 |
|
Sumqayıt şəhərini Abşeron rayonunun Saray qəsəbəsi ilə birləşdirən Məhəmməd Əsədov küçəsində dəmiryol xətti və Samur-Abşeron kanalı üzərində yerləşən yeni körpüdə tikinti işləri yekunlaşmaq üzrədir.
Yol-xeber.az oxu.az-a istinadən xəbər verir ki, körpünün martın sonu - aprelin əvvəli istifadəyə verilməsi planlaşdırılır.
Artıq piyadalar körpü üzərindən hərəkət edirlər.
Xatırladaq ki, 1970-ci ildə inşa edilən körpü qəzalı vəziyyətdə olduğu üçün ötən ilin dekabrında sökülüb. Yeni körpünün tikintisi üçün 9 milyon 960 min manat vəsait ayrılıb.
Çingiz Ərəbli, Eşqnamə.
Bakı, "Maarif" nəşriyyatı, 2025, 320 səh.
Redaktor və ön söz müəllifi: Tapdıq Əlibəyli
ISBN:978-9952-449-22-2
POEZİYASINA İLAHİ EŞQ HAKİM OLAN HƏKİMİN KÖNÜLLƏRİ FEYZ ŞƏBNƏMLƏRİNƏ QƏRQ EDƏN “EŞQNAMƏ”SİNİN OVQATINDA
Oxucunu özünə ahənrüba kimi cəzb edən “Eşqnamə”nin ilahi eşq təlqinləri ovqatında bəndə bu beytə bənd olub:
Bir könüldən min könülə,
Aşiq olan gələr dilə...
Bu şehli, duyğulu misraların ədəbi mehi, əsintiləri düşünürəm ki, Haçı Çingiz Ərəblini dilə gətirən eşqin izharı, müəllifi olduğu “Eşqnamə”nin ədəbi formuludur.
Dünya ədəbiyyatının poeziya zirvələrindən olan, mütəfəkkir, eşqin ilahi şairi Nizami Gəncəvininn təbirincə
Eşqdir məhvəri uca göylərin,
Eşqsiz ey dünya, nədir dəyərin?!
Mövlana Cəlaləddin Rumi isə “Eşq sandığın qədər yox, yandığın qədərdi” deyirdi. O da ola ilahi eşq...
Çingiz Ərəblinin “Eşqnamə”si mövzu səciyyəsinə görə, Quran qissələri, səmavi kitab təlmihləri, folklor örnəkləri, fəlsəfi-teoloji baxışlar, elmi-nəzəri biliklər fonunda şərtlənir ki, bu vəhdət şair təxəyyülünün zənginliyində mənəvi dünyamızı fejz şəbnəmlərinə qərq etmək özəlliyində olan poetik çalarlarla süslənib. Elə mən də bu ovqatda düşüncələrimi dilə gətirmək istərdim. Əvvəla, qeyd edim ki, ixtisasca həkim olan İbadullayev Çingiz Əlisahib oğlunu şair kimi çoxdandlr ki, tanıyıram. İllər öncə Həcc ziyarətində olub. Çingiz Ərəbli imzası ilə “Sevdalıyam” (2004) və “Görüşdük təsadüfən” (2006) kitabları nəşr olunub. Onun ifadə tərzi təbii, fikirləri səmimidir. O, hadisələri poetik çalarlara boyamağı ustalıqla bacarır. Ən ümdəsi isə odur ki, şeirlərin qayəsi ictimai fikir kimi səslənə bilir.
Teoloji baxışlara görə, Tanrı dünyanı öz sevgisinin “marağına” yaradıb; sevə-sevə yaradıb. Dünyanın, kainatın nizamı sevgi üstündə qərar tutub. Yol getdiyin yerdə bir də baxıb görürsən ki, sərt “örtükdən” cücərti günəşə boy göstərmək istəyindədir. Bu, təbiətin sevgidən doğan bir məqamıdır. Sevgi məqamına bağlanan poeziya da belədir. Çingiz Ərəblinin poeziyası məhz bu qəbildəndir. Poeziyasının məhvərində xaliqə məhəbbət, xilqətə mərhəmət, yurda bağlılıq, xalqa, Vətənə sonsuz məhəbbət ülviyyəti duran həkim-şairin həyat qayəsi insanlığa sevgi məqamındadır.
