 |
|
Türkiyədəki seçkilərin nəticələri ABŞ və Qərbdə sarsıntı və məyusluq doğurub, çünki bu, rəsmi Ankaranın beynəlxalq məkanda oyundankənar vəziyyətə salınması üçün önəmli fürsət hesab edilirdi... Ancaq Qərb siyasi dairələrinin CHP lideri Kamal Kılıçdaroğlunun timsalında Türkiyəni "oyuncaq prezident" modelinə keçirtmək cəhdləri boşa çıxdı...
Türkiyədə hakimiyyət uğrunda mübarizənin taleyi böyük ölçüdə həll olunmuş kimi görünür. Düzdür, prezident seçkilərində hələlik mütləq qalib yoxdur. Prezidentin kimliyini məhz seçkilərin ikinci turu müəyyən edəcək.
Ancaq birinci turun mövcud nəticələri Türkiyədə prezidentin kim olacağını təxmin etməyə imkan verir. Çünki Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın seçkilərdə 49,5 faiz, müxalifətin vahid namizədi Kamal Kılıçdaroğlunun isə 45 faiz səs toplaması ikinci turda səslərin kimi qalıb edəcəyini göstərir. Və indi müxalifət düşərgəsində açıq-aşkar məyusluq hökm sürür.
Məsələ ondadır ki, prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın topladığı 49,5 faizin ikinci turda azalma ehtimalı real deyil. Əksinə, onun səs faizinin daha da artacağı artıq indidən qətiyyən şübhə doğurmur. Və bu, Türkiyədə hakimiyyət dəyişikliyinin baş verməyəcəyi anlamına gəlir.
Müxalifət düşərgəsində isə siyasi hesablar artıq qarışmağa başlayıb. Belə ki, müxalif koordinasiya artıq əvvəlki kimi ümidli deyil. Bu düşərgədə prezident seçkilərinin ilk turunda vahid namizəd Kamal Kılıçdaroğlunun 60 faizin üzərində səs toplayaraq, inamlı qələbə qazanacağına əmin idi. Sorğu şirkətlərinin sosial araşdırmaları müxalifət təmsilçisinə belə qətiyyətli qələbə vəd edirdi. Və belə anlaşılır ki, para qazanmaq üçün müxalifəti şirnikləndirən sorğu şirkətləri bu düşərgəni əməlli-başlı aldadıb.
İkinci turda kimin qalib gələcəyini isə böyük ölçüdə parlament seçkilərinin nəticələri müəyyən edəcək. Çünki "altılı masa"da və Kamal Kılıcdaroğlunun gizli anlaşdığı PKK-nın siyasi qanadı HDP-də əsas gözləntilər parlament çoxluğunun qazanılmasına bağlıydı. Belə ki, parlamentdə ümumi 400 deputat yeri qazanılacağı təqdirdə, CHP lideri Türkiyə Konstitusiyasını dəyişəcəyini vəd etmişdi. Prezident üsul idarəsindən parlamentar sistemə qayıdış təmin edildikdən sonra İYİ Partiyanın lideri Meral Akşenerin də baş nazir olması nəzərdə tutulurdu.
Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın liderlik etdiyi Cümhur İttifaqı parlament seçkilərində qalib gələrək, deputat yerlərinin mütləq hissəsinə sahiblənə bildi. Yəni, ikinci turda kimin qalib gəlməsindən asılı olmayaraq, Türkiyə Konstitusiyasının bundan sonra dəyişdirilməsi mümkün deyil. Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan qalib gələcəyi təqdirdə isə parlamentə nəzarəti əlində saxladığından qanunvericilik manevrlərində hər hansı problemlə üzləşməyəcək.
Belə vəziyyətdə K.Kılıcdariğlunun ikinci turda qələbəsi "altılı masa" və HDP üçün siyasi əhəmiyyətini itirmiş olur. Bu baxımdan, ikinci turda CHP istisna olmaqla, digər siyasi müttəfiqlərin K.Kılıcdaroğlunun prezident seçilməsi üçün xüsusi canfəşanlıq göstərəcəyi o qədər də inandırıcı görünmür. Üstəlik, prezidentliyə namizəd Sinan Oğanın topladığı 5,3 faiz səsin əhəmiyyətli bir hissəsinin də Rəcəb Tayyib Ərdoğanın aktivinə yazılacağı qətiyyən şübhə doğurmur. Yəni, K.Kıllcdaroğlunun ikinci turda qələbəsi sadəcə, möcüzəyə bağlıdır. Siyasət meydanında isə möcüzələr baş vermir.
Maraqlıdır ki, Türkiyədə keçirilmiş seçkilərin nəticələri ABŞ və Avropa siyasi dairələrini də ciddi şəkildə məyus edib. Belə ki, Qərb mətbuatı Türkiyədə demokratik, şəffaf və ədalətli seçkilərin keçirildiyini etiraf etmək məcburiyyətində qalıb. Ən əsası isə Qərb siyasi dairələri Türkiyədə hakimiyyətin dəyişmədiyinu qəbul etmək məcburiyyəti ilə barışıblar. Və artıq prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın liderliyi altında Türkiyə ilə əməkdaşlığa hazırlaşdıqlarını qətiyyən gizlətmirlər.
Hər halda, Qərb siyasi dairələri idealist deyil, praqmatik hesablamalara üstünlük verirlər. İndi Qərbdə NATO-nun genişlənməsi prosesinin gələcək taleyinin məhz prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın siyasi iradəsindən asılı olduğuna əmindirlər. İsveçin hələ uzun müddət NATO-nun qapıları ağzında gözləyəcəyini təxmin etmək o qədər də çətin deyil. Və prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan bundan sonra dünya siyasət məkanında əvvəlkindən daha təsirli geopolitik iradə faktoruna çevriləcək.
Digər tərəfdən, Qara dəniz hövzəsində "taxıl dəhlizi" də Türkiyənin geopolitik iradəsinə bağlıdır. Rusiya prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğana olan sayğısını ifadə etmək üçün seçki ərəfəsində "taxıl dəhlizi" ilə bağlı anlaşmanı iki ay müddətində uzatdığını bəyan etmişdi. Belə ehtimal etmək olar ki, Ukrayna savaşı ətrafında yaranmış vəziyyətin nizamlanmasında da Türkiyə baş rolda çıxış edəcək. ABŞ və Qərbi ən çox qıcıqlandıran önəmli məqamlardan biri də məhz budur.
Əlbəttə, prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın öz hakimiyyətini qorumağı bacarmasının nəticələrindən danışarkən, Afrika qitəsində cərəyan edən proseslərdə, Suriyada baş verənlərdə, Avropanın enerji resursları ilə təmin edilməsində və s. Türkiyənin həlledici rolunu da qeyd etmək lazımdır. Belə anlaşılır ki, yaxın gələcəkdə ABŞ və Qərb dünyanın taleyini həll edə biləcək bütün proseslərdə Türkiyəni öz qarşısında görməli olacaq. Türkiyənin maraqlarına qarşı atılan istənilən addıma rəsmi Ankara qətiyyətlə müqavimət göstərəcək. Türkiyənin hərbi-sənaye kompleksinin son uğurlarından sonra rəsmi Ankara beynəlxalq məkanda özünü daha da inamlı hiss etməsi ABŞ və Qərbi çıxılmaz vəziyyətə salmaqdadır.
Təbii ki, bütün bunları nəzərə aldıqda, Türkiyədə keçirilən seçkilərin ABŞ və Qərbdə niyə bu qədər sarsıntı və məyusluq doğurduğunu anlamaq çətin deyil. Türkiyənin beynəlxalq məkanda oyundankənar vəziyyətə salınması üçün bu seçkilər önəmli fürsət hesab edilirdi. ABŞ və Qərb CHP lideri Kamal Kılıçdaroğlunun timsalında Türkiyədə "oyuncaq prezident" modelini reallaşdırmağa cəhd göstərirdi. Və bu cəhdlərin artıq iflasa uğradığını anlamaq qətiyyən çətin deyil.
Türk Dünyası da Türkiyədə keçirilən seçkilərin nəticələrindən maksimum səviyyədə məmnundur. Çünki, prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın hakimiyyətini qoruması Türk Dövlətləri Təşkilatının dünyada yeni siyasi-iqtisadi güc mərkəzinə çevrilmə prosesi davam etdiriləcəyi deməkdir. Nəhayət, "Türk yolu" layihəsinin də məhz Azərbaycandan keçəcəyinə indi heç bir şübhə yeri qalmadı.(Yeni Müsavat)
Ermənistan baş naziri Nikol Paşinyan Brüsseldə Qarabağın Azərbaycanın tərkibində qalmasını rəsmən tanıyıb.
Bu barədə erməni jurnalist Nairi Oxikyan öz mənbələrinə əsasən bildirib.
Onun sözlərinə görə, Paşinyan Brüsseldə üzərinə müəyyən öhdəliklər görtürüb və onlar aşağıdakılardır:
“Qarabağın Azərbaycanın tərkibində olmasını rəsmən tanınması;
Azərbaycanla Naxçıvan arasında dəhlizin verilməsinə söz verib, amma “dəhliz” sözünün istifadə edilməməsini istəyib;
KTMT-dən çıxmaqla bağlı prosedura başqlamaq;
İctimaiyyəti Rusiyanın bölgədən çıxmasına hazırlamaq;
Paşinyan cəmiyyəti hazırlamaq üçün vaxt istəyib”.
Qeyd edək ki, dünən Brüsseldə Avropa İttifaqı Şurasının Prezidenti Şarl Mişel, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və Ermənistan Baş naziri Nikol Paşinyan arasında üçtərəfli görüş keçirilib.
Ərəb Parlamentinin prezidenti Adel bin Əbdulrəhman əl-Asumi Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevə xatirə hədiyyəsi təqdim edib.
"Yol-xeber.az" xəbər verir ki, bu hədiyyənin ancaq ərəb dövlətlərinin liderlərinə verildiyini vurğulayan Adel bin Əbdulrəhman əl-Asumi deyib ki, müstəsna hal kimi bu hədiyyəni Azərbaycan Prezidentinə təqdim etməkdən şərəf hissi duyur.
Qeyd edək ki, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev mayın 15-də Ərəb Parlamentinin prezidenti Adel bin Əbdulrəhman əl-Asumini qəbul edib.
Ərəb Parlamentinin prezidenti Adel bin Əbdulrəhman əl-Asumi Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevə xatirə hədiyyəsi təqdim edib.
"Ölkə.az" xəbər verir ki, bu hədiyyənin ancaq ərəb dövlətlərinin liderlərinə verildiyini vurğulayan Adel bin Əbdulrəhman əl-Asumi deyib ki, müstəsna hal kimi bu hədiyyəni Azərbaycan Prezidentinə təqdim etməkdən şərəf hissi duyur.
Qeyd edək ki, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev mayın 15-də Ərəb Parlamentinin prezidenti Adel bin Əbdulrəhman əl-Asumini qəbul edib.
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev mayın 15-də Özbəkistan Ali Məclisi Senatının sədri Tənzilə Narbayevanı qəbul edib.
Bu barədə Prezidentin Mətbuat Xidməti məlumat yayıb.
“Mayın 15-də Samvel Babayan Stepanakertdə kütləvi etiraz aksiyası keçirəcək və bunun hansı nəticələrə gətirib çıxaracağını anlayıb dəhşətə gəlirəm".
Moderator.az xəbər verir ki, bunu “Facebook” səhifəsində erməni jurnalist Nairi Xoxikyan yazıb.
“Heç kimə sirr deyil ki, Samvel Babayan Nikol Paşinyanın qrupu ilə çox fəal əməkdaşlıq edir və indi Paşinyanın bütün təbliğat maşını Babayanın Artsaxda hakimiyyətə gətirilməsi üçün çalışır.
Samvel Babayan özü deyirdi ki, azərbaycanlı iş adamlarının Qarabağa daxil olmasının əleyhinə deyiləm, Qarabağdakı hakimiyyət azərbaycanlılarla əməkdaşlıq etməlidir. Eyni zamanda rus sülhməramlılarından narazılığını bildirir, hətta deyir ki, onlar heç nə edə bilmirlərsə, çıxıb getsinlər”,- deyə erməni jurnalist əlavə edir.
Samvel Babayanın Xankəndində mitinq keçirməsindən çox narahat olan N. Xoxikyan həmin mitinqdən sonra nələr baş verə biləcəyi haqda versiyalarını sadalayır. Həmin versiyalardan birində o, iddia edir ki, belə mitinq olacağı və hayklar arasında qarşıdurma baş verəcəyi halda Azərbaycan Şuşadan Xankəndinə ordu yeridəcək.
"Mayın 15-də Stepanakertdə minlərlə insan Artsax hökumətinə qarşı mitinq keçirir. Polislə mütəşəkkil toqquşmaların olması çox mümkündür. Azərbaycan da məhz bunu istəyir. Dərhal Şuşadan öz vətəndaşlarını separatçı hakimiyyətdən qorumaq üçün polis geyimində olan 2000 silahlı şəxs Stepanakertə göndəriləcək. Qalanını təsəvvür edə bilərsiniz”-deyə erməni jurnalist həyəcanla yazır.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev mayın 15-də Ərəb Parlamentinin prezidenti Adel bin Əbdulrəhman əl-Asumini qəbul edib.
"Bu barədə Azərbaycan Prezidentinin Mətbuat xidməti məlumat yayıb.
Xəbər verdiyimiz kimi, Türkiyədə ötən gün keçirilən prezident seçkilərində “Cümhur İttifaqı”nın namizədi Rəcəb Tayyib Ərdoğan 49.49%, “Millət İttifaqı”nın namizədi Kamal Kılıçdaroğlu 44.79% səs toplayıb.
"Milliyet" qəzeti xəbər verir ki, seçkilərdə iştirak edən namizədlərin heç biri ilk turda 50+1 səs faizinə çata bilmədiyi üçün Ali Seçki Şurasının (YSK) seçkilərinin ikinci turunun keçiriləcəyini açıqlayıb.
Növbəti 5 il ərzində Türkiyəni idarə edəcək şəxsin müəyyənləşməsi üçün seçkilərin ikinci turu mayın 28-də baş tutacaq.
İkinci turda 3 namizəddən ikisi R.T.Ərdoğan və K.Kılıçdaroğlu mübarizə aparacaq.
İkinci səsvermədə iştirak etmək hüququ olan namizədlərdən biri hər hansı səbəbdən seçkidə iştirak etmədikdə, namizədin dəyişdirilməsi üçün müəyyən edilmiş müddət bu gün saat 17.00-da başa çatacaq.
Müvəqqəti nəticələrin elan edilməsi gecikdirildiyi halda, namizədlərin dəyişdirilməsi üçün seçkilərin təqviminə müvafiq düzəlişlər ediləcək.
Mayın 15-dən etibarən ikinci tura vəsiqə qazanan namizədlər üçün təbliğat dövrü başlayacaq.
İkinci turda səsvermə mayın 28-də olacaq. Prezident seçkilərinin müvəqqəti nəticələri mayın 29-da açıqlanacaq. Dairə seçki komissiyalarına sandıq komissiyalarının qərar və protokollarına etiraz müddəti həmin gün saat 17.00-da başa çatır və etirazlar ən geci saat 23.59-a qədər dairə seçki komissiyaları tərəfindən həll edilir.
Dəqiq nəticələr 1 iyunda açıqlanacaq
YSK 1 iyunda mahal seçki şurası qərarlarına və mahal birləşdirmə protokollarına etirazlarla bağlı yekun qərar verəcək. Dəqiq nəticələr elan edilmək üçün YSK tərəfindən rəsmi qəzet, radio və televiziyalarda aidiyyəti orqanlara göndəriləcək.
Türkiyədə Nazirlər Kabinetinin 16 üzvü parlament seçkilərində qalib gəlib.
“Hürriyət” xəbər verir ki, 28-ci dövr millət vəkili ümumi seçkilərində 16 nazir AKP-dən deputat seçilib.
Bunların arasında milli müdafiə naziri Hulusi Akar, xarici işlər naziri Mövlud Çavuşoğlu, daxili işlər naziri Süleyman Soylu, ədliyyə naziri Bekir Bozdağ, ailə və sosial xidmətlər naziri Derya Yanık, ətraf mühit, şəhərsalma və iqlim dəyişikliyi naziri Murat Kurum, əmək və sosial müdafiə naziri Vedat Bilgin, enerji və təbii qaynaqlar naziri Fatih Dönmez, gənclər və idman naziri Mehmet Muharrem, xəzinə və maliyyə naziri Nureddin Nebati, milli təhsil naziri Mahmut Özer, sənaye və texnologiya naziri Mustafa Varank, kənd təsərrüfatı naziri Vahit Kirişçi, ticarət naziri Mehmet Muş və nəqliyyat və infrastruktur naziri Adil Karaismailoğlu yer alıb.
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev mayın 15-də Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğana telefonla zəng edib.
Bu barədə Prezidentin Mətbuat Xidməti məlumat yayıb
Dövlətimizin başçısı Türkiyədə keçirilən prezident və parlament seçkilərində səs çoxluğu qazanması münasibətilə Prezident Ərdoğanı və Cümhur İttifaqını təbrik edib.
Prezident İlham Əliyev qeyd edib ki, Rəcəb Tayyib Ərdoğanın rəhbərliyi altında Türkiyə Respublikası böyük inkişaf yolu keçib və bunun təzahürü olaraq qardaş Türk xalqı öz liderinə bu seçkilərdə də etimad göstərib.
Türkiyə Respublikasının Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan göstərilən diqqətə və təbrikə görə dövlətimizin başçısına minnətdarlığını bildirib.
Telefon söhbəti zamanı dövlət başçıları iki ölkə arasında dostluq və qardaşlıq münasibətlərinin daimi və sarsılmaz olduğunu bir daha qeyd ediblər.
Türkiyə prezidenti seçkilərində ölkə xaricindəki seçki bülletenlərinin 67,33%-i sayılıb.
TRT-yə istinadla xəbər verir ki, xaricdəki səsvermədə Ərdoğan liderdir.
Belə ki, xaricdəki səsvermədə:
Rəcəb Tayyib Ərdoğan: 55,36%
Kamal Kılıçdaroğlu: 41,26%
Sinan Oğan: 2,20% səs qazanıb.
***
Türkiyədə keçirilən prezident və parlament seçkiləri üçün xaricdə verilən səslərin ilkin nəticələri açıqlanıb.
Hazırda birinci yerdə Rəcəb Tayyib Ərdoğan, ikinci yerdə isə Kamal Kılıçdaroğlu qərarlaşıb.
Bildirilib ki, 3 milyon 416 min 98 seçici üçün 73 ölkədə və 156 xarici nümayəndəlikdə seçki qutusu komitələri yaradılıb.
Xarici səslərin ümumi vəziyyətini təqdim edirik:
Rəcəb Tayyib Ərdoğan: 55,27 %
Kamal Kılıçdaroğlu: 41,33 %
Sinan Oğan: 2,15 %
Məhərrəm İncə: 1,25 %