, şəhərdə geniş miqyaslı quruculuq işləri həyata keçirilir.
Şəhər ərazisində həyata keçirilən işlərin monitorinqlərinin nəticələri müşavirə iştirakçılarının nəzərinə çatdırılıb. Həmçinin son vaxtlarda Binəqədi və Yasamal rayonlarında bu istiqamətdə pozitiv dəyişikliklərin müşahidə edildiyi qeyd edilib. Paytaxtda aparılan əsaslı təmir, abadlıq-quruculuq işlərinin sürətləndirilməsi ilə bağlı müvafiq tapşırıqlar verilib.
Müşavirədə qanunsuz tikililərlə bağlı məsələ ciddi müzakirə edilib və rayonlarda aparılan monitorinqlərin nəticələrinə dair görüntülər nümayiş etdirilib. Müşavirədə çıxış edən Bakı Şəhər İcra Hakimiyyəti başçısı Eldar Əzizov bildirib ki, bu gün ölkə başçısı İlham Əliyev məmurlar qarşısında ciddi tələblər qoyub, onlara təmiz əllərlə işləməyi və təvazökar olmalarını bir vəzifə kimi tapşırıb. Lakin hələ də bəzən neqativ hallar müşahidə edilməkdədir. Bununla əlaqədar rayon İcra Hakimiyyətlərin başçılarına ciddi xəbərdarlıq edilərək təcili tədbirlərin görülməsi tələb edilib. Bildirilib ki, BŞİH-nin monitorinq qrupu tərəfindən işlərə nəzarət ediləcək və nəticələri bir aydan sonra yenidən müzakirəyə çıxarılacaqdır.
Rusiya siyasi dairələri Paşinyan hakimiyyətinə Ermənistanın hansı fəlakətlərə doğru sürükləməkdə olduğunu və onu hansı qaçılmaz təhlükənin gözlədiyini açıq şəkildə izah etməyə çalışırlar... Ancaq böyük ehtimalla Ermənistanda Rusiyaya xəyanətin doğura biləcəyi qorxunc təhlükəni yalnız Belarus prezidenti Aleksandr Lukaşenkonun bu ölkə barədə dəhşətli proqnozu reallaşdıqdan sonra anlamağa başlayacaqlar...
Rusiya Cənubi Qafqazda yenidən fəallaşmağa çalışır. Prezident Vladimir Putinin son Bakı səfəri bu baxımdan, diqqəti çəkməyə başlayıb. Belə ki, Kreml sahibinin bu səfəri regional proseslərə Rusiyanın yanaşma tərzini nisbətən aydınlaşdırmış oldu. Rusiyanın yeni Cənubi Qafqaz prioritetləri artıq böyük ölçüdə dəqiqləşildirmək üzrədir. Və bu, Ermənistan üçün də kifayət qədər ciddi problemlər yarada biləcək geopolitik dəyişiklikdir.
Məsələ ondadır ki, Kreml uzun müddət rəsmi İrəvana açıq və dolayısı mesajlar verdi, xəbərdarlıqlar etdi. Rusiya siyasi dairələri Ermənistana hərbi müttəfiqlik öhdəliklərinə sadiq qalmağın vacib olduğunu xatırlatmağa çalışdı. Üstəlik, Paşinyan hakimiyyətinin Rusiyaya hərbi-siyasi xəyanət mövqeyinin Ermənistana baha başa gələ biləcəyinə eyham vurdu. Və bu, Kremlin Rusiya tərəfindən süni şəkildə yaradılmış Ermənistanı belə asanlıqla Qərbin istifadəsinə buraxmaq niyyətindən uzaq olduğunu birmənalı şəkildə təsdiqləyirdi.
