 |
|
Son bir neçə ayda türk lirəsi dollar qarşısında sürətlə ucuzlaşmaqda davam edir. Buna Türkiyə Mərkəzi Bankının uçot faiz dərəcəsində ardıcıl azalmaya getməsi qərarlarının da xüsusi təsiri var.
Eləcə də, dünən Türkiyə Mərkəzi Bankının uçot dərəcəsini daha 1% azaldaraq 15%-ə endirməsi qərarı lirənin daha da dəyər itirməsinə yol açdı. Faiz endirimindən sonra dollar 10,45 lirədən 11,30 lirəyə qalxaraq rekordunu yeniləyib.
Bəs lirəni sürətlə ucuzlaşdıran bu qərarların hansı məqsədi var və Türkiyə iqtisadiyyatını nə gözləyir?
İqtisadçı ekspert Elman Sadıqov məsələ ilə bağlı açıqlamasında bildirdi ki, Türkiyə ucuz lirə siyasətini sürətləndirmək və bununla da həm ixracın artımına, həm də ucuz kreditlərlə iqtisadiyyatın sürətli bərpasına çalışırlar:
"Burada bir neçə vacib məqam var. Lirənin dəyər itirməsi sürəti ixracın artım və iqtisadiyyatın bərpa sürətini üstələyir. Türkiyəyə valyuta gətirən önəmli sahələrdən olan turizm üçün hazırda mövsüm deyil. Yəni turizm ucuz lirədən maksimum faydalana bilmir. Pandemiya da davam edir".
Ekspertin sözlərinə görə, faiz dərəcəsi faktiki olaraq illik inflyasiya dərəcəsinin altındadır ki, bu da qəbul olunmayan amillərdəndir: "Sözün həqiqi mənasında türk lirəsi, ixrac və türk iqtisadiyyatı həm öz aralarında, həm də zamanla yarışa girib. Bu qədər sürət isə təhlükəli ola bilər".
"Ucuz lirə siyasətini daha səbirlə və nəticələrini izləməklə aparmaq zənnimcə daha uyğun olardı. Çünki monetar siyasət həqiqətən incə sahədir. Nəzarətdən çıxması iqtisadiyyatın öz-özünü tənzimləməsinə imkan vermədən böhrana sürükləyər", - deyə E. Sadıqov əlavə edib.
Bu gün Türkiyə lirəsinin Azərbaycan manatı qarşısında rəsmi məzənnəsi 0,1565 manat olub. Bu isə yeni tarixi minimum hesab olunur.
“Bu, ötən rəsmi məzənnə ilə müqayisədə 0,4% azalma deməkdir.
Sonuncu dəfə türk lirəsinin manat qarşısında ən aşağı məzənnəsi cari ilin noyabrın 17-də - 0,1631 manat qeydə alınmışdı.
Xatırladaq ki, indiyədək (denominasiyadan sonra) lirənin manata qarşı ən yüksək dəyəri 2008-ci ilin yanvarın 15-də qeydə alınıb. Bu isə 0,7363 manat təşkil edib.
Qeyd edək ki, dünən türk lirəsi dollar qarşısında da tarixi minimumunu yeniləyərək 10,96 həddinə qədər geriləyib.
"1995-ci ildən bu il iyulun 1-nə qədər Azərbaycan iqtisadiyyatına 300 milyard ABŞ dolları investisiya qoyulub".
Report xəbər verir ki, bunu Bakıda keçirilən 25-ci Beynəlxalq Biznes Forumda (International Business Forum – IBF) iqtisadiyyat naziri Mikayıl Cabbarov bildirib.
Onun sözlərinə görə, bunun yarısı xarici sərmayələrdir: "O cümlədən ölkənin sənaye zonalarına qoyulması nəzərdə tutulan 6,7 milyard dollar investisiyanın 6,3 milyard dolları artıq yatırılıb".
Nazir deyib ki, bu il Azərbaycan iqtisadiyyatına həcminə görə, 2019-cu ildəki səviyyəni üstələyəcək, ölkənin strateji valyuta ehtiyatları 108 milyard manata (63,5 milyard ABŞ dolları) çatacaq ki, bu da xarici dövlət borcundan bir neçə dəfə çoxdur.
Bu gün Bakıda 25-ci Beynəlxalq Biznes Forum (International Business Forum – IBF) işə başlayıb.
3 gün davam edəcək tədbirdə 30-a yaxın ölkədən dövlət rəsmiləri, beynəlxalq təşkilatların, diplomatik korpusun, ticarət palatalarının və biznes assosiasiyaların nümayəndələri, 500-ə yaxın xarici investor, iş adamı iştirak edir.
IBF-in məqsədi Azərbaycanın investisiya potensialını xarici sərmayədarlara tanıtmaqdır. Forumda Azərbaycan iqtisadiyyatına, o cümlədən sənaye, kənd təsərrüfatı və turizm sahələrinə investisiya qoyuluşu imkanları, Qarabağın investisiya potensialı, dövlət-özəl sektor tərəfdaşlığı (PPP) barədə panellər, iş adamları arasında ikitərəfli görüşlər təşkil olunacaq, əməkdaşlığa dair bir sıra sənədlər imzalanacaq.
Tədbir çərçivəsində həmçinin iş adamları Bakıda və regionlarda bir sıra istehsal müəssisələri ilə tanış olacaq, yerli sahibkarlarla əməkdaşlıq imkanlarına və investisiya qoyuluşuna dair müzakirələr aparacaqlar.
Xatırladaq ki, IBF-i 1995-ci ildə Müstəqil Sənayeçi İş adamları Dərnəyi (MUSİAD) təsis edib və hər il müxtəlif ölkələrdə keçirilir. Forumun məqsədi ölkələr arasında ikitərəfli iqtisadi-ticarət əlaqələrinin inkişaf etdirilməsi, davamlı əməkdaşlıq modellərinin yaradılması, investisiya sahəsində əməkdaşlıq və biznes əlaqələrinin möhkəmləndirilməsi, eləcə də post-COVID dövründə ölkələr arasında ticarət və iqtisadi tərəfdaşlığın canlandırılması, birgə təşəbbüslərin reallaşdırılmasıdır.
IBF-in Bakıda keçirilməsi ilə bağlı bu ilin iyul ayında İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Kiçik və Orta Biznesin İnkişafı Agentliyi təşkilatçı ilə anlaşma memorandumu imzalayıb. Forum İqtisadiyyat Nazirliyinin və Türkiyənin Azərbaycandakı Ticarət Nazirliyinin dəstəyi ilə, “Azərbaycan: Asiyanın incisi” şüarı ilə təşkil olunub.
“Koronavirus (COVID-19) pandemiyası nəticəsində bir qədər kiçilmiş Azərbaycan iqtisadiyyatı daha sürətlə bərpa olunur”.
Bunu Milli Məclisin İctimai birliklər və dini qurumlar, Elm və təsil, Ailə, qadın və uşaq məsələri, Səhiyyə və Mədəniyyət komitələrinin birgə iclasında maliyyə naziri Samir Şərifov bildirib.
“Bu ilin 9 ayında ölkədə ümumi daxili məhsulun (ÜDM) real artımı 4,8% təşkil edib, Azərbaycanın xarici ticarət dövriyyəsi 8,3% artıb. İqtisadiyyatımızın pandemiyadan əvvəlki səviyyəyə gələn il çatacağı nəzərdə tutulsa da, bu ilin sonuna qədər həmin səviyyəni bərpa edəcəyik. Bu da çox uğurlu göstəricidir”, - o qeyd edib.
Bu gün Türkiyə lirəsinin Azərbaycan manatı qarşısında rəsmi məzənnəsi 0,1705 manat olub. Bu isə yeni tarixi minimum hesab olunur.
“Bu, ötən rəsmi məzənnə ilə müqayisədə 1% azalma deməkdir.
Sonuncu dəfə türk lirəsinin manat qarşısında ən aşağı məzənnəsi cari ilin noyabrın 11-də - 0,1722 manat qeydə alınmışdı.
Xatırladaq ki, indiyədək (denominasiyadan sonra) lirənin manata qarşı ən yüksək dəyəri 2008-ci ilin yanvarın 15-də qeydə alınıb. Bu isə 0,7363 manat təşkil edib.
Ümumilikdə, türk lirəsinin bu il ərzində 24% dəyər itirdiyi qeyd olunur.
Bu gün Türkiyə lirəsinin Azərbaycan manatı qarşısında rəsmi məzənnəsi 0,1745 manat olub. Bu isə yeni tarixi minimum hesab olunur.
“Bu, ötən rəsmi məzənnə ilə müqayisədə 0,34% azalma deməkdir.
Sonuncu dəfə türk lirəsinin manat qarşısında ən aşağı məzənnəsi oktyabrın 25-də - 0,1747 manat qeydə alınmışdı.
Xatırladaq ki, indiyədək (denominasiyadan sonra) lirənin manata qarşı ən yüksək dəyəri 2008-ci ilin yanvarın 15-də qeydə alınıb. Bu isə 0,7363 manat təşkil edib.
Ümumilikdə, türk lirəsinin bu il ərzində 24% dəyər itirdiyi qeyd olunur.
Azərbaycan Mərkəzi Bankının bu günə olan rəsmi valyuta məzənnələri açıqlanıb.
"Avronun məzənnəsi 0,4% azalaraq 1,9638 manat, Rusiya rublunun məzənnəsi dəyişməyərək 0,0237 manat, türk lirəsi 0,62% ucuzlaşaraq 0,1751 manat təşkil edib.
ABŞ dollarının məzənnəsi dəyişməyərək 1,7000 manat olub.
Vergi məcəlləsinə bir sıra dəyişikliklər təklif olunur ki, onlardan biri də ölkəyə gətirilən nəqliyyat vasitələrinə tətbiq olunan aksizlərlə bağlıdır.
Belə ki, mühərrikinin həcmi 3000 kubsantimetrdən çox və istehsal tarixi 3 ildən artıq olan minik avtomobillərinə görə aksiz dərəcələri artırılır.
Daha ətraflı: Bu minik avtomobillərinə görə aksiz dərəcələri artırılır
Eləcə də, dəyişikliklə istehsal tarixi 3 ildən və mühərrikinin həcmi 2500 kubsantimetrdən çox olmayan hibrid avtomobillərin Azərbaycana idxalı və satışı - 2022-ci il yanvarın 1-dən 3 il müddətinə vergi ödəməkdən azad ediləcək.
Avtomobil bazarı üzrə ekspert Eyyub Əliyev isə açıqlamasında bildirdi ki, mühərrikinin həcmi 3000 kubsantimetrdən çox və istehsal tarixi 3 ildən artıq olan minik avtomobillərinə görə aksiz dərəcələrinin artırılması məsələsinin gündəmə gəlməsi ümumən xarabalığa çevrilən Azərbaycan avtoparkı üçün müsbət haldır:
“Lakin nəzərdə tutulan mühərrik həcminin 3000 deyil, 1500 kubsantimetrdən götürülməsinin daha məntiqli və yeni avtomobillərin satışı üçün əlverişli olacağını düşünürəm. Görünən odur ki, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2018-ci il 27 dekabr tarixli 852 nömrəli Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş “Azərbaycan Respublikasında yol hərəkətinin təhlükəsizliyinə dair 2019–2023-cü illər üçün Dövlət Proqramı” çərçivəsində işlərin başlamasının vacibliyini artıq aidiyyatı qurumlar anlayırlar və bu istiqamətdə işlər görülməsini gündəmə gətirirlər. Öz növbəmdə bu layihələrin icrası və mühüm qərarların qəbulu zamanı avtomobil sektoru nümayəndələri ilə məsləhətləşmələrin olmasının tərfadarıyam. Bu, avtomobil parkının daha keyfiyyətli yenilənməsinə səbəb olacaq”.
Hibrid avtomobillərə tətbiq olunacaq güzəştlərə gəldikdə isə ekspert qeyd edib ki, bu ekologiyanı düşünərək atılan addımdır: “Güman edirəm ki, həm hibridlərlə bağlı, həm də ilk sadalağımız qərar avtoparkımızın yenilənməsi yönündə faydalı olacaq”.
İqtisadçı ekspert Natiq Cəfərli isə hesab edir ki, ili 3 ildən köhnə, mükərrik həcmi 3000 kubsantimetrdən yuxarı olan avtomobillərin aksiz vergisinin artırılmasının müsbət tərəfi ekoloji cəhətdən problem yaradan motor həcmi yüksək olan avtomobillərin ölkəyə gətrilməsinin azalacağıdır: “Lakin artıq ölkədə olan belə avtomobillərin ikinci əl bazarında qiymətlərinin kəskin artacağı gözlənilir”.
Milli Məclisin deputatı Vüqar Bayramov isə 3 il istifadə müddəti üzrə limitin 5 il ilə əvəz olunmasını və eləcə də, nisbətən aşağı mühərrikli yeni avtomobillərin idxalı zamanı aksiz dərəcəsinin, verginin azaldılmasını təklif edir.
“Avtomobillərin idxalı ilə bağlı vergilərin yüksək olması Azərbaycanda avtomobil parkının köhnəlməsinə gətirib çıxarır. Avtomobil parkının köhnəlməsinin qarşısını almaq istəyiriksə, yeni istehsal olunan avtomobillərin idxal xərclərinin azaldılması, vergilərə yenidən baxılmasına ehtiyac var”, - deyə deputat əlavə edib.
“Cənub Qaz Dəhlizi layihəsinin başa çatdırılması Azərbaycan üçün, qonşularımız üçün, Avropa üçün tarixi nailiyyət oldu. Çünki bu, Avropa enerji təhlükəsizliyinin mühüm faktorudur, şaxələndirmə alətidir”.
"Yol-xeber.az" xəbər verir ki, bu barədə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev VIII Qlobal Bakı Forumunun açılışında çıxışı zamanı bildirib.
Dövlətimizin başçısı deyib ki, bu ilin 10 ay ərzində Azərbaycan bu marşrutla Türkiyə, Gürcüstan, İtaliya, Yunanıstan və Bolqarıstana 14 milyard kubmetrdən çox çatdırıb. Bu həcmin demək olar ki, yarısı Avropa İttifaqının istehlakçıları tərəfindən istifadə olunub.
“Azərbaycan qazının çatdırıldığı ölkələrdə qaz qiyməti böhranı yoxdur və heç kim soyuqdan donmayıb. Bu bir daha onu göstərir ki, Cənub Qaz Dəhlizi enerji təhlükəsizliyi layihəsidir”, - deyə Prezident İlham Əliyev qeyd edib.