 |
|
Azərbaycan Respublikasının müstəqilliyinin ilk günündən İran Bakıya qarşı düşmən münasibət bəsləyib, onun təhlükəsizliyini və müstəqilliyini sarsıtmaq üçün ardıcıl fəaliyyət göstərib. Bununla belə, son bir ildə iki həmsərhəd ölkə arasında əlaqələr daha da pisləşib. Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev bu yaxınlarda tədqiqatçılarla görüşündə bu tənəzzülə səbəb olan amilləri açıqlayıb. Prezident Əliyev bildirib ki, İranda “terror hökumət səviyyəsində təşkil olunub”.Bu barədə FDD-də yazılıb.
ABŞ nəşrinin təhlilində qeyd olunur ki, İran və Azərbaycan Respublikası həmsərhəd ölkələrdir və İran əhalisinin üçdə birinə qədərini etnik azərbaycanlılar təşkil edir:
“Çoxlu azərbaycanlılar sərhədyanı ailə bağlarını bölüşürlər və iki Azərbaycan icması arasında ticarət və mədəni mübadilələr Azərbaycan Respublikasının müstəqillik qazanmasından sonra inkişaf edib.
Tehran Azərbaycan Respublikasına qarşı düşmənçiliyinin motivi ilə bağlı çox açıqdır: Tehran müstəqil Azərbaycanın öz etnik azərbaycanlı icmasına daha böyük hüquqlar axtarmaq üçün ilham mənbəyi ola biləcəyini düşünür”.
Təhlildə xatırlanır ki, müvafiq olaraq, Azərbaycanla birinci müharibədə (1992-94) İran Ermənistanı dəstəkləyib, nəticədə Ermənistan Azərbaycanın qanuni ərazisinin altıda birini işğal edib və bir milyona yaxın azərbaycanlı öz yurd-yuvasından didərgin düşüb:
İran Ermənistanla əməkdaşlıq edir və bu ölkənin Azərbaycanın işğal olunmuş ərazilərindəki fəaliyyətdən qazanc əldə edirdi. İran 2020-ci ildə İrəvan və Bakı arasında gedən müharibə zamanı da Ermənistanı dəstəkləyib: İran Rusiyadan Ermənistana silah və təchizat daşıyan əsas kanal rolunu oynayıb, çünki Rusiya və Ermənistan sərhədi bölüşmür.
Bir çox jurnalist və analitik mərkəzlərin tədqiqatçıları arasında yayılmış rəvayətdən fərqli olaraq, İranın düşmənçiliyi Bakının İsraillə yaxın münasibətlərindən irəli gəlmir. Zaman qrafiki açıq-aşkar pozulur: Tehran 1991-ci ildən Azərbaycana düşmən münasibət bəsləyirdi, İsraillə Azərbaycan arasında əməkdaşlıq isə yalnız 1995/1996-cı illərdə başlayıb. İdeologiya Tehranın Azərbaycan və Ermənistanla bağlı siyasətini istiqamətləndirmir və İranın şimal sərhədindəki dövlətlərə münasibətdə siyasətində əsas amillər müdafiə xarakterlidir - regionda baş verən hadisələrin onun milli təhlükəsizliyinə və daxili siyasi arenasına mənfi təsir göstərməsinin qarşısını alır.
İranın Azərbaycana qarşı siyasəti xatırladır ki, Tehranın elan etdiyi müsəlmanların hüquqlarını və İslam həmrəyliyini müdafiə edən siyasət İslam Respublikasının xarici siyasətini istiqamətləndirmir. Ermənistan şiə müsəlmanların torpaqlarını işğal etdi, yüz minlərlə insanı öz yurd-yuvasından didərgin saldı, buna baxmayaraq Tehran İrəvanla açıq əməkdaşlıqda çox rahat idi.
