 |
|
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Moskvaya bir günlük işgüzar səfəri Rusiya mediasında yer alan aktual xəbərlərdən birinə çevrilib.
Belə bir yazı "kommersant"da dərc edilən "Bakı vaxtı ilə Moskva" (Бакинское время Москвы) başlıqlı məqalə dərc edib.
Nəşr yazır ki, Rusiya prezidentinin iştirakı ilə Amur vilayətində əsas bayram tədbirləri yalnız iyulun 8-də keçirilsə də, Vladimir Putin və İlham Əliyev bu hadisəni nəzərəçarpacaq dərəcədə vaxtından əvvəl qeyd etməyi zəruri hesab ediblər. Çünki Ulu öndər Heydər Əliyev SSRİ Nazirlər Soveti sədrinin birinci müavini kimi vaxtilə avtomobil yolunun tikintisi ilə bağlı məsələlərə şəxsən nəzarət edib.
Məqalənin müəllifi Sergey Strokan deyir ki, Rusiya və Azərbaycanda yeni siyasi tsikllər başlayandan sonra iki lider arasında şəxsi təmaslara tez bir zamanda başlamaq zərurəti Cənubi Qafqazda vəziyyətin dəyişməsi diktə edir.
Onun fikrincə, bu vəziyyət qeyri-sabit görünür və bölgə uğrunda rəqabət aparan oyunçular, xüsusən də Rusiya və Qərbin iştirakı ilə regionun inkişafı və təhlükəsizliyinin təmin edilməsi istiqamətində bir neçə alternativ ssenarilər yaranır.
Nəşr qeyd edir ki, burada birinci mühüm hadisə Əliyevin səfərindən bir müddət əvvəl Moskva və Bakıda Rusiya sülhməramlılarının vaxtından əvvəl Qarabağdan çıxarılması barədə qərarın elan edilməsi prosesidir.
İkinci mühüm hadisə isə Putinlə Əliyevin Moskvada keçiriləcək danışıqlar ərəfəsində, daha dəqiqliklə ifadə etsək, ötən cümə günü Ermənistanın şimal-şərqində Bakının nəzarətinə keçəcək dörd kəndin ərazisində sərhədlərin müəyyənləşdirilməsi ilə bağlı əldə olunan razılaşmanın yaratdığı beynəlxalq rezonansdır, əsasən də BMT, ABŞ, Aİ, Türkiyə rəhbərliyinin reaksiyasıdır.
Beləliklə, son günlər baş verənlər Moskva- Bakı-İrəvan üçbucağında yeni fikir ayrılığına səbəb ola bilər.
Ağ Evin Brüsseli Rusiya maliyyə aktivlərinin müsadirəsinə məcbur etməsi Avropa Birliyi üçün bumerang effekti verə bilər... Çünki bu halda, dünya ölkələri Avropa Birliyi məkanını etibarsız hesab edəcəklər və öz maliyyə aktivlərini oradan çıxartmağa çalışacaqlar...
Dünyada savaş dövrünün yaxın vaxtlarda sona çatacağı artıq qətiyyən inandırıcı görünmür. Belə ki, bəşəriyyət hər dəfə sülhə yaxınlşma şansı qazanarkən, savaşın sponsorları dərhal hərəkətə keçirlər. Sülh prosesini pozurlar, müharibənin yenidən intensiv xarakter almasını təmin edirlər. Və nəticədə yenidən minlərlə insan itkilərinə, maliyyə-iqtisadi böhrana səbəb olurlar.
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, hazırda dünyanın əsas problemləri sırasında Ukrayna savaşı ön planda yer alır. Çünki bu savaş poliqonunda kollektiv Qərb Rusiyaya qarşı müharibə aparır. Ukrayna savaşında bu qədər çox dövlətin birbaşa və ya dolayısı ilə iştirak etməsi dünyanın gələcək taleyi üçün real təhlükə yaradır. Və bu savaşın mümkün qədər tez bir zamanda dayandırılması qlobal təhlükəsizlik baxımından, böyük önəm daşıyır.
Əslində, son vaxtlar Ukrayna savaşının da tezliklə yekunlaşma ehtimalı artmışdı. Kreml rəsmi Kiyevlə sülh danışıqlarına başlamaqdan imtina etmədiyini rəsmən bəyan etmişdi. Eyni zamanda, rəsmi Kiyev də sülh danışıqlarına qarşı olmadığını vurğulamışdı. Və bu, Ukrayna savaşında yeni situasiya yaranmasına münbit şərait yarada bilərdi.
