 |
|
ABŞ Ermənistanda, xüsusilə də Zəngəzur bölgəsində mövqelərini gücləndirir.
Bu fikirləri jurnalist Turan İbrahimov "Baku TV"nin efirində səsləndirib.
O bildirib ki, Ermənistanı hazırda silahlandıran, revanşizmə həvəsləndirən ABŞ-dir:
“Caliber.az saytının təqdim etdiyi görüntülər var. Hazırda Ermənistanı Fransa və Hindistan da silahlarla təmin edir. Bütün bu proseslərə İranın susqunluğu düşündürücü məqamdır. İran ABŞ ilə düşməndir. Biz belə bilirik. Zəngəzur vasitəsilə kommunikasiya xətlərinin, Azərbaycanın əsas hissəsi ilə Naxçıvan arasında birbaşa quru əlaqəsinin açılmasını, Türk dünyasının bu vasitə ilə birləşməsini istəyirik”.
T.İbrahimov qeyd edib ki, İran Zəngəzur məsələsinin "qırmızı xətti" olduğunu bəyan edib:
“ABŞ gəlib orada yerləşir, Fransa Ermənistanı silahlandırır, İran isə buna şərait yaradır, ərazisindən Ermənistana silah göndərilməsinə razı olur. Hindistandan gələn silahlar məhz İran vasitəsilə Ermənistana çatdırılır. Ermənistanın fikri aydındır, bəs İranın fikri nədir? ABŞ Qafqaza gəlirsə, Ermənistana hücum silahları yığırsa, bu, İran üçün də təhlükə demək deyilmi? Məhz Pezeşkianın prezident seçilməsindən sonra bu proses daha da güclənib”.
Xarici işlər naziri Ceyhun Bayramov iranlı həmkarı Seyid Abbas Arakçıya zəng edib. Məqsəd İranın yeni təyin olunan xarici işlər naziri ilə ilk təmasın yaradılmasıdır. İki gün öncə İrəvandan Tehrana eyni məqsədlə zəng edilmişdi, hərçənd, Ararat Mirzoyanın zəngi Putinin Paşinyanla telefon danışığı fonunda xüsusilə diqqət çəkdi. Və istisna deyil ki, Mirzoyan Arakçını təbrik etməklə yanaşı, Rusiyanın təzyiqi qarşısında regional dəstəyin davam etdirilməsini də istəyib.Putin Bakıda verdiyi vədə uyğun olaraq, Moskvaya qayıdan kimi Paşinyana zəng etdi və Əliyevlə danışıqlarla bağlı onu məlumatlandırdı. Bakı-Moskva-İrəvan diplomatik trafikində Rusiyanın hədəfi bəllidir: həm sülh danışıqlarında, həm də bu danışıqların alt bəndlərində - sərhədin delimitasiyası, kommunikasiyanın açılması – arxa plana keçmiş iştirakçılığını aktuallaşdırmaq.
Kremlin rəsmi məlumatında da qeyd olunur ki, Putin Paşinyana Rusiyanın Ermənistan və Azərbaycana sülh müqaviləsinin hazırlanmasında, sərhədlərin demarkasiyası və delimitasiyasında, həmçinin nəqliyyat və logistika əlaqələrinin açılmasında yardım etməyə hazır olduğunu deyib.
Əsas diqqətçəkən məqam telefon danışığı ilə bağlı İrəvanın rəsmi məlumatının fərqli olmasıdır. Rəsmi məlumatdan aydın olur ki:
- Paşinyan Putinin sülh danışıqlarının Moskvada davam etdirilməsi istəyini qəbul etməyib;
- Nəqliyyat və logistika əlaqələrinin Rusiyanın iştirakı ilə (Zəngəzur dəhlizində FTX-nin dayanması) açılması məsələsinə qayıdışı qəbul etməyib.
Bu, regionda, xüsusilə Zəngəzur dəhlizi ətrafında intriqaları kəskinləşdirir. Putinin Bakı səfəri ərəfəsində Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin verdiyi açıqlamalar da bundan qaynaqlanırdı. Lavrov kommunikasiyanın açılmamasına görə Ermənistanı ittiham etdi, onun sözçüsü Zaxarova isə bir qədər də irəli gedərək, regionda kommunikasiyanın açılması üzrə Üçtərəfli İşçi Qrupunun danışıqlarındakı detalları açıqladı:
- 2023-cü ilin 2 iyununda əldə olunan razılaşmaya görə, kommunikasiyanın açılmasında İrəvanın istədiyi “suverenlik prinsipi” qorunur, Azərbaycandan Naxçıvana gedən yüklər və sərnişinlər FTX tərəfindən müşayiət olunur;
- bu, “Kalininqrad yolu” modelinin rus variantı üzrə tətbiqi deməkdir; bu model ilk dəfə Brüssel danışıqlarında gündəmə gəlib, kommunikasiyanın açılmasında Rusiyanın iştirakını bloklamaq istəyən Qərb Bakının da maraqlarının təmin edilməsi üçün Naxçıvana çıxışda “Azərbaycandan Azərbaycana prinsipi”nin müzakirə masasına daxil edilməsinə razılaşıb;
- görünür, dəhlizin 10 noyabr razılaşmasının 9-cu bəndinə uyğun açılmasının çətin olduğunu, xüsusilə Qərbin önə çıxdığını anlayan Moskva da eyni prinsipin FTX-nın iştirakı ilə reallaşmasını irəli sürüb və Zaxarovanın açıqlamasına görə, razılaşdırılıb da, hərçənd, İrəvan razılaşmanın praktiki müstəvidə işə düşməsinə imkan verməyib, çünki bunu təkcə Paşinyan yox, onun Qərb tərəfdaşlarını da istəmir.
Putinin Paşinyandan istəyi budur, həm Bakının, həm İrəvanın maraqlarına uyğun ortaq mövqeyin tapılması – Naxçıvana keçidi “Azərbaycandan Azərbaycana prinsipi” üzrə açmaq və rusların dəhlizdə mövcudluğunu təmin etmək, nəticədə regiondankənar oyunçuları oyundan çıxarmaq. İrəvanın telefon danışığı ilə bağlı açıqılaması Putinə diplomatik dillə “yox” cavabının verildiyini deməyə əsas verir.
Bu məqam Bakının maraqları fonunda Rusiya təzyiqinin İrəvana yönəlməsi baxımından sərfəlidir. Azərbaycan Moskvada danışıqların davam etdirilməsinə hazır olduğunu bəyan etdi, eyni zamanda, kommunikasiyanın FTX-nin iştirakı ilə açılması Bakının Naxçıvana çıxış əldə etmək planına zidd deyil. Bakı diplomatik manevrlə məsələni Moskva-İrəvan xəttinə yönəldir və Rusiyanın Ermənistana təzyiqinə zəmin yaradır. Mövcud vəziyyətdə nəqliyyat dəhlizlərinin Rusiya üçün həyati əhəmiyyətini nəzərə alanda İrəvana təzyiqin güclənəcəyi görünür. Putin-Paşinyan danışığından bir neçə saat sonra Mirzoyanın Tehrana zəngi də yaranmış vəziyyəti İrana izah etmək və regional müstəvidə dəstək əldə etmək məqsədi daşıyırdı.