Əsas fikir ayrılıqlarına baxmayaraq, 30 ildə Tehran və Bakı səmimi ritorikanı saxlamağa, iqtisadi və nəqliyyat əməkdaşlığını inkişaf etdirməyə və hərtərəfli böhranların yaranmasının qarşısını almağa çalışıblar. Bununla belə, gərginliyin bir neçə pik nöqtəsi olub. 2001-ci ildə İran Xəzər dənizinin dəniz sərhədi zonasında BP-nin tədqiqat gəmisini hədələdi. 2012-ci ildə Bakı İranın ABŞ-ın Azərbaycandakı səfirini öldürmək, Bakıda yəhudi məktəbinə və digər yəhudi icma qurumlarına hücum etmək planının qarşısını aldı. Bundan əlavə, İran Azərbaycandakı islam qrupları ilə gizli əlaqələr saxlayır. Məsələn, İran Azərbaycan hökumətini devirmək məqsədi daşıyan “Hüseyniyun” briqadalarına sponsorluq edir, Qumdan müntəzəm televiziya və digər media yayımları aparır. Tehran “Huseyniyun” briqadalarını Livandakı “Hizbullah” kimi Yaxın Şərqdə sponsorluq etdiyi digər silahlı qruplaşmalara nümunə göstərir”.
Təhlildə qeyd olunur ki, 2020-ci il Ermənistan-Azərbaycan müharibəsi İran və Azərbaycan arasında münasibətlərin pisləşməsinə səbəb olub: “2020-ci il müharibəsində İranın münaqişədə iştirakı yeni zirvəyə çatdı, İran qüvvələri bir neçə dəfə Azərbaycan sərhəddini keçərək Azərbaycanın döyüş meydanında irəliləyişlərini pozdu. 2020-ci il oktyabrın 17-də İran qüvvələri Cəbrayıl rayonunun Zəngilana yaxın hissəsində yola iri beton bloklar yerləşdirərək, Zəngilandakı Azərbaycan qüvvələrini təchizat və əlavələrdən kəsiblər. İran qüvvələri də bir neçə dəfə Azərbaycanın İranla həmsərhəd eksklavı olan Naxçıvana keçib, həmçinin müharibə zamanı Azərbaycan qüvvələrinin əlaqəsini dəfələrlə kəsib, Ermənistana Azərbaycan qoşunlarının hərəkəti barədə məlumat verib. Müharibə zamanı Ermənistanın işğalı altında olan ərazilərdə İran İnqilab Keşikçiləri Korpusunun (SEPAH) təmin etdiyi texnologiya ilə yaradılan tunellər aşkar edilib”.
ABŞ nəşri xatırladır ki, 2020-ci ilin noyabrında atəşkəs əldə edildikdən sonra İran Qarabağdakı erməni qüvvələrinə müxtəlif təxribat və təxribat taktikalarını öyrətmək üçün İİKK mütəxəssislərini göndərməyə davam edib: “İran Azərbaycanla sərhədə yaxın və Ermənistanla Azərbaycan arasında toqquşmaların olduğu bölgəyə yaxın olan Ermənistanın Qafan şəhərində də konsulluq açıb. Tehran çox güman ki, bu postu kəşfiyyat məlumatlarının toplanması və təminatını artırmaq və Ermənistanı dəstəkləmək üçün təsis edib”.
Bildirilir ki, İran da Ermənistanla Azərbaycan arasında münaqişənin həllinə mane olan siyasət aparır:
“Müvafiq olaraq, İran Rusiya sülhməramlılarının nəzarəti altında Azərbaycandakı ermənilərin məskunlaşdığı ərazilərə silah göndərib.
Konkret olaraq Tehran Zəngəzur dəhlizinin açılmasının qarşısını almağa çalışır ki, bu da Türkiyənin tranzitdə İrandan, Azərbaycanın isə Naxçıvanla əlaqədə İrandan asılılığını aradan qaldıracaq.