Təbii ki, Kremldən və Kiyevdən verilən sülh mesajları aysberqin yalnız görünən tərəfi idi. Çünki Rusiya və Ukrayna siyasi dairələri arasında sülh danışıqları artıq başlanmışdı və intensiv xarakter daşıyırdı. Sadəcə, bu danışıqlar mümkün qədər səssiz-səmirsiz aparılırdı. Və dünyanın yenidən sülhə, sabitliyə yaxınlaşa biləcəyinə də ümidlər yaranmışdı.
Maraqlıdır ki, həmişə olduğu kimi, bu dəfə də Rusiya və Ukrayna arasındakı sülh prosesinə məhz Türkiyə vasitəçilik edirdi. Bəzi məlumatlara görə, həm Kreml, həm də rəsmi Kiyev Türkiyənin İstanbul şəhərinə göndərdikləri daimi təmsilçilər üzərindən gələcək sülh sazişinin detallarını razılaşdırmağa çalışırdılar. Və rəsmi Ankara bu prosesin mümkün qədər məxfi saxlanılmasına üstünlük verirdi.
Ancaq təəssüf ki, bütün dünyanın gələcək taleyi üçün böyük önəm daşıyan bu proses demək olar ki, yarımçıq qaldı. Qərbdə bəziləri dövrəyə girdilər, Rusiya və Ukrayna arasındakı sülh prosesini pozmağa nail oldular. Böyük ehtimalla bunu edərkən, elə də ciddi çətinlik çəkmədilər. Çünki ABŞ və Qərb Ukraynanın Zelenski hakimiyyətinə həlledici təsir mexanizmlərinə sahibdir. Və rəsmi Kiyev Ağ Evdən, eləcə də, bəzi digər Qərb paytaxtlarından gələn mesajlara dərhal müsbət reaksiya verir.
Məsələ ondadır ki, bir neçə həftə öncə Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenski Türkiyənin Rusiya ilə sülh danışıqlarında təkbaşına vasitəçi ola bilməyəcəyini bəyan etmişdi. Halbuki həmin ərəfədə Ukrayna və Rusiya arasında İstanbulda məxfi sülh prosesinin mövcudluğu barədə məlumatlar yox idi. Əslində, məhz Ukrayna prezidenti həmin açıqlama ilə İstanbul sülh prosesini dünya gündəminə çıxartmış oldu. Və bundan sonra yalnız Qərb xüsusi xidmət servisləri deyil, hər kəs İstanbulda sülh masasının qurulmasından xəbərdar oldu.
Eyni zamanda, prezident Volodimir Zelenskinin Ukraynanın təhlükəsizliyinə təminatçı olacaq dövlətlərin sırasında Türkiyədən başqa ölkələrin olmasının vacibliyini də vurğulaması bir qədər gözlənilməz xarakter daşıyırdı. Çünki ondan bu barədə heç nə soruşmamışdılar. Ukrayna özü mövzunu bu məsələnin üzərinə gətirərək, Türkiyənin Rusiya ilə yaxın münasibətlərinin olduğuna eyham vurmuşdu.
Halbuki, rəsmi Ankara məhz həm Ukrayna, həm də Rusiya ilə olan pozitiv əlaqələri sayəsində bu iki dövlət arasında səhnə arxası sülh prosesini başlamağa nail olmuşdu. Prezident Volodimir Zelenski hər halda, Türkiyənin Ukraynaya aid "Azov" batalyonun əsirlikdə olan döyüşçülərini Rusiyadan alıb, rəsmi Kiyevə təhvil verməyi bacardığını da nəzərə almalıydı. Və bu, rəsmi Ankaranın hər iki tərəflə yüksək siyasi dialoq potensialını göstərirdi.
Ancaq prezident Volodimir Zelenski istəsə belə, bu önəmli reallığa uyğun davrana bilməzdi. Çünki Ağ Evdə nə Türkiyənin vasitəçiliyində, nə də Ukrayna savaşının sona çatdırılmasında maraqlı deyildilər. Ən əsası isə ABŞ-ın rəsmi dairələri bu barədə mesajı rəsmi Kiyevin diqqətinə çatdırmışdı. Ona görə də, rəsmi Kiyev Ağ Evdən gələn mesaja uyğun davranmaq məcburiyyətində idi. Və Türkiyənin Rusiya ilə yaxın münasibətləri isə bu məsələdə yalnız bəhanə rolunu oynayırdı.
