 |
|
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev Rusiya Federasiyasının Prezidenti Vladimir Putinə təbrik məktubu ünvanlayıb.
"Məktubda deyilir:
"Hörmətli Vladimir Vladimiroviç.
Azərbaycan xalqı adından və şəxsən öz adımdan Sizi və Sizin simanızda bütün rusiyalıları dövlət bayramı – Rusiya Günü münasibətilə səmimi-qəlbdən təbrik edirəm.
Azərbaycanı və Rusiyanı xalqlarımız arasındakı çoxəsrlik dostluq, mehriban qonşuluq və qarşılıqlı dəstək ənənələri bağlayır. Bu gün bizim dövlətlərarası əlaqələrimiz, gündən-günə yeni sahələri əhatə edən sıx və etibarlı tərəfdaşlıq münasibətlərimiz bu möhkəm təməl üzərində uğurla inkişaf edir.
Böyük məmnuniyyətlə Azərbaycan-Rusiya əlaqələrinin ruhunu və xarakterini əks etdirən, gələcək illər üçün çoxplanlı qarşılıqlı fəaliyyəti müəyyənləşdirən Müttəfiqlik Qarşılıqlı Fəaliyyəti haqqında Bəyannaməni qeyd etmək istərdim.
Əminəm ki, biz birgə səylərimizlə bundan sonra da gələcək əlaqələrimizin möhkəmlənməsinə, ticari-iqtisadi, humanitar və digər sahələrdə əməkdaşlığın genişlənməsinə xalqlarımızın və ölkələrimizin tərəqqisi naminə fəal kömək edəcəyik.
Hörmətli Vladimir Vladimiroviç, bu əlamətdar gündə Sizə möhkəm cansağlığı və uğurlar, dost Rusiya xalqına isə səadət və rifah arzulayıram".
Abşeron Rayon Dövlət Yol Polisi (DYP) bölməsinin rəisi Cəmil Abbasov vəzifəsindən azad edilib.
“Unikal”ın əldə etdiyi məlumata görə, bununla bağlı daxili işlər naziri general-polkovnik Vilayət Eyvazov əmr imzalayıb.
Nazirin digər əmri ilə Abşeron DYP-nin rəisi vəzifəsinə Nəsib Əsədov təyinat alıb.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev Portuqaliya Respublikasının Prezidenti Marselu Rebelu de Souzaya təbrik ünvanlayıb.
Təbrik məktubunda deyilir:
“Hörmətli cənab Prezident,
Ölkənizin milli bayramı – Portuqaliya Günü münasibətilə Sizə və xalqınıza öz adımdan və Azərbaycan xalqı adından ən səmimi təbriklərimi və xoş arzularımı çatdırıram.
Belə bir əlamətdar gündə Sizə möhkəm cansağlığı, xoşbəxtlik, dost Portuqaliya xalqına daim firavanlıq və rifah arzulayıram”.
Rəsmi Bakının delimitasiyada 1975-ci il xəritəsindən imtinası, bu prosesin ədalət prinsiplərinə uyğun və Azərbaycanın şərtləri çərçivəsində aparılacağını qətiyyətlə vurğulaması Ermənistanın siyasi dairələrində əsl “soyuq duş” effekti yaradıb... Baş nazir Nikol Paşinyan Ermənistan üçün 29.800 kvadrat kilometrlik bir ərazinin “kadastr qeydiyyatı”na çalışdığını bildirsə də, Azərbaycanın ADR-in hüquqi varisi olması və rəsmi Bakının 50-100 milyard dollar arasında təzminat iddiası hazırlaması erməni toplumunu panik duruma salıb...
Ermənistan düşdüyü “geopolitik labirint”də vurnuxmaqda davam edir. Rəsmi İrəvan hazırda özünə himayədarlarının yardımı ilə saxta “dövlət” quran, “xəyali tarix” uyduran erməni toplumunun girovuna çevrilib. Belə vəziyyətdən çıxış yolu isə demək olar ki, mümkün deyil. Və bunun kifayət qədər ciddi səbəbləri mövcuddur.
Məsələ ondadır ki, Ermənistan 44 günlük savaşda məğlub tərəfdir, ordusu isə darmadağın edilib. Ermənistan iqtisadiyyatı ölkənin hərbi ehtiyaclarına qaynaq yaratmaq imkanlarından çox-çox uzaqdır. Üstəlik, erməni toplumuna saxta “dövlət” qurmağa yardım etmiş beynəlxalq himayədarların da maraqları artıq əks istiqamətdə dəyişib. Müasir texnologiyaların inkişaf səviyyəsi isə uydurulmuş “xəyali erməni tarixi”ni də “sabun köpüyü”nə çevirib. Yəni, ənənəvi erməni yalanları daha əvvəlki kimi nə “ayaq tutmur”, nə də “yerimir”.
Təbii belə vəziyyət həm rəsmi İrəvanı, həm də Ermənistan cəmiyyətini qorxuya salır, panik duruma sürükləyir. Çünki Ermənistanı gözləyən katostrafik tarixi mərhələ sürətlə yaxınlaşır. Rəsmi İrəvansa, Ermənistanı həmin tarixi mərhələdən çıxartmağa hazır deyil. Paşinyan hakimiyyətinin ümid bəslədiyi ənənəvi yardım mərkəzləri isə indi Ermənistanın maraqlarını dəstək verməklə, öz strateji hədəflərini riskə atmağa qətiyyən həvəsli deyillər.
Belə görünür ki, dünyanın sürətlə dəyişməkdə olması ilk növbədə uydurma “keçmiş”də ilişib, qalmış erməni toplumunu qorxunc reallıqla baş-başa buraxıb. Ermənistan “dövlətçiliyi”, vaxtilə erməni separatizminin süquta uğramasında baş rolu oynadığı keçmiş SSRİ-nin ardınca tarixin real arxivinə gömülmək təhlükəsi ilə üzləşib. Və Ermənistanda bu reallığın nə qədər qorxunc olduğunu isə yalnız son vaxtlar tədricən anlamağa başlayıblar.
Məsələ ondadır ki, rəsmi İrəvan yekun sülh sazişinin imzalanmasını gecikdirməklə, Ermənistanı daha “dərin quyu”ya saldığının fərqinə varmış kimi görünür. Halbuki, Ermənistanın keçmiş prezidenti Levon Ter-Petrosyan 44 günlük savaşda biabırçı məğlubiyyətdən sonra Paşinyan hakimiyyətinə ən qısa zamanda Azərbaycanla sülh sazişi imzalamağı məsləhət görmüşdü: “Əks halda, vaxt uzandıqca, məsələn altı ay sonra Ermənistan indikindən daha ağır şərtlər qarşısında qalacaq”.
Maraqlıdır ki, Paşinyan hakimiyyəti o vaxt keçmiş prezidentin xəbərdarlığına əhəmiyyət verməsə də, indi onun dediklərinin doğrulduğuna şahidlik edir. Ermənistan baş naziri Nikol Paşinyanın təlaşla və israrla Azərbaycanı qarşılıqlı olaraq, ərazi bütövlüklərinin tanınmasına çağırması qətiyyən boşuna deyil. Üstəlik, erməni baş nazir Ermənistanın “29.800 kvadrat kilometrlik ərazi”sinin tanınmasının vacibliyini qabardır.
Digər tərəfdən, baş nazir Nikol Paşinyan cidd-cəhdlə Azərbaycan-Ermənistan sərhədlərinin məhz keçmiş SSRİ Baş Qərargahının 1975-ci ilə aid xəritəsi ilə delimitasiya edilməsini təklif edir. Hətta rəsmi İrəvan vaxtaşırı bu barədə müəyyən anlaşmaların olduğu barədə iddialar da irəli sürür. Və Paşinyan hakimiyyətinin 1975-ci il xəritəsində belə israrlı davranmasının arxasında mütləq erməni toplumunu narahat edə biləcək hansısa “qaranlıq məqamlar”ın mövcudluğu da qətiyyən şübhə doğurmur.
Onu da qeyd edək ki, rəsmi Bakı erməni baş nazirin “1975-ci il xəritəsi” ilə bağlı iddialarına uzun müddət reaksiya vermədi. Hətta Azərbaycanın cavab vermədiyini görən rəsmi İrəvan öz iddialarının reallaşa biləcəyinə inanmağa başladı və arxayınlaşdı. Ancaq rəsmi Bakı məhz Paşinyan hakimiyyətinin tam arxayınlaşdığı bir vaxtda Azərbaycanın “1975-ci il xəritəsi” ilə delimitasiyaya razılaşmadığını birmənalı şəkildə bəyan etdi.
Ardıncasa, Prezident İlham Əliyev delimitasiya prosesinin ədalət prinsiplərinə uyğun olaraq, Azərbaycanın şərtləri çərçivəsində aparılacağını qətiyyətlə vurğuladı. Məhz bu iki sərt mesaj Ermənistanın siyasi dairələrində əsl “soyuq duş” effekti yaratdı. Çünki 1975-ci il xəritəsi rəsmi İrəvanın Ermənistanı qorumaq üçün yapışa biləcəyi yeganə ümid yeri sayılır. Baş nazir Nikol Paşinyanın bir müddət öncə həmin xəritə barədə danışarkən, “Mən əlimdən gələn hər şeyi edirəm ki, Ermənistan üçün 29.800 kvadrat kilometrlik bir ərazinin kadastr qeydiyyatına nail olaq” deməsi də qətiyyən səbəbsiz deyildi.
Məsələ ondadır ki, əgər, 1975-ci il xəritəsi delimitasiya prosesinə daxil edilməyəcəksə, deməli, bu problemin həll üçün məhz ötən əsrin əvvəllərinə qayıtmaq lazım gələcək. Ötən əsrin əvvəllərinə aid xəritələrdə isə indiki Ermənistan ərazisi mövcud deyil. Yəni, beynəlxalq hüquqa görə, Ermənistanın indiki ərazilərinin önəmli bir hissəsi mübahisəlidir. Və bu səbəbdən də baş nazir Nikol Paşinyan məhz 1975-ci il xəritəsi üzərindən Ermənistan üçün 29.800 kvadrat kilometrlik ərazini “kadastr qeydiayyatı”ndan keçirtməyə can atır.
Ermənistan cəmiyyətində yaxşı bilirlər ki, müasir Azərbaycan Respublikası keçmiş SSRİ-nin tərkibində olmuş Azərbaycan SRR-in deyil, məhz Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin hüquqi varisidir. Azərbaycan Konstitusiyasında da bu, təsbit olunub. Üstəlik, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin sərhədləri ABŞ-da daxil olmaqla, əksər dünya ölkələri tərəfindən rəsmən tanınıb. Və rəsmi Bakının delimitasiya prosesində beynəlxalq hüquq normalarına istinadən, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin sərhədlərin, ərazilərinə iddia etmək haqqına sahibdir.
Təbii ki, Paşinyan hakimiyyəti bu hüquqi-siyasi reallığı tam dəqiqliyi ilə anlayır. Ona görə də, rəsmi İrəvan erməni toplumunu maksimalist və radikal-revanşist mövqedən uzaqlaşdırmağa çalışır. Rəsmi İrəvan mövcud situasiyadan çıxış yolu axtarır. Üstəlik, rəsmi Bakının Ermənistanın 30 illik işğalı ucbatından Azərbaycana dəyən maddi zərərin hesablanmasını sona çatdırmaq üzrə olduğundan da xəbərdardır. Və bu hesablama nəticəsində Azərbaycanın Ermənistana qarşı 50-100 milyard dollar arasında təzminat iddiası qaldıracağını da anlayır.
Rəsmi İrəvan Ermənistanın belə yüksək məbləğli təzminatı ödəmək imkanında olmadığını bilir. Ona görə də, bəzi məlumatlara görə, Ermənistanın siyasi dairələri rəsmi Bakının həmin təzminatın Ermənistan tərəfindən Zəngəzur bölgəsini Azərbaycana verməklə, kompensasiya etməsində israrlı ola biləcəyindən ciddi şəkildə narahatdır. Və erməni mətbuatının iddialarına görə, Ermənistanın siyasi dairələrində bu mövzular isterik əhval-ruhiyyədə müzakirə edilməkdədir.(musavat.com)
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev Ələt Azad İqtisadi Zonasının birinci mərhələsinin açılış mərasimində iştirak edib.
Ələt Azad İqtisadi Zonasının səlahiyyətli qurumunun İdarə Heyətinin sədri Valeh Ələsgərov görülən işlər barədə dövlət başçısına məlumat verib.
Bildirilib ki, Ələt Azad İqtisadi Zonasının ümumi sahəsi 850 hektardır. Azad İqtisadi Zonanın ilkin inkişaf mərhələsi olan 60 hektar ərazidə (Zona 1, Mərhələ 1) tikinti işlərinə başlanılıb və bir sıra işlər görülüb. Belə ki, investorlara icarəyə veriləcək torpaq sahələri inşaat üçün artıq hazırdır. Ümumi sahəsi 297 min kvadratmetr olan torpaq sahələrinin daxilində su, kanalizasiya, işıq, qaz, rabitə şəbəkələrinə birləşmə nöqtələri təmin edilib. Burada, həmçinin istifadəyə hazır ərazi-daxili və ərazi-xarici mühəndis-kommunikasiya infrastrukturu yaradılıb. Zona 1 ərazisinin əsas girişində gömrük-keçid məntəqələri, həmçinin gömrük yoxlanışlarının aparılması üçün binalar inşa olunub.
Dövlətimizin başçısı Ələt Azad İqtisadi Zonasının Biznes Mərkəzində yaradılan şəraitlə tanış olub.
Məlumat verilib ki, ümumi sahəsi 16 min kvadratmetr olan Biznes Mərkəzinin binası 3 funksional hissədən ibarətdir. Burada Ələt Azad İqtisadi Zonasının Səlahiyyətli Qurumunun ofisi, investorlara vahid pəncərə prinsipi ilə xidmət göstərəcək ofis, investorların idarəetmə qurumları üçün ofislər və təhkim olunan gömrük əməkdaşları üçün ofis fəaliyyət göstərəcək. Biznes Mərkəzində yüksəkkeyfiyyətli xidməti təmin edəcək müvafiq infrastruktur və maddi-texniki baza yaradılıb.
Diqqətə çatdırılıb ki, növbəti inkişaf mərhələsində 138 hektar sahəni əhatə edən standart istehsal müəssisələri və logistika mərkəzləri üçün nəzərdə tutulmuş hissədə və eyni zamanda, 211 hektar sahəni əhatə edən ağır sənaye müəssisələri üçün hissədə layihələndirmə işləri davam edir. Növbəti inkişaf mərhələsinə aid 138 hektar sahədə torpaq işlərinə tezliklə başlanılması planlaşdırılır.
Ələt Azad İqtisadi Zonası Prezident İlham Əliyevin Azərbaycanı beynəlxalq səviyyədə rəqabətədavamlı və dayanıqlı, şaxələndirilmiş və ixracyönümlü iqtisadiyyata malik bir ölkə kimi inkişaf etdirməyə yönəlmiş siyasətinin real təməllərindəndir. Bu layihənin icrası nəticəsində Azərbaycana daha çox xarici investisiyalar cəlb olunacaq və yeni iş yerləri yaradılacaq. Ələt Azad İqtisadi Zonasının yaradılması barədə qərar 2017-ci ildə, bununla bağlı müvafiq qanun isə 2018-ci ildə qəbul edilib. Pandemiyanın dünyada yaratdığı böyük iqtisadi və maliyyə çətinliklərinə baxmayaraq 2021-ci il iyulun 1-də Prezident İlham Əliyevin iştirakı ilə Ələt Azad İqtisadi Zonasının təməli qoyulub.
Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanının yaxınlığında və qlobal nəqliyyat dəhlizlərinin üzərində strateji coğrafi mövqeyə malik iqtisadi zonada yaradılan əlverişli şərait, o cümlədən nadir qanunvericilik bazası, fiskal və qeyri-fiskal imtiyazlar zərfi, zəruri infrastruktur və mühəndis-kommunikasiya sistemləri ilə təmin edilmiş sənaye torpaq sahələri, nəqliyyat-logistika mərkəzləri və digər perspektivlər investorlar üçün davamlı regional üstünlük yaradacaq və Ələt Azad İqtisadi Zonasını regional investisiya mərkəzinə çevirəcək.
Bildirilib ki, bu iqtisadi zonada investorlar üçün aşağıdakı fiskal və qeyri-fiskal imtiyazlar tətbiq edilir:
- İnvestorlar əlavə dəyər vergisi, ödəmə mənbəyində vergi, mənfəət vergisi və hər hansı digər korporativ vergidən azaddırlar;
- Zonada idxal və ixrac zamanı gömrük rüsumları və vergilər tətbiq olunmur;
- Aylıq əməkhaqqı 8 min manata qədər olan işçilər üçün gəlir vergisi tətbiq olunmur;
- Yüksəkixtisaslı əcnəbi işçilər üçün sosial sığorta ödənişləri könüllü, yerli işçilər üçün isə məcburi xarakter daşıyır;
- Əcnəbi hüquqi və fiziki şəxslərin Ələt Azad İqtisadi Zonasında mülkiyyət sahibi olmasına heç bir məhdudiyyət qoyulmur;
- Xarici investorlar üçün yerli tərəfdaş və səhmdar tələbi yoxdur;
- Valyuta əməliyyatları və ya mənfəətin repatriasiyasında heç bir məhdudiyyət yoxdur;
- İnvestorların əmlakı heç bir halda milliləşdirilə bilməz və Ələt Azad İqtisadi Zonası Səlahiyyətli Qurumu investorların əmlakını bu və ya digər məhdudiyyətlərdən qorunmasına təminat verir;
- Ələt Azad İqtisadi Zonası Səlahiyyətli Qurumu, həmçinin investorların əqli mülkiyyət hüquqlarının tam qorunmasına təminat verir.
Beləliklə, Ələt Azad İqtisadi Zonasının fəaliyyətə başlaması Azərbaycana böyük iqtisadi dividendlər qazandırmaqla yanaşı, ölkəmizin regionda mövqelərini daha da gücləndirəcək, Şərq-Qərb və Şimal-Cənub tranzit-nəqliyyat dəhlizlərində mühüm rolu olan respublikamızın strateji əhəmiyyətini daha da artıracaq. Bu iqtisadi zonanın yaradılması dövlət gəlirlərinin və büdcəyə daxil olan vəsaitin artmasına, yeni investisiyaların cəlb edilməsinə şərait yaradacaq. Bundan başqa, bu layihənin icrası nəticəsində ölkəmizin milli iqtisadiyyatının dünya iqtisadiyyatı sisteminə inteqrasiyası sürətlənəcək.
Aprelin 10-da yolu azaraq Ermənistan tərəfinə keçən hərbçilərimizdən biri Hüseyn Axundovun bu gün “məhkəmə”si keçiriləcək.
“Məhkəmə prosesi” Qərbi Zəngəzur vilayətinin ümumi yurisdiksiya məhkəməsində keçiriləcək.
Hüseyn Axundovun “cinayət işinə” hakim Napoleon Ohanyana baxacaq.
Qeyd edək ki, Azərbaycan ordusunun əsgəri Hüseyn Axundov yalançı iddialarla günahlandırılır.
O, Sünik rayonunda 57 yaşlı asayiş keşikçisini “qətlə yetirməkdə” təqsirləndirilir.
Xatırladaq ki, Azərbaycan Ordusunun əsgərləri - 2004-cü il təvəllüdlü Bəbirov Aqşin Qabil oğlu və 2003-cü il təvəllüdlü Axundov Hüseyn Əhliman oğlu 2023-cü ilin 10 aprel tarixində Naxçıvan Muxtar Respublikasının Şahbuz rayonunun Ermənistanla sərhəd ərazisində əlverişsiz hava şəraitində məhdud görmə səbəbindən itkin düşüblər.
Ermənistan Müdafiə Nazirliyi aprelin 13-də Azərbaycan əsgərlərinin Ermənistanda saxlandığını etiraf edib. Sosial şəbəkələrdə və Ermənistan mediasında ermənilərin əsir götürdükləri Azərbaycan hərbçisini döymələri, ona ağır işgəncə vermələri ilə bağlı görüntülər yayılıb.//oxu.az
Azərbaycan İtaliyadan hərbi nəqliyyat təyyarələri alır.
Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi İtaliya tərəfi ilə C-27J Spartan təyyarələrinin tədarükünə dair müqavilə imzalayıb.
Qərbi Azərbaycan Xronikası layihəsi çərçivəsində jurnalist Əsgər İbrahimovun təqdimatında növbəti analitik süjet hazırlanıb.
“Ermənistanla sülh müqaviləsi hansı halda imzalanmayacaq?” adlı süjetdə ermənilərə etibarın yaranmasının Qərbi Azərbaycanlıların 35 ildir pozulan insan hüquqlarının bərpasından keçdiyi vurğulanır.
Bildirilir ki, Qərbi Azərbaycanlılar öz yurdlarına qayıtmadan Ermənistanla sülh prosesi yarımçıq sayılar: “Çünki, bu, tərəflər arasında dayanıqlı sülhə nail olmaq, etibar və etimadın yaranmasına çox böyük təkan olar”.
Həmçinin diqqətə çatdırılır ki, Nikol Paşinyan Qarabağ da daxil olmaqla 86,6 min kvadrat kilometrlik sahədə Azərbaycanın ərazisini tanıdıqlarını açıqlayıb.
Bununla belə, Paşinyan və onun komanda üzvləri Azərbaycan hakimiyyətini Qarabağ iqtisadi rayonunda müvəqqəti olaraq yerləşdirilən Rusiya sülhməramlılarına arxalanaraq “fəaliyyət göstərdiklərini” bildirən Xankəndidəki cinayətkarlarla "danışıq" aparmağa çağırır. Əslində, rəsmi İrəvan bununla guya heç kim anlamırcasına Azərbaycanın qondarma cinayətkar dəstəni tanımasını istəyir.
Süjetdə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin bu il mayın 28-də Laçında Paşinyana və onun kimi düşünənlərə verdiyi cavablardan sitatlar verilib: “Sərhədlərin delimitasiyası bizim şərtlərimiz əsasında, yəni, ədalətli şərtlər əsasında olmalıdır. Sülh müqaviləsi beynəlxalq şərtlər əsasında olmalıdır, Naxçıvana yolumuz açılmalıdır və Qarabağda hələ də kök salmış Ermənistan ordusunun nümayəndələri oradan çıxarılmalıdır. Bunlar bizim şərtlərimizdir”.
Analitik materialda qeyd olunur ki, əsas məsələ Azərbaycanın Ermənistanı hansı ərazi daxilində tanımasında və Qarabağ iqtisadi rayonundakı ermənilərin Azərbaycan qanunlarına tabe olmasındadır.
Sonda sülh müqaviləsi ilə bağlı Azərbaycanın Ermənistan qarşısında qoyduğu şərtlər sadalanır.
Xatırladaq ki, Qərbi Azərbaycan Xronikası layihəsinin məqsədi tarixi qədim torpaqlarımızın adının yaşadılması, tanıdılması, həmçinin azərbaycanlıların ermənilər tərəfindən deportasiyaya məruz qoyulmasından, həmin ərazilərdə mövcud olmuş, lakin adı silinən toponimlərin, saysız-hesabsız yeraltı və yerüstü maddi mədəniyyət nümunələri – qədim yaşayış məskənləri, nekropollar, kurqanlar, qala, saray və istehkam qalıqları, karvansaralar, körpülər, qəbirüstü sənduqələr, xaçdaşlar, at-qoç heykəlləri, məbəd, kilsə, məscid, pir və ocaqların üzə çıxarılması, həmin ərazinin təmiz oğuz-türk məskənləri olduğunu təsdiq edən faktların dünya ictimaiyyətinə çatdırılmasıdır.
Həmçinin Prezident İlham Əliyevin Qərbi Azərbaycanla bağlı dediyi “XX əsrin əvvəllərinə təsadüf edən xəritə bir daha onu göstərir ki, Qərbi Azərbaycan tarixi Azərbaycan diyarıdır, şəhərlərin, kəndlərin adları Azərbaycan mənşəlidir və biz yaxşı bilirik ki, indiki Ermənistan ərazisində tarix boyu Azərbaycan xalqı yaşayıb. İndi əsas vəzifə ondan ibarətdir ki, dünya ictimaiyyəti də bunu bilsin”, – fikrini əsas tutaraq Qərbi Azərbaycan İcmasının hazırladığı Qayıdış Konsepsiyasında irəli gələn vəzifələrin təbliğidir.
Bundan əlavə, Qərbi Azərbaycanla bağlı tarixçilərin, araşdırmaçıların düşüncələrini, deportasiyaya məruz qalmış şəxslərin həyat hekayəsini işıqlandırmaqdır.
Süjet iyunun 8-də Baku Tv-nin efirində və "Youtube" kanalında yayımlanıb.
Mayın 14-də Avropa İttifaqının rəhbərlik etdiyi sülh danışıqlarına Azərbaycan və Ermənistanın yenidən cəlb olunmasını səmimiyyətlə alqışlayırıq. Bu barədə Aİ-nin ATƏT-dəki Nümayəndəliyinin Azərbaycanın xarici işlər naziri Ceyhun Bayramovun ötən gün ATƏT-in Daimi Şurasının xüsusi iclasında çıxışına dair bəyanatında bildirilib. Qeyd olunub ki, iyunun 1-də Kişineuda Fransa və Almaniya liderlərinin də iştirakı ilə keçirilən görüş onların prosesə sadiqliyini bir daha nümayiş etdirdi:
"Biz danışıqların Azərbaycanla Ermənistan arasında ədalətli və hərtərəfli sülhə nail olmaq üçün yeganə yol olduğunu bir daha vurğulayırıq. Nəticə etibarı ilə, dialoqda davamlılıq və konkret nəticələr proses üçün həlledici əhəmiyyət kəsb edir. Biz Bakının 21 iyulda Aİ-nin vasitəçiliyi ilə keçiriləcək növbəti iclasında iştirakını təqdir edirik. Burada daha da irəliləyiş əldə olunmalıdır”. Bəyanatda, Azərbaycana Qarabağdakı erməni əhalisinin hüquqlarını və təhlükəsizliyini qoruyan müsbət gündəm hazırlamaq istiqamətində çağırış edilib: “Eyni zamanda biz bütün tərəfləri düşmənçilik ritorikasından çəkinməyə və bunun əvəzinə etimad yaradan və sülh danışıqları üçün əlverişli mühit yaradan narrativi təbliğ etməyə çağırırıq. Xüsusilə saxlanılanların azad edilməsi ilə bağlı əlavə etimad yaradıcı tədbirlər də həyata keçirilməlidir”. O da vurğulanıb ki, Aİ minatəmizləmə fəaliyyətlərinə dəstək təklif etməyə davam edəcək: “Biz minalanmış ərazilərin müəyyən edilməsi üçün tərəflər arasında əməkdaşlığın vacibliyini vurğulayırıq”.
Bəyanatı "Sherg.az"a dəyərləndirən politoloq Elçin Xalidbəyli deyib ki, Cənubi Qafqazda bir çox ölkələrin maraqları və strateji hədəfləri kəskin şəkildə toqquşur. Analitikin sözlərinə görə, rəsmi Bakının əsas hədəfi yekun sülh sazişini məhz Azərbaycanın milli maraqlarına uyğun şərtlər altında imzalamaqdan ibarətdir: "Azərbaycan artıq bu istiqamətdə müəyyən nəticələr qazanmağa nail olub. Ermənistan Qarabağı Azərbaycanın ayrılmaz tərkib hissəsi kimi tanıyır. Bu, o deməkdir ki, yekun sülh sazişinin imzalanması qarşısında olan ən önəmli problem artıq razılaşdırılıb. Ancaq bu, yetərli deyil. Rəsmi İrəvanın Azərbaycanın Xankəndi və ətraf bölgəsindən Ermənistan ordusunun tör-töküntülərini də dərhal çıxartmalıdır.
Əks halda, sülh sazişinin imzalanması üçün vacib olan digər önəmli məqamların müzakirəsinə ehtiyac qalmır. Hazırda bütün hərbi və siyasi-diplomatik üstünlüklər məhz Azərbaycanın əlində cəmləşib. Üstəlik, rəsmi Bakı Ermənistanın beynəlxalq himayədarlarının təzyiq kampaniyalarını da dəf etməyə nail olub. Əksinə, indi rəsmi Bakı Ermənistana qarşı beynəlxalq təzyiqlərin əsas stimulverici mərkəzinə çevrilib. Və Azərbaycan indi Ermənistan üçün real hərbi-siyasi iradə mərkəzidir. Məsələ ondadır ki, Ukrayna savaşından sonra Azərbaycan Avropa Birliyi ölkələri üçün əsas enerji qaynağına çevrilib. Hər halda, Avropa Birliyi ölkələrinin enerji təhlükəsizliyi sistemində Azərbaycan həlledici təsir gücünə malikdir. Rəsmi Bakı bu önəmli faktordan Azərbaycanın geopolitik maraqları çərçivəsində maksimum səviyyədə istifadə etməyə çalışır".
E.Xalidbəyli vurğulayıb ki, vaxtilə erməni yalanlarına istinadən Azərbaycanı ittiham etmək vərdişlərinə malik olan əksər Qərb ölkələri indi rəsmi Bakı ilə münasibətləri korlamaqdan ciddi şəkildə çəkinirlər: "Ümumi vəziyyət ondan ibarətdir ki, hazırda ABŞ və Avropa Birliyi Azərbaycanla ən qısa zamanda yekun sülh sazişini imzalaması üçün Ermənistana qarşı təzyiqləri gücləndirir. Düzdür, Rusiya və Fransa hələ də Ermənistanın yekun sülh sazişindən yayınması üçün Brüssel prosesini israrla pozmağa çalışırlar. Ancaq ABŞ və bəzi Qərb ölkələri regional sülhün və sabitliyin təmin olunması istiqamətində daha qətiyyətli mövqe tuturlar. Bütün bunları nəzərə aldıqda, Cənubi Qafqazda sülh prosesinin gələcək inkişaf perspektivləri 21 iyulda keçiriləcək Brüssel görüşündə böyük ölçüdə müəyyən olunacaq.
Böyük ehtimalla bu ilin sonuna doğru 30 illik problem yekun sülh sazişini ilə aradan qaldırıla bilər. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycan və Ermənistan arasında yekun sülh sazişini heç bir halda, Rusiya vasitəçiliyi ilə Moskvada imzalanmayacaq. Hazırda sülh prosesini intensivləşdirərək, təşəbbüsü Rusiyanın əlindən almağa nail olmuş ABŞ və Qərb Moskva variantına qətiyyən imkan verməz. Böyük ehtimalla Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh sazişinin yekun mətni ABŞ-nin vasitəçiliyi ilə məhz Vaşinqton görüşündə prinsipial olaraq razılaşdırılacaq. Ancaq Azərbaycan və Ermənistan yekun sülh sazişini ABŞ-nin də birbaşa iştirakı ilə məhz Avropa Birliyi ölkələrindən birinin paytaxtında imzalayacaqlar. Bu hadisə yaxın vaxtlarda Brüsseldə də reallaşa bilər".
Politoloq Oqtay Qasımov Teleqraf.com-un suallarını cavablandırıb.
Onunla müsahibəni təqdim edir:
- Ermənistan xarici işlər naziri Ararat Mirzoyanın ardınca Milli Təhlükəsizlik Xidmətinin katibi Armen Qriqoryan danışıqlarda “Qarabağın statusu”nu müzakirə və heç buna cəhd etmədiklərini, eləcə də onlara belə bir mandatın verilmədiyini dedi. Sizcə, İrəvanın bu mesajlarından nə anlamalıyıq?
- Artıq Ermənistan rəsmilərindən etiraflar var ki, Azərbaycanla mümkün sülh müqaviləsində Qarabağ erməniləri ilə bağlı məsələlər olmayacaq. Azərbaycan 44 günlük müharibədən sonra birmənalı şəkildə bildirdi ki, Qarabağ ermənilərinin hüquq və təhlükəsizlikləri ilə əlaqəli məsələlər onun daxili işidir və heç kimlə müzakirə etməyəcək. Rəsmi Bakının birmənalı mövqeyi var, bu da həm beynəlxalq vasitəçilər, həm də Ermənistan tərəfindən qəbul olunur. Azərbaycan prezidenti ötən ilin oktyabrında Soçidə Putinin vasitəçiliyi ilə keçirilən görüşdə bunu açıq və birmənalı şəkildə bir daha bildirdi. O dedi ki, qarabağlı ermənilərlə bağlı məsələlər Azərbaycanın daxili işidir və bunu heç bir formatda müzakirə etməyəcək. Bu mövqe də qəbul edilməyə başlayıb.
İndi bunun Ermənistan rəsmiləri tərəfindən etiraf olunması həm də erməni cəmiyyətinə bir mesajdır. Onlar demək istəyirlər ki, Ermənistanın bu məsələyə müdaxilə etmək və ya təsir etmək imkanları minimumdur, bunu edə bilməyəcəklər. Erməni cəmiyyəti də buna hazırlanır.
- Bəs Ermənistan cəmiyyəti yeni reallığı qəbul etməyə hazırdırmı? İstər bu iki şəxsin, istərsə də Baş nazir Nikol Paşinyanın Qarabağı Azərbaycan ərazisi kimi tanıdığını bəyan etməsinə kütləvi etirazları da görmədik.
- Getdikcə Ermənistan cəmiyyətində də reallıq anlaşılmağa başlayır. Əlbəttə, orada hələ revanşist duyğular, xəstə faşist meyllər nə qədər güclü olsa da, reallığı qəbul etmək məcburiyyətindədirlər. O cümlədən revanşistlər, yaxud “Qarabağ klanı” – Köçəryan və Sərkisyanın dəstələri. Revanşist bəyanatlar verənlərin özləri də daxilən qəbul edirlər ki, Ermənistan prosesə təsir imkanlarını tamamilə itirib. Bu durumda Ermənistan cəmiyyəti də reallığı qəbul etmək məcburiyyətindədir.
Ermənistanın bugünkü davranışları da göstərir ki, müstəqil dövlət kimi siyasət yürüdə bilmir, daha çox kənar qüvvələrin təsiri və təşviqi nəticəsində hansısa addımlar atır. Bu baxımdan Ermənistan cəmiyyətinin insanları da şüurən onu yaşasalar da, amma real şəkildə prosesə təsir edə bilməyəcəklərini də anlayırlar. Digər yandan, revanşistlər hakimiyyətdə olduqları 20 il ərzində erməni cəmiyyətinin nifrətini qazanıblar. Məhz onların durumu indiki yerə gətirib çıxardığını anlayırlar. Bu səbəbdən də insanlar onların mövcud hakimiyyətə qarşı çağırışlarına belə etinasız münasibət göstərirlər. Yəni Ermənistan cəmiyyətində üz vurulmasa da, daxilən reallıqlar qəbul edilir.
- Xankəndidəki separatçılar da fəaldır. Araik Arutyunyan, Ruben Vardanyan və digər separatçılar fəal şəkildə “Azərbaycanın bir hissəsi olmayacaqlarını”, “müstəqillik uğrunda mübarizəni davam etdirəcəklərini” deyirlər. Belə olan halda bu məsələ necə çözüləcək?
- Əvvəla, separatçılar haqda çox danışıb onları “tərəf” kimi göstərmək fikrindən uzağam. Hazırda orada fəaliyyət göstərən separatçı-terrorçu qruplaşma hansısa bir qüvvəni təmsil etmir. Uzun müddət Moskva və İrəvandan idarə edilən şəxslər olublar. Bu gün də Rusiyanın təlimatları əsasında fəaliyyət göstərirlər. Onların nə demələrindən asılı olmayaraq, Azərbaycan öz siyasətini yeridəcək və orada öz suveren hüquqlarını tam bərpa edəcək. Bunun başqa yolu yoxdur. Azərbaycan bu məqsədlərinə doğru irəliləyəcək. Separatçıların nədən danışmalarının, nə demələrinin bizm üçün “qara qəpik” qədər də dəyəri yoxdur.
Azərbaycan prezidenti mayın 28-də Laçında onlara çağırış etdi, bildirdi ki, iki yolları var: ya silahları buraxıb qanunlarımıza tabe olacaqlar, ya da başqa tədbirlər görüləcək. Bu tədbirlərin də nə olduğunu hər kəs bilir. Əgər reinteqrasiya prosesinə müsbət töhfə verəcəklərsə, müvəqqəti olaraq danışıqlar aparacağıq, yox, əgər hay-küyçü, isterik və düşmən fəaliyyətləri davam etdirəcəklərsə, bunun da nəticələri bəllidir. Bu durumda onlara qarşı lazımi addımlar atılacaq. Sadəcə Azərbaycan hələlik onlara şans verir, dialoq qapısını açıq qoyur. Əgər imtinalar və sərsəm bəyanatlar davam edəcəksə, əlbəttə, bunun acı nəticələrinə qatlanmalı olacaqlar. Bu düşmən münasibətin və avantüranın 2020-ci ildə hansı yerə ghətirib çıxardığını xatırlamalıdırlar.
Dediyim kimi, onların nə demələrinin bizim üçün “qara qəpik” dəyəri yoxdur. Azərbaycan bütün ərazilərində öz suveren hüquqlarını tam şəkildə bərpa edəcək. Azərbaycan qanunlarını qəbul edənlərin hamısının hüquq və təhlükəsizlikləri ən yüksək səviyyədə - Konstitusiyamıza uyğun şəkildə təmin olunacaq. Azərbaycan qanunlarına və dövlətinə qarşı çıxanlar da, bunun cəzasını alacaq. Ya bölgəni tərk edəcəklər, ya da Azərbaycanın ədalət məhkəməsinin qarşısında duracaqlar.
- Qriqoryanın bir açıqlaması da diqqət çəkir. O deyir ki, Azərbaycanın əsas hissəsi ilə Naxçıvan arasında açılacaq nəqliyyat xətlərinə (Zəngəzur dəhlizi) nəzarət Ermənistanda olmalıdır. 10 noyabr anlaşmasının 9-cu bəndinə görə, həmin xətlərə Rusiya sərhədçiləri nəzarət etməlidir. Sizcə, bu nəzarət məsələsi necə həllini tapacaq?
- Nəzartin kimdə olacağını gələcək göstərəcək. Əlbəttə, artıq Ermənistan öz iddialarını ortaya qoyur və hesab edir ki, həmin dəhlizə nəzarət onda olmalıdır. Xatırlayırsınıza, liderlərin Brüsseldəki son görüşündə Şarl Mişel bu dəhliz üzərində beynəlxalq gömrük qaydalarının və ölkələrin suveren hüquqlarının tanındığını bildirdi. Eyni fikir təxminən Lavrov tərəfindən də dəsləndirilmişdi. O baxımdan, bu, Rusiya və Ermənistan arasında olan məsələdir. Əslində, məsələnin bu yerə gəlib çıxmasında Rusiyanın günahı çoxdur. Çünki Rusiya 10 noyabr anlaşmasının şərtlərini və bu əsasda Ermənistanın üzərinə götürdüyü öhdəlikləri yerinə yetirməsini təmin etməliydi, amma bunu etmir. Bu gün də artıq Ermənistan açıq formada Rusiyanın maraqlarına qarşı çıxır.
Bizim üçün böyük ölçüdə əhəmiyyəti yoxdur. Bizim üçün əsas bölgədə təhlükəsiz və sərbəst hərəkətin təmin olunmasıdır. Əlbəttə, beynəlxalq mexanizmlər olsa, daha yaxşı olar ki, sonradan bir anlaşılmazlıq yaranmasın. Yəqin ki, proses buna doğru gedəcək. Böyük ehtimalla Avropa Birliyi, ümumən kollektiv Qərb bu kommunikasiya xətlərinin Rusiyanın nəzarətində olmasını istəmir, Ermənistanı da bu yöndə addımlar atmağa təşviq edir.
İndi Ermənistan sərhədlərini Rusiya sərhədçiləri qoruyur, buna görə istəyir ki, tərəflərə təzyiq imkanlarını saxlamaq üçün kommunikasiyalara nəzarət də onda olsun. Bunu zaman göstərəcək.
- Rusiya Ermənistanda yenidən təlimlərə başlayıb. Əvvəl xüsusi təyinatlılarının döyüş qabiliyyətini yoxlayan Rusiya bu dəfə hərbi aviasiya təlimləri keçirir. Eyni zamanda, bu dəfə diqqətçəkən bir məqam da hərbi tibbi personalın təlimlərə cəlb olunmasıdır. Sizcə, Rusiyanın bu “əzələ nümayişi” kimi ünvanlanıb?
- Rusiyanın Ermənistanda hərbi bazalarının olduğu hər kəsə məlumdur. Bu təlimlər də sovetdən qalma təlim mərkəzlərində keçirilir. Xüsusən də dağ desant qüvvələrinin Alagöz dağındakı təlim mərkəzində. Məncə, bu təlimlər daha çox Ermənistan cəmiyyətinə ünvanlanmış mesajdır. Rusiya Ermənistandakı hərbi varlığı bir daha xatırladır. Ermənistan cəmiyyətinə mesaj verməyə çalışır ki, onun təhlükəsizliyini təmin edəcək əsas qüvvə Rusiyadır və o da bölgədədir, burada döyüşə hazır kontingenti var Yəni bu, daha çox ermənilərin özlərinə mesajdır. Düşünmürəm ki, bizə və ya Türkiyəyə ünvanlanıb.