Prezident Əliyev 2023-cü il mayın 2-də Şuşada keçirdiyi müşavirədə İran-Azərbaycan münasibətlərinin son zamanlar geriləməsini şərtləndirən amilləri açıqlayıb. Əliyev bildirib ki, Tehran Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü rəsmi şəkildə tanısa da, əslində İran “Ermənistanın İran ərazisindən daşıma, o cümlədən hərbi sursat və texnikanın daşınması ilə bağlı fəal istifadə etməsi” vasitəsilə Ermənistanın Azərbaycan ərazilərini işğal etməsini dəstəkləyib.
Əliyev müharibədən sonra İranın Qarabağın ermənilərin məskunlaşdığı ərazilərə yük maşınlarını necə göndərdiyini izah edib: “Biz İran yük maşınlarının Qarabağa müntəzəm hərəkətini aşkar etdik. Bu, tamamilə qanunsuz idi”.
O daha sonra qeyd edib ki, İran Azərbaycanla sərhəddə bir neçə hərbi təlim keçirib: “Bunu başa düşmək çətin idi, çünki işğal zamanı həmin ərazidə heç vaxt hərbi təlimlər keçirməyiblər... Ona görə də, həmişə olduğu kimi, cavab verdik və onların sərhədi boyunca iki hərbi təlim keçirdik. Birincisi, xüsusi təyinatlılarımız tərəfindən… İkincisi, müttəfiqimiz Türkiyə ilə, Türkiyənin “F16”-ları və Türkiyə xüsusi təyinatlıları ilə. Amma bu, özümüzü müdafiə edə biləcəyimiz mesajı idi”.
Əliyev 2023-cü il yanvarın 27-də Azərbaycanın Tehrandakı səfirliyinə hücumu dövlət terroru kimi qiymətləndirib: “Sonra səfirliyimizə qarşı terror aktı baş verdi və demək olar ki, hər şeyi məhv etdi, çünki videogörüntülər var idi... Bu, diplomatlarımızı və onların ailə üzvlərini öldürmək üçün qəsdən təşkil edilmiş terror aktı idi. 40 dəqiqə ərzində polis yox idi, təhlükəsizlik işçiləri yox, heç nə”.
Prezident Əliyev əlavə edib ki, “üstəlik, həmin gün həmin şəxs mətbuatda da görünür. O, müsahibələr verir. Təsəvvür edirsinizmi, başqa ölkənin səfirliyinə soxulan və bir nəfəri öldürən, iki nəfəri yaralayan bir şəxs müsahibə verərək bunu hansısa başqa məqsədlə etdiyini deyir? Və iki gün sonra İranda o, hər cür hüquqi təqibdən yayınmaq üçün əqli cəhətdən qüsurlu elan edildi”.
Əliyev İranı dövlət terrorunda ittiham edib: “Bu, ciddidir; bu terrordur. Biz isə bu terrorun hökumət səviyyəsində təşkil olunduğunu düşünürük”.
Hücumdan sonra prezident Əliyev Azərbaycanın Tehrandakı səfirliyinin bağlanması barədə göstəriş verib və İran və Azərbaycan diplomatları qarşılıqlı surətdə (açıq qalan Azərbaycanın Təbrizdəki konsulluğundan başqa) çıxarılıb. Bundan əlavə, Əliyev Bakıda açıq tənqidi fikirlər səsləndirən bir parlamentarın və ya İranın az qala ölümünə səbəb olan sonrakı terror aktını Tehranın “qırmızı xətti keçməsi” kimi qiymətləndirib. “Bir neçə gündən sonra həmin qrup saxlanılıb. Beləliklə, hüquq-mühafizə orqanlarımız çox səmərəli işlədilər və onların bütün şəbəkəsi açıqlandı. Onlar ifadə veriblər ki, İrandan sifariş alıblar. Bu, qırmızı xətti keçməkdir”.
