 |
|
Xəbər verdiyimiz kimi, fevralın 26-da Prezident İlham Əliyev Xocalı rayonunda Xocalı soyqırımı memorialının təməlini qoyub və rayon ictimaiyyətinin nümayəndələri ilə görüşüb.
Dövlət başçısı daha sonra Xocalıda aparılan tikinti işləri ilə tanış olub, ardınca sakinlərlə birlikdə eyni avtobusda Xankəndiyə yola düşüb.
Dünən parlamentdə Nikol Paşinyanla hakim partiyadan olan deputatlar arasında qapalı görüş baş tutub.Moderator.az xəbər verir ki, “Johovurd” qəzetinin yazdığına görə, görüş 3 saatdan çox davam edib.
"Nikol Paşinyan əvvəlcə Münhen danışıqlarının nəticələri, xüsusən də Azərbaycan prezidenti ilə görüş haqda bəhs edib.
Mahiyyət etibarı ilə Paşinyan komanda yoldaşlarına eyham vurub ki, danışıqlar prosesində çox da irəliləyiş yoxdur; Münhen görüşü sadəcə növbəti görüşdür və heç bir mühüm razılaşma əldə olunmayıb.
Paşinyanın çıxışından sonra deputatlar ona suallar verilbər"- erməni nəşri belə yazır.
Politoloq Oqtay Qasımov Teleqraf.com-un suallarını cavablandırıb.Onunla müsahibəni təqdim edirik.
- Fransa hərbi cəhətdən Ermənistanda yerləşir, artıq Parisdən İrəvana müdafiə yox, hücum silahları da göndəriləcək. Razılaşdırılmış proqrama Fransa hərbi bazalarının dislokasiyası ilə yanaşı, birgə təlimlərin də daxil olduğu bildirilir. Bölgədə yerləşmək istəyən Fransanın hədəfləri nələrdir və bu cəhdlər hansı gəlişmələrə yol aça bilər?
- Fransanın bir məqsədi hansısa formada Güney Qafqazda yerləşməkdir. Son on 10 ildə Afrikadakı müstəmləkələrini itirən Fransa bu prosesdə aktiv rol oynamış Rusiyadan qisas almaq haqda düşünür. Bunu da Rusiyanın “zəif damarı”nda – post-sovet məkanında etməyə çalışır.
Gürcüstan, Moldova, Ukrayna, nəhayət, Ermənistanda baş verənlərdən bunu görürük. Fransa Mərkəzi və Qərbi Afrikadan sıxışdırılıb çıxarılıb, həmin bölgələrdə onun yerlərini Rusiya tutub. Həmçinin Fransa Türkiyə ilə üz-üzə qaldığı Şimali Afrika, xüsusən də Liviyada ciddi uğursuzluqlara düçar olub. Fransa Liviyada qiyamçı Haftar qüvvələrini dəstəkləsə də, məqsədinə çata bilmədi. Şərqi Aralıq dənizində də Türkiyə ilə rəqabətdə uduzdu.
Fransa bu itkilərinin yerini doldurmağa çalışır. İndi Güney Qafqazda yerləşmək istəyən Fransaya bunun üçün bir gərginlik, xaos lazımdır. Bu ölkə Ermənistan üzərindən bölgədə yerləşməklə Güney Qafqaza təsir imkanlarını artırmağa çalışır. Bölgənin təbii sərvətlərindən faydalanmaq, geosiyasi və iqtisadi dividentlər qazanmaq, buradan keçən geostretji beynəlxalq nəqliyyat xətlərinə nəzarət imkanları əldə etmək Fransanın məqsədlərinə daxildir.
Bilirsiniz ki, bölgə, xüsusən də Azərbaycan və Gürcüstan Avropanı enerji resursları ilə təmin edən ciddi nəqliyyat dəhlizlərinə sahibdir. Bunlara nəzarət məsələləri ürəkdən istənilir.
Ən əsası Fransa Qərbi Afrikadan qovulduqdan sonra uranın daşınması ilə bağlı etibarlı nəqliyyat xətlərinə ehtuyac duyur. Çünki Fransanın elektrik enerjisinə olan tələbatının 80 faizdən yuxarısı atom elektrik stansiyalarının hesabına təmin olunur.