Şeirlərini oxuduqca görmək olur ki, Çingiz Ərəbli bəzən özü ilə baş-başa qalmaqdam məmnundur. Ruh adamının, könül adamının öz dünyasına çəkilməsi heç də tərki-dünyalıq yox, dünyanın subyektiv qismdə solğunlaşması, arzu- istək, ülvi dəyərlər fonunda təzadlarla üz-üzə qalmaqdan qaynaqlanır. Təbii ki, bu baxışın özülü insanlıq həqiqətinə, haqqa dayaqlanır.
Çingiz Ərəblinin şeirlərində poetik baxışın əhatə dairəsi geniş və rəngarəngdir. Bu poeziya milli və bəşəri dəyərləri tarixi və çağdaş kontekstində assosiasiya aparmaqla təqdim edir. Şübhəsiz ki, bu cəhət şairdən məharət və təcrübə tələb edir.
Vaxtın bərəkətdən düşən vaxtında, texniki yüksəlişin sürətlə getdiyi bugünkü industrial dünyada, atomdan çox-çox kiçik və ya subatom hissəciklərdən ibarət olan sistemlərin davranışlarını modelləşdirmək və təxmin etməkdə istifadə olunan kvant fizikasından pasiyentlərə gen məlumatlarına əsaslanan diaqnoz qoyulmasında istifadə olunan səviyyəyədək hər bir sahədə tətbiq olunan süni intellekt dövründə belə bir əsərin yazılması hansı zərurətdən doğur və buna nə dərəcəcədə ehtiyac duyulur?
Əxlaqi gözəllik və mənəvi təmizliyi özündə ehtiva edən bədii təfəkkür örnəklərinə, poetik nümunələrə mənəvi aləmi zənginləşdirmək baxımından hər zaman ehtiyac duyulur.
Onu da qeyd edək ki, zaman - zaman Qurani-Kərim və ayrıca olaraq Quran qissələri bədii fikrin istiqamətlənməsində mühüm rol oynamışdır. Belə ki, divan ədəbiyyatımızın özülçüsü Qazi Bürhanəddinin, Azərbaycan türkcəsində yaranmış fəlsəfi şerin tacdarı Nəsiminin, Azərbaycan dövlətçiliyi tarixində misilsiz xidmətləri olan hökmdar-şair Şah İsmayıl Xətainin və klassik ədəbiyyatımızın zirvəsində dayanmış Məhəmməd Füzulinin ədəbi irsində bu cəhət misilsiz mənəvi-bədii dəyərləri, əxlaqi-didaktik əhəmiyyəti ilə özünü qabarıq şəkildə göstərir.
Səhərin al şəfəqləri nura boyayır cahanı, günəş təbəssümün sanki qönçələrə süzür… Zaman öz axarındadır. Bu axarsa hər məqamı öz vədəsində salamlayır… Artıq üfüq boyu sanki tonqal qalanıb. Yavaş-yavaş bu şölə incəlir. Ay işığında yer üzü sanki süd gölünə bənzəyir. Göy üzünü bəzəyən, sayrışan ulduzlar gecənin qoynunda sanki bir cilvədədir. Sabaha yol başlanır… Beləcə, bu əsrarəngiz dünya öz gərdişində, öz nizamındadır. Bu əzəli-əbədi nizamın ədəbi inikası olan bir ədəbiyyat nizamı, söz nizamı da var. Hansı ki, mənəvi təlimi bütün zamanlar üçün orijinallığını hifz edən mütəfəkkir şair, könüllər sultanı Mövlana Cəlaləddin Rumi bu məqamı bənzərsizcəsinə belə dəyərləndirir: “Şeir halal olan sehrdir”. Təkrarsız müqayisədən doğan müdrik bir qənaət... Axı söz özü də bir sehrdir. O söz ki, əsrlərin o üzündən üzü bəri duyğularımıza ayna tutub, ruhumuzun təsəllisinə, iç dünyamızın həmdəminə dönüb. Poetik ovqata qatılanlar mənən saflaşıb, misraların axarında durula-durula bir üzü tunc, bir üzü ipək dünyamızın gerçəkliklərini hiss-idrak süzgəcindən keçirərək, “məndə mənini” arayıb. Mənəvi dünyamızın tükənməz enerji mənbəyi olan sözün (əsrarəngiz bədii - “nizamlı” söz - şeir) işiğında yol gəliblər və yol gedirik sözün heyrətinə bələnə-bələnə.