Prezident Əliyev bildirdi ki, İranla münasibətlərin yaxşılaşması üçün bir neçə ilkin şərt var:
“Biz ilk növbədə İranda sığınacaq tapmış bəzi terrorçuların Azərbaycana ekstradisiyasını tələb edirik. Biz səfirliyimizə edilən terror aktının şəffaf araşdırılmasını tələb edirik. İndi təsəvvür edə bilərsiniz ki, Azərbaycanla İran arasında münasibətlər indiyədək ən aşağı səviyyədədir. Onların o səviyyədə qalıb-qalmayacağını, aşağı düşəcəklərini, yoxsa yüksələcəklərini proqnozlaşdırmaq çox çətindir”.
Əliyev bəyan edib ki, “İranda hamı, quruluşun bütün təbəqələri nəhayət başa düşməlidir ki, Azərbaycanla təhdid və terror dili işləməyəcək. Nə qədər tez başa düşsələr, normallaşma əlamətlərini bir o qədər yaxşı görə bilərik”.
İran-Azərbaycan münasibətlərində bu gərginlik misli görünməmiş səviyyədədir. Vəziyyət hər iki tərəf üçün risklər yaradır. Həm İran, həm də Rusiya Ermənistanı Azərbaycanla sülh sazişi və sərhədlərin delimitasiyasının qarşısını almağa çağırdığı halda, İranla münaqişə hərbi münaqişənin yenidən alovlanmasına və Qarabağda və bütün Azərbaycanda terror hücumlarının artmasına səbəb ola bilər. Bununla belə, İran həm də, bəlkə də daha böyük risklərlə üz-üzədir. Tehran 2022-ci ilin sentyabrından etibarən hakim rejimin sabitliyini təhdid edən, demək olar ki, rejim əleyhinə görünməmiş fəaliyyət dalğaları ilə üz-üzədir. Rejimin Azərbaycan Respublikasına qarşı fəaliyyəti İranın Azərbaycanla sərhədə bitişik əyalətlərində yaşayan etnik azərbaycanlıların böyük hissəsini daha da qızışdırır. Tehran Azərbaycana qarşı düşmənçiliyi ilə İranda anti-rejim fəaliyyətinin miqyasının genişlənməsi riskini daşıyır”.
ABŞ nəşrinin yazdığına görə, Tehranın bu yaxınlarda törətdiyi terror aktları göstərir ki, İran keçmişdə Səudiyyə Ərəbistanı və BƏƏ-ni müntəzəm hücumlar üçün hədəfə aldığı kimi Azərbaycanı da hədəf seçib: “Bu hücumları “hökumət səviyyəsində təşkil edilmiş terror” adlandıran Azərbaycan prezidenti İranın dövlət tərəfindən maliyyələşdirilən terrorizmini birbaşa çağırmağa hazır olan azsaylı dünya liderlərindən biridir”.
Reyting.az
Ermənistan hər zaman olduğu kimi yenə də təxribatlara əl atmaqla sərhəddə gərginlik yaradıb, hər vasitə ilə danışıqlar prosesini pozub, sülhdən yayınmağa çalışır.
Bunu açılamasında deputat Müşfiq Məmmədli deyib.
Onun sözlərinə görə, nə zaman ki, danışıqlar prosesi aktivləşir, o zaman Ermənistanın sülh danışıqlarını pozması adət halını alıb.
“Bununla da danışıqlar prosesinə kölgə salıb, bölgədə gərginliyin davam etməsinə çalışırlar”, - o qeyd edib.
Məmmədli əlavə edib ki, Ermənistanın bu gün Zod istiqamətində törətdiyi təxribat isə istər mayın 1-dən 4-dək Vaşinqtonda reallaşan danışıqları, istərsə mayın 14-də Brüsseldə üçtərəfli formatda, istərsə Moskvada nəzərdə tutulan, istərsə də iyunun 1-nə Kişinyovda planlaşdırılan danışıqları pozmaq məqsədi daşıyır: “Bu bir daha onu göstərir ki, Ermənistan bölgədə sülhün yaranmasında yox, sülh danışıqlarından öz məqsədləri üçün manipulyasiya edir. Lakin unudur ki, bu cür cəhdlər nəticə verməyəcək. İrəvanın müxtəlif hiylələrə əl ataraq sülh danışıqlarından yayınması nəticə etibarı ilə özünün ziyanına olacaq. Onsuz da Azərbaycan öz hədəflərinə doğru addım-addım irəliləyir. Çünki İrəvanın sülhdən başqa variant yoxdur. Bunun əksi Ermənistanın faciəsi deməkdir”.
