 |
|
Qazaxıstanın Aktau şəhərində keçirilən "Birləşdik - 2024" beynəlxalq əməliyyat-taktiki komanda-qərargah təliminin təntənəli açılış mərasimi keçirilib.
Bu barədə Müdafiə Nazirliyi məlumat yayıb.
Azərbaycan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Tacikistan və Özbəkistan respublikalarının Müdafiə nazirlikləri arasında imzalanmış birgə plana əsasən, hərbi qulluqçuları, media nümayəndələri və digər qonaqların qatıldığı tədbirdə təlimə cəlb edilən heyətin təmsil olunduğu ölkələrin dövlət himnləri səsləndirilib, dövlət bayraqları qaldırılıb.
Sonra Azərbaycan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Tacikistan və Özbəkistan respublikalarının təlimdə iştirak edən hərbi qulluqçularının təntənəli keçidi olub.
Açılış mərasimində çıxış edənlər qonaqları salamlayaraq bu cür təlimlərin keçirilməsinin birgə fəaliyyətlərin planlaşdırılması və qarşılıqlı təcrübə mübadiləsi baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb etdiyini vurğulayıb, təlim iştirakçılarına uğurlar arzulayıblar.Çıxışlardan sonra iştirakçılar üçün hazırlanan konsert proqramı tamaşaçılar tərəfindən böyük maraqla qarşılanıb.
Qeyd edək ki, "Birləşdik - 2024" beynəlxalq təlimində ölkəmiz Quru Qoşularının, Hərbi Hava Qüvvələrinin və Hərbi Dəniz Qüvvələrinin hərbi qulluqçuları, gəmi və aviasiya vasitələri ilə təmsil olunur.
İyulun 12-də İslamabadda Pakistan İslam Respublikasının Prezidenti Asif Əli Zərdarinin adından Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin şərəfinə dövlət ziyafəti verilib.
İyulun 12-də İslamabadda Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin Pakistan İslam Respublikasının Prezidenti Asif Əli Zərdari ilə geniş tərkibdə görüşü başlayıb.
Bu gün Tovuz döyüşlərinin növbəti ildönümüdür.
Azərbaycan Ordusunun qələbəsi ilə yekunlaşan döyüşlərdən dörd il ötür.
2020-ci ilin iyulun 12-dən günorta saatlarından başlayaraq Ermənistan silahlı qüvvələri Ermənistan-Azərbaycan dövlət sərhədinin Tovuz rayonu istiqamətində atəşkəsi kobud şəkildə pozaraq Azərbaycan Ordusunun mövqelərini atəşə tutub. Düşmən daha sonra mövqelərimizi iriçaplı silahlardan və ağır artilleriyadan atəşə tutmaqda davam edib.
İyulun 12-də Ermənistan silahlı qüvvələrinə aid zirehli texnika və canlı qüvvələrin yerdəyişmələr etdiyi müşahidə olunub. Həmin günü düşmən dövlət sərhədində irimiqyaslı təxribata əl atıb. Amma düşmənin bu təxribatının qarşısı alınıb və dayaq nöqtələri, yüzlərlə hərbi qulluqçusu məhv edilib.
Tovuz döyüşlərinin ilk günündə düşmən təxribatının qarşısı alınarkən Azərbaycan Ordusunun 3 hərbi qulluqçusu - çavuş Vüqar Sadıqov, baş əsgər Elşad Məmmədov, əsgər Xəyyam Daşdəmirov şəhidlik zirvəsinə yüksəlib, daha 5 nəfər yaralanıb. Yaralı əsgərlərdən biri daha sonra aldığı xəsarətlərdən dünyasını dəyişib. Döyüşlər zamanı Ermənistan ordusunun şəxsi heyəti çoxsaylı itki verib.
Tovuz istiqamətində gərginlik iyulun 13-nə keçən gecə də davam edib. Artilleriya, minaatan və tankların tətbiqi ilə gedən gecə döyüşlərində Azərbaycan Ordusunun dəqiq atəşi ilə qarşı tərəfin dayaq məntəqəsi, artilleriya qurğuları, hərbi hissəsi ərazisində avtomobil texnikası və canlı qüvvəsi məhv edilib. Amma düşmən öz itkilərini gizlətməyə cəhd göstərib. Həmin gün Tovuz istiqamətində ağır artilleriya qurğuları yenidən işə düşüb. Döyüş zamanı Ermənistan artilleriyası toplarla Tovuzun Dondar Quşçu və Ağdam kəndlərini də atəşə tutub.
Tovuz döyüşləri iyulun 14-də də davam edib. Belə ki, düşmən iyulun 14-ü səhər saatlarından başlayaraq Tovuz rayonunun Ağdam və Əlibəyli kəndlərini iriçaplı silahlardan və artilleriya qurğularından atəşə tutub. Düşmənin təxribat xarakterli hücumu nəticəsində Azərbaycan Ordusunun general-mayoru Polad Həşimov, polkovnik İlqar Mirzəyev, həmçinin hücumun qarşısını alarkən daha 5 hərbi qulluqçu şəhid olub. Ermənistanın hücumları nəticəsində rayonun Ağdam kənd sakini, 76 yaşlı Əziz Əzizov qətlə yetirilib.
Həmin gün axşam saatlarında döyüşlər səngiyib və cəbhədə nisbi sakitlik yaranıb. İyulun 15-də toqquşmalar səngisə də, iyulun 16-sı səhər saatlarında döyüşlər yenidən başlayıb. Həmin günü Azərbaycan Ordusunun bir hərbi qulluqçusu şəhid olub. Düşmənin isə xeyli sayda hərbçisi və texnikası məhv edilib.