Ən vacib məqamlardan biri də Zəngəzur dəhlizi ilə bağlıdır. Qərb, eləcə də Fransa bu dəhlizin Azərbaycan, Türkiyə və Rusiyanın nəzarətində olmasını istəmir. Yüz ildir Türkiyəni türk dünyasından ayıran “Zəngəzur divarı”nın qalmasında maraqlıdırlar. Bu dəhliz açılacaqsa, Qərbdə bunun Fransanın nəzarətində olmasını istəyirlər. Bu dəhlizə nəzarət təkcə geosiyasi və siyasi yox, həm də iqtisadi dividentlər qazandıra bilər.
Fransa bütün bu məqsədlərə görə İkinci Qarabağ Müharibəsindən sonrakı reallığı qəbul etmir, bu səbəbdən də Azərbaycana təzyiqi artırmağa çalışır. Ermənistanın Fransa tərəfindən silahlandırılması, müəyyən təhlükəsizlik təminatlarının verilməsi bu niyyətlərlə bağlıdır.
- Fransa ilə yaxınlaşma Rusiyaya qarşı kəskin ritorika, KTMT-dən çıxma, Gümrüdəki rus hərbi bazalarının çıxarılması mesajları ilə müşayiət olunur. Moskvanın baş verənlərə hazır cavabı varmı?
- Rusiyanın baş verənlər fonunda davranışı təəccüb yaradır. Rusiyaya xas olmayan təmkinli davranış görürük. Adətən belə hallarda Rusiya kobud şəkildə müdaxilə edərək, məsələni zorakı yollarla həll etməyə üstünlük verən dövlətdir. Bunu son olaraq Gürcüstan və Ukraynada gördük.
Qərb və ya Fransanın Güney Qafqazdakı indiki fəallığını həm də Rusiya-Ukrayna savaşı ilə əlaqələndirirəm. Hesab edirəm ki, Qərb son dövrlərdə cəbhədə təşəbbüsü ələ keçirən Rusiyanı zəiflətmək üçün bu istiqamətdə ikinci cəbhə açmağa çalışır. Məqsədlərdən biri də Rusiyanı bölgədən sıxışdırıb çıxarmaqdır.
Düşünürəm ki, Rusiyanın Ermənistana yetərli qədər təsir imkanları var. Rusiyanın Ermənistanda hərbi bazaları var. Bundan başqa, Ermənistan iqtisadiyyatı, enerji və nəqliyyat sektorunun Rusiyadan böyük asılılığı mövcuddur.
Eyni zamanda, Ermənistanın ixracatının 55 faizdən çoxu Rusiyanın payına düşür. Rusiyada Ermənistan əhalisindən iki dəfə çox erməni yaşayır, bunun 300 mini isə qeyri-qanuni miqrant statusundadır. Bütün bunlar Rusiyanın təsir imkanları kimi qiymətləndirilə bilər. Rusiyanın bunu işə salıb-salmayacağını demək çətindir.
Qənaətimə görə, Rusiyada hesab edirlər ki, hələlik proses “qırmızı xətt”ə çatmayıb. Yəni hələlik baş verənlər Rusiyanın maraqlarına ciddi təhdidlər yaratmır. Üstəgəl, son zamanlarda Ermənistanın ictimai rəyində Rusiyanın nüfuzu ciddi şəkildə aşağı düşüb. Bu da Rusiyaya birbaşa müdaxilə üçün müəyyən problemlər yarada bilər. Bütün hallarda Rusiya bu gedişata çox da susqun qalmayacaq. Hansısa bir məqamda kobud formada proseslərə müdaxilə edə bilər. Çünki “yumşaq güc”dən istifadə nəticə vermədi. Paşinyanın Fransada verdiyi müsahibə də bunu təsdiqlədi.
- Bəs proses Rusiyanın “qırmızı xətt”inə çatacaqmı? Bu durumda Kremlin cavab variantları necə ola bilər?
- Rusiya Ukraynada təşəbbüsü ələ alsa, bu ona ruh yüksəkliyi verə və əlavə dividentlər qazandıra bilər. Bu zaman Ermənistandakı proseslərə müdaxilə etməsi mümkündür. Üstəgəl, formal da olsa, Ermənistanda prezident seçkisi gözlənilir, o vaxta qədər müdaxilənin olacağını gözləmirəm.
Hələlik Fransa ilə Ermənistan arasındakı müzakirələr əməli fəaliyyətə keçməyib. Amma nəzərə alsaq ki, Avropa Birliyinin casus şəbəkəsi “mülki missiya” adı altında Ermənistanda yerləşdirilib, durumun mürəkkəb olduğu bəlli olur. Məncə, Rusiya yaxın bir neçə aya Ermənistanla bağlı qəti qərara gələcək. Çünki proseslər Rusiyanın maraqlarını təhdid edə biləcək müstəvidə inkişaf edir.
- Baş verənlər Azərbaycan-Ermənistan sülh prosesinə necə təsir göstərəcək? Artıq Ermənistan Baş naziri Nikol Paşinyan sülhdən uzaqlaşdığımız mesajları verməyə başlayıb.
- Gözlənilən idi. Məlumdur ki, Ermənistanın dövlət, xüsusən də xarici siyasəti İrəvanda müəyyən olunmur. Ermənistanın adından qərarlar daha çox Paris və digər paytaxtlarda verilir. Ermənistan bu təlimatlara uyğun hərəkət edir. Məsələn, ötən günlərdə Münxendə keçirilən görüşlərdən sonra verilən açıqlamlar, ardınca Paşinyanın Fransaya səfəri göstərdi ki, Ermənistan sülh haqda düşünmür. Ermənistan prosesi uzatmaqla revanş və hansısa situasiyada buna uyğun qərarlar vermək haqda düşünür. Ermənistanın mövqeyi belədir.
Azərbaycan baş verənləri, Ermənistanın davranışlarını izləyir. Düşünürəm ki, Azərbaycan öz maraqlarına ciddi təhdid yaranacağı halda prosesə müdaxilə edəcək. Yaxın gələcəkdə bizi müəyyən narahatedici məqamlar gözləyə bilər. Bunun xüsusən də Gürcüstan istiqamətində olması mümkündür. Əgər Gürcüstan Fransanın təzyiqlərinə tab gətirməyib Ermənistana silahların daşınmasına icazə versə, bu, tərəflər arasında narazılığa gətirib çıxaracaq.
Təsadüfi deyil ki, Qərbin, xüsusən də Fransanın təhriki ilə Gürcüstanla Ermənistan arasında əlaqələr inkişaf edir. Artıq iki ölkə arasında strateji tərəfdaşlıq haqda müqavilə də imzalanıb. Üstəgəl, Gürcüstanın yeni Baş naziri İrakli Kobxidzenin Ermənistana səfər edəcəyi barədə məlumat yayılır.
Xəbər verdiyimiz kimi, Prezident İlham Əliyevin sərəncamı ilə Fərid Turab oğlu Əhmədov Ədliyyə naziri təyin edilib.
Yeni nazirin dosyesini təqdim edirik:
F.Əhmədov 1979-cu ildə Bakı şəhərində anadan olub.
2000-ci ildə Bakı Dövlət Universitetində hüquqşünaslıq ixtisası üzrə bakalavr təhsilini, 2002-ci ildə isə Beynəlxalq hüquq üzrə magistr təhsilini bitirib.
2003-cü ildə “Chevening” təqaüdçüsü olaraq İngiltərənin Esseks Universitetində beynəlxalq insan hüquqları ixtisası üzrə magistr dərəcəsi alıb.
2009-cu ildə doktorantura pilləsi üzrə təhsilini almaq məqsədilə İngiltərənin Oksford Universitetinə “Weidenfeld” təqaüdçüsü olaraq daxil olub.
2016-cı ildə Oksford Universitetinin hüquq üzrə fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsini alıb.
2006-2007-ci illərdə Milli Məclis Aparatının İnzibati və Hərbi qanunvericilik şöbəsində məsləhətçi vəzifəsində çalışıb.
2015-2017-ci illərdə “Azərbaycan” Universitetinin rektoru olub.
2017-2020-ci illərdə “Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanı” QSC-də baş direktorun müavini vəzifəsində çalışıb.
2021: Nəqliyyat, rabitə və yüksək texnologiyalar nazirinin müşaviri təyin edilib.
2022-ci ildə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2022-ci il 24 may tarixli Sərəncamı ilə rəqəmsal inkişaf və nəqliyyat nazirinin müavini təyin edilib.
Rus və ingilis dillərini bilir.
Ailəlidir.
Qeyd edək ki, Prezident İlham Əliyevin təsdiq etdiyi Nazirlər Kabinetinin yeni tərkibində ədliyyə naziri Fikrət Məmmədov yer almayıb. Nazir vəzifəsinin icrası fevralın 16-da müvəqqəti olaraq Azər Məmməd oğlu Cəfərova həvalə edilib.
2000-2024-cü illərdə Ədliyyə naziri olmuş F. Məmmədov isə ötən həftə Konstitusiya Məhkəməsinin hakimi vəzifəsinə təyin edilib.
Fərid Turab oğlu Əhmədov Azərbaycan Respublikasının ədliyyə naziri təyin edilib.
Bu barədə Prezident İlham Əliyev sərəncam imzalayıb.
Fevralın 27-də Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Səudiyyə Ərəbistanının Həcc və Ümrə naziri Taufiq bin Fauzən Əl Rabiəni qəbul edib.
Bu barədə Prezidentin Mətbuat Xidməti məlumat yayıb.
"Azərbaycanla Ermənistan arasında Almaniyanın vasitəçiliyi müsbət nəticə verə bilər".
Bu sözləri politoloq Məhəmməd Əsədullazadə deyib. O bildirib ki, bununla Azərbaycan Fransanın vasitəçiliyinə son qoymuş oldu:
"Azərbaycan və Ermənistan xarici işlər nazirləri fevralın 28-29-da Berlində görüşəcək. Münhen Təhlükəsizlik Konfransında Almaniya kansleri O. Şoltsun vasitəçiliyi ilə Azərbaycan və Ermənistan liderlərinin görüşündə xarici işlər nazirlərinin bir araya gəlməsi razılaşdırılmışdı. Nazirlərin Berlində görüşü Almaniyanın vasitəçiliyini önə çıxartdı. Bununla Azərbaycan Almaniyaya etimad etməklə, Fransanın vasitəçiliyinə son qoymuş oldu. Fransanın Ermənistanı silahlandırması, birtərəfli şəkildə E. Makronun Yerevanı dəstəkləməsi ilə paralel vasitəçi ola bilməzdi. Bu, Azərbaycanin diplomatik qələbəsi ilə yanaşı, Almaniyanın da Cənubi Qafqazda geosiyasi mövqelərini gücləndirməsinə yaşıl işıq yandırdı. Cənubi Qafqazda Azərbaycan Fransa ilə Almaniyanı üz-üzə gətirir".
Politoloqun sözlərinə görə, ümumiyyətlə, Azərbaycan Berlinin vasitəçiliyinə daima etimad edib:
"Hətta keçmiş Minsk qrupunun həmsədri kimi Fransanın yerinə Almaniyanın vasitəçiliyini irəli sürürdü. Almaniyanın vasitəçi kimi ədalətli mövqe ortaya qoyur. Xarici işlər nazirlərinin Berlində görüşündə sülh müqaviləsinin detalları müzakirə ediləcək. Azərbaycan Almaniya ilə əlaqələri inkişaf etdirməklə, Avropa Şurasında nümayəndə heyətinin etimadnaməsinin qəbul edilməsinə nail ola bilər. Azərbaycan Almaniya ilə hərbi-texniki əməkdaşlıq istiqamətinda danışıqlar aparması mümkündür".
Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyanın Fransaya səfəri Azərbaycan Prezidentinin Türkiyəyə səfərinə cavab kimi hazırlanmışdı. İki türk dövləti rəhbərinin mühüm mesajlar verməsi, birgə sazişlər imzalaması Fransanı tələsik anti-türk addımı atmağa məcbur etdi. Amma Prezident İlham Əliyevin Türkiyəyə səfəri fonunda Ermənistan baş nazirinin Fransaya səfəri çox zəif və əsəbi görünürdü.Bunu Teleqraf.com-a Milli Məclisin deputatı Aydın Mirzəzadə deyib.
“Parisdə deyilən sözlər, mesajlar isə onun göstərirdi ki, hələ də Fransa və Ermənistanın düşüncəsində müasir yanaşma kök sala bilməyib. Fransanın anti-Azərbaycan fəaliyyəti yenidən qızışdı. Ermənistan növbəti dəfə ziq-zaq hərəkətlər etdi və dünən açıqladığı fikirlərə bu gün zidd olan çağırışlar olundu. Fransa müdafiə nazirinin ilk dəfə olaraq Ermənistana səfəri də Paris-İrəvan müttəfiqliyinin mahiyyəti kimi görünürdü”, - deyə o qeyd edib.
Millət vəkili hesab edir ki, bunun real nəticəsi yoxdur və ola da bilməz:
“Gurultulu bəyanatlara baxmayaraq Fransa Ermənistanın müdafiə qabiliyyətini təşkil edə bilməz. Azərbaycanın hərbi qüdrəti qarşısında alternativ bir güc yaratmaq Fransanın və Ermənistanın imkanları xaricindədir. Onların apardıqları siyasətin kökündə ədalət və beynəlxalq hüquq yoxdur. Azərbaycan ərazi bütövlüyünü təmin edib. Bundan sonra Ordumuz sərhdələrimizi qətiyyətlə qoruyacaq. Belə olan halda Ermənistanın möhkəmləndirilməsi nəyə xidmət edir? Yenidən Azərbaycan torpaqların tutmaq ideyaları mümkün olmayacaq. İndi 90-cı illər deyil. Və yaxud Ermənistanı hərbi qüdrətli ölkəyə çevirmək nəyə lazımdır? Bu ölkənin kifayət qədər sosial problemləri var. Bunları həll etmək Ermənistan üçün bir nömrəli məsələdir”.
Aydın Mirzəzadə bildirib ki, Fransanın əvvəllər də Ermənistanı dəstəkləmək üçün addımlar atıb:
“Amma fakt odur ki, hansısa Fransa şirkəti Ermənistanda iki-üç yüz milyon dollarlıq bir layihə həyata keçirməyib. Ermənistanda silah istehsal edən və dünya bazarına çıxaran bir Fransa şirkətinə rast gəlinməyib. Parisin gurultulu bəyanatlarından İrəvan faktiki olaraq heç nə qazanmayıb. Sadəcə olaraq Fransanın təhrikləri Ermənistanı regional istisadi layihələrdən kənarda qoyub. Həmçinin onun təhrikləri sülh müqaviləsinin bağlanmasını uzadır. Bununla da Ermənistan dünya bazarına çıxa bilmir. Fransa tərəfindən çirkin oyun aparılır. Sözsüz ki, bunun qarşısı Azərbaycan və Türkiyə tərəfindən çox uğurla alınır. Ermənistan gələcəyinə nə istədiyini aydınlaşdırmalıdır. Səhər bir bəyanat, axşam buna zidd olan mövqe erməni siyasətinin çoxdankı xislətidir. Nə qədərki bundan əl çəkməyiblər Ermənistanın gələcəyi yoxdur”.
Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyanın “France 24” kanalına müsahibədə səsləndirdiyi fikirlər Ermənistan-Azərbaycan normallaşma prosesində yeni mərhələnin başlandığını göstərdi. Açıqlamaların təhlilindən aydın olur ki, 2020-ci ildən indiyə qədərki nisbi konstruktiv mərhələnin yerini geopolitik qarşıdurma ilə müşayiət olunan gərginliklər tutacaq.Qısaca xatırladaq ki, müsahibədə Paşinyan Azərbaycanın Ermənistana qarşı yeni müharibəyə hazırlaşdığını, rəsmi Bakının Ermənistana “Qərbi Azərbaycan” kimi baxdığını, ərazilərin qarşılıqlı tanınmasını istəmədiyini, Ermənistan ərazilərini işğal etmək istədiyini və nəticədə sülh arzulamadığını iddia edib.
Əlavə olaraq, Azərbaycan XİN Paşinyanın bu müsahibəsinə cavab verdi.
Azərbaycan tərəfinin cavabı yubanmayıb. Xarici İşlər Nazirliyinin açıqlamasında bildirilib ki, Ermənistanın Azərbaycana qarşı səsləndirdiyi əsassız iddialar bölgədə qəsdən gərginlik yaradaraq, sülh prosesinə növbəti zərbə vurmaq məqsədi daşıyır.
Maraqlıdır, Baş nazirin mövqeyindəki qəfil dəyişiklik nə ilə bağlı ola bilər? Ermənistan Fransanın timsalında münaqişədə itirdiklərini geri qaytara biləcək təminatçı tapdığını düşünürmü? Fransanın bölgədə aktiv iştirakı hansı geosiyasi gərginliyə səbəb olacaq?
Politoloq Elxan Şahinoğlu Pressklub.az-a açıqlamasında deyib ki, Paşinyan ötən il “Azərbaycanla sülh sazişi imzalamağa yaxınıq” deyirdisə, indi Azərbaycanın Ermənistan ərazilərini işğal etmək istəməsindən və müharibə təhlükəsindən danışır. Bunun qarşılığında da Fransa rəsmiləri “Ermənistanı Azərbaycandan qoruyacağıq” kimi açıqlamalar verirlər: “Əvvəlcə Paşinyanı Parisə çağırdılar, o geri dönməyə macal tapmamış Fransanın müdafiə naziri İrəvana getdi və Ermənistanı yeni hərbi texnika ilə təchiz edəcəklərini vurğuladı. Bunun ardınca, Paşinyanın Ermənistanın Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatında fəaliyyətini donduracağı barədə açıqlaması da Parisin planının tərkib hissəsidir. Yəqin Parisdə Paşinyana söz veriblər ki, Ermənistan KTMT-ni tərk edə bilsə və Rusiya hərbi bazasından qurtulsa, Fransa hərbi kontingenti Ermənistanda yerləşdiriləcək və bu, Ermənistanın təhlükəsizlik təminatı olacaq”.
Politoloq qeyd edir ki, növbəti gediş Kremlindir. Rusiya Paşinyanla Makronun birgə planlaşdırdıqları imic zərbəsinə tuş gəlməmək üçün Ermənistanda qarışıqlıq yaratmaqdan tutmuş, Nikol Paşinyana qarşı sui-qəsd təşkil etməyə qədər vasitələri nəzərdən keçirəcək. İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra bu alınmadı, yəqin ki, Kreml növbəti cəhdə baş vuracaq.
Elxan Şahinoğlu əlavə edir, Azərbaycanla Ermənistan sərhədində atəşkəsin pozulması hallarının artması İrəvana xarici təsirlərin nəticəsidir. Sərhəddəki insidentlər bölgədə yeni müharibə riskini artırmaqla yanaşı, Paşinyanın özü üçün də təhlükəlidir: “Çünki Paşinyanın mövqelərini zəiflətmək üçün bölgədə gərginlik yaratmaq istəyən daxili və xarici qüvvələr var. Azərbaycan üçün təxribatı kimin həyata keçirməsinin fərqi yoxdur, Azərbaycan ordusu təxribatın icraçılarına zərbə endirəcək. Bu təxribatların sonu genişmiqyaslı toqquşma ilə nəticələnə bilər. Azərbaycan ordusu hər dəfə qarşı tərəfin təxribatına cavab olaraq genişmiqyaslı əməliyyatlara başlayıb və uğur qazanıb”.
Fövqəladə hallar nazirinə yeni müavin təyin edilib.
Prezident İlham Əliyev bununla bağlı müvafiq Sərəncam imzalayıb.
Qeyd edək ki, Adil Abdullayev buna qədər Böhran Vəziyyətlərində İdarəetmə Mərkəzinin rəhbəri vəzifəsində çalışıb.