Bütün bunlara baxmayaraq, rəsmi Kiyev hazırda sülh prosesindən imtina etməklə, ABŞ-dan səbrsizliklə gözlədiyi hərbi dəstək paketini aldığına görə müəyyən mənada, məmnun qala da bilər. Çünki Ağ Ev ötən ilin yay aylarından etibarən Ukraynaya hərbi yardım etmirdi. İndi ABŞ Konqresində nəhayət ki, Ukraynaya hərbi dəstək üçün 61 milyard dollar həcmində maliyyə vəsaitinin ayrılması barədə sənəd təsdiqlənib. Və Ukrayna ordusu yenidən ABŞ hərbi texnikası almaq şansı qazanıb.
Təbii ki, bu, Ukrayna savaş poliqonunda situasiyanı ciddi şəkildə dəyişə biləcək addımdır. Çünki Avropa Birliyinin Ukraynaya hərbi yardımları savaş meydanında böhranlı situasiyanı dəyişə biləcək səviyyədə deyildi. Hətta bu səbəbdən də, NATO baş katibi Yens Stoltenberq "Ukraynaya yardımlar xeyriyyəçilik deyil, gələcək təhlükəsizliyimizə investisiyadır" deməklə, Avropa ölkələrini dəstəyi artırmağa çağırmaq məcburiyyətində qalmışdı. Və bunun ardınca isə ABŞ-ın ən nüfuzlu xüsusi xidmət servisi olan CİA-nin şefi Uilyam Börns Ukraynanın bu ilin sonuna qədər məğlub olacağını vurğulamışdı.
Maraqlıdır ki, CİA şefi Ukraynanın daha uzun müddət Rusiya ilə savaşa tab gətirməsi üçün məhz ABŞ-ın hərbi dəstəyinin həlledici olduğunu da qabartmışdı. Belə anlaşılır ki, həm NATO baş katibi, həm də CİA şefinin xəbərdarlıq mesajları artıq müəyyən nəticələr verməyə başlayıb. Hər halda, Ağ Ev ABŞ Konqresinin müqavimətini qıraraq, Ukraynaya 61 milyard dollarlıq dəstək paketini təsdiqlədə bilib. Və bu, o deməkdir ki, Ağ Ev Ukrayna savaşının daha bir neçə il uzadılmasında qərarlıdır.
Eyni zamanda, Ağ Ev daha bir önəmli taktiki addım atmağa nail olub. Belə ki, ABŞ Konqresində Rusiyanın maliyyə aktivlərinin müsadirə olunması barədə sənəd də təsdiqlənib. ABŞ banklarında Rusiyanın 5 milyard dollarlıq maliyyə vəsaiti mövcuddur. Ağ Ev çox yaxşı anlayır ki, bu məbləğin müsadirə edilməsi Rusiyaya elə bir ciddi zərbə olmayacaq. Ona görə də, bu addımın Avropa Birliyinə örnək məqsədi ilə atıldığını da düşünmək mümkündür. Və böyük ehtimalla tezliklə Ağ Ev Avropa Birliyinin də analoji addımı atması üçün Brüsselə təzyiq göstərməyə başlayacaq.
Məsələ ondadır ki, Avropa Birliyi məkanında Rusiyanın maliyyə aktivlərinin ümumi həcmi 250 milyard dollara yaxındır. Belə bir nəhəng maliyyə vəsaitinin müsadirə olunması Rusiyaya müəyyən problemlər yarada bilər. Böyük ehtimalla Avropa Birliyi ABŞ-ın təzyiqləri qarşısında belə bir təhlükəli addımın atılmasına məcbur qalacaq. Və nəticədə bundan ən böyük faydanı məhz ABŞ götürmüş olacaq.
Səbəblər isə çox sadədir. Əgər, Avropa Birliyi Rusiyanın 250 milyard dollarlıq maliyyə vəsaitini müsadirə edərsə, Kreml dərhal buna reaksiya verəcək. Çünki Rusiya ərazisində də Avropa Birliyinin maliyyə-iqtisadi alətləri mövcuddur. Kreml də Avropa Birliyi ölkələrinin maliyyə mexanizmlərini ləğv edərək, qarşı tərəfə ağır zərbə vuracaq. Digər tərəfdən, Rusiya maliyyə aktivlərinin müsadirə olunması Avropa Birliyi üçün ümumiyyətlə, bumerang effekti də verə bilər. Çünki bu halda, Avropa Birliyi məkanı digər dünya ölkələrinin nəzərində etibarsız məzmun daşıyacaq. Və dünya ölkələri gələcək təhlükələri nəzərə alaraq, Avropa Birliyi məkanına maliyyə aktivlərini yerləşdirməkdən çəkinəcəklər.
