 |
|
14:30
Prezidentin bu fərmanı əsas borcu 10 min dollara qədər olan kreditlərə şamil edilir və bir nəfərə ümumi yardımın məbləği 5 min dolları keçməyəcək.
Bu sözləri Axar.az-a Prezident İlham Əliyevin fiziki şəxslərin problemli kreditlərinin həlli ilə bağlı əlavə tədbirlər haqqında fərmanını şərh edən iqtisadçı Natiq Cəfərli deyib. O bildirib ki, ilkin olaraq fərman ancaq fiziki şəxslərə və dollarla krediti olan şəxslərə aid edilir:
“Bu fərman ancaq devalvasiya nəticəsində dəymiş ziyanın ödənilməsi ilə bağlı dövlətin öz üzərinə müəyyən öhdəlik götürməsidir. Formul olaraq iki əsas ana xətt var. Birincisi, kreditlərin ana məbləği, yəni ilkin götürülmüş məbləğ 10 min dollardan çox olmayan kreditlərə aid edilir. Yəni fərman 10 min dollara qədər kredit götürmüş vətəndaşlara aid edilir. İkincisi, ödəniləcək yardımın – dəymiş ziyanın kompensasiyası da 5 min dolları keçməməlidir. Yəni fərman götürdüyü kreditin məbləği - əsas borcu - 10 min dollardan yuxarı olan vətəndaşlara aid edilmir və borcların faizlərlə 5 min dollarlıq hissəsi dövlət tərəfindən ödənilir. Formul olaraq 0,78 - 0,79 məzənnə ilə götürülən kreditlər xatırlayırsınızsa, birinci devalvasiyaya qədər 1,05 qəpik oldu. Bunun da ana borcu qalıb, yəni götürülən ana borc 0,78 məzənə ilə ödənilməlidir. Ancaq devalvasiya nəticəsində manatla artan borc təqribən 25 qəpik olub. Bu 25 qəpik dövlət tərəfindən ödəniləcək”.
Ekspert birinci devalvasiyadan sonra, ikinci devalvasiyaya qədər olan kredit borclarına da aydınlıq gətirib:
“Bu zaman rəsmi məzənnə 1,55 qəpik oldu. Birinci devalvasiya ilə ikinci devalvasiya arasında 10 min dollara qədər kredit götürmüş vətəndaşların məzənnə fərqi - yəni 60 qəpiyi yenə dövlət tərəfindən ödəniləcək. Yəni ana borc 1,05 qəpikdən ödəniləcək, məzənnədən yaranan borc - 60 qəpiklik hissəni isə dövlət öz üzərinə götürəcək. Ancaq burada yenə vətəndaşa ediləcək yardımın məbləği 5 min dolları keçməməlidir. Bunun üçün dövlət büdcəsindən vətəndaşların borclarını ödəmək üçün banklara və kredit təşkilatlarına təqribən 900 milyon manata yaxın vəsait ayrılacaq. Bu borc yalnız fiziki şəxslərə, 1 və 2-ci devalvasiyadan sonra valyuta ilə götürülmüş kreditlərə aid ediləcək. İkinci devalvasiyadan sonra valyuta ilə götürülmüş kreditlərə isə bu fərman aid edilmir. Yəni ikinci devalvasiyadan sonra kredit götürənlər borclarını həmin məzənnə ilə və indiki şərtlərlə də geri qaytaracaq”.
İqtisadçı ekspert Rəşad Həsənovun Axar.az-a müsahibəsini təqdim edirik:
- Bakıda keçirilən Cənub Qaz Dəhlizi Məşvərət Şurası çərçivəsində nazirlərin V toplantısında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev bildirdi ki, Azərbaycan enerji resurslarının nəqlinin şaxələndirilməsi üçün müasir və yeni infrastruktur şəbəkəsi yaradır. Bu barədə danışmağınızı istərdik...