Ancaq Paşinyan hakimiyyəti Kremldən göndərilən xəbərdarlıq mesajlarına demək olar ki, əhəmiyyət vermədi. Əksinə, rəsmi İrəvan Qərbdən gələn təlimatları icra edərək, Ermənistanın Rusiya ilə hərbi-siyasi müttəfiqlik münasibətlərini tamamilə korlamaq istiqamətində addımlar atmağa üstünlük verdi. Son vaxtlar Ermənistanda ABŞ-ın qeyri-leqal hərbi bazanın yaradılmasına imkan verən Paşinyan hakimiyyəti Rusiya ilə münasibətlərdə ümumiyyətlə, bütün "qırmızı cizgiləri" aşmış oldu. Və rəsmi İrəvan tərəfindən elə bir situasiya yaradıldı ki, bundan sonra Rusiya və Ermənistan arasında uçurulan körpülərin nə vaxtsa, bərpa olunmasının mümkünlüyünü iddia etmək də çətinləşdi.
Belə anlaşılır ki, rəsmi İrəvan Ermənistan üçün ABŞ, Avropa Birliyi və Fransanın xeyrinə prinsipial seçim edib. Deməli, Kremlin bundan sonra Ermənistanın Rusiya orbitinə geri dönüşünə ümid bəsləməsi geopolitik sadəlövhlük və böyük səhv olardı. Ona görə də, indi Kreml də Cənubi Qafqazda Rusiyanın maraqlarına ən uyğun optimal seçimi etmək məcburiyyətində qalıb. Və Rusiya siyasi dairələri bu seçimin konkret istiqamətləri barədə indi daha açıq mətnlə mesajlar verməyə başlayıblar.
Məsələ ondadır ki, Kremlə yaxın analitik-təhlil mərkəzləri Cənubi Qafqazda Rusiyanın yalnız Azərbaycana güvənə biləcəyini birmənalı şəkildə vurğulayırlar. Onların qənaətinə görə, Azərbaycan bu regionda indi Rusiyanın ən etibarlı strateji tərəfdaşıdır. Bu baxımdan, yaxın gələcəkdə Kreml Cənubi Qafqazda Azərbaycan-Rusiya münasibətlərinin inkişafına, iqtisadi-ticari əməkdaşlığa və strateji geoiqtisadi layihələrin reallaşdırılmasına xüsusi diqqət ayırmaq niyyətindədir. Və bu, regionda Azərbaycan-Rusiya strateji tərəfdaşlığının daha fərqli, həm önəmli mərhələyə keçirilmək üzrə olduğunu göstərir.
Maraqlıdır ki, Kremlə yaxın olması ilə diqqəti çəkən rus politoloq Sergey Markov da açıq mətnlə vurğulayıb ki, prezident Vladimir Putinin Azərbaycana rəsmi səfəri Rusiyanın Cənubi Qafqazda əsas müttəfiqinin dəyişməsi ilə bağlı tarixi hadisə oldu. Yəni, rus politoloq Azərbaycanın da Rusiyanın müttəfiqləri sırasına qatıldığını demir. Əksinə, regional müttəfiqin dəyişdiyini vurğulayır və Azərbaycanın Cənubi Qafqazda yeni müttəfiq olduğunu qabardır. Və bu, o deməkdir ki, Kremldə artıq Ermənistanı Rusiyanın müttəfiqi hesab etməkdən birmənalı şəkildə vaz keçiblər.
Rus politoloq son 30 ildə Cənubi Qafqazda məhz Ermənistanın Rusiyanın müttəfiqi olduğunu xatırladıb. Ancaq onun fikrincə, rəsmi İrəvanın ermənipərəst və antiazərbaycan qüvvələrə çevrilmiş Qərbə, o cümlədən də ABŞ, Avropa Birliyi və Fransaya sığınmaq qərarı verməsi ilə bu müttəfiqliq münasibətləri artıq iflasa uğrayıb: "Halbuki, bunun əksinə olaraq, Rusiya və Azərbaycan münasibətləri son üç ildə daha da inkişaf edib. Bu baxımdan, prezident Vladimir Putinin Bakıya son rəsmi səfəri Rusiyanın regionda əsas müttəfiqinin dəyişdiyini göstərdi. Regionda yeni strateji müttəfiqin məhz Cənubi Qafqazın lider dövlətinə çevrilmiş Azərbaycan olduğu birmənalı şəkildə təsdiqləndi..."