Deputat onu da əlavə edib ki, Ermənistanın Zodda törətdiyi təxribat nəticəsində hər iki tərəfdən itkilər var.
“Bu təxribata görə bütün məsuliyyət Ermənistanın üzərinə düşür. Amma onlar bilməlidir ki, Azərbaycan tərəfi bu cür təxribatların qarşısını alacaq və artıqlaması ilə cavabını verəcək”, - o qeyd edib.
Ermənistan sərhədyanı bölgələrdə Azərbaycana qarşı hərbi təxribatlarını artırır.
Bu barədə Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyinin Ermənistan tərəfindən növbəti hərbi təxribatlar barədə mətbuat məlumatında qeyd olunub.
Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi tərəfindən verilmiş məlumata əsasən, mayın 10-u axşam saatlarında Ermənistan silahlı qüvvələrinin bölmələri Zod istiqamətində yerləşən mövqelərindən Azərbaycan Ordusunun üzbəüz mövqelərini müxtəlif növ atıcı silahlardan intensiv atəşə tutmaqla qəsdən təxribat törədib və bu təxribat nəticəsində Azərbaycan Ordusunun hərbi qulluqçusu ağır yaralanıb.
Ermənistan tərəfinə təxribatlarına son qoyulması və qəsdən vəziyyətin gərginləşdirməməsi barədə xəbərdarlıq edilməsinə baxmayaraq, mayın 11-i səhər saatlarından etibarən Ermənistan silahlı qüvvələri vəziyyəti daha da gərginləşdirərək Azərbaycan Ordusunun mövqelərini minaatanlardan atəşə tutub, təxribatlar nəticəsində bir nəfər hərbi qulluqçumuz həlak olub.
Ermənistanın təxribatlarının hər zaman olduğu kimi sülh sazişi üzrə danışıqların intensivləşdiyi, eləcə də liderlər arasında gözlənilən danışıqlar fonunda baş verməsi Ermənistanın sülh prosesində maraqlı olmadığını göstərir. Ermənistanın danışıqlar prosesinə xələl gətirən bu kimi əməlləri ciddi formada beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən rədd edilməli və qınanılmalıdır.
Ermənistanın təxribatlarının qarşısını almaq məqsədilə Azərbaycan Respublikasının Silahlı Qüvvələri bütün lazımı tədbirləri görür.
Vəziyyətin qəsdən gərginləşdirilməsinə görə bütün məsuliyyət Ermənistanın hərbi-siyasi rəhbərliyinin üzərinə düşür.
Rusiya sülhməramlıları kontingentin müvəqqəti yerləşdiyi ərazilərdə nə baş verdiyini yaxşı görürük.
“APA-Economics” xəbər verir ki, bunu “Azərkosmos” İdarə Heyətinin sədri Saməddin Əsədov Milli Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsinin bugünkü iclasında bildirib.
“Lazım olan məlumatları adiyyatı orqanlara vaxtında çatdıra bilik”, - deyə Saməddin Əsədov qeyd edib.
Azərbaycanın müdafiə naziri general-polkovnik Zakir Həsənov bu gün Türkiyəyə gedir.
Nazir Konyada yerləşən “Anadolu qartalı” Tədris Mərkəzində “Anadolu Qartalı-2023” təlimlərini izləyəcək.
Qeyd edək ki, təlimlər aprelin 27-də başlayıb.
Azərbaycan Hərbi Hava Qüvvələrinin hərbi qulluqçuları və aviasiya vasitələri təlimlərdə iştirak edirlər.