Eyni zamanda, buna paralel olaraq, daha bir önəmli prosesə də start verilə bilər. Belə ki, bəzi dünya ölkələri öz maliyyə aktivlərinin gələcək taleyindən narahat olaraq, onları tədricən Avropa Birliyi məkanından çıxartmağa da başlayacaqlar. Nəticədə bütün bu maliyyə aktivləri birbaşa ABŞ-a doğru axmağa başlayacaq. Yəni, belə anlaşılır ki, Ağ Ev bir tərəfdən ABŞ-ı daha da varlandırmaq, digər tərəfdən isə Rusiya ilə yanaşı Avropa Birliyini də sıradan çıxartmaq niyyətində görünür. Və bu baxımdan, ABŞ-ın Avropa Birliyini iqtisadi intihara məcbur buraxmaq istədiyi artıq qətiyyən şübhə doğurmur.(Yeni Müsavat)
Aprelin 20-də Quru Qoşunlarının qərargahında müdafiə naziri general-polkovnik Zakir Həsənovun rəhbərliyi ilə xidməti müşavirə keçirilib.
Bu barədə Müdafiə Nazirliyi məlumat yayıb.
Əvvəlcə ulu öndər Heydər Əliyevin və Azərbaycanın müstəqilliyi, ərazi bütövlüyü uğrunda şəhid olanların xatirəsi bir dəqiqəlik sükutla yad edilib.
Müdafiə naziri Azərbaycan Respublikasının Prezidenti, Silahlı Qüvvələrin Ali Baş Komandanı İlham Əliyevin Azərbaycan Ordusu qarşısında qoyduğu tapşırıqları müşavirə iştirakçılarına çatdırıb. Müşavirədə Azərbaycan-Ermənistan şərti sərhədində mövcud əməliyyat şəraiti, hərbi hissələrin döyüş hazırlığı üzrə tədbirlər və hərbi intizamın vəziyyəti təhlil edilib.
Nazir hərbi hissələrin xidməti-döyüş fəaliyyətinin təkmilləşdirilməsi, ayıq-sayıqlığın artırılması, eləcə də döyüş tapşırıqlarının dəqiq və vaxtında icrasına daim hazır olunması barədə müvafiq göstərişlər verib. Çətin relyefli, yüksək dağlıq ərazilərdə döyüş növbətçiliyi aparan bölmələrin maddi-texniki və mühəndis təminatı, o cümlədən şəxsi heyətin mənəvi-psixoloji hazırlığının yüksəldilməsinə xüsusi diqqət yetirilməsinin vacibliyi çatdırılıb.
General-polkovnik Z.Həsənov Azərbaycan Respublikası ilə Ermənistan Respublikası arasında dövlət sərhədinin delimitasiyası prosesinin effektiv həyata keçirilməsi və təhlükəsizliyin təmin edilməsi məqsədilə digər dövlət qurumları ilə qarşılıqlı əlaqədə zəruri tədbirlərin görülməsi barədə aidiyyəti şəxslər qarşısında konkret tapşırıqlar qoyub.
Müdafiə naziri Azərbaycanın Qarabağ bölgəsində müvəqqəti yerləşdirilmiş hazırda isə ölkəmizi tərk edən Rusiya sülhməramlı kontingentinin şəxsi heyət, silah-sursat və döyüş texnikasının daşınmasında lazımi texniki dəstəyin göstərilməsi ilə bağlı müvafiq göstərişlər verib.
Sonda icra edilən tədbirlərin daha keyfiyyətli yerinə yetirilməsinin diqqət mərkəzində saxlanılmasının əhəmiyyəti qeyd olunub.
Bu gün Baku TV-də Qərbi Azərbaycan Xronikası layihəsi çərçivəsində jurnalist Əsgər İbrahimovun müəllifi olduğu “Həyat Hekayəsi” verilişinin növbəti buraxılışı hazırlanıb.
“Ermənilər kəndə xəbər göndərirlər ki, əgər çıxmasanız, gəlib sizi yandıracağıq” adlı veriliş Zəngəzur mahalının Gorus rayonunun Şurnuxu kənd sakini Elza Həsənovanın həyat hekayəsinə həsr olunub.
Onun sözlərinə görə, ermənilər 1988-ci ildə daha da fəallaşmışdılar:
“1988-ci ilin noyabrın ortaları idi. Ermənilər Qubadlının Eyvazlı kəndini yandırdılar və orda bir neçə nəfər yaralanmışdı. Bizim kəndə də xəbər göndərdilər ki, əgər çıxmasanız biz gəlib sizi də o kənd kimi yandıracağıq. Noyabrın 22-də silahlı ermənilər kəndə yaxınlaşırdılar. Məcburən insanlar kənddən çıxmalı oldular. Qubadlının Seytaz kəndinə getdilər, ordan Qubadlının özünə gəldilər. Ordan da hərə bir tərəfə pərən-pərən oldu. Demək olar ki, hər şeylərini qoyub çıxdılar”.
E.Həsənova o dövrdə ermənilərin törətdiyi bir çox vəhşilikləri, hadisələri xatırladıb, insanların qətlə yetirildiyini, döyüldüyünü, əzab-əziyyətə düçar edildiyini söyləyib: “Ana babama “qırmızı partizan” deyərdilər. Onun bir anası var idi. Qolunun dirsək hissəsində deşik var idi. Biz uşaq idik, bilmirdik nədir. Həmişə gedib əlimizi vururduq ki, Xeyri qoca bu nədir? O qocamızın hardasa 110-dan çox yaşı var idi. O kövrələrdi və deyərdi ki, məndən uzaq gedin və bir bayatı deyərdi. Babam söyləyərdi ki, ermənilər 1905-ci ildə Başaracür kəndinə hücum edəndə çox insanları qətlə yetiriblər. Qalanları qaçmaq istəyəndə babamızın bacısını öldürüblər. Güllə atanda güllə Xeyri qocanın qolunu deşir. Bax, o, ermənilərdən qalan bir nişanə idi”.
O, kövrələrək Vətən həsrətinin heç vaxt yaddan çıxmadığını deyib:
“Çox istərdik yenidən qayıdaq. Kəndimizi, uşaqlığımı, evimizi, gəzdiyimiz yerləri, oxuduğum məktəbi, sinif yoldaşlarımı görmək istəyərdim. İnanıram ki, Ali Baş Komandanın rəhbərliyi ilə 32 il işğal altında olan torpaqlar mərd, igid, cəsur oğullar azad etdiyi kimi, bir gün də Zəngəzuru azad edəcəklər və ora qayıdacağıq. Ən çox istədiyim doğma evimizi görməkdir, xarabalığa çevrilən babalarımızın uyuduğu qəbiristanlığı ziyarət etməkdir. Ermənilərin qurutduğu o şəlalənin həzin şırıltısını eşitməkdir. Ən böyük arzum evimizin həyətindən bir ovuc torpağı gətirib atamın-anamın məzarına tökməkdir. Əminəm ki, biz doğma yurdumuza qayıdacağıq”.
Xatırladaq ki, Qərbi Azərbaycan Xronikası layihəsinin məqsədi tarixi qədim torpaqlarımızın adının yaşadılması, tanıdılması, həmçinin azərbaycanlıların ermənilər tərəfindən deportasiyaya məruz qoyulmasından, həmin ərazilərdə mövcud olmuş, lakin adı silinən toponimlərin, saysız-hesabsız yeraltı və yerüstü maddi mədəniyyət nümunələri – qədim yaşayış məskənləri, nekropollar, kurqanlar, qala, saray və istehkam qalıqları, karvansaralar, körpülər, qəbirüstü sənduqələr, xaçdaşlar, at-qoç heykəlləri, məbəd, kilsə, məscid, pir və ocaqların üzə çıxarılması, həmin ərazinin təmiz oğuz-türk məskənləri olduğunu təsdiq edən faktların dünya ictimaiyyətinə çatdırılmasıdır.
Həmçinin Prezident İlham Əliyevin Qərbi Azərbaycanla bağlı dediyi “XX əsrin əvvəllərinə təsadüf edən xəritə bir daha onu göstərir ki, Qərbi Azərbaycan tarixi Azərbaycan diyarıdır, şəhərlərin, kəndlərin adları Azərbaycan mənşəlidir və biz yaxşı bilirik ki, indiki Ermənistan ərazisində tarix boyu Azərbaycan xalqı yaşayıb. İndi əsas vəzifə ondan ibarətdir ki, dünya ictimaiyyəti də bunu bilsin”, - fikrini əsas tutaraq Qərbi Azərbaycan İcmasının hazırladığı Qayıdış Konsepsiyasından irəli gələn vəzifələrin təbliğidir.
Bundan əlavə, Qərbi Azərbaycanla bağlı tarixçilərin, araşdırmaçıların düşüncələrini, deportasiyaya məruz qalmış şəxslərin həyat hekayəsini işıqlandırmaqdır.
Ətraflı süjetdə:
ADA Universitetində təşkil edilən “Xəzər Hövzəsi Araşdırmaları” proqramının bağlanış mərasimi keçirilib.
Xorvatiya, Macarıstan, Moldova, Misir, Nepal, İordaniya, Küveyt, Türkiyə, Braziliya və digər ölkələri təmsil edən iştirakçılar yekun mərasim zamanı Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Administrasiyasının Xarici siyasət məsələləri şöbəsinin müdiri Hikmət Hacıyevin çıxışını dinləyiblər.
Prezidentin köməkçisi Hikmət Hacıyev Qarabağın işğaldan azad edilməsi fonunda Azərbaycanın yürütdüyü xarici siyasət kursundan və geosiyasi kimliyindən, həmçinin Şimal-Cənub və Şərq-Qərb nəqliyyat yollarının kəsişməsində yerləşən ölkəmizin iqtisadi münasibətlərindən bəhs edib.
Çıxış zamanı COP29-a toxunan Hikmət Hacıyev Azərbaycanın bu nüfuzlu tədbirə ev sahibliyi etməsini diplomatik və siyasi cəsarətimizin təcəssümü və yaşıl enerjiyə transformsiya kimi qiymətləndirib, sonda iştirakçıların müxtəlif mövzulardakı suallarını cavablandırıb.
Mərasimdə çıxış edən ADA Universitetinin Rektoru, səfir Hafiz Paşayev “Xəzər Hövzəsi Araşdırmaları” proqramının yalnız ADA Universitetini deyil, eyni zamanda Azərbaycanı dünyaya tanıdan bir platforma olduğunu bildirib.
İştirakçıları ölkəmiz barədə öyrəndiyi bilikləri öz həmkarları ilə də bölüşməyə səsləyən Rektor Paşayev proqramda təmsil edilən ölkələrlə ADA Universitetinin əlaqələrinin genişlənəcəyinə əminliyini ifadə edib. Sonda çıxışçılar 18 ölkəni təmsil edən iştirakçılara sertifikatlarını təqdim ediblər, onlarla xatirə fotosu çəkdiriblər.
Qeyd edək ki, iştirakçılar proqram çərçivəsində aprelin 18-i Ağdama səfər edərək Cümə Məscidini, Konqres Mərkəzini, Şəhidlər Xiyabanını və digər yerləri zayarət ediblər, buradakı bərpa və quruculuq işləri ilə tanış olublar.
Əlavə edək ki, ADA Universitetinin professor-müəllim heyətinin, müxtəlif dövlət qurumlarının və beyin mərkəzlərinin yüksəksəlahiyyətli nümayəndələri birhəftəlik proqram çərçivəsində iştirakçılar qarşısında mühazirələrlə çıxış ediblər. Həmin mühazirələr regionun geosiyasi, mədəni və iqtisadi quruluşu, həmçinin bərpaolunan enerji üzrə inkişaf strategiyası kimi bir çox aktual mövzuları əhatə edib.
Ermənistan Qazaxın anklav olmayan 4 kəndini qatarmaqla bir məsələni də aktuallaşdırmağı planlaşdırır: sərhədlərin delimitasiyasında 1991-ci il Alma-Ata bəyannaməsinə əsaslanmaq;
İrəvan bununla bir neçə hədəfə çatmağı hesablayır:
- Delimitasiya prosesində sovet dövründəki xəritələri gündəmdən çıxarmaq;
- Delimitasiyanı SSRİ dağılanda mövcud olan xətlərə uyğun aparmaq;
- “Güzgü prinsipi”ni qəbul etdirmək və Azərbaycan qoşunlarının 44 günlük müharibədən sonra çıxdığı strateji yüksəkliklərdən geri çəkilməsinə nail olmaq;
Delimitasiya komissiyalarının razılaşmasına bu məsələ daxil edilib: “Tərəflər razılaşıblar ki, onlar delimitasiya prosesində 1991-ci il Alma-Ata Bəyannaməsinə əsaslanacaqlar. Tərəflər, həmçinin həmin baza prinsipini Əsasnamə layihəsində təsbit etmək barədə razılığa gəliblər”. Beləliklə, Ermənistan delimitasiya planında bu razılaşmanı istinad nöqtəsi kimi istifadə etmək istəyir.
Rəsmi Bakı bunu bildiyi üçün razılaşmaya mühüm bir əlavə daxil edib. Razılaşmanın “delimitasiya prosesində Alma-Ata bəyyanəməsinə əsaslanacaq” hissəsində qeyd olunur ki, “əgər gələcəkdə Azərbaycan Respublikası ilə Ermənistan Respublikası arasında sülhün və dövlətlərarası münasibətlərin qurulması haqqında Sazişdə başqa cür qərara gəlinərsə, o zaman Əsasnamənin müvafiq bəndi bu Sazişlə müəyyənləşdirilmiş prinsiplərə uyğunlaşdırılacaq”.
Bu o deməkdir ki:
1. Delimitasiya prosesində Alma-Ata bəyannaməsi Qazaxın kəndlərinin qaytarılması məsələsində keçərlidir, sərhədin digər hissələrinin müəyyənləşməsində qüvvədən düşə bilər;
2. “Güzgü prinsipi” – qoşunların geri çəkilməsi məsələsi qəbul edilmir;
3. Azərbaycan keçmiş xəritələri - sovetləşmə dövründə Ermənistana bağışlanmış ərazilərimizlə bağlı məsələni aktual olaraq saxlayır;
4. Sülh sazişi mətninə delimitasiyanın keçmiş xəritələrə əsaslanması məsələsi daxil edilə və bu razılaşmanın “Alma-Ata bəyannaməsinə əsaslanması” bəndi dəyişdirilə bilər;
Razılaşmaya bu qeydin daxil edilməsi Ermənistanın delimitasiya planında “istinad nöqtəsi”ni əlindən alır.
İranın Ermənistandakı səfiri Mehdi Sobhani bildirib ki, erməni həmkarları ona Tavuş bölgəsində sərhədin delimitasiyası məsələsi ilə bağlı Azərbaycan nümayəndələri ilə görüş keçirdikləri barədə məlumat veriblər.
"Jurnalistlər Sobhanidən soruşublar ki, Ermənistanla Azərbaycan arasında sərhədin delimitasiyası Ermənistandan Gürcüstana gedən dövlətlərarası avtomobil yoluna da (Voskepar kəndi yaxınlığındakı hissə, İran yükləri də bu yolla daşınır - red.) təsir edə bilərmi?
“Ermənistanın hakimiyyət orqanları görüşün məzmunu barədə bizə məlumat verdilər ki, razılaşma Alma-Ata bəyannaməsinə uyğun olaraq həyata keçirilir. Mənə verilən məlumata görə, həmin bölmə, magistralın keçdiyi ərazi müqaviləyə daxil deyil”, - diplomat brifinqdə bildirib.(publika.az)
“Rusiya sülhməramlı kontingentinin vaxtından əvvəl Qarabağdan çıxması Azərbaycanın işğaldan azad edilən torpaqlarda tez bir zamanda səliqə-sahman yaratması ilə bağlıdır”.
"Bunu rusiyalı hərbi ekspert Yevgeni Mixaylov verilən qərarı şərh edərkən bildirib.
“Sülhməramlılar öz öhdəliklərini yetərincə icra ediblər. Bu müddət ərzində sülhməramlı kontingentimiz təhlükəsizliyi təmin edib, ərazilərin minalardan təmizlənməsində köməklik göstərməklə özünü doğruldub. Bundan sonra bizim orada qalmağımızın heç bir mənası yoxdur. Ona görə də belə bir qərar qəbul edilib. Ermənistan tərəfinin sülhməramlılar haqqında dedikləri isə həqiqəti əks etdirmir. Bütün uğursuzluqlarında kimlərisə günahlandıran İrəvanın ümid bəslədiyi Fransadan yardım alacağı da şübhə altındadır. Ona görə ki, son baş verənlər heç də Emmanuel Makronun ürəyincə olmadı. Rusiya hərbçilərinin Qarabağdan çıxması Ermənistan, Fransa və onlara yaxın olan digər ölkələrin bütün planlarını alt-üst etdi. Çünki son zamanlar ermənilərin və fransızların ritorikası ondan ibarət idi ki, Rusiya sülhməramlılarını Fransa və ya NATO hərbçiləri ilə əvəz etmək lazımdır. İndi isə Rusiya tamamilə Qarabağdan çıxır, Azərbaycan öz ərazilərində tam nəzarəti üzərinə götürür. Ermənistan hakimiyyəti və onun havadarları isə bundan razı deyil. Hər bir halda rəsmi Bakı sülhməramlıların fəaliyyətindən razı idi”.