Maraqlıdır ki, bütün bunlara paralel olaraq, Ermənistana yönəlik ittihamlar da ön plana çıxmağa başlayıb. Belə ki, prezident Vladimir Putin əvvəlcə Bakıda Rusiyanın Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh sazişinin imzalanması üçün hər cür dəstək verməyə hazır olduğunu vurğulayıb. Kreml sahibi bildirib ki, Rusiya ən qısa zamanda yekun sülh sazişinin imzalanması məqsədilə həm vasitəçiliyə, həm də danışıqlar üçün platforma təqdim etməyə də hazırdır. Və Kreml bununla üstüörtülü şəkildə mesaj verir ki, regional sülhdə tamamilə maraqlıdır, üstəlik, bunu Ermənistanın sığındığı Qərb deyil, məhz Rusiya təmin edə bilər.
Belə anlaşılır ki, Kreml rəsmi İrəvana Rusiyanın himayəsindən kənarda sülhə və təhlükəsizliyə nail ola bilməyəcəyini anlatmağa çalışır. Rusiya siyasi dairələri xəbərdarlıq edirlər ki, Ermənistan Qərbə yaxınlaşdıqca, təhlükəsizlik problemləri daha böhranlı xarakter alacaq. Rusiya Rusiya XİN bəyan edib ki, rəsmi İrəvanın KTMT ilə qarşılıqlı fəaliyyətdən uzaqlaşması Ermənistanın milli təhlükəsizliyini zəiflədir. Rusiya xarici siyasət idarəsindən bildirilib ki, Ermənistanın sabitliyinə qarant kimi KTMT və Rusiyanın alternativi yoxdur. Və bu, o deməkdir ki, Kreml rəsmi İrəvana dolayısı ilə Qərbə olan ümidlərin reallıqdan uzaq olduğunu anlatmağa çalışır.
Rusiyanın əsas hərbi-strateji müttəfiqi Belarusun prezidenti Aleksandr Lukaşenko isə Ermənistanı gözləyən ciddi təhlükələri daha açıq mətnlə ifadə edib: "Ermənistan bizdən başqa kimə lazımdır? Heç kimə... Elə isə iqtisadiyyatını inkişaf etdirib, öz resurslarına köklənsin. Hansı Fransa və ya hansı Makron..? Sabah o da hakimiyyətdə olmayacaq və hər kəs Ermənistanı unudacaq".
Göründüyü kimi, Paşinyan hakimiyyətinə Ermənistanın hansı fəlakətlərə doğru sürükləməkdə olduğunu açıq şəkildə izah edirlər. Halbuki, rəsmi İrəvan Qərbin siyasi nəzarəti altında olduğundan Kremldən gələn ardıcıl xəbərdarlıq mesajlarına əhəmiyyət verəcəyi hələlik qətiyyən inandırıcı görünmür. Böyük ehtimalla Ermənistanda Belarus prezidenti Aleksandr Lukaşenkonun proqnozu doğrulduqdan sonra Rusiyaya xəyanətin nəticələrini anlamağa başlayacaqlar.(Yeni Müsavat)
Əliyevlə Putinin mətbuata bəyanatlarında diqqətçəkən əsas məqamlardan biri Azərbaycan-Ermənistan danışıqları ilə bağlı idi. Azərbaycan Prezidenti bəyanatında bu məsələyə toxunmadı, çünki rəsmi Bakı İrəvanla danışıqlarda ikitərəfli formata üstünlük verir.Rusiya isə Bakı-İrəvan xəttindəki bütün danışıqlara – sülh sazişinin imzalanmasına, uzunmüddətli proses olan delimitasiya prosesinə, kommunikasiyanın açılmasına və digər humanitar məsələlərə qoşulmaq istəyir. Putin bəyanatında bunu dilə gətirdi.
Bunun Moskvanın regional maraqlarından qaynaqlandığı bəllidir, lakin Rusiya da daxil olmaqla istənilən üçüncü tərəfin müdaxiləsi bölgədə maraqlı olan bütün oyunçuların prosesə qoşulmasına, nəticədə sülh danışıqlarının geosiyasi mübarizəyə çevrilməsinə səbəb olur. Son 4 ilin təcrübəsi bunu təsdiq edib. Və bu, Bakının maraqlarına uyğun deyil. Əliyevin məsələyə toxunmaması və üzərindən səssiz keçməsi də bununla bağlı idi.