Ermənistan Rusiya təzyiqinə qarşı İranla yanaşı, Qərb qüvvələrinin bölgədə möhkəmləndirilməsi işini də sürətləndirəcək. Bu məqsədlə Azərbaycanla sərhəddə təxribat hücumlarının genişlənəcəyi istisna edilməməlidir.
Asif Nərimanlı
Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyanın 1 il əvvəl ölkənin Müstəqillik Bəyannaməsinin qəbul edilməsinin ildönümü ilə bağlı çıxışında səsləndirdiyi mesajlar builki ictimai mesajının mətnindən yığışdırılıb. Baş nazir ötən il Bəyannamənin təftişinə girişib onu ölkənin müstəqilliyinə, təhlükəsizliyinə təhdid mənbəyi sayırdısa, bir neçə gün əvvəlki çıxışında bu fikrindən daşındığını aydın görünür.Maraqlıdır, ötən bir ildə Paşinyanın Ermənistanın gələcəyi haqqında Azərbaycanda da müsbət qarşılanan strategiyasındakı ciddi dəyişikliyin səbəbi nədir? Qərbin İrəvana açıq hərbi, siyasi dəstəyindən ruhlanıb, yoxsa beşinci kolunun aylarla davam edən mitinqləri Baş naziri qorxudub? Bu suallara cavab axtarmazdan əvvəl Ermənistan rəhbərinin ötən ilki və bu ilin 9 ay ərzindəki çıxışlarındakı fərqliliklərə diqqət yetirməyə ehtiyac var:
2023-cü ilin 22 avqustunda Paşinyan demişdi:
“Düz 33 il əvvəl bu gün Üçüncü Respublika yolunu tutmuş Ermənistan Ali Soveti Müstəqillik Bəyannaməsini qəbul etdi, onun əsasında bir il sonra referendum keçirildi və Ermənistan müstəqil oldu. Müstəqillik Bəyannaməsi ilə biz Sovet İttifaqından çıxmağın yolunu elan etdik, eyni zamanda Sovet İttifaqından çıxmaq üçün bütün yollarımızı bağladıq. Yəni 20-ci əsrin sonunda qəbul edilmiş Müstəqillik Bəyannaməsi ilə 21-ci əsrin əvvəllərində artıq müstəqilliyimizi itirməyə aparan düsturdür.
Bəyannamənin mətninin ekspertiza təhlili göstərir ki, biz nəhayət bizi Sovet İttifaqının bir hissəsi edən düstura əsaslanan məzmun seçmişik: Söhbət bizi qonşularımızla daim münaqişədə saxlayan regional mühitlə qarşıdurma çıxışından gedir”.
Baş nazir bu ilin 19 yanvarında Ədliyyə Nazirliyində keçirdiyi iclasda ötən ilki ritorikasına bir balaca düzəliş edərək bəyan edib ki, Ermənistanın öz demokratik "legitimliyini" və həyat qabiliyyətini təmin etmək üçün konstitusiya islahatına yox, büsbütün yeni konstitusiyaya ehtiyacı var. O, yeni konstitusiyanın ölkənin "yeni geo-siyasi şəraitdə daha rəqabətli və həyat qabiliyyətli" etməli olduğunu bildirib:
“Şübhə doğurmamaq üçün Ermənistan Respublikasında xalqın səs verəcəyi konstitusiya olmalıdır. Bu həm də legitimlik üçün mühümdür”.
Baş nazir vurğulayıb ki, istənilən hökumət ölkənin təhlükəsizliyini hansı konsepsiya əsasında təmin edəcəyini təhlil etməli və anlamalı, eyni zamanda xarici təhlükəsizliyə təhdid yaradan məqamları da ayırmalıdır.
Paşinyan yaranmış vəziyyəti təsvir etmək üçün alleqoriyaya da əl atıb. O, sevimli nənələrin toxunduğu qırmızı paltarda hər iki tərəfində öküzlərin dayandığı yolu keçməyi təsəvvür etməyi təklif edib:
“Biz təhlükələrdən yayınmaq üçün o qırmızı paltarı dəyişib, onu tariximiz, keçmişimizin bir parçası, yadigarı kimi qablaşdırıb arxivə qoyaraq, bu gün fəaliyyət göstərəcəyimiz mühitə uyğun geyinməliyik”.
Baş nazir bu misalla Ermənistanın Konstitusiyada Müstəqillik Bəyannaməsinə istinad etməkdən imtina etməklə yeni müharibədən qaçacağını, Konstitusiyada qorunub saxlansa, bunun əksinin baş verəcəyini nəzərdə tutub.
Fevralın 2-də Nikol Paşinyan yenidən bu məsələyə qayıdaraq, İctimai radioda çıxışında deyib:
“Ermənistanın dövlət siyasəti Müstəqillik Bəyannaməsinə, Qarabağa birləşməyə əsaslanırsa, bizdə müharibə olacaq və heç vaxt sülh olmayacaq. Yəni, Konstitusiya dəyişməsə, gec-tez yenə müharibə olacaq. Bu gün biz Bəyannamə ilə münasibətlərimizi tənzimləməliyik. Konstitusiya referendumu bizim qeyri-dövlət xalqından dövlət xalqına çevrildiyimiz andır. Hazırkı təhlükəsizlik konsepsiyası Ermənistanın gələcəyini sual altında qoyur. Hər hansı bir hökumət başa düşməlidir ki, ölkənin təhlükəsizliyini hansı konsepsiya əsasında təmin edəcək? Təhlükəsizliyə xarici təhlükə yaradan problemləri və məqamları müəyyən etmək lazımdır. Biz düşmən mühitdə olduğumuzu bilirik. Bizim vəzifəmiz ətrafımızın bizə qarşı niyə aqressiv mühitin olduğunu anlamaqdır. Bugünkü milli təhlükəsizlik strategiyası mövcud problemləri həll etmir. Aydındır ki, bizim yeni milli təhlükəsizlik strategiyamız olmalıdır və bizim yeni milli təhlükəsizlik strategiyamız dövlətin qanuni ərazi bütövlüyünün və maraqlarının qorunması məntiqində ifadə olunmalıdır”.
7 iyul – Ermənistanda Konstitusiya Günün ilə bağlı xalqa müraciətində Baş nazir artıq Müstəqillik Bəyannaməsi ilə bağlı tənqidi fikirləri xeyli azaldıb. O, bəyan edib ki, Ermənistanın yeni konstitusiyaya ehtiyacı var:
“Konstitusiya ölkədə həyat qaydaları, hüquq və vəzifələr haqqında vətəndaşların kollektiv müqaviləsidir. Lakin hazırkı Konstitusiya bu tələblərə cavab vermir. Mövcud Konstitusiya vətəndaşlar arasında ciddi sosial-psixoloji gərginlik yaradır. Məlum hallara görə, bu gün Ermənistan vətəndaşları indiki Konstitusiyanın onların cəmiyyətdə və dövlətdə həyat qaydaları haqqında fikirlərini əks etdirdiyinə inanmırlar. Onlar buna hakim elitanın yaratdığı və həyata keçirdiyi sənəd kimi baxırlar”.
Baş nazir qeyd edib ki, əsas problem təkcə Konstitusiyada yazılanlarla deyil, həm də onun necə qəbul edilməsindədir. Onun sözlərinə görə, Ermənistana xalqın özününkü hesab edəcəyi, dövlət və onunla münasibətlər haqqında fikirlərini əks etdirən yeni Konstitusiya lazımdır: "Bizə Konstitusiyanın yaradıcısı olan xalqla üzvi şəkildə bağlı olacaq yeni konstitusiya lazımdır". O, həmçinin qeyd edib ki, yeni Konstitusiya məsələsi tez-tez spekulyasiya predmetinə çevrilir. Bununla belə, Baş nazir vurğulayıb ki, ölkənin institusional, psixoloji və fiziki sabitliyinin gücləndirilməsi istiqamətində işi davam etdirmək lazımdır.
Avqustun 22-də çıxışında Nikol Paşinyan yuxarıda Müstəqillik Bəyannaməsinin “yararsızlığı”, konstitusiya islahatlarının vacibliyi barədə qeyd olunan fikirlərindən imtina edir.
Baş nazir iddia edir ki, Müstəqillik Bəyannaməsinə istinad Konstitusiyaya daxil edilsə də, bu, bu iki sənədin məzmununun eyni olması demək deyil:
“Bunun ən bariz sübutu Bəyannamənin 5-ci maddəsində deyilir: “Ermənistan öz təhlükəsizliyini və sərhədlərinin bütövlüyünü təmin etmək üçün öz silahlı qüvvələrini, daxili qoşunlarını, Ali Şuraya tabe olan dövlət və ictimai təhlükəsizlik orqanlarını yaradır.
Bəyannamədə göstərilməsinə baxmayaraq, Konstitusiyaya əsasən, silahlı qüvvələr, polis qüvvələri, dövlət və ictimai təhlükəsizlik orqanları ölkə parlamentinə tabe idi. Konstitusiya dəyişikliyi ilə 2015-ci ilə qədər güc strukturları ölkə prezidentinə və 2018-ci ildə apreldən sonra isə hökumətə tabedir”. Paşinyanın fikrincə, bu misal birmənalı şəkildə onu göstərir ki, Konstitusiyada yalnız İstiqlal Bəyannaməsinin birbaşa, hərfi mənada ifadə olunan müddəaları var və hər hansı digər şərh sadəcə olaraq əlverişli deyil.
Beləliklə, Nikol Paşinyan bu gün hərfi mənada olmayan hər hansı başqa şərhi yersiz hesab edirsə, o zaman ilin əvvəlində özü Bəyannamənin müddəalarını təhlil edərək belə qənaətə gəlib ki, bunlar təkcə Azərbaycan və Türkiyə üçün deyil, digər qonşular üçün də başa düşülən deyil. “Yəni biz bəyan edirik, deyirik ki, indi ordunu gücləndiririk və məqsədimiz bəyannaməmizin müddəalarını həyata keçirməkdir. Bu nə deməkdir? Bu o deməkdir ki, qonşularımız bundan istifadə edib bizi məhv etmək üçün ittifaq yaradacaq, çünki biz buna əsas vermişik” - Baş nazir bildirib.
Ermənistan hökuməti Konstitusiyaya dəyişiklik edilməsini özünün daxili məsələsi hesab edir və Bakının onun dəyişdirilməsi ilə bağlı tələblərini qəbuledilməz adlandırır. Amma Azərbaycan Prezidentinin xüsusi nümayəndəsi Elçin Əmirbəyov bəyan edib ki, Nikol Paşinyan Azərbaycan rəsmiləri ilə ana qanuna dəyişiklik edilməsi məsələsini müzakirə edib. Onlara bildirib ki, bu, siyasi baxımdan çox ağır prosesdir və Konstitusiya layihəsi yalnız 2027-ci ildə hazır ola bilər. Paşinyanın ofisi indiyədək bunu təkzib etməyib.
Son aylarda iki ölkə arasında, eləcə də Vaşinqton, İrəvan və Bakı arasında gedən qapalı danışıqlar, həmçinin keşiş Baqratın başçılığı ilə sərhədlərin dəqiqləşdirilməsinə qarşı ölkədə aylarla davam edən etiraz aksiyaları Baş naziri Konstitusiya dəyişikliyini ertələməsinə səbəb ola bilər. Əvvəla, etirazlar hakimiyyətin dəyişdirilməsi üçün kifayət etməsə də, Paşinyan hakimiyyətinin dayaqlarını sarsıtdı. Baş nazirin reytinqi 17 faizə düşdü və bu fakt cəmi il yarım sonra keçiriləcək parlament seçkilərində iqtidar partiyası üçün ciddi başağrısı yarada bilər. Şübhəsiz ki, Qərb müttəfiqləri mənfi tendensiya ilə bağlı Paşinyana xəbərdarlıq edirlər və o da reallıqları nəzərə alır.
İkinci məsələ, Azərbaycanla kompromislərə erməni cəmiyyətinin mənfi yanaşması, Rusiyaya bağlı qüvvələrin bu amildən istifadə etməsidir. Müxalifət, ona bağlı media Konstitusiya dəyişikliyinin Azərbaycanın tələbi əsasında həyata keçirilməsi barədə ictimai rəy yarada bilib. İqtidarın istəsə belə bu şəraitdə referenduma gedib istədiyi nəticəni əldə etməsi şübhəlidir. Qeyd edək ki, Azərbaycan rəsmilərinin (Konstitusiya dəyişdirilməsə, sülh olmayacaq”) ritorikası da müəyyən dərəcədə Paşinyan əleyhdarlarının əlinə fürsət verib.
Üçüncü vacib məsələ Qərbin Azərbaycana ciddi təzyiqlər, paralel olaraq Ermənistanı hərbi, siyasi cəhətdən açıq dəstəkləməsidir. Məlumdur ki, ötən aylarda İrəvan ABŞ, Avropa İttifaqı, Fransa, Hindistanla hərbi-siyasi əlaqələrini gücləndirib, silahlar almaq üçün müqavilələr bağlayıb. Azərbaycan mediası bu günlərdə Ermənistana gətirilən silahlarla bağlı faktlarla dolu araşdırmalar dərc edib.
Vaşinqton Azərbaycandan COP-29 iqlim beynəlxalq konfransına qədər Ermənistanla çərçivə sazişi imzalamağı tələb edir. Bu, ABŞ-da seçki kampaniyasında uğur qazanmaq istəyən hazırkı administrasiya üçün vacib məsələlərdən biridir. Bu ayın əvvəlində məlum oldu ki, tərəflər razılaşa bilməyəcəkləri məsələləri (Zəngəzur dəhlizi və nəqliyyat yollarının blokadasının açılması) sülh danışıqlarından çıxarıblar. Ekspertlərə görə, yaxın aylarda Bakı və İrəvan sülhün əsas prinsiplərini ehtiva edən sənədə imza ata bilərlər.
Beləliklə, Paşinyan iqtidarı erməni cəmiyyətini qıcıqlandıran mövzuları ikinci plana atır. Onların içərisində Konstitusiya islahatları məsələsi öndə gəlir. Gözləmək olar ki, 2026-cı il seçkilərinə qədər Ermənistan rəhbərliyi bu məsələni bir daha gündəmə gətirməsin. Bakının ona reaksiyasının necə olacağını bilmək üçün isə COP-29 beynəlxalq iqlim konfransından sonranı gözləmək lazım gələcək...
“Teleqramın təsisçisi Durovun həbsi xüsusi xidmət və kəşfiyyat xidmətləri ilə əməkdaşlıqdan imtina etməsinin nəticəsidir”.
Bunu politoloq Yeganə Hacıyeva bildirib.
Y. Hacıyevanın sözlərinə görə, Pavel Durov saxlanılmasından öncə Fransa kəşfiyyat xidmətləri ilə əməkdaşlıq təklifindən imtina etmişdi:
“Durov həbsindən öncə dəfələrlə müxtəlif ölkələrin kəşfiyyat xidmətlərindən təsisçisi olduğu sosial platformada izləmə tətbiqi haqqında təkliflər aldığını bildirmişdi. Durov isə onlarla işləməkdən imtina etdiyini, həmçinin teleqramda izlənməsinə qarşı olduğunu bildirdi.
Onun həbsinin səbəblərini də burda axtarmaq lazımdır, nəyi ki, öz xoşu ilə etməmişdi, indi həbsdə ona çox asanlıqla etdirəcəklər…
İndi aydın olur ki, Bakıya səfəri zamanı Putinlə görüşmək təşəbbüsləri nədən irəli gəlirmiş, amma Putinin ətrafındakı məmurlar bu görüşü önlədi.
Bir ölkənin başına gələ biləcək ən pis hadisə, daxili qruplar arası mübarizədə öz mövqeyini möhkəmlətmək üçün dövlətin mövqeyini zəiflədən məmurların rəhbərə yaxın olmasıdır.
Rusiya Durovu belə müdafiəsiz buraxmağın ziyanını çox çəkəcək…”
Azərbaycan Həmkarlar İttifaqları Konfederasiyasının (AHİK) yeni sədri vəzifəsinə Sahib Məmmədov seçilib.
Qaynarinfo xəbər verir ki, bununla bağlı məsələ AHİK-in avqustun 26-da keçirilən növbədənkənar VII qurultayının gündəliyinə daxil edilib.
Xatırladaq ki, Səttar Suliddin oğlu Möhbalıyevin sentyabrın 1-nə təyin edilmiş növbədənkənar parlament seçkilərində iştirakı ilə bağlı vaxt çatışmazlığı səbəbindən AHİK-in sədri vəzifəsindən istefası məsələsi qəbul edilib və qurultay iştirakçıları bu vəzifəyə Sahib Əli oğlu Məmmədovun namizədliyinə yekdilliklə səs veriblər.
Qeyd edək ki, Sahib Əli oğlu Məmmədov 1978-ci ildə anadan olub və Kiyev Dövlət Universitetinin Beynəlxalq hüquq fakültəsini bitirib. 2014-cü ildən İqtisadiyyat Nazirliyində çalışan Sahib Məmmədov Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2021-ci il 23 dekabr tarixli Sərəncamı ilə iqtisadiyyat nazirinin müavini təyin edilib. "Dövlət qulluğunda fərqlənməyə görə” və "Tərəqqi” medalları ilə təltif olunub.
Ailəlidir, 2 övladı var.
Beynəlxalq Qızıl Xaç Komitəsinin (BQXK) əməkdaşları Azərbaycan tərəfinin haqqında məlumat verdiyi erməniəsilli şəxslərə avqust ayında yenidən baş çəkiblər.
Bu barədə BQXK-nın Azərbaycan nümayəndəliyinin ictimaiyyətlə əlaqələr şöbəsinin rəhbəri İlahə Hüseynova məlumat verib.
O bildirib ki, saxlanılan şəxslərlə təkbətək görüşlər keçirilib və onların ailələri ilə əlaqəsi üçün şərait yaradılıb.
"Mandatına uyğun olaraq BQXK bu cür başçəkmələr zamanı saxlanılan şəxslərlə rəftarı və saxlanma şəraitini qiymətləndirir. BQXK həmçinin şəxslərin ailələri ilə əlaqələrini bərpa etmək və ya davam etdirmək üçün şərait yaradır. BQXK-nın prosedurlarına uyğun olaraq başçəkmələrlə bağlı müşahidələr və tövsiyələr yalnız saxlayan tərəflə paylaşılır və müzakirə edilir",- məlumatda qeyd olunub.
Xatırladaq ki, Azərbaycanın hüquq-mühafizə orqanları Qarabağdakı keçmiş qondarma qurumun “prezidentləri” olmuş Arkadi Qukasyan, Bako Saakyan, Arayik Arutyunyan, sabiq “xarici işlər naziri” David Babayan, eləcə də “parlament sədri” David İşxanyan, generallar Lyova Mnatsakanyan, David Manukyan və keçmiş “dövlət naziri” Ruben Vardanyanı saxlayaraq Bakıya gətiriblər.
Sentyabrın 1-də keçiriləcək Milli Məclisə seçkilərlə əlaqədar bu həftənin şənbə günü - avqustun 31-i Azərbaycanda “sükut günü”dür.
"Report"un xəbərinə görə, parlament seçkiləri ilə əlaqədar həmin gün seçkiqabağı təşviqat aparıla bilməz.
Seçki Məcəlləsinə əsasən, qeydə alınmış namizədlər, onların səlahiyyətli nümayəndələri və vəkil edilmiş şəxsləri, namizədi qeydə alınmış siyasi partiyalar, siyasi partiyaların blokları, onların səlahiyyətli nümayəndələri və vəkil edilmiş şəxsləri tərəfindən seçkiqabağı təşviqatın aparılmasına səsvermə gününə 23 gün qalmış başlanmalı və səsvermənin başlanmasına 24 saat qalmış dayandırılmalıdır.
Növbədənkənar parlament seçkiləri ilə əlaqədar seçkiqabağı təşviqatın aparılmasına 2024-cü il avqustun 9-dan başlanılıb və bu proses avqustun 31-i saat 8:00-da dayandırılmalıdır.
Həmin günü qeyri-rəsmi olaraq “sükut günü” də adlandırırlar.
Qeyd edək ki, sentyabrın 1-də keçiriləcək seçkilərlə əlaqədar seçki məntəqələri səhər saat 8-də açılacaq və səsvermə 19:00-a qədər davam edəcək. Parlament seçkilərində 125 deputat mandatı uğrunda 990 namizəd mübarizə aparacaq.
İşğaldan azad olunmuş ərazilərdə yenidənqurma işləri sürətli şəkildə həyata keçirilir. Yeni layihələr icra olunur.
Onlardan biri də Horadiz-Ağbənd dəmir yolu xəttidir.
Hazırda işlər mərhələli şəkildə davam edir.
Belə ki, "Azərbaycan Dəmir Yolları" QSC (ADY) Horadiz-Ağbənd dəmir yolu xəttində layihələndirmə işlərinin 83 faiz, tikinti-quraşdırma işlərinin isə 57 faiz yerinə yetirilib. Bu layihə Zəngəzur dəhlizinin mühüm hissəsi kimi böyük əhəmiyyət kəsb edir. 110,4 km uzunluğunda olan xəttin zolağı və xüsusi mühafizə zonası boyunca mədən əməliyyatları başa çatıb, lakin əlavə ərazilərdə partlayıcı maddələrdən təmizləmə əməliyyatları davam edir.
Layihəyə, həmçinin 771 metrlik əhəmiyyətli körpü və tikilməkdə olan iki tunel daxildir. Körpü regionun ən böyük körpüsü kimi diqqəti cəlb edir. Azərbaycan Qarabağ regionunda münaqişələr başa çatdıqdan sonra bu xətti fəal şəkildə bərpa etməklə, Avropa ilə Asiya arasında Zəngəzur dəhlizinin ticarət həcmini artırmağı hədəfləyir.
Qeyd edək ki, 2021-ci ilin fevral ayında Prezident İlham Əliyev tərəfindən təməli qoyulan Horadiz-Ağbənd dəmir yolu xəttinin ox üzrə uzunluğu 110,4 km təşkil edir.
Layihə çərçivəsində doqquz stansiyanın (Horadiz, Mərcanlı, Mahmudlu, Soltanlı, Qumlaq, Həkəri, Mincivan, Bartaz, Ağbənd), üç ədəd tunel, 41 ədəd körpü, üç ədəd qalereya, yeddi ədəd yolötürücü və ümumilikdə isə 500-ə yaxın süni mühəndis qurğusunun tikintisi planlaşdırılır.
Ətraflı "AzTV Xəbər"in süjetində:
Bu gün Azərbaycanın Birinci vitse-prezidenti, ölkənin birinci xanımı Mehriban Əliyevanın doğum günüdür.
Əliyeva Mehriban Arif qızı 1964-cü il avqustun 26-da Bakı şəhərində ziyalı ailəsində anadan olub.
1981-ci ildə Bakı şəhəri 23 №-li orta məktəbi qızıl medalla bitirərək, N.Nərimanov adına Azərbaycan Dövlət Tibb İnstitutunun müalicə-profilaktika fakültəsinə daxil olub. 1988-ci ildə İ.M.Seçenov adına Birinci Moskva Dövlət Tibb İnstitutunu fərqlənmə diplomu ilə bitirib.
1988-1990-cı illərdə İ.M.Seçenov adına Birinci Moskva Dövlət Tibb İnstitutunda “Göz xəstəlikləri” ixtisası üzrə kliniki ordinatura keçib. 1990-1995-ci illər ərzində Moskvada akademik Krasnovun rəhbərliyi altında Göz Xəstəlikləri Elmi-tədqiqat İnstitutunda işləyib.
1995-ci ildə Mehriban Əliyevanın təşəbbüsü ilə hazırda onun rəhbərlik etdiyi Azərbaycan Mədəniyyət Fondu təsis olunub. 1996-cı ildə Mehriban Əliyeva Azərbaycan mədəniyyətinin geniş təbliğ olunması məqsədilə üç dildə (Azərbaycan, ingilis və rus) çap olunan “Azərbaycan - İrs” jurnalını təsis edib.
2002-ci ilin oktyabrın 7-də Azərbaycan Gimnastika Federasiyasının (AGF) prezidenti seçilib. Həmin ildə AGF-nin fəaliyyətinə 4 gimnastika növünün inkişafı daxil idisə, bu gün ölkəmizdə artıq 9 gimnastika növü inkişaf etdirilməkdədir. Gimnastlarımız Olimpiya Oyunlarında iştirak edib, Dünya və Avropa Çempionatlarının mükafatçıları olublar. 2014-cü ildən etibarən isə dünyada nadir idman tikililərindən hesab olunan Milli Gimnastika Arenası gimnastlarımızın məşq etməsi və yarışların keçirilməsi üçün istifadəyə verilib.
Mehriban Əliyeva Azərbaycan xalqının Ümummilli Liderinin zəngin irsinin öyrənilməsi və həmçinin Heydər Əliyevin yaratdığı milli dövlətçilik ideyalarını yeni nəsillərə daim aşılamaq məqsədi ilə yaradılan Heydər Əliyev Fonduna rəhbərlik edir.
2004-cü il avqustun 13-də Azərbaycanın şifahi xalq ədəbiyyatının və musiqi irsinin qorunub saxlanılması və inkişaf etdirilməsi sahəsindəki yorulmaz səylərinə görə Mehriban Əliyeva UNESCO-nun Xoşməramlı səfiri adına layiq görülüb. 2022-ci il noyabrın 15-də isə Xoşməramlı səfir kimi fəaliyyətinə xitam verilməsi üçün UNESCO-nun Baş direktoruna məktub ünvanlayıb.
2004-cü il dekabrın 28-də Mehriban Əliyeva Azərbaycan Respublikası Milli Olimpiya Komitəsinin IV Baş Məclisində MOK-un İcraiyyə Komitəsinə üzv seçilib.
2005-ci ilin martında Mehriban Əliyeva “2004-cü ilin ictimai xadimi” nominasiyası üzrə “Caspian Energy İntegration Award-2005” beynəlxalq mükafatına layiq görülüb.
2005-ci ildə Azərbaycanda keçirilən sosioloji sorğuya əsasən, Mehriban Əliyeva “İlin qadını” adına layiq görülüb.
2005-ci il iyunun 9-da ictimai, mesenatlıq və xeyriyyəçilik fəaliyyətinə görə, təhsil və mədəniyyət müəssisələrinin dəstəklənməsinə, Rusiya və Azərbaycan xalqları arasında dostluğun möhkəmlənməsinə sanballı töhfələrinə görə Rusiyanın “Yüzilliyin mesenatları” Beynəlxalq Xeyriyyə Fondunun “Yaqut Xaç” ordeninə layiq görülüb.
2005-ci ildə “Evtanaziya və təbabətdə humanizm problemi” mövzusunda dissertasiya işi müdafiə edib və fəlsəfə elmləri namizədi alimlik dərəcəsi alıb.
2005-ci il noyabrın 6-da Milli Məclisə keçirilən seçkilərdə namizədliyi Yeni Azərbaycan Partiyası tərəfindən 14 saylı Əzizbəyov (indiki Xəzər) ikinci seçki dairəsindən irəli sürülmüş Mehriban Əliyeva 92.12% (23106 səs) səs toplayaraq deputat seçilib.
Milli Qəhrəman Çingiz Mustafayev Fondu və ANS Şirkətlər Qrupu ölkəmizin təhsil sisteminin inkişafında xidmətlərinə, milli mədəni irsimizin qorunub saxlanılmasına və dünyada təbliğinə, xarici ölkələrdə xalqımızın müsbət imicinin möhkəmlənməsi üçün gördüyü işlərə, bədii gimnastika üzrə 27-ci dünya çempionatının respublikamızda yüksək səviyyədə hazırlanıb keçirilməsinə, genişmiqyaslı xeyriyyəçilik fəaliyyətinə görə Mehriban Əliyevanı “2005-ci ilin adamı” elan edib.
Mehriban Əliyeva mədəni-mənəvi dəyərlərin qorunub saxlanmasına verdiyi töhfələrə görə 2006-cı ilin martında BMT-nin Ümumdünya Əqli Mülkiyyət Təşkilatının (WIPO) qızıl medalına layiq görülüb.
Sivilizasiyalararası dialoq daxil olmaqla, müxtəlif sahələrdə genişmiqyaslı və fədakar fəaliyyətinə, qayğıya ehtiyacı olan uşaqlara diqqətinə, onların yaşayış şəraitinin yaxşılaşmasına, təhsilə, həmçinin islam aləmində görülən işlərə böyük dəstəyinə görə Mehriban Əliyeva 2006-cı il noyabrın 23-də ISESCO-nun Xoşməramlı səfiri adına layiq görülüb.
Dünya Səhiyyə Təşkilatı (WHO) İcraiyyə Komitəsinin 2007-ci il yanvarın 29-da Cenevrədə keçirilən 120-ci sessiyasının yekdil qərarı ilə Mehriban Əliyeva ana, uşaq və ailə sağlamlığının qorunması və möhkəmlənməsi işində müstəsna xidmətlərinə görə bu beynəlxalq təşkilatın mükafatına layiq görülüb.
Genişmiqyaslı xeyriyyəçilik fəaliyyətinə, bəşəriyyətin ali ideallarına xidmət sahəsində yüksək nailiyyətlərinə görə 2007-ci ilin mayında Mehriban Əliyeva “Qızıl ürək” beynəlxalq mükafatına layiq görülüb.
Azərbaycan Respublikasının Prezidentinin 2009-cu il 5 may tarixli sərəncamı ilə Mehriban Əliyeva Azərbaycan Respublikasının ictimai-siyasi və mədəni həyatında səmərəli fəaliyyətinə görə Heydər Əliyev Mükafatı ilə təltif edilib.
2009-cu il sentyabrın 14-də Azərbaycan ilə Polşa arasında dostluq münasibətlərinin inkişafındakı xidmətlərinə görə Mehriban Əliyeva Polşa Respublikasının “Xidmətlərə görə” Böyük Komandor Xaçı ordeni ilə təltif edilib.
2010-cu il fevralın 15-də Mehriban Əliyeva Fransaya münasibətdə göstərdiyi xidmətlərinə və nümayiş etdirdiyi sadiqliyinə görə Fransa Respublikası Prezidentinin Sərəncamı ilə “Şərəf Legionu” ordeninin zabit dərəcəsi ilə təltif edilib.
2010-cu il iyulun 30-da Mehriban Əliyevaya UNESCO-nun “Qızıl Motsart” medalı təqdim edilib.
2010-cu il noyabrın 7-də Milli Məclisə keçirilən seçkilərdə namizədliyi Yeni Azərbaycan Partiyası tərəfindən 14 saylı Xəzər ikinci seçki dairəsindən irəli sürülmüş Mehriban Əliyeva 94,49% (31797 səs) səs toplayaraq deputat seçilib.
2011-ci il iyunun 24-də Mehriban Əliyevaya Krans Montana Forumunun Qızıl medalı, 2012-ci il iyunun 29-da isə “Prix de la Fondation” mükafatı təqdim edilib.
2012-ci il fevralın 13-də Mehriban Əliyeva Rusiya Federasiyasının İ.M.Seçenov adına Birinci Moskva Dövlət Tibb Universitetinin Fəxri professoru adına layiq görülüb.
2012-ci il aprelin 13-də Mehriban Əliyevaya MDB iştirakçısı olan dövlətlərin Humanitar Əməkdaşlıq Şurası (HCC) və MDB iştirakçısı olan ölkələrin Dövlətlərarası Humanitar Əməkdaşlıq Fondu (IHCF) tərəfindən “Birlik Ulduzları” dövlətlərarası mükafatı təqdim edilib.
2012-ci ildə Mehriban Əliyeva “mərhəmətinə, xeyirxahlığına, xalqların rifahı naminə yorulmaz fəaliyyətinə və kazaklara göstərdiyi köməyə görə” Azərbaycan Kazaklar İttifaqı tərəfindən ali “Kazak şöhrəti” (“Kazatskaya slava”) mükafatına layiq görülüb.
2012-ci il dekabrın 8-də Avropa Olimpiya Komitəsi Baş Assambleyası 2015-ci ildə I Avropa Oyunlarının Bakıda keçirilməsi haqqında qərar qəbul edib. Birinci Avropa Oyunlarını yüksək səviyyədə keçirmək məqsədi ilə 2013-cü il yanvarın 17-də Təşkilat Komitəsi yaradılıb və onun sədri Mehriban Əliyeva təyin olunub.
2013-cü ilin yanvarında Pakistanın nüfuzlu “Daily Times” qəzeti və Qadın Könüllülər Təşkilatı Mehriban Əliyevanı “Humanizm simvolu – 2012-ci ilin adamı” elan edib.
2013-cü il iyunun 7-də Yeni Azərbaycan Partiyasının sədr müavini vəzifəsinə seçilib.
2013-cü il dekabrın 27-də Mehriban Əliyeva Pakistanın “Şəhid Bənazir Bhutto Qadın Mükəmməlliyi Mükafatı - 2013” mükafatına layiq görülüb.
Fransanın Ərəb Mədəni İrsi Mərkəzi və Misirin “Nefertiti Media Productions” şirkətinin 2013-cü il martın 8-dən 2014-cü il yanvarın 10-dək birgə keçirdiyi sorğunun nəticəsinə görə, Mehriban Əliyeva 2014-cü ilin ən nüfuzlu qadını adına layiq görülüb.
2014-cü ilin mayında Mehriban Əliyeva sivilizasiyalararası dialoqa verdiyi töhfələrə, həmçinin Almaniyada türk dünyasının tanıdılmasına, Azərbaycan-Almaniya əlaqələrinin inkişafındakı xidmətlərinə görə Türk-Alman Dostluq Federasiyasının fəxri mükafatına layiq görülüb.
Azərbaycanın ictimai, sosial və mədəni həyatında fəal iştirakına, cəmiyyətin dinamik inkişafına verdiyi mühüm töhfələrə, Azərbaycan mədəniyyətinin dünyada təbliği sahəsində əvəzsiz xidmətlərinə, həmçinin ümumdünya mədəni irsinin qorunub saxlanması işinə hərtərəfli dəstəyinə, sosial ədalət və humanizm prinsiplərinə sadiqliyinə görə “The Business Year” jurnalı tərəfindən 2014-cü ilin mayında “İlin Birinci Xanımı” mükafatına layiq görülüb.
2014-cü ilin iyununda Olimpiya dəyərlərinin təbliğindəki xidmətlərinə görə Beynəlxalq Olimpiya Akademiyasının “Olympic Excellence” xüsusi fəxri mükafatı ilə təltif olunub.
2014-cü ilin avqustunda “Həştərxan vilayəti qarşısında xidmətlərinə görə” ordeni ilə və İslam mədəni irsinin dünyada geniş təbliği, Azərbaycanda və ölkə hüdudları xaricində nəcib xeyriyyə fəaliyyəti, təhsilə, tibbə verdiyi böyük töhfələrə görə Küveyt Dövlətinin Fəxri diplomu ilə təltif olunub.
2015-ci il fevralın 11-də Pakistan İslam Respublikasının “Hilal-e Pakistan” ali ordeni ilə təltif olunub.
2015-ci il martın 26-da Mehriban Əliyeva Serbiya qarşısında ictimai, mədəni və humanitar sahələrdə xüsusi xidmətlərinə görə Serbiya Respublikasının yüksək dövlət mükafatı – “Sreten” ordeni ilə təltif edilib.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin 2015-ci il 29 iyun tarixli sərəncamı ilə Mehriban Əliyeva Azərbaycan Respublikasında mədəniyyətin, təhsilin, səhiyyənin və idmanın inkişafında səmərəli fəaliyyətinə, Azərbaycan xalqının mədəni irsinin beynəlxalq miqyasda geniş təbliğinə və birinci Avropa Oyunlarının təşkilində böyük xidmətlərinə görə “Heydər Əliyev” ordeni ilə təltif edilib.
2015-ci il noyabrın 1-də Milli Məclisə keçirilən seçkilərdə namizədliyi Yeni Azərbaycan Partiyası tərəfindən 14 saylı Xəzər seçki dairəsindən irəli sürülmüş Mehriban Əliyeva 96,7% (38 029 səs) səs toplayaraq deputat seçilib.
Milli Qəhrəman Çingiz Mustafayev Fondu və ANS Şirkətlər Qrupu “Bakı-2015” birinci Avropa Oyunlarının yüksək səviyyədə təşkili və keçirilməsində oynadığı müstəsna rola, Azərbaycanın müsbət imicinin dünyada tanıdılması istiqamətində göstərdiyi genişmiqyaslı fəaliyyətə, Azərbaycan və dünya mədəniyyətinin qarşılıqlı inteqrasiyası üçün gördüyü işlərə, ölkədə multikulturalizm mühitinin formalaşdırılmasındakı töhfələrə və ardıcıl xeyriyyəçilik fəaliyyətinə görə Mehriban Əliyevanı "2015-ci ilin adamı" elan edib.
2016-cı il yanvarın 21-də Avropada idmanın inkişafında göstərdiyi xüsusi xidmətlərə görə Avropa Olimpiya Komitələrinin İcraiyyə Komitəsinin qərarı ilə Avropa Olimpiya Komitələrinin ən yüksək mükafatı olan Ali Orden Mehriban Əliyevaya təqdim edilib.
2016-cı il martın 6-da Mehriban Əliyeva “Macarıstanın Xidmətlərə görə Komandor Xaçı” ordeni ilə təltif edilib.
2016-cı ildə Bakıda keçirilən Dünya Azərbaycanlılarının IV Qurultayında Dünya Azərbaycanlılarını Əlaqələndirmə Şurasının üzvü seçilib.
2016-cı il sentyabrın 22-də Bolqarıstanın Veliko Tırnovo şəhərinin mədəni irsinin qorunmasındakı xidmətlərinə görə Mehriban Əliyevaya şəhərin fəxri vətəndaşı diplomu və döş nişanı təqdim edilib.
2016-cı il sentyabrın 22-də Bolqarıstanın mədəni irsinin qorunmasına və təşviqinə böyük töhfəsinə, bu işdə fəal iştirakına görə Mehriban Əliyeva Müqəddəs Kiril və Mefodiy adına Veliko Tırnovo Universitetinin fəxri doktoru diplomu ilə təltif olunub.
2017-ci il fevralın 21-də Prezident İlham Əliyevin sərəncamı ilə Mehriban Əliyeva Azərbaycanın Birinci vitse-prezidenti təyin edilib.
Bu təyinatla əlaqədar 6 mart 2017-ci il tarixində V çağırış Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı Mehriban Əliyevanın deputat səlahiyyətlərinə xitam verilib.
2017-ci il iyunun 2-də Azərbaycan Memarlar İttifaqının fəxri üzvü seçilib. Azərbaycan memarlıq irsinin qorunub saxlanılmasında fəaliyyətinə və bu sahəyə verdiyi töhfələrə görə Mehriban Əliyeva “Akademik Mikayıl Hüseynov” xatirə medalı ilə də təltif olunub.
2017-ci il dekabrın 26-da Rus Pravoslav Kilsəsinə göstərdiyi köməyə və Həştərxan şəhərinin abadlaşdırılmasına qayğısına görə Mehriban Əliyevaya II dərəcəli Müqəddəs Mələksima Knyaginya Olqa ordeni təqdim edilib.
2018-ci il martın 15-də qlobal layihələrin, təhsilin, elmin və mədəniyyətin inkişafına verdiyi töhfələrə görə Nizami Gəncəvi Beynəlxalq Mərkəzinin qızıl medalı Mehriban Əliyevaya təqdim edilib.
2018-ci il iyulun 18-də İtaliya Respublikasının “Xidmətlərə görə” Böyük Xaç Kavaleri ordeni Mehriban Əliyevaya təqdim edilib.
2018-ci il sentyabrın 22-də Mehriban Əliyevaya idman aləmində və “Ədalətli oyunlar”ın təbliğində nümunəvi nailiyyətlərinə görə Beynəlxalq Ədalətli Oyunlar Komitəsinin “Xüsusi xidmətlərə görə” medalı təqdim olunub.
2019-cu il yanvarın 18-də Mehriban Əliyeva dahi bəstəkar, müasir Azərbaycan musiqi sənətinin banisi Üzeyir Hacıbəylinin zəngin irsinin qorunub saxlanılması və gələcək nəsillərə çatdırılmasına verdiyi əvəzsiz töhfələrə görə Azərbaycan Bəstəkarlar İttifaqının təsis etdiyi “Üzeyir Hacıbəyli” fəxri medalı ilə təltif edilib.
2019-cu il avqustun 13-də Mehriban Əliyeva Rusiya Federasiyasının Prezidenti Vladimir Putinin Fərmanı ilə Azərbaycan-Rusiya münasibətlərinin inkişaf etdirilməsi və möhkəmləndirilməsindəki xidmətlərinə görə Rusiyanın “Dostluq” ordeni ilə təltif olunub.
2020-ci il fevralın 22-də mədəniyyətin, o cümlədən Müqəddəs Taxt-Tac təsisatları ilə qarşılıqlı əlaqələrin inkişafına verdiyi töhfələrə görə Mehriban Əliyevaya Papa Cəngavər Ordeninin ən ali dərəcəsi - IX Piy Ordeninin Böyük Xaçı təqdim edilib.
2021-ci il martın 5-də Yeni Azərbaycan Partiyasının sədri İlham Əliyevin Sərəncamı ilə partiya sədrinin birinci müavini təyin edilib.
Mehriban Əliyeva 1983-cü ildə İlham Əliyevlə ailə həyatı qurub. Leyla, Arzu və Heydər adlı üç övladı və beş nəvəsi var.
“Ölkə.az” İnformasiya Agentliyi Mehriban Əliyevanı doğum günü münasibətilə təbrik edir, ona uzun ömür, möhkəm cansağlığı və fəaliyyətində uğurlar arzulayır!
Fransa və Hollandiya başda olmaqla, Avropa Birliyinin aparıcı üzvləri maliyyə-iqtisadi böhrandan yayınaraq, ayaqda qalmaq üçün ilk növbədə başqa ölkələrin yenidən müstəmləkəyə çevrilib, istismar olunmasını ən optimal çıxış yolu hesab edirlər... Belə anlaşılır ki, Qərb ölkələri dünyanın yenidən tamamilə əsarətə alınmasına can atırlar, əgər, bu cəhdlərin qarşısını almaq mümkün olmazsa, deməli, yaxın gələcəkdə dünyanın taleyi dəhşətli fəlakət ssenarilərinə tuş gətirilə bilər...
Dünya nəhəngləri arasında davam edən savaş artıq təhlükəli istiqamətlər almağa başlayıb. Belə ki, bu savaş bütün dünyanı iki bir-birinə düşmən olan düşərgəyə bölüb. Nəticədə dünya böyük sürətlə qütbləşməyə məhkum buraxılmaqdadır. Və belə neqativ xarakterli qütbləşmə dünyada nə vaxtsa, qlobal savaşa keçid rolunu da oynaya bilər.
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, yaxın gələcəkdə dünya nəhəngləri arasında münasibətlərin normallaşa biləcəyi artıq o qədər də inandırıcı görünmür. Çünki hazırda bir-birinə düşmən düşərgələr arasında hərbi-siyasi savaş ifrat dərəcədə dərinləşib, hətta bütün mövcud "qırmızı cizgiləri" çoxdan aşıb. Və belə təəssürat yaranır ki, dünya nəhəngləri məhz bilərəkdən "körpüləri" uçurtmağa üstünlük verirlər.
Belə anlaşılır ki, yaxın gələcəkdə dünya nəhəngləri qarşılıqlı münasibətləri tənzimləmək niyyətindən çox-çox uzaqdırlar. Onlar hazırda beynəlxalq hüquq normaları çərçivəsində əməkdaşlıq barədə demək olar ki, düşünmürlər. Bu baxımdan, hesab etmək olar ki, II dünya savaşından sonra formalaşdırılmış beynəlxalq hüquqi-siyasi sistem deqradasiya mərhələsinə keçmək üzrədir. Üstəlik, yeni beynəlxalq hüquqi-siyasi sistemin yaradılması istiqamətində konsensus ehtimalını da yaxına buraxmaq istəmirlər. Və bu, o deməkdir ki, düşmən düşərgələrin hər birisi özünə daha sərfəli yeni dünya düzəni qurmaq niyyətinə düşüb.
İndi müşahidə olunan əsas proseslər onu göstərir ki, ABŞ və Qərb Rusiya-Çin cütlüyünün yeni dünya düzənində hərbi-siyasi iradə sahibi olmasını istəmir. Qərb hesab edirlər ki, Rusiya və Çin onların beynəlxalq hegemoniya planlarına əsas əngəl törədən faktordur. Əslində, Qərbin bu qənaətində həqiqətdən uzaq nəsə axtarmaq müəyyən mənada, sadəlövhlük olardı.
Çünki Rusiya və Çin Qərbin beynəlxalq hegemoniya planlarına boyun əymək niyyətində deyil. Əksinə, həm Rusiya, həm də Çin yeni dünya düzənində Qərbin ən azından bərabərhüquqlu mövqelərindən uzaqlaşma cəhdlərini birmənalı şəkildə bloklanmasına cəhd göstərir. Və indi dünya nəhəngləri arasında qarşıdurmanın bu qədər amansız xarakter daşımasının əsas səbəbi də məhz bu məqamdan qaynaqlanır.
Ona görə də, ABŞ və Qərbin hazırda əsas hədəfi məhz Rusiya və Çinin siyasi iradəsini mümkün qədər bu dövlətlərin sərhədləri içərisinə sıxışdırıb, daha təsirsiz vəziyyətə gətirilməsinə yönəlib. Qərb siyasi dairələri Rusiya və Çinin beynəlxalq məkandan təcrid olunması məqsədilə bütün mümkün imkanlardan istifadə etməyə çalışırlar. Və bununla da dünyada iki nəhəng dövlətin sıradan çıxarılmasına yönəlik plan üzrə hərəkət edilir.
Belə anlaşılır ki, ABŞ və Qərb hazırda təkqütblü dünya düzəni qurmağa cəhd göstərir. Halbuki, bu, bütün dünyanın daha təhlükəli vəziyyətə gəlməsinə də səbəb ola bilər. Çünki bütün dünyanın yalnız Qərbdən idarə olunması son nəticədə digər beynəlxalq düşərgənin istismar olunan qütb durumuna düşə biləcəyi anlamına gəlir. Buradan isə belə nəticə çıxartmaq olar ki, əslində, ABŞ və Qərb şəriksiz dünya hegemonluğuna can atmaqla, məhz imperialist siyasi-strateji məqsədlər güdür. Və buna imkan veriləcəyi təqdirdə, dünya bütövlükdə ABŞ-ın patronajlığı altında olan kollektiv Qərbin müstəmləkəsinə çevrilmiş olacaq.
Göründüyü kimi, hazırda baş verən hadisələr, cərəyan edən proseslər müəyyən mənada, həm də bütün dünyanın gələcək taleyini həll edə bilər. Xüsusilə də, bir önəmli məqamı da nəzərə almaq lazımdır ki, Qərb dövlətlərinin kifayət qədər ciddi tarixi müstəmləkəçilik təcrübəsi var. Çünki həmin ölkələrin mütləq əksəriyyəti vaxtilə Afrikada, Avstraliyada, Cənubi Amerikada, hətta Asiyada bir çox ölkələrə və xalqlara qarşı müstəmləkəçilik fəaliyyəti göstərməklə yanaşı, həm də dəhşətli soyqırımlar da törədiblər. Və indi Qərb ölkələrinə növbəti dəfə belə imkanların verilməsi bütün dünyada böyük faciələrə yol aça bilər.
Məsələ ondadır ki, zaman irəliləsə də, dünya müasirləşib, inkişaf etsə də, Qərb ölkələrinin müstəmləkəçilik və istismarçılıq ənənəsi, siyasi-ideoloji yanaşma tərzi qətiyyən dəyişməyib. Əksinə, Qərbdə bəzi ölkələr hələ də dünyanı qaranlıq keçmişə qaytarmaq niyyətlərinə və ümidlərinə sadiq qalıblar. Xüsusilə də, Fransa və Hollandiya kimi ölkələrin timsalında buna tamamilə əmin olmaq mümkündür. Hər halda, bu iki ölkə müasir dövrdə hələ də dünyanın bəzi regionlarında mövcud olan müstəmləkələrini qoruyub, saxlamağa nail olub. Və hazırda bu iki ölkə müstəmləkə ölkələrin azad yaşamaq hüququnu tanımaq deyil, onların sayını daha da artırıb, istismar etmək barədə düşünürlər.
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, Fransa və Hollandiya müstəmləkəçilik və istismarçılıq siyasi-ideoloji hədəflər baxımından Avropa Birliyi daxilində "avanqard" rolunu da oynayırlar. Bu iki ölkə Avropa Birliyinin siyasi-iqtisadi alyansdan imperialist hədəflərə can atan quruma çevrilməsi üçün strateji iradə mərkəzi kimi davranır. Yəni, Avropa Birliyi indi Fransa və Hollandiyanın siyasi təsiri ilə dünyada imperialist hədəflərin əsas daşıyıcısına və təmsilçisinə çevrilməkdədir. Və son vaxtlar bu imperialist hədəflər Avropa Birliyinin siyasi kursunda dünyanın digər hissəsinə qarşı müstəmləkəçilik, istismarçılıq meyillərini daha ön plana çıxarıb.
Belə anlaşılır ki, Avropa Birliyi hazırda müasir "Roma İmperiyası"na çevrilmək istiqamətində israrla irəli hərəkət etməyə can atır. Fransa və Hollandiya başda olmaqla, Avropa Birliyində artıq bəzi üzv ölkələr hesab edirlər ki, maliyyə-iqtisadi böhrandan yayınaraq, ayaqda qalmaq üçün ilk növbədə başqa ölkələrin yenidən müstəmləkəyə çevrilib, istismar olunması ən optimal xilas yoludur.
Yəni, Qərb ölkələri dünyanın əsarət alınmasına can atırlar. Əgər, bu cəhdlərin qarşısını almaq mümkün olmazsa, deməli, yaxın gələcəkdə dünyanın taleyi fəlakət ssenarilərinə tuş gətirilə bilər. Və bu halda, bütün dünya Qərbin, xüsusilə də, ABŞ və Avropa Birliyinin ortaq müstəmləkəsinə çevrilməsinin qaçılmazlığı istisna deyil.(musavat.com)