Tovuz döyüşləri iyulun 17-də Azərbaycan Ordusunun qələbəsi ilə yekunlaşıb və heç bir ərazi itkisi olmayıb. Döyüşlərdə Azərbaycan Ordusunun 12 hərbi qulluqçusu - general-mayor Polad Həşimov, polkovnik İlqar Mirzəyev, mayor Namiq Əhmədov, mayor Anar Novruzov, baş leytenant Rəşad Mahmudov, gizir İlqar Zeynallı, gizir Yaşar Babayev, çavuş Vüqar Sadıqov, müddətdən artıq həqiqi hərbi xidmət hərbi qulluqçu, baş əsgər Elşad Məmmədov, müddətdən artıq həqiqi hərbi xidmət hərbi qulluqçusu, əsgər Elçin Mustafazadə, müddətdən artıq həqiqi hərbi xidmət hərbi qulluqçusu, əsgər Nazim İsmayılov və əsgər Xəyyam Daşdəmirov qəhrəmancasına şəhid olub.
Tovuz döyüşləri zamanı böyük insan izdihamı ilə Azərbaycan Ordusuna dəstək aksiyaları keçirilib. İyulun 14-də Bakıda Silahlı Qüvvələrə və Ali Baş Komandana çoxminlik dəstək yürüşü baş tutub. Yürüşdə xalq Azərbaycan Ordusunun və Ali Baş Komandanının yanında olduğunu, onu dəstəklədiyini yüksək səviyyədə bəyan edib. Prezident İlham Əliyevin çağırışına səs verən on minlərlə gənc Səfərbərlik və Hərbi Xidmətə Çağırış üzrə Dövlət Xidmətinin qeydiyyatda olduqları şöbələrinə müraciət edərək könüllü olaraq döyüşlərdə iştirak etmək arzularını bildiriblər.
Beləliklə, qələbə ilə yekunlaşan 5 günlük Tovuz döyüşləri Azərbaycanın uzun illər işğal altında olan torpaqlarının azad edilməsinə yol açıb. Avqust ayında isə Ermənistan silahlı qüvvələrinin diversiya-kəşfiyyat qrupunun komandiri, baş leytenant 1989-cu il təvəllüdlü Qurgen Alaverdiyan Azərbaycan Ordusu tərəfindən həyata keçirilmiş tədbirlər nəticəsində müəyyən edilərək saxlanılıb.
Prezident İlham Əliyevin 2020-ci ilin dekabrın 9-da imzaladığı sərəncamlarla Polad Həşimov və İlqar Mirzəyevə Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı adı verilib.
Ermənistan silahlı qüvvələrinin intensiv atəşə tutması nəticəsində Tovuz rayonunun Ağdam, Dondar Quşçu, Vahidli, Əlibəyli, Yuxarı Öysüzlü və Aşağı Öysüzlü kəndlərində mülki əhaliyə dəymiş ziyanın aradan qaldırılması məqsədi ilə Azərbaycanın 2020-ci il dövlət büdcəsində nəzərdə tutulmuş Prezidentin ehtiyat fondundan Fövqəladə Hallar Nazirliyinə 1 milyon manat vəsait ayrılıb. Düşmənin Tovuzda dağıtdığı evlər və digər obyektlər bərpa edilib.
2020-ci ilin sentyabrın 27-dən etibarən Azərbaycan Ordusu tərəfindən düşmənin təxribatlarına qarşı əks-hücum əməliyyatlarına başlanılıb. 44 gün davam edən Vətən müharibəsi nəticəsində Azərbaycanın 30 ilə yaxın işğal altında olan torpaqları azad edilib.
2023-cü il sentyabrın 19-da üçtərəfli bəyanatın müddəalarının təmin olunması, Qarabağ iqtisadi rayonunda törədilən genişmiqyaslı təxribatların qarşısının alınması, Ermənistan silahlı qüvvələrinin birləşmələrinin tərk-silah edilərək ərazilərimizdən çıxarılması, onların hərbi infrastrukturunun zərərsizləşdirilməsi, işğaldan azad edilmiş ərazilərə qayıdan dinc əhali, habelə bərpa-quruculuq işlərinə cəlb olunmuş mülki işçilər və hərbi qulluqçularımızın təhlükəsizliyinin təmin olunması və Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya quruluşunun bərpa edilməsi məqsədilə bölgədə lokal xarakterli antiterror tədbirlərinə başlanılıb.
23 saatdan bir qədər çox davam edən tədbirlər çərçivəsində Ermənistan silahlı qüvvələrinin birləşmələrinin ön xətt və dərinlikdə olan mövqeləri və uzunmüddətli atəş nöqtələri, eləcə də döyüş vasitələri və hərbi təyinatlı obyektləri yüksək dəqiqlikli silahların tətbiqi ilə sıradan çıxarılıb. Bununla da Azərbaycanın bütün ərazilərində Konstitusiya quruluşu bərpa edilib.
Elçin Alıoğlu - TREND
Dünən Vaşinqtonda ABŞ Dövlət katibi Antoni Blinkenin iştirakı ilə Azərbaycanın xarici işlər naziri Ceyhun Bayramovun Ermənistanın xarici işlər naziri Ararat Mirzoyanla görüşü keçirilib.
"Bu gün Azərbaycan və Ermənistan xarici işlər nazirləri ilə bir yerdə olmaqdan çox məmnunam", - bu sözləri ABŞ dövlət katibi Antoni Blinken Azərbaycan və Ermənistan xarici işlər nazirləri ilə üçtərəfli görüşdə deyib. O bildirib ki, Azərbaycan və Ermənistan danışıqlar, o cümlədən, dayanıqlı, layiqli və hər iki ölkə, region və ABŞ ilə əlaqələr üçün böyük imkanlar yaradan sülh danışıqları istiqamətində vacib işlər görüblər.
“ABŞ Avropa İttifaqı və digər həmkarları ilə birlikdə bu prosesə dəstək verib. Bugünkü görüş əldə olunmuş irəliləyişləri nəzərdən keçirmək üçün bir fürsətdir. Bütün təmaslar, o cümlədən, son həftələrdə aparılan müzakirələrə əsasən, düşünürəm ki, tərəflər ABŞ-nin da güclü şəkildə dəstəklədiyi sülh razılaşmasını əldə etməyə yaxındır. Bu gün ABŞ-nin razılaşmanın əldə olunması üçün nələr edə biləcəyini müzakirə etmək üçün bir aradayıq”, - deyə A.Blinken qeyd edib.