- Azərbaycan müstəqilliyini əldə edəndən sonra öz enerji resurslarını dünya bazarına çıxarmaq üçün şaxələndirilmiş infrastruktur siyasətini həyata keçirməyə başlayıb. Bilirsiniz ki, ilk dəfə bu istiqamətdə atılan, öz dövründə rezonans doğuran addımlardan biri məhz Bakı-Tiflis-Ceyhan neft boru kəmərinin tikintisi məsələsi idi. Ondan sonra da bu siyasət davam etdirilib. Bakı-Tiflis-Ərzurum qaz kəməri, daha sonra 2018-ci ildə TANAP layihəsi istismara verilib və artıq bu kəmərlə qaz ixracına da başlanılıb. Hazırda bu çərçivədə həyata keçirilən və 2020-ci ildə tikintisi başa çatması gözlənilən TAP layihəsi də bu baxımdan diqqət çəkir. Bu, TANAP vasitəsi ilə Türkiyə-Yunanıstan sərhədinə çatdırılan qazın daha sonra oradan İtaliyaya qədər daşınmasını təmin edəcək boru kəməri xəttidir. Ümumiyyətlə, məqsəd hansısa formada daha çox, Rusiyadan asılı olmayan kəmərlər, xətlər vasitəsi ilə Azərbaycanın öz enerji resurslarını dünya bazarına çıxarmasından ibarətdir. Şaxələndirmə dedikdə əslində məhz bu nəzərdə tutulur. Təbii ki, müxtəlif digər yollarla da Azərbaycan neft məhsullarını ixrac edir. Bura dəmiryolu və s. layihələri də daxil etmək olar. Amma qeyd etdiyim boru kəmərləri hazırda Azərbaycanın enerji siyasətinin əsas sütunlarını təşkil edir və enerji ixracının şaxələndirilməsində əsas xətlər hesab olunur.
- Ölkə başçısı enerji ixracından əldə olunan gəlirləri əlavə gəlir gətirəcək və ümumi işə xidmət edəcək sektorlara yönəltdiyimizi vurğuladı. Bu işdə nə qədər uğurlu olmuşuq?
- Azərbaycanın neft vəsaitlərinin istifadəsi ilə bağlı özünəməxsus təcrübəsi var. Uğurlardan biri 2000-ci illərdə Neft Fondunun yaradılmasıdır. Neft Fondu neft vəsaitlərinin toplanması, idarə edilməsi, ölkə iqtisadiyyatının, daxili bazarın neft vəsaitlərindən qorunması ilə bağlı müsbət mexanizm idi ki, artıq dünyanın bir sıra ölkələrində (Norveç) bu təcrübə çox uğurla sınaqdan keçirilib. Neft Fonduna daxil olan - neft və enerji resurslarının satışından əldə olan vəsaitlər müxtəlif qiymətli kağızlar, valyuta, səhm bazarında istifadə edilərək, əlavə dəyər yaradır. Hazırda mövcud aktivlərin idarə edilməsindən fondun gəlirliliyi təxminən 1-3% arasında dəyişir. İllik təxminən 1-1,2 milyard dollar (bəzən 1,5) əlavə gəlir yaratma imkanı olub. Bundan başqa, neft vəsaitləri Neft Fondu vasitəsi ilə dövlət büdcəsinə transfer olunur. Dövlət büdcəsinə transfer olunan vəsaitlər ölkədə iqtisadiyyatın müxtəlif istiqamətlərinə yönəldilir. Ən başlıcası son dövrlərdə infrastruktur yenilənməsi ilə bağlı ciddi xərcləmələr edilib. Dövlət büdcəsinin orta hesabla təxminən 60%-i neft vəsaitləri hesabına formalaşır. Bu vəsaitlər infrastrukturun təkmilləşməsinə xərclənir ki, son nəticədə proseslər təkmil və müasir infrastruktur iqtisadiyyatın müxtəlif sahələrinin inkişaf etməsinə, regionlarda iqtisadi mühitin təkmilləşməsinə gətirib çıxarmaqla ümumi prosesə müsbət təkan verir. Ümumi qiymətləndirmə aparmaq çox çətindir. Çünki bəzi hallarda bu vəsaitlərin xərclənməsi, xərclərin qiymətləndirilməsinin effektivliyi ilə bağlı müəyyən narahatlıqlar da gündəmə gəlir. Amma bununla belə istənilən halda təkmilləşən infrastruktur özü ilə paralel olaraq, müəyyən qədər iqtisadi imkanlar formalaşdırır və biznesin bütün sahələri bu infrastrukturdan öz payına uyğun yararlana bilir. Bundan başqa müxtəlif proqramlar da dövlət büdcəsi vəsaitləri hesabına maliyyələşdirilir. Bu məqsədlə yönəldilən vəsaitlərin bir qismi ayrı-ayrı sektorların subsidiyalaşmasına, maliyyə əlçatanlılığının artırılması ilə bağlı müxtəlif fondlar tərəfindən güzəştli kreditlərin verilməsi istiqamətinə yönəlir. Hətta bu vəsaitlərin bir qismi hesabına ipoteka kreditləşməsi yolu ilə daşınmaz əmlak, tikinti sektorunun müəyyən qədər dəstəklənməsi hədəflənir.
- Son illərdə qeyri-neft sektorunun, xüsusilə də kənd təsərrüfatının inkişafı üçün addımlar atılır. Neftdən gələn gəlirlərin bu istiqamətin inkişafına yönəldilməsi nəticələr verirmi?
- Son illərdə kənd təsərrüfatı ilə bağlı müxtəlif layihələr həyata keçirilir. Avroparkların tikintisinə kifayət qədər böyük vəsaitlər sərf edilir. Bu istiqamətdə xərclərin ümumi həcminin 2 milyarddan artıq olacağı proqnozlaşdırılıb. Eyni zamanda, neft vəsaitləri optimal şərait yaradır ki, müəyyən sektorlarda vergi yükünün azaldılması məqsədi ilə güzəştlər tətbiq oluna bilsin. Yəni bu güzəştlər həmin sektorlarda yenidən maliyyələşməni, bu sektora investisiya qoyuluşlarını təşviq edir. Məsələn, kənd təsərrüfatı sahəsi uzun müddətdir ki, verginin bütün növlərindən azaddır. Bu özü də neft vəsaitlərinin dolayı yolla iqtisadiyyatın sektorlarına təsiri hesab oluna bilər. İqtisadiyyatın istehsal seqmentinin dəstəklənməsi üçün də neft vəsaitlərinin təsiri danılmazdır. Burada təbii ki, vəsaitlərin səmərəsiz xərclənməsi, korrupsiya riski ehtimalı çox yüksəkdir. Amma bununla belə istənilən halda neft vəsaitləri Azərbaycan iqtisadiyyatının müxtəlif istiqamətlərində yeni əlavə dəyərin yaradılmasında əhəmiyyətli rol oynayır.
Bu gün hələ də Azərbaycanda kənd təsərrüfatında sığorta mexanizmi tətbiqi mümkün olmayıb. Bu mexanizm tətbiq olunmadığı ölkələrdə aqrar layihələrin effektivliyi aşağı olur. Çünki aqrar sektor risklərə ən çox açıq olan sahədir. Bu da investisiya axınlarını ləngidən əsas məsələlərdən biridir. Bu sahəyə xarici investisiyanın cəlbində maraqlıyıq. Xarici investorun qeyri-neft sektoruna vəsait yatırması təkcə maliyyə baxımından əhəmiyyətli deyil, eyni zamanda həmin ölkənin öz təcrübəsini ölkəmizə gətirməsi baxımından vacibdir.
Dünya birjalarında neftin qiyməti müxtəlif istiqamətlərdə dəyişib.
Axar.az xəbər verir ki, “Brent” markalı neftin bir barrelinin qiyməti 0,12 dollar ucuzlaşaraq 66,38 dollar, VTİ markalı neftin bir barrelinin qiyməti isə 0,29 dollar artaraq 55,88 dollar təşkil edib
Qubada evlərin birindən 37 min 355 manat oğurlanıb.
Daxili İşlər Nazirliyinin mətbuat xidmətindən Axar.az-a verilən məlumata görə, hadisə Vəlvələ kəndində baş verib.
Bildirilib ki, Quba Rayon Polis Şöbəsinə Vəlvələ kəndindəki evlərin birindən 18.000 manat və 790.000 rublun (19.355 manat) oğurlanması barədə müraciət daxil olub.
Keçirilən əməliyyat-axtarış tədbirləri nəticəsində oğurluğu törətməkdə şübhəli bilinən kənd sakini E.Əhmədəliyev polis əməkdaşları tərəfindən saxlanılıb.
Quba Rayon Polis Şöbəsində araşdırma aparılır.
“Brend Finans” şirkəti özünün “Bankinq 500” hesabatını dərc edib.
Axar.az xəbər verir ki, “Banker” jurnalında dərc olunan reytinq cədvəlində dünyanın ən zəngin 500 bankının adı yer alıb. Siyahıya Çinin İCBC bankı rəhbərlik edib. Bankın dəyəri 79,8 milyard təşkil edib.
Ümumilikdə siyahıda ilk dörd pilləni Çin bankları tutublar. İlk onluqda isə 5 Çin bankı, 4 ABŞ və 1 Britaniya bankı yer alıb.
Şirkət Çin banklarının ümumi dəyərinin 407 milyard olduğunu və bunun ABŞ banklarının göstəricisindən 100 milyard çox olduğunu bildirib.
Siyahıda Rusiyanı 5, Türkiyəni 9, İranı isə 1 bank təmsil edib. Bu bankların içərisində ən yüksək pilləni Sberbank tutub. Belə ki, German Qrefin bankı 20-ci pillədə qərarlaşıb. Siyahıda həmçinin VTB Bank (122), Qazprombank (210), Alfabank (286), Promsvyazbank (491) da yer alıb.
Türk banklarına gəlincə, onların sırasında ən yüksək pilləni Ziraət Bankı (146) tutub. Siyahıda Qaranti Bankı (169), İş Bankı (179), Akbank (196), Yapı Kredi Bank (237), Xalq Bank (323), Vəqf Bank (337), Dəniz Bank (352), TEB Banka (481) da yer verilib. İranı siyahıda yalnız Bank Pasarqad (256) təmsil edə bilib.
MDB ölkələrindən siyahıya Rusiyadan başqa yalnız Qazaxıstanın Halk Bankı (308) düşüb.
.jpg)
Naməlum şəxslər tərəfindən Yevlax şəhərində yolətrafı yaşıllıq ərazidə ağacların dibinə dizel yanacağı tökülüb.
Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyindən Azxar.az-a verilən məlumata görə, araşdırma zamanı sözügedən ərazidə 5 müxtəlif cinsli ağacın dibinə dizel yanacağının töküldüyü aşkar olunub.
Faktla bağlı akt tərtib olunub və təqsirkarın müəyyən edilməsi, barəsində qanunamüvafiq tədbirin görülməsi üçün Yevlax şəhər Polis Şöbəsinə müraciət edilib.
Ağaclara profilaktik xidmət göstərilməsi, dibinin maddədən təmizlənməsi məqsədilə Yevlax şəhər İcra Hakimiyyəti Yaşıllaşdırma Təsərrüfatı Birliyinə icrası məcburi olan “məcburi göstəriş” verilib. Hazırda ərazidəki ağaclar bioloji inkişafdadır.
Bu ilin birinci yarısında Azərbaycanda mənzil qiymətlərinin 5-10 faiz ucuzlaşması gözlənilir.
Bunu Trend-ə "Koneko Group" qiymətləndirmə şirkətinin direktoru Vüqar Oruc deyib.
O bildirib ki, dövlət tərəfindən sosial mənzillərin tikintisi layihəsinin reallaşdırılması nəticəsində bazarda təklifin artımı müşahidə olunur:
"Buna əsaslanaraq, bu il təklifin artması və daşınmaz əmlak bazarında qiymətin azalması gözlənilir".
V.Orucun sözlərinə görə, hazırda ölkənin daşınmaz əmlak bazarında alqı-satqı əməliyyatlarının sayı azdır, amma bununla belə, canlanma da müşahidə olunur:
"Satıcılar daşınmaz əmlakı qısa müddət ərzində sata bilmir. Müəyyən müddətdən sonra daşınmaz əmlakın qiymətinin düşdüyünü müşahidə edirik. Bu, onunla bağlıdır ki, satıcılar qısa müddət ərzində daşınmaz əmlakı sata bilmir və ilkin qiyməti azaltmağa məcbur olur".
O, həmçinin əlavə edib ki, daşınmaz əmlak bazarında qiymətlərin kəskin artımı gözlənilmir.
Dünya birjalarında neftin qiyməti bahalaşır.
Axar.az xəbər verir ki, “Brent” markalı neftin bir barrelinin qiyməti 1,91 dollar artaraq 62,75 dollar, VTİ markalı neftin bir barrelinin qiyməti isə 1,47 dollar bahalaşaraq 55,26 dollar təşkil edib.
Bu il martın 1-dən “SOCAR Georgia Gas” Gürcüstanda kommersiya abonentləri üçün təbii qazının qiymətini artıracaq.
Azərtac xəbər verir ki, bu sözləri jurnalistlərə müsahibəsində “SOCAR Georgia Gas”ın direktorunun birinci müavini Anton Samsonidze deyib.
“Gürcüstanda istehlak olunan Azərbaycan təbii qazının qiymətinin artırılması bu ölkənin milli valyutası GEL-in ABŞ dolları ilə müqayisədə dəyərini itirməsi, eləcə də Gürcüstanda qaz satışına nəzarət edən orqan tərəfindən qazın tarifinə bəzi dəyişikliklər edilməsidir. Başqa səbəb isə Gürcüstanda qaz satışı ilə məşğul olan digər şirkətlərin qiymətləri artırmasıdır. Bu qiymət artımı sosial abonentlərə şamil edilmir”, - deyə o bildirib.
“SOCAR Georgia Gas” həmçinin, daha bir humanist addımı atıb. Şirkət Gürcüstandakı çörəkbişirmə müəssisələrinə satdığı qazın da qiymətini artırmayacaq. Bu da ölkədə çörəyin qiymətinin artmasının qarşısını alacaq. Qalan bütün kommersiya şirkətləri martın 1-dən istehlak etdikləri təbii qazın qiymətini yeni tariflə ödəyəcəklər.
A.Samsonidze bildirib ki, Gürcüstanda fəaliyyət göstərən şirkətlərin hamısı satdıqları təbii qazın qiymətini 2018-ci ilin sonlarında artırıb. “SOCAR Georgia Gas” isə martın 1-dən bu addımı atacaq: “SOCAR Georgia Gas” Gürcüstana 300 milyon dollardan çox sərmayə yatırıb. Belə ki, 800-dən çox yaşayış məntəqəsinə qaz xətləri çəkilib və bu gün 100 minlərlə ailə təbii qaz alır. Bu imkandan təkcə sosial abonentlər deyil, kommersiya şirkətləri də istifadə edə bilərlər”.
Rusiyaya pomidor ixracı ilə bağlı yaranan problem tamamilə aradan qaldırılıb.
Trend-in məlumatına görə, bunu İqtisadiyyat naziri Şahin Mustafayev yanvarın 29-da Bakıda keçirilən “Azərbaycan Respublikası regionlarının 2014-2018-ci illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı”nın icrasının yekunlarına həsr olunan konfransda çıxışı zamanı deyib.
Nazir bildirib ki, tərəvəz məhsullarının məhz bu növünün payına ixrac daxilolmalarının böyük həcmi düşür:
"Bundan əvvəl həmin məhsulun ixracı ilə bağlı yaranan problem həm hökumətlərarası komissiya, həm də Azərbaycan-Rusiya İşgüzar Şurası çərçivəsində həll edilib. Qaldırılan bütün məsələlər öz həllini tapıb, görüşlər təşkil edilib".
Ş.Mustafayev qeyd edib ki, hazırda bu sahədə xüsusi problem yoxdur.