 |
|
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev X hesabında 8 Noyabr Zəfər günü ilə bağlı paylaşım edib.
Bu gün - noyabrın 8-i Şuşa Şəhəri Günüdür.
Azərbaycanda Şuşa Şəhəri Günü ilk dəfədir qeyd olunur.
Prezident İlham Əliyevin bu il iyulun 31-də imzaladığı sərəncama əsasən, hər il noyabrın 8-də Şuşa Şəhəri Günü təntənəli şəkildə qeyd ediləcək.
Şəhər 2020-ci il noyabrın 8-də Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin Müzəffər Ali Baş Komandanı, Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi altında rəşadətli ordumuz tərəfindən düşmən tapdağından azad olunub.
Beləliklə, erməni işğalçılarından təmizlənən şəhərin mərkəzinə Azərbaycanın üçrəngli şanlı bayrağı sancılıb. Elə həmin gün Prezident İlham Əliyev Şəhidlər xiyabanından xalqa müraciətində Şuşa şəhərinin işğaldan azad olunduğunu elan edib.
Şuşa döyüşləri İkinci Qarabağ müharibəsində Azərbaycan Ordusunun qələbəsi ilə nəticələnən ən uğurlu əməliyyatlardan biridir. Döyüşlər zamanı Azərbaycan Ordusu sıx meşələri, keçilməz yarğanları və çətin dağ keçidlərini aşaraq Şuşaya istiqamət götürüb. Belə ki, noyabrın 7-də ordumuz şəhərin qayalıqlarına dırmaşaraq yüngül silah-sursat ilə Şuşaya daxil olub. Azərbaycan Ordusunun Xüsusi Təyinatlı Qüvvələri şəhərə bir çox istiqamətdən yaxınlaşmaq üçün yüz nəfərlik qruplara bölünüblər. Döyüşlər zamanı Şuşaya Ermənistan tərəfindən “İsgəndər” ballistik raketləri atılıb. Raketin hədəfi isə azərbaycanlı hərbçilər olub. Buna baxmayaraq, Müzəffər Azərbaycan Ordusu tezliklə erməni qoşunlarını məhv edərək şəhərdən qovub və noyabrın 8-də Şuşa şəhəri düşməndən azad olunub.
Şəhər azadlığına qovuşandan sonra orada bərpa, quruculuq və yenidənqurma işlərinə, infrastrukturun bərpasına start verilib və burada ölkə əhəmiyyətli açılışlar həyata keçirilib. Belə ki, hazırda işğaldan azad olunan ərazilərdə böyük quruculuq layihələri həyata keçirilməkdədir: yeni məktəb, məscid, xəstəxana və digər əhəmiyyətli obyektlərin, eləcə də yaşayış binalarının inşası aparılır. Bu layihələr azad olunan ərazilərin, inzibati, tarixi və mədəni abidələrin bərpası ilə yanaşı, həm də tarixi torpaqlarımızda illərdir keçirilməyən mədəni tədbirlərimizin, ənənələrimizin bərpasını əhatə edir. Beləliklə, işğaldan azad olunan torpaqlarımız hazırda mənəvi cəhətdən də dirçəlir.
2021-ci ilin mayında Prezident İlham Əliyevin sərəncamı ilə Şuşa şəhəri Azərbaycanın mədəniyyət paytaxtı elan edilib. Eyni zamanda, 2021-ci il mayın 12-13-də Şuşa şəhərindəki Cıdır düzündə “Xarıbülbül” musiqi festivalı keçirilib. Qədim mədəniyyət beşiyi olan Şuşa 29 ildən sonra yenə doğmalarını, qonaqlarını qarşılayıb.
Ötən müddət ərzində Prezident İlham Əliyevin sərəncamı ilə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Şuşa rayonunda xüsusi nümayəndəliyi yaradılıb. Sonra dövlət başçısının sərəncamı ilə Aydın Kərimov Prezidentin Şuşa rayonunda xüsusi nümayəndəsi təyin edilib. Şuşa Şəhəri Dövlət Qoruğu İdarəsi publik hüquqi şəxsi yaradılıb. Ötən il yanvarın 5-də Prezident İlham Əliyev Azərbaycanda 2022-ci ilin “Şuşa İli” elan edilməsi haqqında sərəncam imzalayıb. Bu müddət ərzində Şuşa bir çox həm yerli, həm də beynəlxalq tədbirlərə ev sahibliyi edib.
Son üç il ərzində Prezident İlham Əliyev və birinci xanım Mehriban Əliyeva dəfələrlə Şuşa şəhərində səfərdə olublar, orada həyata keçirilən təmir, bərpa və yenidənqurma işləri ilə tanış olublar.
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev, birinci xanım Mehriban Əliyeva, Özbəkistan Prezidenti Şavkat Mirziyoyev və xanımı Ziroatxon Mirziyoyeva da bu il avqustun 23-də Şuşa şəhərinə səfər ediblər. Dövlət başçıları və xanımları Saatlı məscidində olub, Heydər Əliyev Fondu tərəfindən bərpa edilən Yaradıcılıq Mərkəzində “Heydər Əliyev və Qarabağ” sərgisinə, Azərbaycanın tanınmış şəxsiyyətləri Natəvan, Bülbül və Üzeyir Hacıbəylinin işğal dövründə Şuşada ermənilər tərəfindən gülləbaran edilmiş heykəllərinə baxıblar. Şuşanın Baş planı ilə tanışlıqdan sonra prezidentlər və xanımları Natəvan bulağında, Yuxarı Gövhər Ağa məscidində, Bülbülün ev-muzeyində, Mehmandarovların malikanə kompleksində və Cıdır düzündə olublar.
2023-cü il sentyabrın 25-də Qətərin Doha şəhərində keçirilən İslam Dünyası Mədəniyyət Nazirlərinin 12-ci Konfransının iştirakçılarının yekdil rəyi ilə Şuşa 2024-cü il üçün İslam dünyasının paytaxtı elan olunub.
2023-cü il sentyabrın 19-20-də Azərbaycan Ordusunun Qarabağda həyata keçirdiyi lokal xarakterli antiterror tədbirlərindən sonra ərazilərimiz separatçılardan təmizlənib, Azərbaycanın ərazi bütövlüyü və suverenliyi tam təmin olunub.
Dövlət başçısı oktyabrın 15-də Xankəndi şəhərinə, Xocavənd, Şuşa, Xocalı, Ağdərə rayonlarına səfər edib, Əsgəran qalasında olub və orada Azərbaycan bayrağını qaldırıb.
Bu il Azərbaycan xalqının Ümummilli lideri Heydər Əliyevin 100 illik yubileyi və Şuşa şəhərinin 2023-cü il üçün “Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı” elan edilməsi, Azərbaycan peşəkar milli teatrının yaradılmasının 150 və TÜRKSOY-un 30 illik yubileyləri münasibətilə Şuşada TÜRKSOY-a üzv ölkələrin Dövlət Teatrları Rəhbərləri Şurasının 9-cu iclası keçirilib.
Bundan əlavə, bu il noyabrın 3-də Astanada Türk Dövlətləri Təşkilatının (TDT) “Türk Əsri” çağırışı altında keçirilən 10-cu yubiley Zirvə görüşündə qəbul edilmiş Bəyannamədə TDT-nin dövlət və hökumət başçıları Azərbaycanın 2024-cü il aprelin sonu və ya mayın əvvəlində Şuşada TDT dövlət başçılarının qeyri-rəsmi toplantısının təşkili təklifini qeyd ediblər.
Hazırda Şuşada həyat canlanmaqdadır və şəhər öz sakinlərinin yolunu gözləyir.
Xatırladaq ki, Şuşa şəhəri 1992-ci il mayın 8-də Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən işğal olunmuşdu. İşğaldan sonra şəhərin 22 min əhalisi məcburi köçkün kimi Azərbaycanın müxtəlif bölgələrində yerləşib. Şuşanın işğalı zamanı 195 nəfər həlak olub, 165 nəfər yaralanıb. Bundan başqa, 55 nəfər əsir düşüb və girov götürülüb.
Azərbaycan Vətən müharibəsində Zəfərini qeyd edir.
" 2020-ci il sentyabrın 27-də Ermənistanın növbəti hərbi təcavüzünə cavab olaraq Azərbaycan xalqı işğal altındakı torpaqların azad edilməsi məqsədilə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti, Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Vətən müharibəsinə başlayıb.
44 gün davam edən hərbi əməliyyatlar nəticəsində Müzəffər Azərbaycan Ordusu oktyabrın 3-də Tərtər rayonunun Suqovuşan qəsəbəsini, oktyabrın 4-də Cəbrayıl şəhərini, oktyabrın 9-da Xocavənd rayonunun Hadrut qəsəbəsini, oktyabrın 17-də Füzuli şəhərini, oktyabrın 20-də Zəngilan şəhərini, oktyabrın 25-də Qubadlı şəhərini, noyabrın 8-də isə Şuşa şəhərini işğaldan azad edib, ümumilikdə 300-dən çox yaşayış məntəqəsi, həmçinin Ağdərə, Murovdağ və Zəngilan istiqamətlərində mühüm strateji yüksəkliklər işğaldan azad olunub.
Rəşadətli Azərbaycan əsgər və zabitləri addım-addım irəliləyərək, Ermənistanın uzun illər ərzində qurduğu mühəndis-istehkam sistemlərini yarıb keçib, torpaqlarımız qəhrəman əsgər və zabitlərimizin, şəhidlərimizin qanı və canı bahasına azad olunub.
Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin Vətən müharibəsində 2908 hərbi qulluqçusu şəhid olub, 6 nəfər itkin düşmüş sayılır.
Azərbaycan Ordusunun zəfər yürüşünə tab gətirməyən düşmən təxribatlara əl ataraq, günahsız mülki insanları hədəfə almaqla müharibə cinayətləri törədib.
Azərbaycanın ikinci böyük şəhəri olan qədim Gəncə, ərazilərində strateji obyektlər yerləşən və keçən Mingəçevir (Su Elektrik Stansiyası) və Yevlax (Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft kəməri) şəhərləri, Beyləqan, Bərdə, Tərtər, Qəbələ, Goranboy, Ağcabədi, Abşeron, Xızı və digər rayonlar ballistik raketlər və digər ağır artilleriya qurğularından atəşə tutulub.
Ümumilikdə Ermənistanın hərbi təcavüzü nəticəsində 12-si uşaq, 27-si qadın olmaqla 93 mülki şəxs həlak olub, 454 mülki vətəndaş yaralanıb, ümumilikdə 12 292 yaşayış və qeyri-yaşayış sahəsinə, 288 nəqliyyat vasitəsinə ziyan dəyib, 1018 fermer təsərrüfatı üzrə zərər faktı aşkar edilib.
Bütün bunlara baxmayaraq, Azərbaycanın hərbi sahədə qazandığı qələbələr, xüsusilə Şuşanın düşmən əsarətindən qurtarılması müharibənin taleyində həlledici rol oynayıb, Ermənistanın öz məğlubiyyətini etiraf etməsi və kapitulyasiyası ilə nəticələnib, Ermənistanı Kəlbəcər, Ağdam və Laçın rayonlarını Azərbaycana qaytarmağa məcbur edib.
Azərbaycan xalqının əzmi və iradəsi, iqtisadi gücü, müasir ordu quruculuğu və xalq-iqtidar birliyi ölkəmizin qələbəsini təmin edən mühüm amillər olub. Zəngin dövlətçilik və hərb tarixinə malik Azərbaycan xalqı daha bir şanlı qəhrəmanlıq salnaməsi yazaraq, özünün qalib xalq olduğunu bütün dünyaya sübut edib, düşmən üzərində tarixi zəfər çalıb.
Müharibədə məğlub olduğunu anlayan Ermənistan məcburiyyət qarşısında qalaraq 2020-ci il noyabrın 10-da kapitulyasiya aktına imza atıb.
Noyabrın 10-da Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev, Rusiya Prezidenti Vladimir Putin və Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyan arasında Bəyanat imzalanıb. Bəyanata əsasən, 10 noyabr 2020-ci il tarixində Moskva vaxtı ilə saat 00.00-dan etibarən Dağlıq Qarabağ münaqişəsi zonasında atəşin və bütün hərbi əməliyyatların tam dayandırılması elan edilib.
Dağlıq Qarabağda təmas xətti və Laçın dəhlizi boyu Rusiya Federasiyasının 1960 sayda odlu silahlı hərbi qulluqçusundan, 90 hərbi zirehli texnika, 380 ədəd avtomobil və xüsusi texnikadan ibarət sülhməramlı kontingenti yerləşdirilib.
Bəyanata əsasən, Rusiya Federasiyasının sülhməramlı kontingentinin qalma müddəti 5 ildir və müddətin bitməsinə 6 ay qalmış hazırkı müddəanın tətbiqinə xitam verilməsi niyyəti ilə bağlı Azərbaycan və Ermənistanın hər hansı biri çıxış etməzsə, müddət avtomatik olaraq növbəti 5 ilə uzadılır.
Münaqişə tərəflərinin razılaşmalara əməl etməsinə nəzarətin səmərəliliyinin artırılması məqsədilə Rusiya-Türkiyə Birgə Monitorinq Mərkəzi yaradılıb.
Qarabağla Ermənistan arasında əlaqəni təmin edəcək, bununla belə, Şuşa şəhərinə toxunmayacaq Laçın dəhlizi (5 kilometr enliyində) Rusiya sülhməramlı kontingentinin nəzarəti altına verilib.
Bəyanatda qeyd olunur ki, bölgədəki bütün iqtisadi və nəqliyyat əlaqələri bərpa edilməlidir. Ermənistan Respublikası vətəndaşların, nəqliyyat vasitələrinin və yüklərin hər iki istiqamətdə maneəsiz hərəkətinin təşkili məqsədilə Azərbaycan Respublikasının qərb rayonları və Naxçıvan Muxtar Respublikası arasında nəqliyyat əlaqəsinin təhlükəsizliyinə zəmanət verir. Nəqliyyat əlaqəsi üzrə nəzarəti Rusiyanın Federal Təhlükəsizlik Xidmətinin sərhəd xidmətinin orqanları həyata keçirir. Tərəflərin razılığı əsasında Naxçıvan Muxtar Respublikası ilə Azərbaycanın qərb rayonlarını birləşdirən yeni nəqliyyat kommunikasiyalarının inşası təmin ediləcək.
Üçtərəfli Bəyanatda Kəlbəcər, Ağdam və Laçın rayonlarının Azərbaycana qaytarılması da əksini tapıb.
Noyabrın 20-də Ağdam şəhəri və Ağdam rayonunun işğal altında olan hissəsi, noyabrın 25-də Kəlbəcər rayonu, dekabrın 1-də isə Laçın rayonu işğaldan azad edilib.
Azərbaycan bu üç rayonların işğaldan azad edilməsinə heç bir itki vermədən nail olub.
Eyni zamanda, bu ilin aprelin 23-də ərazi bütövlüyümüz tam bərpa edilib. Belə ki, Laçın istiqamətində Azərbaycan-Ermənistan sərhədində sərhəd buraxılış məntəqəsi yaradılıb. Sentyabrın 20-də isə Azərbaycan öz suverenliyini tam bərpa edib. 24 saatdan da az müddətdə həyata keçirilən lokal antiterror tədbirləri nəticəsində Azərbaycan ərazisində qanunsuz məskunlaşmış Ermənistan ordusu təslim olub, Azərbaycanın şərtlərini qəbul edib və beləliklə, Azərbaycan öz dövlət suverenliyini tam təmin edib.
Müzəffər Ali Baş Komandan, Prezident İlham Əliyev bu il oktyabrın 15-də Xankəndi, Ağdərə, Xocalı, Əsgəran və Xocavənddə üçrəngli şanlı Azərbaycan bayrağını ucaldıb.
Prezident İlham Əliyev 2020-ci il dekabrın 3-də Azərbaycan Respublikasında Zəfər Gününün təsis edilməsi haqqında Sərəncam imzalayıb.
Sərəncama əsasən, Şuşanın işğaldan azad edildiyi gün - 8 Noyabr Azərbaycan Respublikasında Zəfər Günü kimi təntənəli şəkildə qeyd edilir.
Zəfər Günü ilə əlaqədar noyabrın 8-də bir sıra tədbirlərin keçirilməsi nəzərdə tutulur.
8 noyabr ölkədə qeyri-iş günüdür.
Ermənistan hakimiyyəti israrla Brüssel platformasına nail olmağa çalışır, halbuki Azərbaycan bu formata marağını itirib.Axar.az xəbər verir ki, bu sözləri erməni mediasına müsahibəsində politoloq Suren Surenyants deyib.
“Brüssel platforması Avropa Birliyinin Azərbaycanın enerji resurslarından əhəmiyyətli dərəcədə asılılığı kontekstində Ermənistanın maraqlarına xidmət etməyəcək. Və bu asılılığı çox aydın şəkildə Almaniya xarici işlər naziri Berbok İrəvanda keçirdiyi mətbuat konfransında alman jurnalistin Azərbaycana qarşı sanksiyalarla bağlı sualına cavab verərkən açıq şəkildə nümayiş etdirdi, Bakıya qarşı heç bir sanksiyaların olmayacağını bildirdi.
Azərbaycan Brüssel formatından istədiyi hər şeyi, yəni Qarabağı götürdü. Artıq İlham Əliyevin bu formata marağı yoxdur”, - o bildirib.
Politoloqun fikrincə, Baş nazir Nikol Paşinyanın təklif etdiyi “Dünyanın kəsişməsi” ideyası regionda gerçəkləşməyəcək:
“Paşinyan 2022-ci ildən başlayaraq ardıcıl olaraq 9 noyabr 2020-ci il tarixli üçtərəfli bəyanatın 9-cu bəndini müzakirə etməkdən yayınmağa çalışır. Yeri gəlmişkən, onun irəli sürdüyü “Dünyanın kəsişməsi” layihəsi də bu bəndin icrasını gündəlikdən çıxarmaq məqsədi daşıyır. Söhbət regionda kommunikasiyaların blokdan çıxarılmasından gedir. 9-cu bəndə əsasən, regionda bütün iqtisadi və nəqliyyat əlaqələri blokdan çıxarılmalı, Ermənistan Azərbaycanın qərb rayonları ilə Naxçıvan Muxtar Respublikası arasında nəqliyyat əlaqələrinin təhlükəsizliyinə təminat verməlidir, nəqliyyat əlaqələrinə nəzarət isə Rusiya Sərhəd Xidmətində olmalıdır.
9-cu bənd Ermənistan ərazisindən eksterritorial dəhlizin mövcudluğunu nəzərdə tutmur, lakin bu, Ermənistan ərazisindən keçən adi marşrut da demək deyil. Başqa sözlə, bu bəndə əsasən, Ermənistan vasitəsilə əlaqə eksterritorial dəhlizlə adi yol arasında bir növ ara variantdır”.
Surenyants qeyd edib ki, Ermənistan hakimiyyəti nəyin bahasına olursa olsun, bu bənddən qurtulmaq qərarına gəlib:
“Paşinyan bu maddənin müzakirəsindən qaçmaq üçün Qərbin “ötürməsi” ilə Qarabağla bağlı “plankanı” aşağı salmağa başladı. Məntiq belə idi: Qərbi Zəngəzuru xilas etmək üçün Qarabağı qurban vermək və Ermənistanın cənub bölgəsindən eksterritorial dəhlizin açılmasının qarşısını almaq.
Amma müharibədə məğlub olmuş ölkə bir məsələdə güzəştə getməklə öz yazılı öhdəliyindən qaça bilməz. Sonrakı hadisələr də göstərdi ki, Qarabağ itirildikdən sonra Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı söhbətlər nəinki səngimədi, əksinə, Türkiyə bu gündəmi daha fəal şəkildə təbliğ etməyə başladı. Əgər Azərbaycan dəhliz məsələsində indi daha barışdırıcı ritorikaya riayət etməyə başlayıbsa, Türkiyə daha sərt mövqe tutur. Nəzərə alaq ki, Ankara daha geniş diplomatik resursa malikdir”.
Ekspertin qənaətinə görə, hazırda Paşinyan “Dünyanın kəsişməsi” ideyası ilə 10 noyabr bəyanatının 9-cu bəndini sıradan çıxarmaq istəyir:
“Bu, sadəlövh yanaşmadır və reallıqdan uzaqdır. Layihənin mümkünlüyünü qiymətləndirmək üçün digər regional oyunçuların maraqlarına və gündəliyinə baxmaq lazımdır: Türkiyə və Azərbaycana “Dünyanın kəsişməsi” yox, Zəngəzur dəhlizi lazımdır. İrana da münasib deyil, belə ki, bu layihə onun burnunun ucunda Turan dünyasını birləşdirir; Gürcüstana da lazım deyil – çünki belədə tranzit ölkə statusunu itirir. Bundan faydalana biləcək yeganə ölkə Rusiyadır, lakin bir şərtlə ki, bütün kommunikasiyalar onun nəzarəti altında olsun. Ancaq bu, mümkün deyil, çünki bütün bu hekayə Rusiyanı bölgədən tamamilə sıxışdırmaq üçün başladılıb”.
Politoloq bildirib ki, Ermənistanın təhlükəsizliyi əsas regional aktorların siyasətindən və onlar arasında olan münasibətlərdən asılıdır:
“İndi Ermənistanla Azərbaycan arasında münaqişənin regionallaşması var: mövcud ziddiyyətlərinə baxmayaraq, 3 regional ölkə - Rusiya, Türkiyə və İran arasında konsensus mövcuddur ki, regional məsələləri regional oyunçular həll etməlidir. Bunun fonunda Makron və ya Şoltsdan hansı gözləntilərimiz ola bilər? Geosiyasi reallıqlar demokratiya və digər illüziyalar haqqında danışmaqla müəyyən edilmir”.
Surenyants iddia edib ki, İlham Əliyev Ermənistanın ərazisini 10 min kv.km hesab edir:
“1918-ci il Batum müqaviləsində Ermənistanın ərazisi 10 min kv.km idi. Əliyev məhz belə “sıxılmış” Ermənistanla sülh bağlamağa hazırdır”. //Axar.az//
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev və birinci xanım Mehriban Əliyeva noyabrın 7-də Şuşaya gəliblər.
Dövlət başçısı və birinci xanım Şuşa şəhərində 23 binadan ibarət yaşayış kompleksində aparılan tikinti işləri və “Qızlar Gimnaziyası” tarixi abidə binasında həyata keçiriləcək işlər ilə tanış olublar.
Sonra Prezident İlham Əliyev və birinci xanım Mehriban Əliyeva Qala divarına və ətraf əraziyə baxıb, Heydər Əliyev Fondu tərəfindən Pənahəli xan küçəsində yerləşən bir sıra binalarda aparılacaq bərpa və yenidənqurma layihələri ilə tanış olub, “Yasəmən” hotelinin açılışında iştirak ediblər.
Bu günlərdə Rusiya Təhlükəsizlik Şurasının katibi Nikolay Patruşev Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh sazişinin imzalanması ilə bağlı maraqlı bəyanat verib. Deyib ki, Moskva Bakı və İrəvan arasında münasibətlərin nizamlanması üçün hər iki tərəflə əlaqədədir və hazırda sülh sazişi hazırlanır. Patruşevin sözlərinə görə, Ermənistan-Azərbaycan münasibətlərinin normallaşması üçün ardıcıl səylər göstərilib.Rusiyanın yüksək ranqlı rəsmisinin sözügedən açıqlamasını maraqlı edən iki səbəb var: birincisi, hazırda Bakı ilə İrəvan arasında sülh danışıqları aktiv fazada deyil. Xeyli müddətdir ki, tərəflər arasında canlı təmaslar olmayıb, görüşlər keçirilməyib. Eyni zamanda, tərəflər bir-birini sülhdən yayınmada ittiham edir. İkincisi, Moskvanın vasitəçiliyi ilə sülh sazişinin hazırlanması məlumatını niyə Rusiyanın xarici işlər naziri yox, Təhlükəsizlik Şurasının katibi verir?
Bəzi ekspertlər bildirirlər ki, bu kimi sualların açıq qalması Patruşevin bəyanatının həqiqətə uyğun olub-olmamasını şübhə altına salır.
Mövzu ilə bağlı AYNA-nın suallarını cavablandıran "Şərq-Qərb" Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri, politoloq Ərəstun Oruclu deyib ki, bu, bir növ Azərbaycana və Ermənistana qarşı təhdiddir:
- Azərbaycan-Ermənistan sülh danışıqlarının modeli əsasında bölgədəki münasibətlər Rusiyanı qane etmir. Ona görə ki, Rusiyanın konkret hədəfləri var. Birincisi, Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh müqaviləsi yalnız Rusiyanın vasitəçiliyi ilə imzalanmalıdır. Bu halda Moskva öz şərtlərini ortaya qoyacaq. Bu da olacaq təxminən 10 noyabr 2020-ci ildə imzalanmış Üçtərəfli Birgə Bəyanatın təkrarı. Məsələn, Rusiya təklif edəcək ki, Ermənistanla Azərbaycanın sərhədlərini Rusiya qorusun. Bununla bəyan edəcək ki, sülhə təminat verir. Müddət də göstərəcək ki, 5 il, yaxud 10 il sərhədi rus hərbçiləri qorusun. Məqsəd bölgədə qalmaqdır.
İkinci hədəf Qarabağla bağlıdır. Bu gün Qarabağın dağlıq hissəsində erməni qalmayıb. Ermənistan cəmiyyətinin özündə belə, ermənilərin Qarabağa geri qayıtması məsələsi müzakirə predmeti deyil. Amma Rusiya sülhməramlıları çıxmaq niyyətində görünmür və bəyan edir ki, 2025-ci ilədək oradadırlar. Sual olunur: orada niyə qalırlar, kimi qoruyurlar, hansı sülhməramlı missiya həyata keçirirlər?! Demək, məqsəd aydındır, bölgədən çıxmamaq.
Üçüncü və ən əsas hədəf Zəngəzur dəhlizidir. Dəfələrlə bildirmişik ki, Zəngəzur dəhlizi daha çox Rusiyaya lazımdır. Çünki bu dəhliz Rusiyanın Yaxın Şərqə çıxışıdır. Ona görə də Rusiyadan sülh sazişi ilə bağlı verilən bəyanatlar həm Bakıya, həm də İrəvana xəbərdarlıq xarakterlidir.
- Maraqlı məqam odur ki, sülh sazişi barədə Rusiyanın xarici işlər naziri yox, Təhlükəsizlik Şurasının katibi bəyanat verir...
- Bu da tərəflərə təzyiq xarakterlidir. Ümumiyyətlə, Patruşev bu məsələlərə aidiyyəti olmayan bir şəxsdir. Bəli, Rusiyanın xarici siyasət doktrinası da, hərbi doktrinası da Təhlükəsizlik Şurasında hazırlanır, müzakirə olunur, qəbul edilir. Etiraf etmək lazımdır ki, Patruşev sıradan fiqur deyil, odioz fiqurdur. Amma məsələ burasındadır ki, “Azərbaycan-Ermənistan sülh müqaviləsinə Patruşevin nə dəxli var” sualı aktuallığını qoruyur. Mən bu bəyanatda təhdid görürəm.
- Niyə və nəyə təhdidi nəzərdə tutursunuz?
- Görünür, Rusiya burada Azərbaycandan çox Ermənistanı hədəfə alıb. Düzdür, təhdiddə biz də pay sahibiyik, amma İrəvana təhdidin miqdarının daha çox olduğu üzə çıxır. Baxın, rəsmi Bakı faktiki olaraq Avropa Birliyinin, yəni Brüsselin sülh danışıqları ilə bağlı vasitəçiliyini rədd etdi. Prezident İlham Əliyev Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyanla danışıqlar üçün nə Qranadaya getdi, nə də Brüsselə. İndi real təhlükə var ki, Paşinyan da danışıqlar üçün Moskvaya getməsin. Bu, o deməkdir ki, hər iki qütbün - həm Qərbin, həm də Rusiyanın sülhlə bağlı vasitəçilik rolu arxa plana keçir, əhəmiyyətini itirir. Bu halda Bakı və İrəvan prosesi ikitərəfli platformaya keçirə bilər, yəni öz aralarında danışa bilər, sazişi imzalaya bilərlər. Hər iki ölkə üçün də, ümumilikdə bölgə üçün də ən ideal variant budur.
Nəzərə almaq lazımdır ki, Bakı ilə İrəvan arasında danışıqların vasitəçisiz aparılması fikri də artıq səsləndirilib. Azərbaycanın Baş naziri Əli Əsədov bir müddət əvvəl Tiflisdə Paşinyanla görüşdü, danışıqlar apardı. Sanki vasitəçilərsiz danışıqlara hazırlıq gedir. Eyni zamanda, Gürcüstanın tərəfləri görüşdürməsi, Tiflisdə Əliyev-Paşinyan danışıqlarının keçirilməsi zaman-zaman gündəmə gətirilir. Yəni biz yeni prosesin başlanğıcını görürük - nə Qərb, nə Rusiya vasitəçilik etsin, biz özümüz oturub məsələmizi həll edəcəyik. Bu format yenə deyirəm, ən ideal formatdır. Bu gün Azərbaycanla Ermənistanın öz aralarında razılaşmaq imkanı daha çoxdur, nəinki vasitəçilərlə. Dəxli yoxdur, istər Qərb olsun, istərsə də Rusiya, onların vasitəçiliyi onların özlərinin maraqlarına uyğun olacaq, Azərbaycanla Ermənistanın maraqlarına yox. Təbii ki, bu formatı Rusiya qəbul etmir, bu formata hazırlıq Moskvanı qıcıqlandırır.
- Vasitəçilərsiz danışıqlara əzəli vasitəçilər - Rusiya və Qərb imkan verərmi?
- Əlbəttə, mümkündür. Rəsmi Bakı və İrəvan üç mərhələdən ibarət sülh danışıqları apara, uğur qazana bilərlər. Birinci görüş Tiflisdə, ikinci görüş Bakıda, üçüncü görüş isə İrəvanda keçirilir. Bununla da dünyaya mesaj vermək olar ki, "çox sağ olun, sizə minnətdarıq, uzun illər əziyyət çəkdiniz, vasitəçilik etdiniz, nəticə olmadı. Biz də öz məsələlərimizi öz aramızda artıq həll etdik". Vəssalam, bunu etmək lazımdır.
Bəli, vasitəçilər buna qarşı çıxacaqlar. Proses çətin olacaq. Təbii ki, Bakı və İrəvanın bu addımına qarşı daxili təxribatlar olacaq, müharibə təhrikçiliyi olacaq. Eyni zamanda, hər iki ölkədə ictimai-siyasi gərginlik yaradılmasına cəhdlər ediləcək. Bu ehtimallar sözsüz ki, var. Amma düzgün daxili siyasi münasibətlər qurmaqla bunun qarşısını almaq mümkündür. Daxili sabitliyi təmin edən mexanizmlər işləyən dövlətə xaricdən müdaxilə asan deyil. Hər bir ölkənin daxili sabitliyinə nəzarət edən onun hakimiyyətidir. Hakimiyyətlə cəmiyyət anlaşma şəraitində olduqda, hakimiyyət siyasi opponentləri ilə anlaşma şəraitində olduqda onun daxilində hansısa ciddi təlatümlər törətmək ehtimalı sıfıra düşür. Bəli, terror aktı törətmək olar, amma o zaman da bunun hansı qüvvə tərəfindən törədildiyi ortaya çıxarılır, sübut edilir. Bundan sonra da həmin qüvvələr terrorda ittiham edilir. Bu gün hansı qüvvənin terrorda rəsmi ittiham edilməsinin mahiyyətini deməyə ehtiyac yoxdur. Bütün hallarda, hər istəyə, tərəflərin iradəsinə bağlıdır.
- Məsələn, Bakı və İrəvanın ikilikdə danışması, sülhə gəlməsi ilə razılaşmayan Rusiya daha da irəli gedə, müharibəyə əl ata bilərmi?
- Heç kim bunu istisna etmir. Amma unutmayaq ki, Azərbaycan Ukrayna kimi tənha deyil. Ukrayna Rusiyanın təcavüzkar müharibəsinədək tənha buraxılmışdı. Hətta müharibənin ilk aylarında ABŞ Avropanı inandıra bilmirdi ki, Ukraynaya dəstək vermək lazımdır. Lakin Azərbaycanın təbii və real müttəfiqləri var. Xüsusilə, Azərbaycanın Türkiyə kimi müttəfiqi, qardaş ölkəsi var. Bu yaxınlarda Azərbaycanda Türkiyə-Azərbaycan birgə hərbi təlimləri keçirildi. Bu təlimlər üçün Türkiyə yenidən öz aviasiyasını gətirdi. Türkiyə ordusunun təlim keçirdiyi, dislokasiya olunduğu Azərbaycana Rusiya hücum edə bilməz. Bu gün Ukrayna bataqlığında boğulan, ağır problemlər içərisində çabalayan, Yaxın Şərqdə başını itirən Rusiya Türkiyə ilə qarşıdurmaya gedəcək?! Bu, NATO ilə açıq müharibəyə getmək deməkdir. Demək istəyirəm ki, özümüzü bu qədər də zəif düşünməyək. Xəritəyə baxıb fikirləşməyək ki, Rusiya böyükdür, bizi məhv edər. Döyüş prosesi real prosesdir və burada xəritədəki böyüklük əhəmiyyətsizdir. //AYNA//
Prezident İlham Əliyev Silahlı Qüvvələri hərbi qulluqçularının və Daxili İşlər Nazirliyi əməkdaşlarının təltif edilməsi haqqında Sərəncam imzalayıb.
Sərəncamla Azərbaycan Respublikasının ərazi bütövlüyünün təmin olunmasında yüksək peşəkarlıq, şücaət və mərdlik göstərmiş, öz xidməti vəzifələrini və hərbi hissə qarşısında qoyulmuş tapşırıqları yerinə yetirərkən fərqlənmiş Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçuları və Daxili İşlər Nazirliyinin əməkdaşları təltif ediliblər:
Müdafiə Nazirliyinin hərbi qulluqçularına “general-mayor” ali hərbi rütbəsinin verilib.
Bu barədə Prezident İlham Əliyev sərəncam imzalayıb.
Sərəncamla Müdafiə Nazirliyinin aşağıdakı hərbi qulluqçularına “general-mayor” ali hərbi rütbəsi verilib:
polkovnik Fərid Əlibaba oğlu Əliyevə
polkovnik Namiq Süleyman oğlu Bayramova
polkovnik Müşfiq Xıdır oğlu Məmmədova
Azərbaycan Ordusunun 5 generalı “Qarabağ” ordeni ilə təltif edilib.
Bu barədə Prezident İlham Əliyevin Azərbaycan Silahlı Qüvvələri hərbi qulluqçularının və Daxili İşlər Nazirliyi əməkdaşlarının təltif edilməsi haqqında Sərəncamda deyilir.
Həmin generallar aşağıdakılardır:
Həsənov Zakir Əsgər oğlu – general-polkovnik
Vəliyev Kərim Tofiq oğlu – general-polkovnik
Əfəndiyev Ənvər Zəkəriyyə oğlu – general-leytenant
Mirzəyev Hikmət İzzət oğlu – general-leytenant
Tahirov Ramiz Firudinoviç – general-leytenant