Rəsmi məlumata görə, tərəflər Azərbaycan və Ermənistanın sülh və dövlətlərarası münasibətlərin qurulması haqqında tarixi sazişin yekunlaşdırılması istiqamətində əldə olunmuş irəliləyişi qeyd edib və bu istiqamətdə işi davam etdirməyə razılaşıblar.
NATO-nun yaranmasının 75 illiyinə həsr olunan və Vaşinqtonda keçirilən yubiley sammitində əsas müzakirə məsələləri Ukraynadakı vəziyyət və Asiya-Sakit Okean bölgəsi ölkələri ilə əlaqələr olub.
Sammitin bu gün imzalanacaq yekun bəyannaməsində də Ukrayna üçün "NATO-ya körpü yaradılmasından və Ukraynanın NATO-ya gedən yolunun dönməz olmasından" bəhs edilir, həmçinin, Asiya-Sakit Okean bölgəsi bölgəsi ölkələri ilə əməkdaşlığın aktivləşdirilməsinin vacibliyi vurğulanır.
Şimali Atlantika Alyansının sammitində Cənubi Qafqazdakı vəziyyət, xüsusilə də Azərbaycan və Ermənistan arasında yekun sülh müqaviləsinin imzalanması, göründüyü kimi, əsas məsələlər arasında yer almayıb.
Ermənistan XİN-nin rəsmi nümayəndələri iki gün əvvələdək bəyanatlarında Ceyhun Bayramov və Ararat Mirzoyan arasında NATO sammiti çərçivəsində görüş olacağı barədə heç nə demirdilər. Azərbaycan XİN isə müzakirələrlə bağlı son məqamda açıqlama verdi.
ABŞ dövlət katibi Antoni Blinken bu görüşdə vasitəçi, daha doğrusu, moderator funksiyalarını yerinə yetirdiyini nümayiş etdirməyə çalışıb.
Beləliklə, Birləşmiş Ştatlar israrlı mövqeyində qaldığını bir daha təkrarlayıb və tərəflərin nəzərinə çatdırıb.
Azərbaycanla Ermənistan arasında yekun sülh müqaviləsinin imzalanması, şərti dövlət sərhədinin demarkasiyası və delimitasiyası, nəqliyyat kommunikasiyalarının bərpası və yeni loqistik marşrutların açılması, normal diplomatik əlaqələrin qurulması kimi problemlərin həlli hazırda Bakı ilə İrəvan arasında birbaşa danışıqlarda müzakirə edilir.
Hər iki tərəf bəyan edir ki, sülh müqaviləsinin mətninin hazırlanması ilə bağlı işlərin 90 faizi başa çatıb.
10 faiz Ermənistan Konstitusiyasının preambulasında Azərbaycana qarşı ərazi iddialarının yer alması ilə bağlıdır. Bunun üçün Ermənistanın ali qanununa zəruri dəyişikliklər edilməlidir. Əks halda sülh sazişi çərçivə anlaşması səviyyəsində qalacaq, Ermənistanda revanşist qüvvələrin aktivləşməyəcəyinə və Azərbaycana qarşı yeni işğalçı müharibə tələblərinin səslənməyəcəyinə, sülh sazişinin Ermənistan parlamentində ratifikasiya ediləcəyinə kimsə təminat verə bilməz.
Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan Konstitusiyada ölkəmizə qarşı ərazi iddialarının aradan götürülməsi ilə bağlı gərəkən qərarlar verməzsə, sülh sazişi 2020-ci ildə Rusiya, Azərbaycan və Ermənistan arasında imzalanmış üçtərəfli bəyanatın taleyini təkrarlayacaq. Xatırladaq ki, Ermənistan həmin bəyanatın 14 bəndinin heç birinə (!) əməl etməyib.
Bakı və İrəvan arasında ikitərəfli danışıqlarsa daha effektiv trek olduğundan hansısa formada vasitəçilik və ya moderatorluq funksionallığını yerinə yetirmək istəyən dövlətlər, təşkilatlar və ya siyasətçilər hələlik ciddi nəticəyə qadir olduqlarını göstərə bilməyiblər.
Azərbaycanla Ermənistan arasında danışıqların ikitərəfli formatı təsbitləşərək reallaşandan sonra C.Bayramovla A.Mirzoyanın Berlində və Astanada görüşləri olmuşdu. Almaniyanın və Qazaxıstanın XİN-ləri tərəfləri danışıqlar otağıa dəvət etmiş, görüşü açmış və müdaxilə, yaxud da müşayiət etməmişdilər.
İndisə Vaşinqton bu sxemi dəyişərək, danışıqları üçtərəfli format vəziyyətinə gətirməyə, özünü də vasitəçi rolunda təsdiqləməyə çalışır.
Antoni Blinken "tərəflər sülh müqaviləsinin imzalanmasına yaxındır" bəyanatını səsləndirməklə Birləşmiş Ştatların prosesdə aktiv iştirak etməsi ilə yanaşı, NATO sammitində görüşü təşkil edən və bununla da "vasitəçilik missiyasını bərpa edən" tərəf statusuna iddia edir.
Halbuki Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh müqaviləsinin imzalanması prosesinin tezləşdirilməsi və başa çatması ilə bağlı ABŞ-nin heç bir real təklifi hələ səsləndirilməyib.
Birləşmiş Ştatlar "obyektiv və qərəzsiz vasitəçilik" etmək niyyətində olduğunu vurğulayır. Fəqət Vaşinqtonun sözləri ilə əməlləri həmişə olduğu kimi, kəskin ziddiyyət təşkil edir.
Sülh müqaviləsinin imzalanmasına yönəlmiş ikitərəfli, birbaşa danışıqların gedişat mexanizmini dəyişərək onu üçtərəfli formata çevirmək istəyən ABŞ hazırda Ermənistana siyasi, hərbi, maliyyə, iqtisadi, geosiyasi, hətta kəşfiyyat dəstəyi göstərir.