Bir həqiqət də var: mənəvi dünyamızın aynası, ruhumuzun tərcümanı sayılan poetik söz dünyasının işığına üz tutan söz pərvanəsinin özü də işığa dönür. İşıq isə bəlli olan həyat ünsürlərindən biridir. Bu əzəli-əbədi həqiqəti dərk edən, sözə könül verən söz ziyarətçisi kimi sözə üz tutmağın ilkinliyi görən haradan və necə başlayır? Şeirin əzəli təcəllisi hansı qaynaqdan intişar edir?.. Bu ritorik suallarla “Eşqnamə”nin ” qutsal ab-havasında bir daha duyğulanıram, misra -misra şeir-şeir...
Qutsallıq havasına köklənən bədii söz müəllifin dərkindən keçən məqamların təzahürü, bədii təxəyyülün rənginə boyanan gerçəkliyin inikasıdır.
Yaşanmış duyğu və düşüncələr mənəvi ab-havanın ovqatı kimi səciyyələnir. Bədii təfəkkürün süzgəcindən keçirilən yaşantılar obrazlı ifadələrlə sərgilənir, İLAHİ sevgi misra-misra, söz-söz şeirin təlqin aurasına sirayət edib. Təbii ki, bu cəhəti səciyyələndirən əsasən şairin həyat qayəsi və ədəbi xislətidir.
Təbii ki, müəllifin poetik istedadının aynasına çevrilən, dərin poetik ümumiləşdirmə bacarığı, obrazlı təfəkkür genişliyi, zəngin bədii-fəlsəfi məfkurəsini özündə əks etdirən poetik çalarlar da özünəməxsusluğu ilə diqqət çəkir.
Həm fəlsəfi mahiyyətinə, həm də söz sənəti məziyyətinə görə dolğun olan bu poemada Ulu Yaradanın sonsuz hikmət və qüdrəti, dünyanın, kainatın, Yer kürəsinin yaradılışı, İslam dininin müjdəçisi Məhəmməd Peyğəmbərin mövludu, həyatı və ilahi missiyası, eləcə də imamətin islam dünyasında rolu poetik incəliklə, özəlliklə təsvir edilib.
Məmnunluqla qeyd edim ki, poemada məharətlə fabula sərgiləmək, süjet xəttində maneralar, maraqlı xarekter yaratma üsulları dolğun şəkildə təzahür edir. Çingiz Ərəbli hadisələrin təsvirini elə səpkidə qələmə alır ki, obrazlı desək, sanki torpağı yumşaldıb əkin üçün yararlı vəziyyətə gətirir... Təbii ki, bu məziyyət şairdən böyük səriştə, zəngin təxəyyül, dərin bilik, sərrast müşahidə qabiliyyəti tələb edir.
Əslində şeir duyğuların dilidir. Duyğuların dilə gəldiyi məqamlardır. Düşünürəm ki, könüllərə feyz şəbnəmləri səpmək duyğusallığı yaşadacaq söz fəsahəti ilə baş-başa qalmağa dəyər.
İnanaırıq ki, “Eşqnamə” minillik ədəbiyyatımızın poeziya havasına qarışmaqla çağdaş ədəbi mühitimizdə dan yerini şəfəqləndirən günəştək nurlanacaq, qutsql qayəsi ilə bəşərin əzəli-əbədi ülviliiklərini oxucu düşüncəsində məhrəm duyğulara çevirəcək.
Tapdıq ƏLİBƏYLİ
şair-publisist, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin,
TAİB-in İdarə Heyətinin uzvu
Ölkə ərazisində martın 12-də 23 dərəcə isti olacaq.
Bu barədə Milli Hidrometeorologiya Xidməti məlumat yayıb.
Bildirilib ki, Bakıda və Abşeron yarımadasında hava şəraitinin dəyişkən buludlu olacağı, arabir tutulacağı, əsasən yağmursuz keçəcəyi gözlənilir. Bəzi yerlərdə arabir duman olacaq. Mülayim cənub-şərq küləyi əsəcək.
Havanın temperaturu gecə 3-7° isti, gündüz 12-17° isti olacaq. Atmosfer təzyiqi normadan yüksək 765 mm civə sütunu təşkil edəcək. Nisbi rütubət gecə 70-80 %, gündüz 60-65 % olacaq. Azərbaycanın rayonlarında havanın əsasən yağmursuz keçəcəyi, bəzi yerlərdə arabir duman olacağı gözlənilir. Mülayim şərq küləyi əsəcək.
Havanın temperaturu gecə 3-8° isti, gündüz 18-23° isti, dağlarda gecə 3° şaxtadan 2°-dək isti, gündüz 10-15° isti olacaq.
"Qidanın təmiz hazırlanmamasına görə böyük faciə baş verə bilər. Bu səbəbdən bir ailə və məclislərdə iştirak edən bütün qonaqlar həyatını itirə bilər".
Bunu qaynarinfo.az-a açıqlamasında professor Adil Qeybulla qida zəhərlənmələrinin çoxalmasının səbəblərini izah edərkən deyib.
Professor iaşə obyeklərinin sahiblərini bu məsələdə ehtiyatlı olmağa səsləyib:
"Təəssüflər olsun ki, bu gün işbazlar sanitar-gigenik göstəricilərə uyğun olmayan, vaxtı keçən müxtəlif yollarla emal oluna ətlərdən istifadə edirlər. Ona görə də zəhərlənmə halları çoxalır. Əslində dönər bişmə prosesinə məruz qaldığı üçün onun dadını dəyişmək üçün bəzi hallarda bu ətə müxtəlif qatqılar vurulur. Dönər bişərkən ətrafa iyi verir, əslində aldadıcı xarakter daşıyır".
Adil Qeybulla qeyd edib ki, reallıqda bu cür proseslər var:
"Bundan heç kəsin şübhəsi olmasın. Ona görə də dönərdən zəhərlənmə halları baş verir. Bağırsaq çöplərinin olduğu infeksiyalar ən çox dönər yeyərkən olur. Amma bunların əksəriyyəti araşdırılmır, bəzən xəstə uzun müddət müalicədə qalır. Hesab edirəm ki, qida təhlükəsizlik məsələsi milli təhlükəsizlik konsepsiyasının bir tərkib hissəsdir. Qida istehsal edən hər bir şirkət, biznesmen, hər bir şəxs bilməlidir ki, təhlükəsizlik parametlərinə əməl etmək lazımdır".
Bu gün Azərbaycanda üçüncü çərşənbə - Yel çərşənbəsi qeyd olunur.
Xalq arasında “Külək oyadan çərşənbə”, “Küləkli çərşənbə” kimi tanınan Yel çərşənbəsi ilaxır çərşənbələrin üçüncüsüdür.
İnama görə, Yel çərşənbəsində oyanan yel, külək oyanmış suyu, odu hərəkətə gətirir.
Qeyd edək ki, ilaxır - Torpaq çərşənbəsi isə martın 18-da qeyd olunacaq.
2025-ci ildə Yaz fəsli Azərbaycana 20 mart 13:01-də daxil olacaq.
Martın 20-21-i Azərbaycanda Novruz bayramı qeyd olunur.
ADY bayram günlərində sərnişin tələbatını təmin etmək məqsədilə 20-31 mart tarixlərində Bakı-Qəbələ-Bakı marşrutu üzrə əlavə qatar reysləri təyin edir.
Yol-xeber.az" xəbər verir ki, Qatarlar qeyd olunan tarixlərdə hər gün Bakıdan və Qəbələdən yola düşəcək.
Dəmiryol vağzallarının kassalarından, saytımızdan (www.ady.az) və ya “ADY Mobile” tətbiqindən bilet alın, bahar təravəti ilə görüşə hazırlaşın!
Bakıda və Abşeron yarımadasında martın 11-də hava şəraitinin dəyişkən buludlu olacağı, arabir tutulacağı, əsasən yağmursuz keçəcəyi gözlənilir.
Milli Hidrometeorologiya Xidmətindən verilən məlumata görə, bəzi yerlərdə arabir duman olacaq, cənub-şərq küləyi əsəcək.
Havanın temperaturu gecə 3-6° isti, gündüz 10-15° isti olacaq. Atmosfer təzyiqi normadan yüksək 766 mm civə sütunu təşkil edəcək. Nisbi rütubət gecə 80-85 %, gündüz 60-65 % olacaq.
Azərbaycanın rayonlarında havanın əsasən yağmursuz keçəcəyi, bəzi yerlərdə arabir duman olacağı gözlənilir. Mülayim şərq küləyi əsəcək.
Havanın temperaturu gecə 3-7° isti, gündüz 17-22° isti, dağlarda gecə 3° şaxtadan 2°-dək isti, gündüz 8-13° isti olacaq.
“Minimum əməkhaqqı artımından sonra bir sıra müavinət və təqaüdlərdə artımlar qeydə alınmaqdadır”.
Bu barədə deputat Vüqar Bayramov sosial şəbəkə hesabında məlumat verib.
Onun sözlərinə görə, bu ildən artımların reallaşdığı təqaüdlərdən biri də peşə hazırlığına cəlb olunmuş şəxslərə ödənilən vəsaitlərdir:
“Məşğulluq haqqında” Qanuna əsasən, Azərbaycanda peşə hazırlığına cəlb olunmuş şəxslərə minimum əməkhaqqının 50 faizi məbləğində təqaüd verilir. 2025-ci ilin yanvar ayından minimum əməkhaqqı 325 manatdan 400 manatadək yüksəldiyindən bu təqaüd məbləği də artırılıb.
Belə ki, əvəllər həmin vətəndaşlarımıza ödənilən aylıq məbləğ 162.5 manat idisə, indi həmin təqaüd artırılaraq 200 manat olub. Bu o deməkdir, peşə hazırlığına cəlb olunmuş şəxslərə verilən təqaüd məbləği 14 faiz artırılıb”.
Deputat bildirib ki, digər bir sıra təqaüdlərdə artımlarla bağlı təkliflər hazırda Nazirlər Kabineti tərəfindən hazırlanır:
“Təkliflərin bu ayın ikinci yarısında dövlət başçısına təqdim edilməsi gözlənilir. Bu o deməkdir, yaxın zamanlarda bir sıra digər müavinət və təqaüdlərdə də artımlar olacaq”.
Heydər Əliyev Fondunun vitse-prezidenti, IDEA İctimai Birliyinin təsisçisi və rəhbəri Leyla Əliyeva Göygölə gedib.
Bu barədə o, instaqram hesabında video paylaşıb.
Həmin videonu təqdim edirik:
"Araşdırmalar göstərir ki, görünüş məsafəsinin azalması ilə yol-nəqliyyat hadisələrinin baş vermə ehtimalı artır”.
Bu barədə Daxili İşlər Nazirliyinin Baş Dövlət Yol Polisi İdarəsinin məlumatında qeyd olunub.
Vurğulanıb ki, xüsusilə dumanlı hava şəraitində sürücülərin təhlükəyə qarşı reaksiya müddəti uzanır və nəticədə ani diqqətsizlik yol-nəqliyyat hadisəsinin baş verməsinə səbəb ola bilər.
"Baş DYP İdarəsi sürücülərə bir daha xəbərdarlıq edir:
Yolda görünüş məsafəsi azaldıqda sürəti azaldın!
Qəfil manevrlərdən çəkinin!
İşıq cihazlarının sazlığını yoxlayın və lazım gəldikdə duman faralarından istifadə edin!
Görünüş dairəsinin məhdud olduğu yol sahələrində əks istiqamətli hərəkət zolağına çıxaraq ötmə etməyin!
Piyadalar isə unutmasın ki, dumanlı havada sürücülərin onları görməsi çətinləşir. Buna görə də yola çıxarkən daha diqqətli və məsuliyyətli olmalıdırlar. Unutmayın, dumanlı hava şəraitində yolda hərəkət daha çox diqqət və ehtiyat tələb edir. Təhlükəsizliyiniz üçün qaydalara riayət edin və yolda məsuliyyətli olun!”.