Mövcud vəziyyətdə Bakı və İrəvanın vasitəçiyə ehtiyacı yoxdur, əksinə, bu gün Azərbaycanın özü Rusiya və Ukrayna arasında vasitəçilik edə, danışıqlar üçün platforma rolunu üzərinə götürə bilər. Bunun üçün lazım olan hər şeyə - hər iki tərəflə münasibətlərə, tərəflər arasında körpü olmaq potensialına və qlobal danışıqlara ev sahibliyi etmək təcrübəsinə malikdir.
Asif Nərimanlı
Ümumdünya Heyvan Sağlamlığı Təşkilatının (WOAH) rəsmi məlumatlarına əsasən, Fransanın Qrand Est, Danimarka Krallığının isə Cənubi Danimarka, Midtyulənd regionlarında blutanq xəstəliyi qeydə alınıb.
Bu barədə Azərbaycan Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinin (AQTA) İnformasiya təminatı və innovativ həllər şöbəsindən məlumat verilib.
Respublika ərazisinin həmin yoluxucu xəstəlikdən qorunması üçün Qrand Est, o cümlədən Cənubi Danimarka və Midtyulənd regionlarında zonalaşma prinsipi nəzərə alınmaqla, xəstəlik baş vermiş təsərrüfatdan 150 kilometr radiusda olan məsafədən bütün növ diri iri və xırdabuynuzlu heyvanların, dəvələrin, həmçinin onlara aid genetik materialların idxalına WOAH-in “Quruda yaşayan heyvanların sağlamlıq Məcəlləsi”nə uyğun olaraq müvəqqəti məhdudiyyət tətbiq olunub.
Eyni zamanda, nəzarət tədbirlərinin gücləndirilməsi məqsədilə həmin inzibati ərazi vahidlərindən gələn, yaxud tranzitlə respublikamıza daxil olan, habelə Azərbaycan ərazisindən digər ölkələrə gedən nəqliyyat vasitələri ilə bağlı müvafiq tədbirlərin görülməsi üçün Dövlət Gömrük Komitəsinə müraciət edilib.
Kreml sahibi Vladimir Putinin Prezident İlham Əliyevlə görüşdə Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh danışıqları prosesinə maksimum səviyyədə dəstək ifadə etməsi olduqca önəmli məqamdır... Çünki Kremldə artıq tam dəqiqliyi ilə anlayırlar ki, Qərbin Cənubi Qafqaza kobud müdaxiləsinin təsirlərini məhz regional sülhü və sabitliyi təmin etməklə, bloklamaq mümkündür...
Cənubi Qafqaz dünya nəhənglərinin qarşıdurma poliqonuna çevrilib. ABŞ, Avropa Birliyi və Fransa böyük israrla Ermənistan üzərindən Cənubi Qafqaza yerləşməyə can atır. Rusiyanın bu regiondan sıxışdırılıb, çıxarılmasına cəhd göstərir. Və bu baxımdan, Cənubi Qafqazda amansız geopolitik savaş mövcuddur.
Ancaq burada bir önəmli məqam da ön planda yer almaqdadır. Belə ki, ABŞ Avropa Birliyi və Fransa Cənubi Qafqaza yerləşməyə can atsa da, bu regionda şəriksiz lider və geopolitik iradə sahibi məhz Azərbaycandır. Ona görə də, bu regionda geopolitik proseslərin inkişaf istiqamətləri məhz rəsmi Bakı tərəfdən müəyyən olunur. Ermənistan isə Cənubi Qafqazda "geopolitik zəif bənd" rolunu oynayır. Və bu baxımdan, Ermənistan Qərbin regional planlarının reallaşmasında həlledici rola malik ola bilməz.
Bütün bunları nəzərə aldıqda, Rusiyanın Cənubi Qafqazdakı mövqelərinə Qərbin hücumlarına mümkün qədər dözümlü yanaşmasının səbəblərini anlamaq o qədər də çətin deyil. Belə ki, Kreml Ermənistanın Rusiyaya tarixi xəyanətini hələlik böyük problemlərin sırasına qatmağa qətiyyən tələsmir. Çünki bir tərəfdən, Ermənistan bütün sahələr üzrə tamamilə Rusiyadan asılı vəziyyətdə olan süni şəkildə yaradılmış qondarma dövlətdir. Və bu qondarma dövlətin yaxın gələcəkdə Rusiyanın təsir dairəsindən çıxıb, birmənalı şəkildə Qərbə sığınması da qətiyyən mümkün deyil.
Ona görə də, Kreml Ermənistan ilə bağlı prinsipial siyasi qərarların verilməsini müvəqqəti olaraq, təxirə salmış kimi görünür. Böyük ehtimalla Rusiya hazırda üzləşdiyi Ermənistan böhranının təməldən həllinə məhz Ukrayna savaşından sonra başlamaq niyyətindədir. Ona qədər isə Kremi rəsmi İrəvana həm dolayısı ilə geri dönüş şansı tanımağa, həm də Ermənistanın bundan sonrakı davranışlarını daha diqqətlə izləməyə üstünlük verir. Və bu, Ermənistanın gələcək taleyi baxımından, real təhlükənin hələ irəlidə olduğunu sezdirir.
İndiki mərhələdə isə mövcud regional problemlərinin həllini müvəqqəti təxirə salan Kreml Azərbaycanla münasibətləri daha da inkişaf etdirməyi üstün tutur. Əslində, Rusiyanın bu manevri tamamilə praqmatik və məntiqli xarakter daşıyır. Çünki rəsmi Bakı Cənubi Qafqazın ən güclü və lider dövlətidir. Yəni, Azərbaycanın maraqlarına zidd olacağı təqdirdə, regiondan kənar heç beynəlxalq güc Cənubi Qafqaza geopolitik yerləşməni özü üçün təmin edə bilməz. Və buna əmin olan Kreml də Rusiyanın Cənubi Qafqaz problemlərini elə Azərbaycanla yaxınlaşma sayəsində nəzarətdə saxlamağa çalışır.
Kremli məmnun edən əsas məqamlardan biri də ondan ibarətdir ki, Azərbaycan Cənubi Qafqazda şəriksiz geopolitik iradə sahibi olmaqla yanaşı, həm də olduqca etibarlı tərəfdaşıdır. Rəsmi Bakı bütün tərəfdaşları ilə münasibətlərin qarşılıqlı öhdəliklərinə sadiq olduğunu indiyə qədər dəfələrlə sübuta yetirib. Yəni, rəsmi Bakı dövlətlərarası münasibətlərdə prinsipial anlaşmaların icrasına xüsusi həssaslıqla yanaşır. Və bu baxımdan, Azərbaycan Rusiya üçün də etibarlı strateji tərəfdaş rolunu oynamaqda davam edir.
Məsələ ondadır ki, Azərbaycan və Rusiya arasında Müttəfiqlik Fəaliyyəti barədə Moskva Bəyannaməsi mövcuddur. Hər iki tərəf bu strateji sənədin öhdəliklərini bütün istiqamətlər üzrə reallaşdırmaqda hər hansı problemin çıxmasına imkan vermir. Bu isə o deməkdir ki, Azərbaycan-Rusiya münasibətlərinin perspektivləri kifayət qədər ümidverici məzmun daşıyır. Ona görə də, indiki situasiyada Rusiya üçün Azərbaycanın siyasi-strateji və regional əhəmiyyəti daha da artıb. Və bu baxımdan, Kremlin Azərbaycanla daha genişmiqyaslı iqtisadi-ticari münasibətlərə can atmasının əsas səbəbləri tamamilə başadüşüləndir.
Maraqlıdır ki, Rusiya prezidenti Vladimir Putinin Bakı səfəri də geopolitik mesaj kimi qəbul oluna biləcək manevr sayılır. Çünki bu səfər məhz Rusiyanın hərbi müttəfiqi Ermənistanın xəyanət edərək, Qərbə daha çox sığınmağa can atdığı bir mərhələyə təsadüf edir. Hər halda, buna paralel olaraq, Rusiya prezidenti Vladimir Putin məhz Ermənistanın münaqişə vəziyyətində olduğu Azərbaycanla strateji münasibətlərin inkişafına yönəlik məqsədləri ön plana çıxartmağa üstünlük verir. Və rəsmi Bakının Rusiya kimi nəhəng dövlətlə normal münasibətlər sisteminə malik olması Azərbaycanın geopolitik uğuru hesab oluna bilər.
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycan və Rusiyanın Cənubi Qafqazda ortaq maraqları mövcuddur. Hər iki dövlət Şimal-Cənub dəhlizinin işə salınmasına böyük əhəmiyyət verir. Çünki bu beynəlxalq dəhliz hər iki ölkənin Hind Okeanına çıxışını təmin edəcək. Beynəlxalq ticarət sahəsində yeni nəqliyyat-kommunikasiya "pəncərə"sini reallığa çevirib, maliyyə-iqtisadi gəlirləri artırmaq imkanları açmış olacaq. Və bu baxımdan, Şimal-Cənub dəhlizi ilə bağlı mövzunun iki ölkə prezidentləri tərəfindən müzakirə olunduğunu da ehtimal etmək olar.
Eyni zamanda, Prezident İlham Əliyev və Prezident Vladimir Putin arasında keçirilmiş görüşdə Cənubi Qafqazda yaranmış mövcud situasiyanın da müzakirə olunduğu qətiyyən istisna deyil. Hər halda, ABŞ, Avropa Birliyi və Fransanın bu regiona yerləşmək cəhdlərinə münasibətdə hər iki strateji tərəfdaşı narahat edən məqamlar mövcuddur. Böyük ehtimalla Qərbin bu regiona kobud müdaxilə cəhdlərinə qarşı ortaq maraqlar çərçivəsində müqavimətin göstərilə biləcəyi gündəmə gətirilmiş ola bilər. Və bu, indiki situasiyada hər iki dövlət üçün geopolitik əhəmiyyət daşıyan məsələdir.
Digər tərəfdən, prezident Vladimir Putinin Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh danışıqları prosesinə maksimum səviyyədə dəstək ifadə etməsi də olduqca önəmli məqamdır. Belə ki, Kreml indi Azərbaycan və Ermənistan arasında yekun sülh sazişinin imzalanmasında maraqlı tərəf rolunu oynamağa hazırdır. Çünki Kremldə tam dəqiqliyi ilə anlayırlar ki, Qərbin Cənubi Qafqaza kobud müdaxiləsinin təsirlərini məhz regional sülhü və sabitliyi təmin etməklə, azaltmaq mümkündür. Və bu önəmli məqam Azərbaycan-Rusiya münasibətlərində elə bir ciddi ziddiyyət doğru biləcək faktorun olmadığını təsdiqləyir.
“Danışıqlar apardığımız otağın pəncərəsindən Vladimir Vladimiroviçə hələ iki il əvvəl suyun altında olan, bu gün isə artıq bir metr yuxarıya çıxan qayaları göstərdim”.
Bu fikri Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev rusiyalı həmkarı Vladimir Putinlə mətbuata bəyanatında səsləndirib.
Xəzərdə ekoloji vəziyyətdən, onun fəlakətli dayazlaşmasından söz açan dövlət başçısı bildirib ki, biz bunu Abşeron yarımadasının bütün sahili boyu, həm də Azərbaycanın bütün sahilyanı ərazilərində müşahidə edirik:
“Mümkün ekoloji fəlakətin qarşısını almaq üçün biz birgə səylərlə vəziyyəti təhlil etmək və həm ikitərəfli, həm də beştərəfli formatda həll yollarını müəyyənləşdirmək barədə razılığa gəldik. Yəni, bu ekoloji fəlakətin meydana çıxmasını artıq açıq-aşkar görürük”.