O ölkəyə ki MDB ölkələrinin Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatının (KTMT), Avrasiya İqtisadi Birliyinin və Avrasiya Gömrük İttifaqının, yəni Rusiyanın tam, total nəzarətindəki strukturların üzvüdür.
Azərbaycana gəldikdə isə, tam əksinə, amerikalı senatorlar və konqresmenlər arasında Bakıya təzyiqlər göstərməyən çalışanların, absurd və siyasi əxlaqdan kənar ittihamlarla çıxış edənlərin, "ermənidən artıq erməni olmağa" can atanların, ölkəmizə qarşı cəza sanksiyalarının və məhdudlaşdırıcı qərarların tətbiq edilməsinə çağıranların sayı artır.
ABŞ Ermənistandan fərqli olaraq, Azərbaycana erməni işğalından azad edilmiş ərazilərin minalardan təmizlənməsi prosesini fəallaşdırmaq üçün cüzi maliyyə ayırmasından savayı, heç bir (!) formada yardımlar etmir.
NATO sammiti çərçivəsində Ermənistanla danışıqlar Azərbaycan üçün prioritet, danışıqların Vaşinqton formatı isə ümumiyyətlə, maraqlı məqam deyil. Vaşinqtondakı görüşə Bakının qatılmasının yeganə səbəbi Birləşmiş Ştatların proseslə bağlı mövqeyini birbaşa, yerində öyrənmək idi.
Vaşinqtonda da amerikalı diplomatlar yeni heç nə deyə bilmədilər, heç bir təkliflə çıxış etmədilər və bu, gözləniləndir: çünki Birləşmiş Ştatlar Cənubi Qafqazda adekvat, formalaşmış geosiyasi reallıqların və beynəlxalq hüquqla ədalətin nəzərə alınması şərtilə siyasət yürütmək əvəzinə, Ermənistanı dəstəkləmək, ermənilərdən vasitə qismində yararlanaraq Rusiyanın bölgədəki təsir imkanlarını azaltmaq və sonra da ümumiyyətlə, Cənubi Qafqazdan sıxışdırıb çıxarmaq strategiyasını reallaşdırır.
Məhz bu səbəbdən Azərbaycan mövqeyinə hansısa dəyişikliklər etmək, ABŞ-nin "maraqlarını nəzərə alaraq" hazırda çərçivə sazişi səviyyəsində olmaqdan savayı perspektivsiz sülh sazişini imzalamaq fikrində deyil.
NATO sammitində Azərbaycanla Ermənistan arasında görüşü təşkil etməklə yanaşı, ABŞ-nin dgər məqsədi də vardı.
O, Azərbaycanla Çin arasında imzalanmış strateji tərəfdaşlıq bəyannaməsi ilə bağlı Bakının mövqeyini, daha doğrusu, nə edəcəyini öyrənmək idi.
Onu da nəzərə almalıyıq ki, Ermənistan Konstitusiyasında Azərbaycana qarşı ərazi iddialarının ləğv edilməsi ilə bağlı Bakının tələblərinin yerinə yetirilməsi üçün Vaşinqton İrəvana heç bir formada təzyiq etmir və belə niyyəti də yoxdur. Tam əksinə, bəhs olunan konstitusion dəyişikliklərin edilməsinə Vaşinqton maraqlı deyil.
Səbəblər bəsitdir.
ABŞ Cənubi Qafqazda Ermənistanla Azərbaycan arasında gərginliyi saxlamaqla “münaqişə menecmenti” prinsipi ilə Bakı və İrəvana daimi təsir mexanizmlərinə yiyələnmək istəyir.
Gürcüstanın da Qərbin aşkar müdaxilələrindən və qeyri-adekvat göstərişlərlə tələblərindən qurtulmaq yolunu seçməsindən sonra Birləşmiş Ştatların bölgəmizdə əsas istinad vasitəsi qismində erməniləri seçərək Ermənistanı dəstəkləməsi təəccüblü deyil.
Bundan başqa, ABŞ-nin müasir tarixində ən dramatik səsvermə prosesi olacaq prezident seçkiləri ərəfəsində hazırda Vaşinqtonda hakimiyyətdə olan demokratlar ölkədəki erməni icmasının dəstəyini, yəni yüz minlərlə səsi itirmək istəmirlər.
Vaşinqton tələsir, Ermənistan Konstitusiyasına zəruri dəyişikliklər edilmədən sülh müqaviləsinin imzalanması üçün Bakını tələsdirməyə, ölkəmizə təzyiq göstərməyə çalışır.
ABŞ-dəki ermənilərə “biz sizi düşünürük” mesajını vermək fikrində olan Co Bayden administrasiyası eyni zamanda, sülh müqaviləsinin mətnində qarabağlı ermənilərin geriyə dönüşlərinin təminatı ilə bağlı bəndin daxil edilməsi üçün Bakıya təsir cəhdləri edir.
Bakının mövqeyi bəllidir.
Ermənistan Konstitusiyasına dəyişikliklər edilməli, ölkəmizə qarşı ərazi iddialarıın yer aldığı bənd ləğv edilməlidir. Qarabağlı ermənilərin qayıdış məsələsinə gəldikdə, Ermənistandan qovulmuş 250 mindən artıq azərbaycanlının Qərbi Zəngəzura qayıdışı ilə paralel olmalıdır.
Bakıya təsir və ya təzyiq cəhdləri isə uğursuz, mənasız və perspektivsizdir.
İyulun 11-də İslamabadda Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev və Pakistan İslam Respublikasının Baş naziri Məhəmməd Şahbaz Şərif mətbuata bəyanatlarla çıxış ediblər.
Əvvəlcə Pakistanın Baş naziri çıxış etdi.
Baş nazir Məhəmməd Şahbaz Şərifin bəyanatı
- Mənim əziz qardaşım Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev. Azərbaycan nümayəndə heyətinin hörmətli üzvləri, Pakistan nümayəndə heyətinin hörmətli üzvləri, xanımlar və cənablar. Əssalamu-aleykum.