Yevgeni Mixaylov onu da vurğulayıb ki, Rusiya hər bir halda regiondakı mövcudluğunu qoruyur. Gümrüdə Moskvanın hərbi bazası var və əgər hər hansı qarşıdurma yaşanarsa, təhlükəsizliyin təmin edilməsi üçün konkret addımlar atmaq mümkün olacaq.
Ətraflı Baku TV-nin süjetində:
Qazaxın 4 kəndinin Azərbaycana qaytarılması barədə Ermənistanla razılıq əldə edilib.
"Report"un xəbərinə görə, bu barədə aprelin 19-da Azərbaycan Respublikası və Ermənistan Respublikası arasında sərhəddə Azərbaycan Respublikası Baş nazirinin müavini Şahin Mustafayevin və Ermənistan Respublikası Baş nazirinin müavini Mqer Qriqoryanın sədrliyi ilə Azərbaycan Respublikası ilə Ermənistan Respublikası arasında dövlət sərhədinin delimitasiyası üzrə Dövlət Komissiyası və Ermənistan Respublikası ilə Azərbaycan Respublikası arasında dövlət sərhədinin delimitasiyası və sərhəd təhlükəsizliyi məsələləri üzrə Komissiyanın səkkizinci görüşündə razılıq əldə olunub.
Belə ki, delimitasiya prosesinin ilkin mərhələsində Tərəflər sərhəd xəttinin ayrı-ayrı hissələrinin Sovet İttifaqı çərçivəsində onun süqutu dövrünə mövcud olduğu hüquqi cəhətdən əsaslandırılmış respublikalararası sərhədə uyğun olaraq Bağanis (ER) - Bağanıs Ayrım (AR), Voskepar (ER) - Aşağı Əskipara (AR), Kirants (ER) – Xeyrımlı (AR) və Berkaber (ER) - Qızılhacılı (AR) yaşayış məntəqələri arasında bilavasitə keçməsini razılaşdırıblar.
Səfir Mehdi Sübhaninin son açıqlaması İran-İsrail qarşıdurması fonunda erməni xalqını antiisrail əhval-ruhiyyəsinə kökləmək məqsədi daşıyır. Digər tərəfdən Sübhani İsrail üzərindən Qərbə mesaj verib.Bu sözləri Axar.az-a açıqlamasında Cənubi Qafqaz Tədqiqatlar Mərkəzinin direktoru, siyasi şərhçi Fərhad Məmmədov deyib.
“Mehdi Sübhani doğru deyir, İkinci Qarabağ müharibəsində İsrail silahları Ermənistan ordusunun ciddi tələfatına səbəb olub. Amma ortada bir fərq var. Azərbaycan bu silah-sursatı və hərbi texnikanı İsraildən öz pulu ilə torpaqlarını işğaldan azad etmək üçün satın alıb. İran isə 44 günlük Vətən müharibəsi dövründə ərazilərimizi işğal altında saxlaması üçün Ermənistana külli miqdarda silah-sursat və hərbi texnika göndərib. Digər tərəfdən İran tərəfindən verilən bütün rəsmi açıqlamalarda sülhə tərəfdar olduqları bildirilir. Ancaq Tehran hansı formada əldə ediləcək sülhü dəstəklədiklərindən bəhs etmir. Əgər diqqət yetirsək, İran dövlətinin açıqlamalarında sülh müqaviləsindən qətiyyən danışılmadığını görərik. Çünki Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh müqaviləsinin imzalanması İranın maraqlarına cavab vermir. Mehdi Sübhani də sərhədlərin delimitasiya və demarkasiya prosesi ilə bağlı hadisələrin aktivləşdiyi bir vaxtda belə qıcıqlandırıcı açıqlamalar verməklə təmsil etdiyi dövlətin bu məqsədinə xidmət edir”, - siyasi şərhçi bildirib.
Qeyd edək ki, İranın Ermənistandakı səfiri Mehdi Subhani aprelin 16-da keçirdiyi mətbuat konfransında İkinci Qarabağ müharibəsində erməni əsgərlərinin İsrail silahları ilə öldürüldüyünü deyib.