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev mayın 11-də “Total Energies” şirkətinin kəşfiyyat və hasilat üzrə prezidenti Nikolas Terrazı qəbul edib.
Görüşdə SOCAR ilə “Total Energies” arasında uzun illər ərzində uğurlu əməkdaşlığın həyata keçirildiyi bildirilib.
“Abşeron” qaz yatağında yaxın aylarda nəzərdə tutulan hasilatın başlanılması məsələsi müzakirə olunub.
Nikolas Terraz “Total Energies” şirkətinin Azərbaycanla əməkdaşlığa sadiqliyini və davamlı marağını vurğulayaraq ölkədəki fəaliyyətlərini genişləndirmək niyyətində olduqlarını bildirib.
Söhbət zamanı ənənəvi neft və qaz sahəsində əməkdaşlıqdan əlavə bərpaolunan enerji istehsalı sahəsində də mümkün layihələr barədə fikir mübadiləsi aparılıb.
Ermənistan silahlı qüvvələrinin bölmələri təxribatlarını genişləndirmək məqsədilə iriçaplı silahlar və minaatanlardan istifadə etməklə mövqelərimizi atəşə tutmağa davam edir.
Bununla bağlı Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi məlumat yayıb.
Azərbaycan Ordusunun bölmələri tərəfindən qətiyyətli cavab tədbirləri görülür.
Əgər tərəflər Vaşinqtonda irəliləyiş əldə etməsəydilər, bazar günü (14 may) Brüsseldə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin, Ermənistan baş naziri Nikol Paşinyanın və Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti Şarl Mişelin görüşü planlaşdırılmazdı.
Ermənistan KİV-in xəbərinə görə, bu barədə Avropa İttifaqının yüksək rütbəli məmurlarından biri məlumat verib.
İrəvan birinci görüşün (mayın 14-də - red.) Fransa Prezidenti Emmanuel Makron olmadan keçirilməsinə razılaşıb. Lakin təxminən iki həftədən sonra Fransa prezidenti və Almaniya Kansleri Olaf Şoltsun iştirakı ilə müzakirələrin davam etdirilməsinə razılıq verib.
Tərəflər Brüsseldə üçtərəfli görüşləri davam etdirmək barədə razılığa gəliblər./oxu.az
Vaşinqton görüşü Bakı ilə İrəvanın dil tapmaq, sülh sənədində böyük irəliləyişə nail olmaq sarıdan böyük ümidlər vəd etsə də Ermənistanın yenidən destruktivlik cəhdi bütün bu ümidlərin də üstündən xətt çəkəcək kimi görünür. Ermənistan hərbi-siyasi rəhbərliyi ABŞ-da XİN başçıları arasında gerçəkləşən görüşlərin ardından yenidən təxribatlara açıq olduqlarını göstərməkdədir.
Amma hələ İrəvanın özünü toparlayıb, Bakı ilə razılığa gəlmək üçün müəyyən şansları mövcuddur. Belə şanslardan biri Ermənistan tərəfinə Brüsseldə mayın 14-ü tarixində dövlət başçıları arasında gerçəkləşəcəyi iddia edilən görüşdə verilə bilər. Belə də deyə bilərik ki, Vaşinqton estafeti Brüsselə verir. Bildiyimiz kimi, əslində bu görüş ötən ilin dekabrında olmalı idi. Lakin ermənipərəst bəyanatları, qərarları ilə Fransa prezidenti Emanuel Makron bütün planları pozdu. Makron görüşə qatılmaq istəsə də, dövlət başçısı İlham Əliyev Makronun ermənipərəst açıqlamalarına görə dördlü görüşdən imtina etdi.