Əziz qardaşım, Sizi Pakistanda salamlamaq məndə böyük məmnunluq və şərəf hissi oyadır. Siz öz dəyərli vaxtınızı sərf edərək qardaş ölkəyə səfər edirsiniz. Buraya eniş etdikdən bəri Pakistan xalqı Sizi televiziya ekranlarında və sosial mediyada görməkdən çox məmnundur. Ona görə məmnundur ki, səmimi dost və həqiqi qardaş öz qardaş ölkəsini ziyarət edir. Cənab Prezident, 2023-cü ildə məni Azərbaycana dəvət etdiyiniz çox yaxşı xatirimdədir. Səxavətiniz və çox səmimi qonaqpərvərliynizlə bağlı o xoş anları hələ də xatırlayıram. Nahar zamanı ləziz yeməyiniz hələ də xatirimdədir. Kaş onun dadına bir də baxa bilərdim. Lakin bunun üçün Sizin möhtəşəm ölkənizi yenə də ziyarət etməliyəm. İnşallah, noyabr ayında gələcəyəm.
Zati-aliləri, bu gün çox məhsuldar təkbətək görüşümüz və sonra geniş tərkibdə görüşümüz oldu. Bu müzakirələrin qarşılıqlı inam və etimad, hər iki ölkənin irəli getməli olduğuna və hələ də kiçik olan, təqribən yüz milyon dollardan az olan və dostluğumuzu, qardaşlığımızı əks etdirməyən ticarət, birgə investisiyalar, birgə əməkdaşlıq sahələrində, qarşılıqlı fayda verən sahələrdə daha yüksək nailiyyətlər qazanmalı olduğuna dair təcililik və sarsılmaz dəstək əsasında aparıldığından çox məmnunam. Əlbəttə ki, münasibətlərimiz onilliklər ərzində davam edir və hər iki ölkə arasında bayaq qeyd olunduğu kimi bu münasibətlər səmimi xarakter daşıyır. Biz fərqli dillərdə danışırıq, biz urdu dilində, siz Azərbaycan və ya türk dilində danışırsınız. Biz bir-birimizdən uzaqda yaşayırıq, lakin inanın mənə bizim qəlblərimiz bir yerdə döyünür, fərqli dillərimizin olmasına baxmayaraq biz birlikdə danışırıq, biz bir yerdə düşünürük, biz ikitərəfli və çoxtərəfli münasibətlərimizə aid bütün məsələlərdə bir-birimizin yanındayıq.
Pakistan həmişə sizin Qarabağla bağlı mövqeyinizi dəstəkləmişdir və sizin Qələbəniz ədalətin hərtərəfli təntənəsinin nümunəsidir. Pakistan bu onilliklər ərzində həmişə sizin haqq işinizi dəstəkləyib. Eyni ilə mənim əziz qardaşım, Siz həmişə kəşmirlilərin haqq işini dəstəkləmisiniz. Mən BMT-nin Təhlükəsizlik Şurasının qətnamələrinə müvafiq olaraq öz müqəddəratını təyin etmək hüququna nail olmaq üçün yetmiş ildən artıq böyük qurbanlar vermiş milyonlarla insanı nəzərdə tuturam. Yaxın Şərqdə digər ölkələrlə yanaşı Azərbaycan və Türkiyə Kəşmirin haqq işini dəstəkləyən dost və qardaş ölkələrdən olmuşdur. Mənim əziz qardaşım, böyük məmnunluqla böyük qardaşım Baş nazir Nəvaz Şərifin hakimiyyətdə olduğu dövrdə - 2017-ci ildə Pakistana səfərinizi xatırlayıram. Tarix yenidən təkrarlanır. Bu gün Siz Pakistanı ziyarət edirsiniz. Mən Nəvaz Şərifin kiçik qardaşı olaraq Pakistan hökuməti və xalqı adından Sizi qəbul edirəm.
Bugünkü ətraflı söhbət zamanı biz ikitərəfli ticarətimizi genişləndirməklə bağlı razılığa gəldik. Biz, həmçinin birgə əməkdaşlıq və birgə investisiya sahələrini müzakirə etdik. Qardaşım Prezident, icazənizlə deyim ki, biz qarşılıqlı mənfəətli layihələrə ilkin olaraq 2 milyard dollar dəyərində investisiyalarla bağlı müzakirə apardıq. Bu gün biz bununla bağlı ilkin müzakirələr apardıq. Sabah isə iki ölkənin nümayəndə heyətləri ilə rəsmi müzakirələr aparılacaq və sonra ümidvaram ki, mən noyabrda sizin möhtəşəm ölkənizə səfər edəndə, o vaxta qədər hər iki tərəf ilkin olaraq 2 milyard dollar dəyərində razılaşmaları imzalamağa hazır olacaq. İnşallah, bu göstəriciləri qarşıdakı illərdə milyardlarla dollaradək artırmaq üçün hər iki tərəfin böyük potensialı var. Əminəm, hər iki tərəf, xüsusilə Pakistan tərəfi qardaş ölkəmiz olan Azərbaycanın bu sürətinə çatmaq üçün gərgin işləyəcək ki, biz bu müzakirəni həqiqi fəaliyyətə çevirə bilək.
Əziz qardaşım, son olaraq Bakıda COP29-a ev sahibliyi etməyə hazırlaşdığınız bir vaxtda mən Sizə və hökumətinizə ən xoş arzularımı çatdırmaq istərdim. COP29 inkişaf etməkdə olan bütün ölkələr, o cümlədən Pakistan üçün mühüm beynəlxalq tədbir olacaq. Biz əminik ki, Sizin müdrik və uzaqgörən rəhbərliyinizlə, İnşallah, COP29 Pakistan kimi inkişaf etməkdə olan ölkələrin iqlim dəyişikliyi məsələləri ilə bağlı nəticələrə nail olacaq.
Əziz qardaşım, Pakistana səfərinizə görə Sizə bir daha minnətdarlığımı bildirmək və təkrarlamaq istərdim ki, Zati-alinizin səfəri qardaşlıq əlaqələrimizdə həlledici məqam olacaq. Bu səfər, həqiqətən də iki ölkə arasında yüksək səviyyəli əməkdaşlığın tamamilə yeni dövrünü açacaq. Mən qeyd etmək istərdim ki, bir qədər əvvəl sizin burada əyləşən ekspertlərinizdən biri tərəfindən hazırlanmış İslamabadın abadlaşdırılması planı təqdim olundu. Üzünüzü göstərmək istərdinizmi? O, özünün abadlaşdırma planını təqdim etdi. Biz bu cür planları bəzən İstanbuldan nümunə götürürdük, indi isə Bakıdan nümunə götürürük. Onun komandası bu yaxınlarda İslamabada səfər edəcək. Daxili işlər naziri də buradadır. Heyətin rəhbəri bu fürsətdən istifadə edib İslamabadı Bakıya oxşadacaq. Bu, İnşallah, sizə məşhurluq gətirəcək. Mən bir daha Sizə təşəkkürümü bildirmək və fikirlərinizi ifadə etmək üçün söz vermək istərdim. Təşəkkür edirəm.
Sonra dövlətimizin başçısı bəyanatla çıxış etdi.
Prezident İlham Əliyevin bəyanatı
- Hörmətli Baş nazir, əziz qardaşım. İlk növbədə, dəvətə görə bir daha minnətdaram. Sizin gözəl ölkənizdə yenidən səfərdə olmaq böyük şərəfdir. Biz görüşəndə əziz qardaşımdan xahiş etdiyim ilk məsələlərdən biri salamlarımı və hörmətimi mənim çox hörmət etdiyim və 7 il əvvəl burada - bu binada görüşdüyüm qardaşım, Baş nazir Nəvaz Şərifə çatdırmaq oldu. İndi isə mən böyük qardaşımıza hörmətimi kameralar qarşısında ifadə etmək istəyirəm. Mənim Pakistana 7 ildən sonra qardaşımın qardaşı Baş nazir olduğu zaman səfər etməyim rəmzi məna kəsb edir.
Bizim qardaşlığımız xalqlarımızın əsrlərlə bundan əvvələ təsadüf edən, bir-birinə olan dərin hisslərinə əsaslanır. Azərbaycana gələn pakistanlıların sayı son illər ərzində daha da artıb və biz Bakı-İslamabad, Bakı-Kəraçi, Bakı-Lahor arasında birbaşa uçuşları artıq müzakirə etdik. Bir sözlə, Pakistandan gələn insanlar İçərişəhəri ziyarət edəndə və Karvansaranı görəndə onu “Multan” adlandırırlar. Beləliklə, onlar bizim əsrlər boyu bir-birimizə necə bağlı olduğumuzu anlayırlar. Həqiqətən, bu bağlantı böyük sərvətdir.
Bu gün Pakistan ilə Azərbaycan arasında qardaşlıq münasibətləri həmin bünövrəyə əsaslanır. Biz qardaşıq və dostuq. Biz hər işdə, istənilən beynəlxalq təsisat daxilində, hər beynəlxalq məsələdə bir-birimizi dəstəkləyirik. Məsələn, irəli sürdüyümüz təşəbbüsdə qardaşlarımız bizi dəstəkləyir və eyni dəstək qarşılıqlı olur. Cəmmu və Kəşmir məsələsində bizim birmənalı dəstəyimiz qardaşlığımıza, eləcə də beynəlxalq hüquqa olan sadiqliyimizdir. Kəşmirlilərin hüquqları onilliklər boyu diqqətdən kənarda qalmış, pozulmuşdur. BMT Təhlükəsizlik Şurasının qətnamələri məsələnin necə həll olunmasını aydın şəkildə təsvir edir. Lakin, əfsuslar olsun ki, BMT Təhlükəsizlik Şurasının qətnamələrinin icra mexanizmləri yoxdur. Ancaq qardaş və dost kimi biz Sizinlə, Kəşmirdəki qardaşlarımızla hər zaman yan-yana olacağıq, beynəlxalq hüququn və ədalətin tərəfində dayanacağıq. Mən əminəm ki, ədalət zəfər çalacaq.
Biz, bütün Azərbaycan xalqı yaxşı bilir ki, işğal dövründə Pakistan hər zaman yanımızda olan bir sıra ölkələrdən biri olmuşdur. İkinci Qarabağ müharibəsi – Vətən müharibəsi zamanı siyasi dəstək və Azərbaycanın haqlı mövqeyini dəstəkləyən Pakistanın yüksək rütbəli rəsmilərinin birmənalı bəyanatları bizə əlavə güc-qüvvət verdi. Pakistan məhz işğala görə Ermənistanla diplomatik münasibətləri qurmayan ölkədir. 2020-ci ilin noyabrında Qələbəmizi qeyd etdiyimiz zaman xalqımızın əllərində Azərbaycan, Pakistan və Türkiyənin bayraqları var idi.
Biz Nazirlər Kabinetinin üzvlərinə bütün lazımi təlimatları vermişik. Onlar artıq təmas qurublar. Sabah səhər əziz qardaşımla növbəti görüşdən öncə onlar layihələri nəzərdən keçirmək və təhlil etmək məqsədilə yenidən görüşəcəklər. Yatıracağımız sərmayələrin ilkin həcmi, əziz qardaşımın qeyd etdiyi kimi, təxminən iki milyard dollardır. Biz energetika, infrastruktur, daşımalar və bir sıra digər sahələrdə, o cümlədən çox uğurla əməkdaşlıq etdiyimiz müdafiə sənayesində bir sıra layihələri artıq nəzərdən keçirdik. Beləliklə, biz güclü tərəfdaşlığı nəinki siyasi səviyyədə, o cümlədən iqtisadiyyat, ticarət və sərmayələr sahələrində də quracağıq. Baxın, bu gün nə qədər sənəd imzalandı. Biz həmin sənədlərin mübadiləsinin şahidi olduq. Onları mübadilə etmək çox vaxt apardı və təsəvvür edin ki, onların hazırlanması nə qədər vaxt tələb edib. Bu əsasla biz qarşılıqlı ticarətin həcmini birmənalı olaraq artıracağıq. Onlardan birini mən xüsusilə qeyd etmək istərdim. Bu, güzəştli ticarətlə bağlı sənəddir. Biz ilkin mərhələdə güzəştli ticarət formatına aid 9 maddəni müəyyən etdik. Lakin bu, yalnız başlanğıcdır. Əlbəttə ki, həmin şəxsin üzərinə böyük məsuliyyət düşür. Qardaşım ondan ayağa qalxmağı xahiş etdi ki, İslamabadda hər kəs onu tanısın. Bu abadlıq işlərində iştirak etmək böyük məsuliyyət və şərəfdir. Buyurun, əyləşin. Sizə deyə bilərəm ki, mən artıq qardaşımın xahişi ilə onu və onun heyətini ezam etdim və onlar müəyyən vaxt ərzində burada olublar. Onlar hörmətli Baş nazirə təqdim etdiyimiz layihənin ilk variantını hazırlayıblar. Onlar baxacaqlar, nəzərdən keçirəcəklər və əgər layihə təsdiqlənərsə, o, öz heyəti ilə dərhal buraya gələcək və gözəl şəhəri daha da gözəlləşdirmək üçün hər şeyi edəcəklər.
Qardaşlığa görə sağ olun, qardaşım. Dəstəyinizə görə sağ olun. Bir il öncə - iyunda ayında Azərbaycana etdiyiniz səfər, deyərdim ki, bir növ sıçrayış oldu. Biz hər zaman bir-birimizi dəstəkləmişik. Biz hər zaman əməkdaşlıq etmişik. Lakin hazırda biz ticarət, sərmayələr, sənaye, energetika, daşımalar, nəqliyyat dəhlizləri kimi sahələrin praktiki elementlərinə qədəm qoyuruq. Bütün bunlar bizim planlarımızdır və bütün planlarımız icra olunacaq.
Dəvətə, qonaqpərvərliyə görə bir daha minnətdaram və qardaş Pakistan xalqına ən xoş arzularımı çatdırıram.
Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh müstəvisində müzakirələr davam edir. Bakının sülhlə bağlı konkret şərtləri var. Bu, Ermənistan konstitusiyasında dəyişiklik, Naxçıvana dəhlizin açılması və digər məqamlarla bağlıdır. Məsələ ondadır ki, bəzi kənar dairələr konstitusiya kimi şərtlərin sülhü gecikdirə biləcəyini iddia edirlər. Hətta sülh sazişinin imzalanmasının yaxın aylarda reallaşmasını mümkün hesab etməyənlər də var. Məsələn, “Karnegi” Fondunun baş eksperti Tomas de Vaal deyib ki, ilin sonuna kimi Ermənistanla Azərbaycan arasında sülh müqaviləsinin imzalanması ehtimalı əlli-əlliyədir. O bildirib ki, Azərbaycanın Ermənistana sülh sazişi ilə bağlı şərtləri var: “Bakının indi yeni ilkin şərti var ki, Ermənistan konstitusiyasına düzəlişlər edilməlidir. Bu, İrəvan üçün çox çətin məsələdir”. De Vaal qeyd edib ki, sülh sazişində Zəngəzur dəhlizi məsələsi yer almaya bilər, çünki bunu Ermənistan istəmir.Politoloq Turab Rzayev də deyib ki, Azərbaycan və Ermənistan arasında sülhün qısa zamanda əldə olunması imkanları azalmaqdadır. Analitik vurğulayıb ki, İrəvan tərəfi sülh sazişini imzalamağa hazır olduğunu bəyan etsə də, real addımlar atmaqdan qaçırlar:
"Azərbaycan tərəfi tələb edir ki, Ermənistan öz konstitusiyasını dəyişdirməlidir. Bu tələb son günlərdə bir neçə dəfə rəhbərlik tərəfindən səsləndirilib. İrəvan hökuməti "konstitusiya dəyişməlidir" desə də, prosesə nə zaman başlayacağını qeyd etmir, zaman göstərmir. Paşinyan "yeni konstitusiya" üçün 2026-cı ili nişan verir. Ermənistan qanunvericiliyində həm Azərbaycana, həm də Türkiyəyə ərazi iddiaları yer alıb. Erməni gerbində Ağrı dağının əksi qalmaqdadır. "Qarabağın Ermənistana birləşdirilməsini" təsdiqləyən hüquqi aktlar durur. Belə halda sülh necə bağlana bilər?! Bu məqamlar qarşıdakı dönəmdə ciddi problemlər və qarşıdurma yarada bilər. Sırf o səbəbdən Azərbaycan israrla və haqlı olaraq bunların dəyişdirilməsini İrəvandan tələb edir. Ermənistanda revanşist təhlükəsi də hələ qalmaqdadır. Paşinyanın devriləcəyi təqdirdə hakimiyyəti ələ keçirən Koçaryan-Sarkisyan cütlüyü dərhal sülh sazişindən imtina edəcəklər. Paşinyan ölkə qanunlarına məhəl qoymadan müqaviləyə imza atarsa, daxili qanunları pozmaqda ittiham olunacaq. Radikal müxalifət və revanşist güclər bundan istifadə edəcəklər. Əllərinə düşən ilk fürsətdə Azərbaycana qarşı yenidən müharibə başladacaqlar. Konstitusiyaya əsaslanaraq, Qarabağı Azərbaycan ərazisi kimi tanımayacaqlarını deyəcəklər. Bunlara imkan yaratmamaq üçün Paşinyan hökumətini qanunvericiliyi dəyişməyə məcbur etmək lazımdır".
Ekspert vurğulayıb ki, son günlərdə ABŞ və Böyük Britaniya da sülhün tezliklə imzalanmasından danışırlar: "Hər iki dövlət tərəfləri noyabr ayına, yəni COP29-a kimi sazişi imzalamağa çağırır. Digər ölkələrdən də bənzər çağırışlar gəlir. Əlbəttə, biz də istəyirik ki, sülh sazişi yaxın dönəmdə imzalansın. Problem odur ki, İrəvanın qətiyyətli addımlarını görmürük".
