 |
|
“Tanınmamış Dağlıq Qarabağ respublikasının keçmiş dövlət naziri Ruben Vardanyanın hərəkatı bəyan edib ki, Azərbaycan tərəfi razılaşmanı pozub və Rusiya humanitar yüklərinin Ağdam yoluyla keçməsindən sonra Laçın dəhlizini açmayıb, ona görə də sakinlər bu yolu bağlamaqda davam edəcəklər”.
Moderator.az xəbər verir ki, bunu “Kavkazskiy uzel” nəşrinə Rusiya diktatoru V.Putinin bir ildən çoxdur ki, Azərbaycan Respublikasının tarixi-hüquqi ərazisində qanunsuz ictimai-siyasi və iqtisadi-sosial fəaliyyət göstərən milyarder "desantı"nın yaratdığı və lideri olduğu qondarma ““artsax təhlükəsizlik və inkişaf cəbhəsi”nin nümayəndələrindən biri söyləyib.
Onun sözlərinə görə, Ağdam-Xankəndi yolunun "bağlanması aksiyası davam edir, aksiyada Əsgəran və digər yaşayış məntəqələrinin sakinləri də iştirak edir”.
“Ruben Vardanyanın tərəfdarları Ağdamdan gələn yolu açmayacaqlar, çünki Azərbaycan Laçın dəhlizini açmaqdan imtina edib və problemin həlli üçün bütün beynəlxalq səylərə məhəl qoymur”,-deyə qanunsuz hərəkat nümayəndəsi əlavə edib.
“Rusiyanın razılaşmaların tərəfi və 2020-ci il üçtərəfli bəyanatının müddəalarının həyata keçirilməsinin təminatçısı kimi Azərbaycanın növbəti təxribatına məruz qalması ən azı təəccüb doğurur”, - deyə Rubenin fəallarI qeyd edirlər.
“Onlar həmçinin Qarabağ hakimiyyətini(separatçı-terrorçu rejim-S.L.) gələcəkdə Azərbaycan tərəfi ilə hər hansı saziş bağlayarkən beynəlxalq təminatların zəruriliyində israr etməyə çağırıblar”,- xəbərdə belə deyilir.
Dələduz və təxribatçı milyarder Ruben Vardanyan özü teleqram-kanalında çərənləyib ki, “beynəlxalq ictimaiyyət Dağlıq Qarabağda və onun ətrafında baş verən hadisələri dəqiq başa düşməlidir”.
P.S. Sözsüz ki, Vardanyan tərəfdarlarının Rusiyadan gələn humanitar yükün Ağdam-Əsgəran yoluyla Xankəndinə keçməsini guya “Rusiyanın Azərbaycanın növbəti təxrubatına dözməsi” kimi qəbul etməsi növbəti fikir azdırması və manipulyasiyadır. Məqsəd Putin rejiminin “bətn”indən çıxmış erməni mənşəli Rusiya milyarderinin guya özünün Qarabağda Kremldən asılı olmadan, oradan heç bir göstəriş almadan “ermənilərin haqları uğrunda mübarizə aparması” təəssüratı yaratmaqdır... Əslində həm Ermənistanla sərhəddə, həm də Ağdam-Xankəndi yolundakı bütün bu oyunların, həmçinin Ruben Vardanyanın Qarabağa gətirilməsi və Nikol Paşinyanın yerinə Ermənistanın baş naziri kimi hazırlanmasnın baş ssenaristi Rusiyadır...
Rusiyalı politoloq Sergey Markovun Ermənistan və Rusiya arasında yaranan son gərginliklə bağlı Axar.az-a müsahibəsini təqdim edir:
- ABŞ hərbçilərinin Ermənistanda təlim keçməsi Rusiyada birmənalı qarşılanmadı. İki ölkə arasında münasibətlərin gərginləşməsinə təkan verən nüanslar nələrdir?
- Paşinyanın erməni-amerikan hərbi təlimləri keçirmək üçün Amerika qoşunlarını Ermənistana dəvət etmək qərarı Rusiyada sadəcə olaraq qəzəb doğurub. Rusiya Xarici İşlər Nazirliyi səviyyəsində Ermənistan rəhbərliyinin bu cür hərəkətinin İrəvanın Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatı (KTMT) çərçivəsində üzərinə götürdüyü öhdəliklərə birbaşa zidd olduğu barədə bəyanatları oldu.
Bu, Ermənistanın Rusiyaya qarşı yeqanə belə düşmən bəyanat və hərəkəti deyil. Ermənistan hazırda Rusiya nöqteyi-nəzərincə, Britaniya kəşfiyyat xidmətinin nəzarəti altında olan və tamamilə korrupsionerləşmiş bir təşkilatın - Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin Roma Statutuna qoşulmaq prosesindədir. BCM uşaqları müharibə zonalarından sanatoriyalara köçürdüyünə görə Vladimir Putinin dünya üzrə həbsinə order verib. Bu, BCM-nin həyasızlığıdır, həm də bu təşkilatın qərarını təqdir edən Paşinyanın həyasızlığıdır. Belə çıxır ki, Putin indi Ermənistana səfər edə bilməz, çünki o, Ermənistan hakimiyyəti tərəfindən həbs olunacaq. Bütün bunlar, təbii ki, Ermənistanın son dərəcə qeyri-dost addımlarıdır.
- Rusiyanın Paşinyanı devirmək planı haqqında nə düşünürsünüz?
- İndi Ermənistanın hökumət mətbuatında belə bir hay-küy yaranıb ki, Rusiya Paşanyanı devirmək üçün “Vaqner”in döyüşçülərini Ermənistana göndərir. Bu, elə-belə hay-küy deyil. Əslində, Paşinyan öz mühafizəçilərini dəyişmək üçün bu ajiotajdan istifadə edir. Paşinyanın şəxsi təhlükəsizliyi bundan sonra NATO ölkələrinin xüsusi xidmət orqanlarının nümayəndələrindən təşkil olunacaq. Amma kim olacaq - amerikalılar, ingilislər, fransızlar - bu hələ məlum deyil. Aydındır ki, Paşinyan təhlükəsizliyini elə gücləndirməyə çalışır ki, Rusiyaya düşmən olan ölkələrin kəşfiyyat xidmətləri onu qorusun.
- Ermənistan hökumətinin fərqli siyasət yürüdərək, Rusiyadan uzaqlaşıb, Qərbə meyillənməsi nə ilə əlaqədardır?
- Paşinyan özü bəyan edib ki, Rusiyanın köməyi ilə Ermənistanın təhlükəsizliyini təmin etmək mövqeyi səhv idi. O, Ermənistanı bu mövqedən uzaqlaşdırmaq istəyir. Ümumiyyətlə, rəsmi Moskva düşünür ki, Paşinyan indi Rusiyanın düşmənlərinə doğru kəskin dönüş etməyə başlayıb. Əvvəllər bu istiqamətdə tam dönüş etmişdi, indi isə kəskin dönüş edir. Azərbaycan Qarabağa qoşun yeridərsə, Paşinyan vəziyyətdən istifadə edib, Rusiyanı günahlandıracaq və kəskin dönüş edəcək. Görünür, Qərbə üz tutmağı, Ermənistanı Rusiyadan uzaqlaşdırmağı Paşinyan özünün tarixi missiyası hesab edir.
- Bəs, Rusiya Ermənistandan üz döndərəcəkmi?
- “Rusiya buna necə reaksiya verəcək” sualı hələ açıq qalır. Daha çox bəyanatlar var. Bəyanat nədir ki? Onların heç bir əhəmiyyəti yoxdur. Üstəlik, bəyanatlarda ziddiyyətlər var: bir tərəfdən kəskin tənqid edir, digər tərəfdən isə Ermənistanla dostluq axtarışında olduqları ortaya çıxır. Məsələn, Rusiya Azərbaycanı yeni ərazilərdə (oxu: işğal olunmuş Ukrayna ərazilərində) seçkilərlə bağlı açıq bəyanatını tənqid edəndə, yaxud Moskva Laçın yolunun açılmasının tərəfdarı olduğunu bildirəndə, bu bəyanatlar Ermənistanla dostluq axtarışına oxşayır.
Təbii ki, Rusiya istərdi ki, Paşinyan başqası ilə əvəzlənsin. Amma yəqin ki, indi bunu etmək çox çətindir, çünki Ermənistanda alternativ, həqiqətən də populyar siyasi qüvvə yoxdur. Keçmiş prezidentlər Robert Köçəryan və Serj Sərkisyana bağlı qruplar isə göstərdilər ki, onların nəinki hansısa reytinqi, həttə yüksək antireytinqi var. Bundan başqa, NATO ölkələrinin xüsusi xidmət orqanlarının Paşinyanı mühafizəsi, Qərb ölkələrindən aldığı kəşfiyyat məlumatları və digər mümkün yardımlar Ermənistanın daxili siyasi qüvvələrinin indiki baş naziri hakimiyyətdən uzaqlaşdırmasını mümkünsüz edir. Üstəlik, İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra seçkiləri Paşinyana uduzdular axı. Belə çıxır ki, əhali İkinci Qarabağ müharibəsindən və məğlubiyyətdən sonra da Paşinyanı dəstəkləyib.
Ermənipərəst qüvvələr arasında belə bir fikir var ki, Rusiya kəskin ermənipərəst mövqe tutmalı və bununla da erməni ictimai rəyini öz tərəfinə çəkməli və Paşinyanın Ermənistanı Rusiyadan uzaqlaşdırmaq planlarının qarşısını almağa nail olmalıdır. Bu da bir təklifdir.
Bəziləri təklif edir ki, Paşinyan Rusiyadan uzaqlaşma kursuna çox kəskin davam edərsə, Ermənistanın KTMT-dəki üzvlüyü müvəqqəti olaraq dayandırılmalıdır. Bu o deməkdir ki, Azərbaycan Zəngəzura qoşun yeridərsə, o zaman Rusiya Ermənistana kömək etmək məcburiyyətində olmayacaq. Əgər Ermənistan hakimiyyəti və əhalisi Qarabağın itirilməsi ilə bağlı artıq barışıblarsa, Zəngəzuru itirmək Ermənistan əhalisi və hakimiyyət orqanları üçün böyük təhlükəyə çevriləcək.
- Demək, hadisələrin gedişatı onu göstərir ki, Ermənistan Rusiya üçün dost olmayan ölkəyə çevrilir?
- İndi Rusiya ictimai rəyində vacib dəyişiklik var. Uzun müddət Rusiyada belə bir fikir var idi ki, Ermənistan qardaş xristian ölkəsidir və Rusiya onu qorumalıdır. İndi biz Ermənistan hakimiyyətinin sadəcə olaraq antirusiya bəyanatları və hərəkətləri dalğasını görəndə Rusiya ictimai rəyinin əksəriyyəti belə qənaətə gəlir ki, Ermənistan heç də qardaş ölkə deyil və Rusiyanın onun qarşısında heç bir öhdəliyi yoxdur. Bunlar, sadəcə, bir növ satqınlardır. Rusiya isə Ermənistana qarşı daha sərt davranmalıdır. İctimai rəydə belə dəyişikliklər Rusiyada mövcuddur. Amma onu da qeyd etmək lazımdır ki, Rusiyada çox güclü ermənipərəst lobbi var ki, onlar KİV-ə Ermənistanın antirusiya hərəkətləri barədə yazmağı qadağan etməyə çalışırlar.
Görək, Ermənistandakı ABŞ hərbi təlimləri necə işıqlandırılacaq. Əlbəttə, Rusiya rəhbərliyi tərəddüd edir. Lakin KTMT-nin üzvü olan rəsmi İrəvanın Rusiyanın aşkar düşmənləri olan Amerika hərbçilərini Ermənistana dəvət etməsi yəqin ki, Rusiyanın Ermənistana münasibətində köklü dəyişikliyə səbəb ola biləcək qırmızı xətti keçmək deməkdir.
Qərbi Kaspi Universitetinin professoru, politoloq Fikrət Sadıqov Teleqraf.com-un suallarını cavablandırıb.
Müsahibəni təqdim edirik:
- Türkiyə nəqliyyat naziri Abdulkadir Uraloğlu deyir ki, Zəngəzur dəhlizini qısa müddətdə reallaşdırmağa çalışırlar, Ermənistanın mövqeyində də irəliləyiş var. Türkiyənin bu mesajını necə şərh edərdiniz?
- Zəngəzur dəhlizinin açılmasına maneə yaradan İrandır, bunu bilirik. Tehranda hesab edirlər ki, dəhlizin açılması ilə İranla Ermənistan arasında hansısa sədd yaranacaq, sərhədlər pozulacaq və sair. Əlbəttə, bunlar bəhanələrdir, real səbəb deyil. Amma Zəngəzurla bağlı region dövlətləri arasında ciddi müzakirələr gedir. İranla da danışıqlar aparılır. Görünən budur ki, artıq Türkiyə bu prosesdə əsas moderator rolunu üzərinə götürüb. Qənaətimə görə, məsələ gec-tez həll olunacaq. Burada həm bizim təzyiqimiz, həm də Türkiyənin mövqeyi öz effektini verir. Rusiya da Zəngəzur dəhlizinin açılmasında maraqlıdır. Çünki bununla rusların da digər regionlara yolu açılır.
- Zəngəzur dəhlizi uzun müddətdir Bakı və Ankaranın gündəmindədir. Bəs Qərb dövlətləri, ABŞ, Rusiya, Çin və digər güclər buna nə qədər önəm verirlər?
- Bu dəhliz Çinin, Rusiyanın maraqlarına cavab verir. Ola bilsin ki, bir sıra Qərb dövlətlərinin də marağındadır. Bir çox dövlətlər bu dəhlizlə öz yüklərini istədikləri nöqtələrə daşıya bilərlər. Bu, ticari və iqtisadi əlaqələri inkişaf etdirəcək. Zəngəzur dəhlizi çox mühüm kommunikasiya xəttinə çevrilir. Bir çox dövlətlər bundan istifadədə maraqlı olmalıdır, edəcəklərinə də şübhə etmirəm.
- Dəhliz məsələsinin aktiv müzakirə olunduğu vaxtda İranın Azərbaycan və Ermənistanla sərhədinə hərbi texnika və canlı qüvvə yığması haqda iddia dolaşır. Tehran rəsmiləri isə bunu təkzib edirlər. Sizcə, bunlardan hansı doğrudur?
- İran qoşunlarının sərhəddə cəmləşməsi mümkündür. Bunu ötürən konkret məlumatlı mənbələr var, bunu inkar etmək mümkün deyil. Amma bununla yanaşı, yaxınlarda Bakıya gələn İran hərbi nümayəndə heyətinin rəhbəri bəyan etdi ki, bu kimi informasiyalar bizi toqquşdurmaq istəyən qüvvələrin uydurmalarıdır. Yəni o bunu təkzib etdi. İndi orada kimlərsə dayanıbsa belə, İran generalının bu açıqlaması bizim maraqlarımıza cavab verir. Bu onun şəxsi fikri deyil. Demək ki, Tehran Azərbaycana münasibətdə mülayimlik kursuna üstünlük verməyə başlayıb. Azərbaycanla əlaqələri inkişaf etdirmək istəkləri görünür. Çünki gərginliyin münasibətləri qırma nöqtəsinə çatdığını anlayırlar, belə bir şey isə onların marağında olmamalıdır.
İran Türkiyənin buradakı mövcudluğunu da görür və bunu gözardı edə bilməz. Rusiya da artıq bəyan edib ki, Qarabağ Azərbaycan ərazisidir, Ermənistan da bunu tanıyıb. İranın özü də yaxınlarda Qarabağı Azərbaycan ərazisi olaraq tanıdığını açıqladı. Yəni bu kimi amillər vəziyyəti dəyişdirib. Hesab edirəm ki, İranın yaxınlaşması Zəngəzur dəhlizinin həllində müsbət rol oynaya bilər.
- Ermənistanın ABŞ-la birgə təlimləri Rusiya və İranın etirazına və narahatlığına səbəb olur. Bu narahatlıq nə qədər əsaslıdır, yəni ABŞ-ın Ermənistanda hərbi cəhətdən yerləşməsi imkanları nə qədərdir?
- Paşinyanın düşünülməmiş siyasəti nəticəsində və 85 ABŞ hərbçisini Ermənistana gətirməklə bir sıra dövlətlərlə münasibətlərini gərginləşdirib. İlk növbədə Rusiya bundan qıcıqlandı, öz etirazını bildirdi. Rusiya Ermənistana dəstək verən əsas dövlətdir, onlar müttəfiqdirlər.
Ermənistanı dəstəkləyən İranın da buna kəskin reaksiyası oldu. Bu məsələ də İranın mövqeyinə öz təsirini göstərdi. Əminəm ki, 85 Amerika hərbçisinin Ermənistana gəlməsi və orada təlim keçirməsi vəziyyəti dəyişmir. Paşinyanın boşboğazlığı, çapalamaları, müxtəlif ziddiyyətli bəyanatları özlərini çətin duruma salıb. Bunun bölgədəki mövcud vəziyyətin yaranmasında da rolu böyükdür. Amerika-Ermənistan təlimləri də bunun içindədir.
- Rusiya-Ermənistan gərginliyi pik həddə yaxınlaşır. Paşinyan açıq formada bildirdi ki, bundan sonra Moskvaya arxalana bilməzlər. Rusiya ilə qarşıdurma Ermənistana nə vəd edir?
- Bu gərginlik Ermənistana yox, Paşinyanın özünə problemlər yaradır. Moskvanın Paşinyanın Rusiyaya yönəlik dəfələrlə təkrarlanan ittihamlarına sərt reaksiyası oldu. Ermənistan baş naziri hesab edir ki, Rusiyanın onun yanında olmalıydı, müharibədə Azərbaycana qarşı onlarla birgə döyüşməliydi. Bu, absurd bəyanatdır. Rusiya niyə gəlib Ermənistanın yerinə Azərbaycanla vuruşmalıdır?
Rusiya gördü ki, Paşinyan ziddiyyətli siyasət aparır, bu gün “Qarabağ Ermənistandır” deyir, sabah fikrini dəyişib “Qarabağ Azərbaycan ərazisidir” söyləyir. Əlbəttə, Rusiya bunu qəbul etmək istəmir. Paşinyanın siyasi addımları Moskvanı narahat edir. Rusiya Paşinyanı aradan götürmək üçün əlindən gələni edir. Sadəcə görünür, hələlik Ermənistanda onu əvəzləyəcək xarizmatik lider yoxdur. Hazırda “Qarabağ klanı”nın nümayəndəsini hakimiyyətə gətirmək vaxtı deyil. Çünki onlar özlərini ifşa ediblər. Yeni bir siyasətçi olmalıdır, görünür, həmin sima tapılan kimi, Rusiya Paşinyanı yoxa çıxarmaq üçün əlindən gələni edəcək.
- Ağdam-Xankəndi yolunun açılması da gündəmdədir. Artıq Rusiyadan göndərilmiş bir yük maşını bu yoldan keçib. Yol tam işlək vəziyyətə nə vaxta gətirilə bilər?
- Bizim əsas məqsədimiz bu idi ki, bu yoldan istifadə edilsin. Biz buna nail ola bildik. Düzdür, ilk olaraq oradan Rusiyanın yük maşını keçdi, amma hər halda bizim ərazimizdən keçir. Yəni bu yük Ermənistan və ya başqa bir ölkədən gəlmir. Bu, Qarabağ ermənilərinin reinteqrasiya olması yönündə bir addımdır. Şübhə etmirəm ki, Ağdam-Xankəndi yolu bundan sonra da istifadə ediləcək, Azərbaycanın yükləri də oradan keçəcək. Paralel olaraq, Laçın yolu da açılacaq. Amma onlar yenə də Ağdam-Xankəndi yolunda maneələr yaratsalar, biz yenə Laçın yolunu bağlayacağıq. Hətta ABŞ, Avropa Birliyi və digər ölkələrin rəsmiləri də bildirdilər ki, Ağdam-Xankəndi yolu Laçına paralel istifadə edilməlidir. Yəni burada bizimlə yanaşı, dünya birliyinin də bir açıq mövqeyi var. Bu məsələdə həqiqət bizim tərəfimizdədir, başqa variant ola bilməz.
- Ermənistan ordusunun Qarabağdakı hərbçilərinin mülki geyimlərdə və müxtəlif adlar altında çıxarılması haqda məlumat var. Bu gəlişməni necə dəyərləndirirsiniz?
- Ermənistan başa düşdü ki, onun burada başqa çıxış yolu yoxdur. Rusiya üz döndərməsə də, bir sıra məsələlər göz yumur. Yəni açıq formada ermənilərin tərəfində durub bizimlə vuruşmur. Digər yandan, bizim diplomatik nailiyyətlərimiz də göz önündədir. Bunlardan biri Ağdam-Xankəndi yolunun istifadəsi ilə bağlıdır. Biz buna nail olduq. Çünki onlar ancaq Laçın yolundan istifadə etmək istəyirdilər, biz isə buna imkan vermədik. Bizim dəyişməz mövqeyimizi gördükdən sonra anladılar ki, bu yol da açılmalıdır.
Qarabağın dağlıq hissəsində də gərginlik yaşanır. Orada qondarma rejimdə dəyişiklik oldu. Araik qaçdı, separatçı rejimin başını buraxdı. Araik başa düşdü ki, bu separatçı rejimin sonu ərəfəsindədirlər. Bu, bizim sərt mövqeyimizin nəticəsidir. Biz dəfələrlə bildirmişik ki, orada hələ də 10 minə yaxın qeyri-qanuni hərbi birləşmələr qalır, onlar çıxarılmalıdır. Onlar ya tərksilah edilməlidir, ya da özümüz rədd edəcəyik. Bunu başa düşürlər və nəticə çıxarmağa başlayıblar. Artıq həmin separatçı dəstələrdə xidmət edən və reallığı dərk edənlər ərazimizi tərk etməyə başlayıblar. Mən istərdim ki, bu, artıq kütləvi hal alsın, belə olacağına isə şübhəm yoxdur.
“Zəngəzur dəhlizi Türkiyə üçün çox önəmlidir. Bu, Azərbaycanla birbaşa əlaqə yaradacaq. Türkiyə onun vasitəsilə Orta Asiyanın türk respublikaları ilə əlaqə yaradacaq. Bu isə İranı Zəngəzur dəhlizinə qarşı çıxmağa məcbur edir”.
Bunu türkiyəli analitik Əhməd Sandal “Anadolu”dakı məqaləsində yazıb.
“Türkiyənin regionda ən böyük rəqibi İrandır. Türkiyəyə İraq və Suriyada problem yaradan İran “Zəngəzur dəhlizi” məsələsində də bunu edəcək” - deyən analitik yazır ki, bu prosesin qarşısını almaq üçün İran hətta müharibəyə girə bilər.
“ABŞ hökuməti İrəvanın yalanlarına uymamalı, Ermənistandan qovulmuş azərbaycanlıların təhlükəsiz və ləyaqətli şəkildə geri qayıtmasına dəstək verməlidir”.
Bu barədə Qərbi Azərbaycan İcmasından bildirilib.
Qeyd olunub ki, ABŞ dövlət katibinin Avropa və Avrasiya məsələləri üzrə köməkçisinin vəzifələrini icra edən Yuri Kim erməni lobbisi ilə korrupsiya əlaqələrinə görə hal-hazırda ABŞ Federal Təhqiqatlar Bürosunun istintaqı altında olan senator Bob Menendesin 14 sentyabr 2023-cü ildə ABŞ Senatında təşkil etdiyi dinləmələrdə anti-Azərbaycan bəyanat verib. ABŞ rəsmisi Laçın yolunun dərhal açılmasını tələb edib və “Dağlıq Qarabağın əhalisinə qarşı” güc tətbiqini qəbul etməyəcəklərini bildirib.
“Əvvəla, ABŞ hökumətinə yaxşı məlumdur ki, Laçın yolu bağlı deyil. Bu yoldan Azərbaycanın qanunları çərçivəsində istifadəyə əngəl törədənlər Azərbaycana qarşı ərazi iddiasında olan Ermənistan hökuməti və onun Azərbaycanın Qarabağ bölgəsində hələ də dəstəklədiyi qanunsuz rejimin tör-töküntüləridir.
Azərbaycanın Qarabağ bölgəsində yaşayan erməni sakinlərinə qarşı əslində mövcud olmayan təhlükə ilə bağlı Y.Kimin əsassız iddiası ilə bağlı soruşmaq istərdik ki, Ermənistanın öz ərazisindən 300 min, vaxtilə işğal etdiyi Azərbaycan ərazilərindən 700 min azərbaycanlını qovmasına, Azərbaycan ərazilərini işğal etməsinə, BMT Təhlükəsizlik Şurasının qətnamələrini qulaqardına vurmasına, 20 mindən çox azərbaycanlı mülki şəxsi öldürməsinə, 900-dən artıq Azərbaycan yaşayış məskənini viran qoymasına, Azərbaycan ərazilərinin bir hissəsini çirkləndirməsinə, əsir və girov götürdüyü 4 000-dən çox azərbaycanlının taleyinə aydınlıq gətirməməsinə ABŞ hökuməti nə üçün biganə qalıb?
Azərbaycan və Ermənistan arasında münasibətlərin və yerdə vəziyyətin bütün incəliklərindən xəbərdar olan ABŞ hökumətinin azərbaycanlılara qarşı törədilmiş bu qədər haqsızlığa göz yumması, Ermənistanın əsassız iddialarını dəstəkləməsi ABŞ-nin nə “insan haqlarının qlobal müdafiəçisi” kimi, nə də Azərbaycan və Ermənistan arasında sülhü təşviq edən tərəfdaş kimi rollarına uyğun gəlir”, - icmadan bildirilib.
Vurğulanıb ki, sülhdən, ədalətdən dəm vuran ABŞ hələ də Ermənistandan öz ordusunun qalıqlarını Azərbaycan ərazilərindən çıxarmağı, qanunsuz erməni silahlı dəstələrinin tərk-silah edilməsini tələb etmir:
“ABŞ-nin postsovet məkanında digər ölkələrin ərazi bütövlüyünü və suverenliyini qeyd-şərtsiz tanıdığı, separatizmə qarşı çıxdığı bir şəraitdə, Azərbaycana gəldikdə yenə də nala-mıxa vurması qəbuledilməzdir. Y.Kimin əmr şəklində danışıq tonu da yersizdir. Dövlət Departamentinin rəsmisi ünvanları səhv salıb. Y.Kimə xatırladırıq ki, ABŞ siyasətçiləri, diplomatları yeri gəldi-gəlmədi hər yerdə ABŞ-nin suverenliyi məsələsini qabardırlar. Azərbaycanın suverenliyi heç bir ölkənin, o cümlədən xanım Kimin təmsil etdiyi ABŞ-nin suverenliyindən əksik deyil.
ABŞ hökuməti Ermənistanın yalanlarına uymamalı, insan hüquqlarının müdafiəsi məsələsində etnik ayrı-seçkiliyə yol verməməli, Azərbaycanın daxili işlərinə müdaxilə etməməli və Ermənistandan qovulmuş azərbaycanlıların təhlükəsiz və ləyaqətli şəkildə geri qayıtmasına dəstək verməlidir”.
Prezident İlham Əliyev Müstəqil Dövlətlər Birliyinin iştirakçı dövlətlərinin Baş Prokurorlarının Əlaqələndirmə Şurasının sentyabrın 15-də Bakıda keçirilən 33-cü iclasının iştirakçılarına müraciət ünvanlayıb.
President.az-ın xəbərinə görə, müraciətdə deyilir:
“Hörmətli tədbir iştirakçıları! Sizi Müstəqil Dövlətlər Birliyinin (MDB) iştirakçı dövlətlərinin Baş Prokurorlarının Əlaqələndirmə Şurasının Bakı şəhərində keçirilən 33-cü iclasında səmimiyyətlə salamlayıram.
Azərbaycan MDB-nin fəal üzvü olmaqla bu təşkilatın daha da möhkəmləndirilməsi istiqamətində səylərin artırılmasını vacib hesab edir. MDB çərçivəsində təhlükəsizliyin və sabitliyin qorunması, əməkdaşlığın daha da gücləndirilməsi mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
Hörmətli qonaqlar, qanunun aliliyi, insan hüquq və azadlıqlarının müdafiəsi hər bir hüquqi dövlətin ali məqsədini təşkil edir. Bu baxımdan, prokurorluq orqanlarının qanunçuluğun və hüquq qaydasının təmin edilməsində və möhkəmləndirilməsində, cinayətkarlığa qarşı mübarizədə müstəsna rolu vardır.
Transmilli mütəşəkkil cinayətkarlıq hər bir dövlətin sosial, iqtisadi və siyasi sabitliyi üçün ciddi təhlükədir. Müasir dünyada qlobal və regional təhlükələrin artdığı bir zamanda MDB iştirakçı dövlətlərinin prokurorlarının qarşısında yeni və mürəkkəb çağırışlar durur. Bu təhdidlər beynəlxalq hüquq-mühafizə potensialının artırılmasını, qanunsuz şəbəkələrin zərərsizləşdirilməsi üçün birgə fəaliyyət göstərməyi, ənənəvi və yeni, o cümlədən terrorçuluq, narkotiklərin qanunsuz dövriyyəsi, insan alveri, korrupsiya, kibercinayətkarlıq, çirkli pulların yuyulması və digər cinayət növlərinin qarşısının alınmasını tələb edir.
Əminəm ki, birgə səyləriniz dövrümüzün neqativ cərəyanlarına vaxtında reaksiya verməyə, dövlətlərimizin və vətəndaşlarımızın etibarlı müdafiəsini təmin etməyə imkan verəcək.
Hesab edirəm ki, MDB-yə üzv dövlətlərin Baş Prokurorlarının Əlaqələndirmə Şurasının bugünkü iclası regionumuzda insan hüquq və azadlıqlarının etibarlı qorunmasına, cinayətkarlığın bütün formalarına qarşı mübarizədə səylərimizin birləşdirilməsinə və qarşılıqlı əməkdaşlığın daha səmərəli həyata keçirilməsinə təkan verəcək.
Sizə ən xoş arzularımı yetirir, iclasın işinə uğurlar diləyirəm”.
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Tacikistan Respublikasına səfəri sentyabrın 15-də başa çatıb.
Düşənbə Beynəlxalq Aeroportunda dövlətimizin başçısının şərəfinə fəxri qarovul dəstəsi düzülmüşdü.
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevi Tacikistanın Baş naziri Koxir Rasulzada və digər rəsmi şəxslər yola salıblar.
Bu gün Bakının erməni-bolşevik birləşmələrinin işğalından azad olunmasının ildönümüdür.
Azərbaycan paytaxtının azadlığından 105 il ötür.
1918-ci il sentyabrın 15-də Azərbaycan və Türkiyə əsgərləri Bakını bolşevik-daşnak işğalından azad edərək Azərbaycan dövlətinin tarixinə şərəfli gün yazıblar.
Bununla da müstəqilliyini təmin edən Azərbaycanda ermənilərin və bolşeviklərin Bakı və ətraf rayonlardakı ağalığına son qoyulub.
Bakının erməni-bolşevik işğalından azad edilməsi XX əsr Azərbaycan tarixinin şərəfli səhifələrindən biridir. 1918-ci ilin mayında Azərbaycanın müstəqilliyinin elan olunmasına baxmayaraq, ölkə ərazisinin bir hissəsi, Bakı və ətraf rayonlar erməni-bolşevik işğalı altında idi. Bunsuz isə Azərbaycanın dövlət müstəqilliyini təsəvvür etmək çətin idi.
Müstəqilliyə təzə qovuşmuş, beynəlxalq aləmdə hələ tanınmayan gənc Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü təmin etmək imkanları yetərincə deyildi. Belə bir şəraitdə özünün çox ağır durumuna rəğmən Osmanlı Türkiyəsi qardaş Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü təmin etmək məqsədilə Nuru paşanın komandanlığı ilə hərbi qüvvələrini Azərbaycana göndərdi. Avropa dövlətlərinin türk qoşunlarının Azərbaycana gəlməsinə etiraz etməsinə baxmayaraq, Osmanlı Türkiyəsi 1918-ci ilin avqust-sentyabr aylarında öz tarixi vəzifəsini şərəflə yerinə yetirdi.
Sentyabrın 15-də Qafqaz İslam Ordusu və Azərbaycan Korpusu Bakını işğalçılardan azad etdi. Bu tarixi hadisədən sonra Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti hökumətinin paytaxtı Gəncədən Bakıya köçürüldü.
Tarix boyu Türkiyə Azərbaycana daim öz dəstəyini nümayiş etdirib. Bu dəstək həm siyasi, həm də hərbi formada mümkün olub. İşğal altında olan torpaqlarının azadlığı uğrunda 2020-ci ilin sentyabrın 27-də başlatdığı Vətən müharibəsinin ilk günündən Türkiyə Azərbaycana mənəvi və siyasi dəstəyini göstərdi. Belə ki, Azərbaycanın haqq savaşında Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın çıxışları və bəyanatları bir daha iki ölkə arasında dostluq və qardaşlığın təcəssümü idi. Türkiyə Prezidentinin nümayiş etdirdiyi siyasi və mənəvi dəstəyin Azərbaycan haqq savaşında qələbə qazanmasında mühüm rolu olub.
Azərbaycan və Türkiyə əlaqələri bu gün də yüksələn xətlə inkişaf edir. İstər Vətən müharibəsindən əvvəl, istərsə də sonra iki ölkə arasında imzalanan çoxsaylı sənədlər, qardaş dövlətlərin bir-birinə nümayiş etdirdiyi dəstəyin və birliyin göstəricisidir.
“Qərbin, xüsusilə ABŞ və Fransanın Ermənistanı Azərbaycana qarşı təxribatlara təhrik etməkdə əsas hədəfi öz məqsədlərinə nail olmaqdır”. Bu sözləri politoloq Elşən Manafov Cebhe.info-ya açıqlamasında ABŞ və Avropa İttifaqının Azərbaycanla Ermənistan arasında son gərgin proseslərə münasibətini şərh edərkən bildirib. Onun sözlərinə görə, ABŞ-ın əsas məqsədi Cənubi Qafqaz uğrunda geosiyasi rəqabətdə Rusiyanı regiondan sıxışdırıb çıxartmaq və Moskvanın Ermənistan üzərində təsir imkanlarını minumuma endirməkdir.
“Qərbin Azərbaycana təzyiqləri ölkəmizin Ermənistandan fərqli olaraq müstəqil xarici siyasət yürütməsinə görədir. Ermənistanda sorosçuların və Rotşildlərin təmsilçisi olan Nikol Paşinyan onların maraqlarına xidmət etdiyi halda, Azərbaycanın dövlət rəhbəri İlham Əliyev dövlət siyasəti və dövlət strategiyasını məhz ölkənin təhlükəsizlik maraqlarına əsasən həyata keçirir. Bu, Qərb tərəfindən xoş qarşılanmır. Eyni zamanda, Qərb Azərbaycanı Qarabağda erməni separatçıları ilə danışıqlar aparmağa sövq edir. Halbuki Qərb dövlətləri heç bir zaman özünün təhlükəsizliyini təhdid edən separatçılar və terrorçu ünsürlərlə danışıqlar aparmayıb.
Bununla bərabər, Ermənistandan fərqli olaraq Azərbaycan Qərbin təhlükəsizlik sisteminə inteqrasiya ilə bağlı prosesin süni şəkildə sürətləndirilməsində maraqlı deyil. Əlbəttə, söhbət əsasən NATO barədə gedir. Azərbaycan regionla bağlı müəyyən geosiyasi problemlər kontekstindən hərəkət edir. Nəzərə almaq lazımdır ki, Azərbaycan hərbi-siyasi bloklara qoşulmayan dövlətlərin birliyində təmsil olunur. Qərbin Azərbaycan üzərində təzyiqlərində bu amil xüsusi yer tutur. Bu məsələdə digər amil isə Azərbaycanın Rusiya ilə münasibətləridir”.
O xatırlaıdb ki, Qərbin israrlı mövqeyinə baxmayaraq, Azərbaycan, eləcə də Türkiyə Rusiyaya qarşı tətbiq olunan sanksiyalara qoşulmayıb:
“Azərbaycan Rusiya ilə yüksək səviyyədə münasibətlər qurub. Azərbaycan Rusiya üçün xüusi əhəmiyyət daşıyan logistik mərkəzə çevrilib. Həmçinin, Azərbaycan çox yaxşı bilir ki, Qərblə müqayisədə Rusiya Qarabağ probleminin həllində daha çox təsir imkanlara malikdir. Bildiyimiz kimi, rus sülhməramlıları Qarabağ bölgəsində vəziyyətə nəzarət edirlər. Sadaladığım bu amillər Qərbin Azərbaycana təzyiqlərinin artmasına gətirib çıxarır”.
Rəsmi İrəvanla son vaxtlara qədər aparılan sülh danışıqları artıq iflasa uğramaq üzrədir. Çünki qüsurlu erməni zehniyyəti ilə anlaşmaq demək olar ki, mümkün deyil. Ermənilər hər şeyi yalnız öz maraqlarından arqumentləşdirməyə yönəlik cəhdlərə vərdiş ediblər. İstənilən beynəlxalq sənədi yalnız “ermənicə” oxuyurlar. Heç bir beynəlxalq hüquq normalarına əhəmiyyət vermədən dəyərləndirirlər. Azərbaycanın Qarabağ regionunda olan erməni azlığının "hüquq və təhlükəsizliyindən" danışırlar, üçtərəfli anlaşmalara istinad edirlər. Ancaq həmin sənəddə Ermənistanın Azərbaycanın Qarabağ regionunda qalan silahlı tör-töküntüsünün çıxarılması barədə öhdəliklə bağlı israrla susurlar. Halbuki, Ermənistan ordusunun tör-töküntüləri məhz rus sülhməramlıların bölgəyə müvəqqəti dislokasiyasına paralel olaraq, Azərbaycan beynəlxalq hüquqa görə, ayrılmaz tərkib hissəsi olan Qarabağ regionundan artıq çoxdan çıxardılmalıydı. Bütün bunlar onu göstərir ki, Ermənistanla siyasi-diplomatik platformada anlaşmaq o qədər də asan iş deyil. Ermənistan daim hərbi gücün əzici təsirini öz üzərində hiss etməlidir. Qarabağ regionunda erməni separatizmi və terrorizminin hələ də öz mövcudluğunu qoruyub saxlaya bilmə müddəti məhz bu səbəbdən uzanır. Ancaq son baş verən hadisələr onu göstərir ki, Azərbaycan artıq daha prinsipial davranmaqda qərarlıdır. Rəsmi Bakı Azərbaycan ərazisində heç qanunların işləmədiyi, cinayətkarlığın hökm sürdüyü “boz zona”nın hələ də qalmasından narahatdır. Ona görə də ən qısa zamanda erməni terrorizminin girovuna çevrilmiş həmin “boz zona”nın ləğv edilməsində israrlıdır. Son aylarda atılan qətiyyətli addımlar tədricən öz təsirini göstərməyə başlayıb. Laçın postunun yaradılması Ermənistandan Azərbaycanın Xankəndi və ətraf bölgəsinə sərbəst silah-sursat, hərbi texnika daşınması prosesini tamamilə bloklayıb. Rəsmi İrəvan Qarabağ regionunda qeyri-qanuni saxladığı Ermənistan ordusunun tör-töküntülərini təchiz etməkdə artıq ciddi problemlərlə üzləşib. Ona görə də indi erməni separatçı-terrorçular arasında ciddi qarşıdurmanın olduğu barədə də məlumatlar mövcuddur. Təbii ki, istənilən halda, erməni separatçı-terrorçular arasında qarşıdurmanın dərinləşməsi “boz zona”nın ləğv edilməsi prosesini sürətləndirə biləcək məqamdır.
"Beynəlxalq Münasibətlər və Diplomatiya Araşdırmaları” Mərkəzinin sədri, politoloq Samir Hümbətov "Sherg.az"a deyib ki, Azərbaycan tərəfi öz ərazisində "boz zona"nın yaranmaması üçün bir sıra addımlar atmalıdır. Ekspertin sözlərinə görə, burada iki önəmli məsələ var:
"Birincisi odur ki, Azərbaycan həm beynəlxalq ictimaiyyətə, həm də münaqişədə maraqlı olan tərəflərə mövcud reallıqları tam açıq şəkildə göstərməlidir. Bəzi məsələlər var ki, Ermənistan və Qarabağdakı separatçılar, terrorçular onları şantaj yolu ilə həll etməyə çalışır. Rusiya Prezidenti V.Putin öz dili ilə etiraf etmiş oldu ki, Moskva Qarabağın Azərbaycana verilməsinin tərəfdarı deyilmiş. Amma Ermənistan Baş naziri Nikol Paşinyanın açıqlamaları, addımları Rusiyanı çıxılmaz vəziyyətdə qoyub. Əslində bu, bizə "yol xəritəsi" kimi görünə bilər. Deməli, Rusiya "sülhməramlıların" vasitəsilə prosesi pozmağa çalışırmış. Ancaq beynəlxalq gedişlər, siyasi şərait Azərbaycanın əlində kifayət qədər imkanların formalaşmasına gətirib çıxarıb. Rəsmi Bakı Qarabağla bağlı müəyyən təsir imkanlarına sahibdir. Buna rəğmən, təklif edirik ki, separatçılar, silahlı dəstələr özləri təslim olsunlar, bölgəni tərk etsinlər. Əgər bunu etmirlərsə, Azərbaycanın legitim haqqıdır ki, öz ərazimizdə qeyri-qanuni silahlı dəstələrin varlığına son qoyaq. Bu, bizim suveren haqqımızdır. "Boz zona"nı heç bir dövlət öz ərazisində istəməz. Rəsmilərin söylədiklərindən aydın olur ki, Azərbaycan Qarabağdakı separatçı rejimin tamamilə təmizlənməsində qərarlıdır. Lazımi vaxtda bunu həyata keçirəcəklər. Beynəlxalq ictimaiyyətə bununla bağlı açıq mesaj verilib. Proseslərin gedişini izləyirik. Azərbaycanın səbri tükənməz deyil".