Prezident İlham Əliyev və Nikol Paşinyan arasında Brüsseldən sonra təmasların ikinci raundunun Avropa Siyasi Birliyinin zirvə toplantısı çərçivəsində iyunun 1-də Kişinyovda gerçəkləşəcəyi gözlənilir. Ermənistan Təhlükəsizlik Şurasının katibi Armen Qriqoryanın sözlərinə inansaq, Kişinyovdakı görüşə Emmanel Makron və Almaniya kansleri Olaf Şolts da qatılacaqlar. Rəsmi Bakı bu xəbəri hələ təsdiq etməsə də, bu açıqlamadan yola çıxaraq demək olar ki, əgər məlumat həqiqətə uyğundursa, Almaniya kanslerinin görüşə qatılması böyük ehtimalla rəsmi Bakının təklifi ola bilər. Belə görünür ki, Azərbaycan bununla da qismən də olsa, danışıqlar prosesindəki obyektivliyi, tarazlığı qorumaq barədə düşünür.
Təbii ki, Fransa prezidenti israrla görüşdə iştirak etmək istəyirsə, bunda Nikol Paşinyan da bu qədər maraqlıdırsa və Avropa İttifaqının rəhbəri Şarl Mişel bu gedişata etiraz edə bilmirsə, proseslərə nisbətən neytral mövqedən yanaşan Almaniyanın qatılması ən məntiqli alternativ variantdır.
Təmaslar təəssüf ki, Ermənistanın son bəyanatları fonunda getdikcə mənasızlaşır. Daha dəqiq desək, Azərbaycanla Ermənistan arasında münasibətlərin normallaşması istiqamətində göstərilən cəhdlərin intensivliyi artsa da, müzakirələrdəki konstruktivlik də bir o qədər azalır. Gedişat isə regional eskalasiya riskinin çoxaldığına eyham vurur.
Elə bunu yaxşı anladığı üçün rəsmi Bakı adekvat addımlar atmaq məcburiyyətini hiss etdi və dərhal Laçın rayonunun Ermənistanla sıfır nöqtəsində quraşdırılan sərhəd-buraxılış məntəqəsi ilə sülhə maneə yaradan üçüncü tərəflərin hadisələrə müdaxiləsini minimallaşdırmağı bacardı. Bununla belə, biz proseslərə və onun formalaşdırdığı gündəliyə daha geniş spektrdə baxanda risk faktorlarının hələ də yüksək olaraq qaldığını görə bilərik.
Cənubi Qafqazı "yağlı tikə" kimi görən Qərb, Rusiya və İran sülh gündəliyi üzərindən proseslərə müdaxilə edərək regionda təsir dairələrini gücləndirməyə cəhd edirlər. Hazırki məqamda Rusiya və İran bu proseslərdə vəziyyətin gərgin saxlanılmasında maraqlı tərəf kimi görünürsə, Avropa İttifaqı və ABŞ daha çox bölgədə sülhün onların maraqlarına xidmət edəcəyi düşüncəsindədir. Çünki "sonuncular" bu qənaətdədirlər ki, Cənubi Qafqazda sülh, sabitlik bərqərar olarsa, Rusiyanın bölgədəki təsir imkanları tamamilə deaktivləşdirilə bilər.
Azərbaycan bu cür riskli oyunların getdiyi bir dönəmdə öz ərazi suverenliyi üzərindəki nəzarəti qoruyub saxlamaq üçün olduqca önəmli "rıçaqlar" əldə etməkdədir. Regional təhlükəsizlik və bölgənin inkişafı üçün sülh gündəmi Azərbaycanla Ermənistan arasında prioritet olsa da, İrəvanın tutduğu mövqedəki sürüşkənliyi iki ölkə arasında eskalasiya riskini artırmaqdadır. Əgər Ermənistan paradoksal qərarlarından, bəyanatlarından çəkinməzsə, təəssüf ki, növbəti hərbi toqquşmanı da qaçılmaz edəcək.