Sherg.Az
“Rusiyanın Qarabağı Azərbaycana təslim etməsi ilə bağlı ittihamlar yalandır. Eyni zamanda, Moskvanın Cənubi Qafqaz siyasətində hər şey düzgün deyildi”.Bunu rusiyalı deputat, Dövlət Dumasının MDB işləri üzrə komitəsi sədrinin birinci müavini Konstantin Zatulin deyib. Siyasətçinin fikrincə, Rusiya Qarabağ məsələsində çox çətin vəziyyətə düşüb:
“Tərəflərin və ilk növbədə Ermənistan tərəfinin xahişi ilə öz sülhməramlılarını Qarabağa daxil edərək, sonradan bu sülhməramlıların fəaliyyət göstərməsinə imkan verən mandat almayıb. Bundan əlavə, 2022-ci ildə Ermənistanın Baş naziri Praqa bəyanatında Qarabağı Azərbaycanın bir hissəsi kimi açıq şəkildə tanıyıb. Siz təkcə sülhməramlı missiyanın deyil, həm də Rusiyanın Qafqazda ümumi kursunun həyata keçirilməsində hər hansı çatışmazlıqlar tapa bilərsiniz. Mən bunu tərəddüd etmədən özüm edirəm. Amma hər halda, Rusiyanın Qarabağdan “əl çəkdiyini” söyləmək Rusiyaya qarşı hücumdur, yalandır”.
Deputatın fikrincə, Rusiya Dağlıq Qarabağın müəyyən şərtlər daxilində müstəqillik olmasa, heç olmasa, ermənilərə imkan verəcək statusu saxlamasında, ermənilərin orada yaşamasında maraqlı idi.
Maraqlıdır, Rusiya erməniləri Qarabağa qaytarmaq ücün hansısa təzyiq mexanizmini yenidən işə salmağa cəhd edə bilərmi? Yoxsa bu, artıq ona lazım deyil?
Məsələ ilə bağlı politoloq Elçin Xalidbəyli “Cebhe.info”-ya şərhində qeyd edib ki, Azərbaycan Qarabağ məsələsini tarixin dərinliyinə gömüb:
“Həm Rusiya, həm də Qərb üçün Qarabağ məsələsi artıq bitib. Azərbaycan dövləti və onun ordusu bu məsələni kökündən həll edib. Ola bilər ki, Qərbdə bəzi dairələr bu məsələnin yenidən gündəmə gəlməsi üçün müəyyən cəhdlər etsinlər. Yəni Azərbaycana qarşı siyasi manipulyasiyalar üzərindən təzyiqlər göstərə bilər. Amma onlar nə qədər cəhd göstərsələr də, heç nəyə nail ola bilməyəcəklər. Qərbin bütün addımları fiaskoya uğrayacaq. Rusiyaya gəlincə, Moskvanın da belə bir imkanları yoxdur. Ona görə ki, son üç-dörd ildə Kreml Azərbaycana təzyiq etmək imkanlarını itirib. Eyni zamanda, Moskva Azərbaycanın regionda siyasi, iqtisadi və hərbi cəhətdən qüdrətli dövlətə çevrildiyini nəzərə alır. Ən əsası isə Qarabağ məsələsi Rusiyanın xarici siyasət gündəliyindən çıxıb”.
Onun sözlərinə görə, bütün bunlarla yanaşı, Rusiya bütün diqqətini Ukraynda davam edən müharibəyə yönəldib və bu müharibə ucbatının onun təsir gücü zəifləyib. Ekspert, həmçinin vurğulayıb ki, hazırda Qarabağ Rusiya rəhbərliyini maraqlandırmır:
“Moskva üçün ən əsas məsələ Cənubi Qafqaz üzərindən Yaxın Şərqə və Şimali Afrikaya doğru uzanan nəqliyyat marşrutları əldə etməkdir. Azərbaycan Rusiya üçün bütün imkanları təmin edir. Buna görə də Moskva Azərbaycana ehtiyac duyur. Artıq bu məsələ barədə Azərbaycanla Rusiya arasında ciddi anlaşmalar əldə olunub. Bu baxımdan, Moskva Qarabağdan gedən ermənilərə görə Azərbaycanla münasibətləri korlamaz”.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev iyulun 11-də Pakistan İslam Respublikasına dövlət səfərinə gəlib.
Azərbaycan Prezidentinə xüsusi hörmət əlaməti olaraq dövlətimizin başçısının təyyarəsini Pakistanın hava məkanında bu ölkənin Hərbi Hava Qüvvələrinin qırıcı təyyarələri qarşılayıb və enənədək müşayiət edib.
Hər iki ölkənin Dövlət bayraqlarının dalğalandığı Pakistan Hərbi Hava Qüvvələrinin Nur Xan bazasında dövlətimizin başçısının şərəfinə fəxri qarovul dəstəsi düzülmüşdü.
Azərbaycan Prezidentinin şərəfinə toplardan yaylım atəşi açıldı.
Prezident İlham Əliyevi Pakistan İslam Respublikasının Baş naziri Məhəmməd Şahbaz Şərif qarşıladı.
Sonra Azərbaycan Prezidenti və Pakistanın Baş naziri görüşdülər.
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Monqolustanın Prezidenti Uxnaaqiyn Xurelsuxa təbrik məktubu göndərib.
Təbrik mətnində deyilir:
"Monqolustanın milli bayramı münasibətilə Sizə və bütün xalqınıza öz adımdan və Azərbaycan xalqı adından ən səmimi təbriklərimi və xoş arzularımı çatdırıram.
İnanıram ki, Azərbaycan ilə Monqolustan arasında münasibətlərin inkişafı, əməkdaşlığımızın həm ikitərəfli, həm də çoxtərəfli müstəvidə genişləndirilməsi yolunda birgə səylərimizi bundan sonra da davam etdirəcəyik.
Bu əlamətdar gündə Sizə möhkəm cansağlığı, işlərinizd