Son günlər daha aydın görürük ki, 14 mayda Brüsseldə planlaşdırılan İlham Əliyev-Nikol Paşinyan görüşü və Kişinyov təmasları (1 iyun) yaxınlaşdıqca İrəvan sanki sülh danışıqlarına xələl gətirməyin, prosesləri dalana dirəməyin yollarını axtarmaqdan yorulmur ki, yorulmur. Bu mənada növbəti sərsəm bəyanat və çıxış Ermənistan Təhlükəsizlik Şurasının katibi Armen Qriqoryan tərəfindən gəldi. Gah Ankara ilə münasibətləri korlamaq üçün "Nemezis" abidəsinin sökülməyəcəyini bildirdi, gah da Azərbaycana qarşı ərazi iddiasından əl çəkmədiklərini göstərən növbəti açıqlama ilə diqqət mərkəzinə düşdü. Armen Qriqoryan bildirib ki, sülh müqaviləsinin imzalanması yalnız "Azərbaycan silahlı qüvvələrinin Ermənistan ərazisindən çıxarılması" şərti ilə mümkündür.
Buradan belə nəticəyə varmaq olur ki, Ermənistan tərəfi bununla da açıq şəkildə bəyan edir ki, onlar sülh danışıqlarından imtina edirlər. Çünkü Delimitasiya-demarkasiya prosesi icra edilmədən Ermənistan tərəfi Azərbaycanı onun ərazisinə daxil olmaqda ittiham edə bilməz. Digər yandan, həmin ərazilərin Azərbaycana məxsus olduğunu bilərəkdən belə bir bəyanatla çıxış etmək isə növbəti dəfə ərazi iddiası etməkdir ki, bu da istər 14 mayda Brüsseldə, istərsə də 1 iyunda Kişinyovda nəzərdə tutulan sülh danışıqlarına zərbə vurmaq planından başqa bir şey deyil.
Qriqoryanın bu bəyanatı İrəvanın sülhdən uzaqlaşmaq üçün növbəti bəhanəsidir. Ermənistan tərəfi çox yaxşı bilir ki, Azərbaycan Ordusunun çıxdığı sərhəd xəttindən geri çəkilməsi mümkünsüz bir tələbdir. Xüsusilə də əgər burada konkret olaraq həmin ərazilərin kimə məxsus olduğu ilə bağlı yekun xəritələr əsasında bölgü həyata keçirilməyibsə, rəsmi İrəvanın belə bir tələblə çıxış edib, sülh üçün Bakıdan absurd tələblər etməsi bir daha Nikol Paşinyan hakimiyyətinin paralel dünyalarda yaşadığını göstərir. Bu cür addımlarla Ermənistan işğal altındakı 8 kəndin qaytarılması məsələsini də dalana dirəmək niyyətindədir. Üstəlik, Qarabağdakı erməni əhalisinin "hüquq və təhlükəsizliyi" üzərindən ərazi iddiasını başqa müstəvidə davam etdirməyə çalışan Ermənistanın bütün bu addımları sülhün üzərindən əbədi xətt çəkmək kimi bir şeydir.
Bu mənada ümumi fonda bütün bu görüşlərin sülh müqaviləsinin imzalanmasına və bölgədəki proseslərə praktiki olaraq təsir etmədiyi aydın sezilir. Bu baxımdan, diplomatik masada müzakirələrin getdiyi vaxt Qarabağda praktiki addımlarla prosesi tamamlamaq ən doğru variantdır ki, Azərbaycan bunu Laçına post qurmaqla artıq nümayiş etdirdi. İrəvan destruktivliyindən əl çəkməzsə, Bakının indən belə bu prinsip üzərindən hərəkət edəcəyi istisna edilmir. (Trend.az)
Ümummilli lider Heydər Əliyevin anadan olmasının 100 illiyi ilə bağlı Şuşada keçirilən atəşfəşanlıq Xankəndidən görüntülənib.
Metbuat.az xəbər verir ki, bu barədə görüntülər sosial mediada yayılıb. Görüntülərdən Xankəndi sakinlərinin də atəşfəşanlığı izlədiyi məlum olub.
Həmin görüntüləri təqdim edirik: