 |
|
Dünya birjalarında neft bahalaşır.
"Brent" neftinin iyun fyuçerslərinin qiyməti 0,41 dollar artaraq 1 barel üçün 87,83 dollara çatıb.
ABŞ-ın Qərbi Texas (WTI) xam neftinin may fyuçersləri isə əvvəlki sessiyada oktyabrın 27-dən bəri ən yüksək bağlanışa çatdıqdan sonra 0,41 dollar bahalaşaraq 1 barel üçün 84,12 dollara yüksəlib.
Bahalaşmaya səbəb dünyanın ən böyük neft istehlakçısı olan Çin və ABŞ-da tələbin yaxşılaşa biləcəyinə dair əlamətlər və Yaxın Şərqdə regiondan gələn tədarükə təsir edə biləcək münaqişənin genişlənməsinə dair artan narahatlıqlar olub.
Taksilərin rənglərinin ağ və ya qırmızı olması ilə bağlı tələb yalnız 2024-cü il iyulun 1-dən sonra sərnişindaşımalarında istifadə olunması üçün ölkə ərazisinə idxal edilən avtonəqliyyat vasitələrinə şamil edilsə də, artıq bu rəngdə olan avtomobillərə tələbat artıb.
Nəqliyyat eksperti Aslan Əsədov "Xəzər Xəbər"ə bildirib ki, sözügedən avtobillərin qiymətində də artım qaçılmaz olacaq. Hətta indiki bazarda bu qiymət artımı özünü müəyyən qədər göstərir.
Yeni qərardan sonra ölkəyə gətirilən avtomobillər arasında da mühərrik həcmi kiçik olan qırmızı rəngli avtomobillərin də sifariş sayında artım müşahidə olunur.
Avtomobil daşınmaları üzrə mütəxəssis Hüseyn Məmmədli onu da əlavə edib ki, qırmızı rəngi avtomobil sifarişləri ümumi satışın 5-7 faizini təşkil edirdisə, indi 15-17 faizini təşkil edir.
Son günlər Bakıda çoxmənzilli yaşayış binalarının zirzəmilərindəki parklanma yerlərinin qiyməti bahalaşıb.
Bunu Trend-ə yeni tikili binalarda yaşayan sakinlər bildiriblər.
Onların sözlərinə görə, ayı 60 manata olan parklanma yeri hazırda 90 manatadır.
Bəs bu nə dərəcədə qanunidir?
Məsələ ilə bağlı əmlak məsələləri üzrə ekspert Elnur Fərzəliyev Trend-ə açıqlamasında bildirib ki, bəzi binalarda MTK rəhbərliyinin özü, ya da zirzəmilərindəki parklanma yerlərini almış şəxs icarəyə verə bilir:
"Bəzən çoxmənzilli binalar tikilərkən parklanma mütləq nəzərə alınmalıdır. Çünki paytaxtda insan sayı getdikcə artır. Bu səbəbdən də avtomobillərin sayı artır. Belə olduqda hər binanın mənzil sayına görə avtopark yeri olmalıdır. Yeni tikilən binaların birinci mərtəbələrində ictimai-iaşə obyektləri açılır. Bura gələn şəxslərin böyük əksəriyyəti avtomobillə gəlir. Lakin həmin obyektlərin avtomobil saxlamaq üçün yeri olmur. Bu da böyük problemlərdən biridir. Bakının Baş Planına əsasən, binalar söküləndə belə hallar mütləq nəzərə alınmalıdır.
Park yerləri özəl mülkiyyətdirsə və icarəyə verilirsə, belə halda istədiyi qiyməti qoya bilər. Qanunla bu qadağan deyil. Bununla bağlı hər hansısa tarif olmadığından sui-istifadə halları qaçılmazdır".
Hüquqşünas Arif Nəzərov isə bildirib ki, Azərbaycan Respublikası Mənzil Məcəlləsinin 35-ci maddəsinə əsasən, yaşayış binasının tərkib hissəsinin mülkiyyətçilərinə həmin binada mənzillərin hissəsi olmayan və binada birdən artıq sahəyə xidmət etmək üçün nəzərdə tutulan obyektlər (o cümlədən, mənzillərarası pilləkən meydançaları, pilləkənlər, liftlər, lift şaxtası və ya digər şaxtalar, dəhlizlər, texniki mərtəbələr, çardaqlar, mühəndis qurğuları olan zirzəmilər, həmin binada birdən artıq sahəyə xidmət edən avadanlıq (texniki zirzəmi), və s.) ümumi paylı mülkiyyət hüququ ilə mülkiyyətçilərə məxsusdur.
"Həmçinin, çoxmənzilli binada ümumi mülkiyyətin azaldılmasına yalnız həmin binanın yenidən qurulması yolu ilə binanın bütün sahə mülkiyyətçilərinin razılığı ilə yol verilir. Göründüyü kimi, mövcud qanunvericiliklə çoxmənzilli binanın zirzəmi hissəsində olan avtodayanacaqlar mənzil mülkiyyətçilərinin ümumi mülkiyyətinə aid edilməyib.
Bununla əlaqədar, mənzil mülkiyyətçiləri ilk növbədə çoxmənzilli binanın layihə sənədinə diqqət yetirməlidirlər. Əgər sözügedən sənəddə zirzəmi hissəsi avtodayanaq kimi layihləndirilibsə, dayanacaqların satışı həyata keçirilə bilər və həmin dayanacaqlara görə daşınmaz əmlakın dövlət reyestrindən çıxarış alınması mümkündür", - deyə hüquqşünas qeyd edib.
Qeyd edək ki, 1 aprel tarixindən etibarən Azadlıq meydanınındakı yeraltı dayanacaqda avtomobil park etmək üçün yeni tariflər tətbiq olunacaq.
0-1 saat üçün 1 AZN, 1-3 saat üçün 2 AZN, 3-6 saat üçün 3 AZN, 6-12 saat üçün 5 AZN, 12-24 saat üçün 10 AZN ödəniş tələb olunacaq. Bundan başqa, təklif olunan aylıq paketə görə, hər gün 12 saat maşını park etmək üçün 100, 24 saat üçün 140 manat ödəniləcək. "Qonşular" paketinə görə 75 AZN ödəniləcək.
Bakıda Qış parkının yeraltı avtomobil dayanacağında parkinq üçün tətbiq edilən qiymətlər bahalaşıb. Yeni tariflər aprelin 1-dən tətbiq ediləcək.
Gündəlik tariflər aşağıdakı kimi olacaq:
0-2 saat - 1 manat;
2-4 saat - 2 manat;
4-6 saat - 3 manat;
6-10 saat - 4 manat;
10-12 saat - 5 manat;
12-24 saat - 8 manat.
Aylıq tariflər isə belə olacaq:
Bir günə 12 saatlıq - 80 manat (köhnə tarif 30 manat);
Bütün günü (24 saatlıq) - 120 manat (60 manat);
Qonşular tarifi - 50 manat (20 manat).
Göründüyü kimi, aylıq tariflər 100-170% artıb.
Qeyd edək ki, bu parkinqdə 4000-dək avtomobilin parklanması üçün şərait var.
Tikinti və inşaat bazarında müəyyən dərəcədə bahalaşma gözlənilir. Bu haqda “Yeni Sabah”a danışan daşınmaz əmlak və inşaat üzrə ekspert Elnur Azadov açıqlama verib.
Ekspert bildirib ki, tikinti şirkətləri arasında rəqabət azalıb:
“Yaxın keçmişə nəzərə salsaq, görərik ki, ölkədə qiymət artımı əsasən tikinti materiallarının, bəzi strateji malların bahalaşması nəticəsində başladı. Bildiyimiz qədər, işğaldan azad olunan ərazilərdə 2020-ci ildən sonra kütləvi inşaat başladıqda, ələxsus, armatur kimi və digər kütləvi inşaat mallarının qiymətində artım müşahidə olundu. Məsələn, armatur 60-65 faiz bahalaşdı. Bu isə böyük bir göstəricidir. Bu artım nəticəsində tikinti şirkətləri qiymətləri qaldırmağa başladılar. İkinci təkan isə inşaat sektoruna tətbiq olunan yeni normativlər oldu. Tikinti həcmi azaldı. Şirkətlər əvvəllər 1 hektar sahədə 50 min kvadrat metrlik bir bina inşa edirdilərsə, bu göstərici iki dəfəyə qədər azaldı. Rusiya və Ukrayna ərazisindən ölkəyə kütləvi axın isə tikinti şirkətlərinin qiymətləri artırmasının üçüncü səbəbi oldu. Bütün qiymətlərin bahalaşmasında əsas rolu tikinti şirkətləri oynayır ki, qiymətlərin artım səbəbi də məhz bu müəssisələrdir. 2022-ci ilin sonuna kimi bu tendensiya davam etdi”.
Elnur Azadov mənzil bazarında 10 faiz bahalaşma olacağını qeyd edib:
“Vətəndaşların çoxu yığım kapitalını toplaya bilmədikləri üçün 2022-2023-cü illərdə ipotekaya müraciətlər 2 dəfə çoxaldı və bazarda ajiotaj başladı. Bir çox insanlar düşündü ki, qiymət artımı getdikcə davam edəcək. İnşaat həcmi isə bir çox illərdən fərqli olaraq, artmadı. Əksinə bu tendensiyada azalmağa başladı. Bir sıra səbəblərdən tikinti şirkətlərinin əlində olan rəqabət və satışa çıxarılan mənzil sayı da azaldı. 2023-cü ilin sonuna kimi bazarda aktivlik davam edirdi. Dekabr ayının ikinci yarısından etibarən bazarda durğunluq hiss olundu və fevral ayından ipoteka qiymətlərində artım başladı. Lakin bazarın hansı dərəcədə dəyişəcəyi ilə bağlı hələlik ciddi proqnoz vermək mümkün deyil. İnşaat həcmi və rəqabət az olduğu üçün tikinti şirkətləri orta hesabla 10 faiz civarında qiymətləri qaldıracaqlar. Bu da mənzil bazarında qismən öz əksini tapacaq”.
Son iki aydır ki, Bakının avtomobil bazarlarına satış üçün həddindən artıq avtomobil gətirildiyindən əraziyə giriş səhər saat 11-dən dayandırılır. Xüsusilə xaricdən gətirilən avtomobillərin sayı kəskin artıb.
Xezerxeber.az-ın məlumatına görə, avtomobil bazarı üzrə ekspert Sərxan Qədirov deyir ki, son zamanlar xaricdən avtomobil sifariş edənlərin sayı çoxalıb.
S.Qədirovun fikrincə, bazarların dolu olmasının səbəbi alverçilərin bir neçə maşını satışa çıxarmasıdır. Çünki heç də hər kəs xaricdən avtomobil almağa üstünlük vermir. Səbəb isə sifariş verilən avtomobilin gözlənilən vəziyyətdə gəlməməsidir.
Elə sürücülər də xaricdən sifariş verilən avtomobillərdə problemlərlə qarşılaşdıqlarını deyirlər.
Qeyd edək ki, ötən il ərzində Azərbaycana xarici ölkələrdən 90 mindən çox avtomobil idxal edilib.
Dünya üzrə 2022-ci ildə rekord miqdarda elektron tullantı istehsal edilib.
Birləşmiş Millətlər Təşkilatının son hesabatına görə, dünyada bir ildə yaranan elektron tullantıların miqdarı 62 milyon tona yüksəlib. Bu isə adambaşı təxminən 8 kiloqram elektron tullantıya bərabərdir.
Mütəxəssislərin fikrincə, hər il milyardlarla elektron cihaz atılır ki, onların əksəriyyəti istismar müddətinin yarısına belə çatmayıb. Bu cihazların daxilindəki xammalın dəyərinin 91 milyard dollar olduğu təxmin edilir. Bununla belə, bütün bu elektron tullantıların yalnız dörddə biri təkrar emal olunur.
Statistikaya görə, 2030-cu ilə qədər elektron tullantıların miqdarının üç dəfə arta biləcəyi bildirilir.
"Daxili bazarı təchiz etməkdə çətinliklər, idxal inhisarçılığı, fantastik qiymətlər və məhsul qıtlığı Rusiyadan idxal asılılığından xilas ola bilməyən ölkələrin iqtisadi mənzərəsi olacaq".
Bu fikirləri Musavat.com-a iqtisadçı Eldəniz Əmirov bildirib.
"Rusiya benzin ixracına qadağa tətbiq etdiyi gün (25 fevral) bunun səbəbinin Rusiyaya tətbiq edilən sanksiyalar olduğuna dair yazmış və müsahibələr vermişdim. Dünən isə "Forbes" jurnalında Rusiyanın Energetika və Maliyyə İnstitutunun sözçüsü Sergey Kondratyev Rusiyanın neft emalı sənayesinin yay aylarında ölkədə benzin qıtlığına səbəb ola biləcək ciddi problemlərlə üzləşəcəyini yazıb. Onun sözlərinə görə, sanksiyalar neft emalı zavodlarında xarici avadanlıq və komponentlərin çatışmazlığı səbəbindən təmir işlərini çətinləşdirir. Böyük ehtimal ki, Kondratyevi bu etiraflara görə bağışlamayacaqlar. Halbuki, o, hələ yumşaq ifadələr seçmişdi.
Rusiyada təkcə neft deyil, bütün emal və istehsal sahələri getdikcə tənəzzüllə üzləşəcək. Çünki hər emal və istehsalın arxasında xaricdən idxal edilən çiplər, yüksək texnoloji avadanlıqlar, yarımkeçiricilər və digər müxtəlif komponentlər dayanır. Odur ki, Rusiyadan idxal asılılığı olan ölkələr də bunun mənfi tərəfini getdikcə daha çox hiss edəcəklər. Hansı ölkələr ki, bu problemi fürsətə çevirməyi bacaracaqlar, Rusiyadan asılılığı daxili emal və istehsal gücü hesabına azaldacaqlar, o ölkələr ciddi anlamda qazanacaqlar.
Amma hansı ölkələr ki, Rusiyadan olan asılılığı yalnız başqa ölkələr hesabına ödəməyi düşünəcək və öz istehsal, emal sənayesinə diqqət ayırmayacaq, o dövlətlər üçün nəinki idxal problemi əbədi qalacaq, hətta bir gün daha ciddi və daha dərin böhran yaşayacaqlar", - ekspert vurğulayıb.
2024-cü ilin yanvar-fevral aylarında Azərbaycana dünyanın 167 ölkəsindən 341,0 min və ya əvvəlki ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 46,7 faiz çox əcnəbi və vətəndaşlığı olmayan şəxs gəlib.
Dövlət Statistika Komitəsindən (DSK) verilən məlumata görə, gələnlərin 26,8 faizi Rusiya Federasiyası, 19,9 faizi Türkiyə, 9,8 faizi İran, 6,9 faizi Hindistan, 4,8 faizi Gürcüstan, 3,4 faizi Səudiyyə Ərəbistanı, hər birindən 2,7 faiz olmaqla Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, Qazaxıstan və Pakistan, 2,1 faizi Küveyt, 1,8 faizi Özbəkistan, 1,5 faizi Türkmənistan, hər birindən 1,3 faiz olmaqla Oman və Ukrayna, 1,1 faizi Belarus, 11,2 faizi digər ölkələrin vətəndaşları olub.
Gələnlərin 73,9 faizini kişilər, 26,1 faizini qadınlar təşkil eedib.
Ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə Çindən gələnlərin sayı 4,1 dəfə, Səudiyyə Ərəbistanından - 2,8 dəfə, Hindistandan - 2,7 dəfə, Qırğızıstandan - 2,6 dəfə, Bəhreyndən - 2,5 dəfə, Qazaxıstandan - 2,4 dəfə, Tacikistandan - 2,4 dəfə, Filippindən - 2,0 dəfə, Omandan - 1,9 dəfə, İspaniyadan - 1,9 dəfə, Özbəkistandan - 1,9 dəfə, Cənubi Koreyadan - 1,9 dəfə, İordaniyadan - 1,8 dəfə, İtaliyadan - 1,8 dəfə, Türkmənistandan - 1,7 dəfə, Misirdən - 1,7 dəfə, Yəməndən - 1,7 dəfə, Küveytdən - 1,6 dəfə, İrandan - 1,6 dəfə, Polşadan - 47,7 faiz, Türkiyədən - 38,8 faiz, Fransadan - 38,5 faiz, Ukraynadan - 31,7 faiz, Pakistandan - 28,0 faiz, Birləşmiş Ərəb Əmirliklərindən - 27,6 faiz, Almaniyadan - 27,0 faiz, Gürcüstandan - 24,5 faiz, ABŞ-dan - 24,3 faiz, Moldovadan - 23,9 faiz, Rusiya Federasiyasından - 21,5 faiz, Niderlanddan - 20,9 faiz, Belarusdan - 14,0 faiz, Böyük Britaniyadan - 13,9 faiz, Qətərdən - 11,9 faiz artıb.
Ətraflı
2023-cü ilin yanvar-fevral ayları ilə müqayisədə körfəz ölkələrindən gələnlərin sayı 1,7 dəfə artaraq 68,9 min nəfər, Avropa İttifaqına üzv ölkələrdən gələnlərin sayı 1,6 dəfə artaraq 11,1 min nəfər, MDB ölkələrindən gələnlərin sayı 31,4 faiz artaraq 122,8 min nəfər olub.
Ölkəmizə gələn əcnəbilər və vətəndaşlığı olmayan şəxslərin 67,6 faizi hava, 31,0 faizi dəmir yolu və avtomobil, 1,4 faizi isə dəniz nəqliyyatından istifadə edib.
2023-cü ilin yanvar-fevral ayları ilə müqayisədə xarici ölkələrə gedən Azərbaycan vətəndaşlarının ümumi sayı 36,0 faiz artaraq 296,5 min nəfər olmuşdur. İrana gedən Azərbaycan vətəndaşlarının sayı 38,5 faiz, Gürcüstana gedənlərin sayı 32,2 faiz, Rusiya Federasiyasına gedənlərin sayı 30,6 faiz, Türkiyəyə gedənlərin sayı 30,1 faiz artıb.
Azərbaycan vətəndaşlarının 37,9 faizi Türkiyəyə, 21,9 faizi Rusiya Federasiyasına, 9,7 faizi Gürcüstana, 8,5 faizi İrana, 22,0 faizi digər ölkələrə səfər edib. Gedənlərin 68,2 faizini kişilər, 31,8 faizini qadınlar təşkil edib.
2024-cü ilin yanvar-fevral aylarında xarici ölkələrə səfər edən Azərbaycan vətəndaşlarının 67,7 faizi hava, 30,0 faizi dəmir yolu və avtomobil, 2,3 faizi isə dəniz nəqliyyatından istifadə edib.
Avtoqəzalar və digər hadisələr zamanı şəxsin avtomobilindən çox, qarşı tərəfə dəymiş ziyan qarşılanır. Bu icbari avtomobil sığortasının tələbi ilə bağlıdır. Bir çox hallarda avtomobil sahibləri bu vəziyyətdən şikayət edirlər.
Belə qəzalar zamanı dəymiş zərərin tam və dolğun şəkildə qarşılanması üçün kasko sığortasından istifadə etmək lazımdır. Azərbaycanda isə bir çox vətəndaşlar bu sığorta növünün imkanlarından xəbərsizdir.
Mövzu ilə bağlı Yenisabah.az-a danışan sığorta məsələləri üzrə ekspert İlkin İbrahimov icbari və kasko sığortası arasında başlıca fərqlərə aydınlıq gətirib:
“Kasko və icbari avtonəqliyyat sığortası arasındakı ən əsas fərq birincinin könüllü olmasıdır. Amma avtonəqliyyat vasitələrinin mülki məsuliyyətinin icbari sığortası isə bizim avtomobili yox, qəza və ya hər hansı bir hadisə zamanı zərər vurduğumuz qarşı tərəfə 5000 manata kimi ödənişlə bağlı məsuliyyəti nəzərdə tutur. Ən əsas fərq odur ki, kasko, yəni könüllü sığorta şəxsin özünün iradəsi ilə tərəflər arasında bağlanan müqavilə əsasında baş verir”.
Ekspert bir çox əsas sığorta şirkətinin kasko sığortası xidmətinə maraqlı olmadığını da diqqətə çatdırıb:
“Burada qeyd olunduğu kimi, avtomobil sahibləri könüllü sığortanı ona görə etdirməlidirlər ki, şəxsin öz maşınına dəymiş zərəri aradan qaldırmaq üçün təklif edilən risklər qarşılansın. Hazırki dövrdə ölkəmizdə avto-kasko müqaviləsinə daha az maraq göstərilir. Bunun səbəbi odur ki, hazırda böyük sığorta şirkətləri daha çox avto-icbarinin və qeyri-həyat sığorta növlərinin üzərində qurulub. Bu şirkətlər könüllü kasko sığorta məhsulunu müştərilərə təqdim etməyə daha az maraqlıdır”.
"İpoteka haqqında" qanuna təklif edilən dəyişiklikliyin bir sıra mühüm tələbləri var. Dəyişikliyə əsasən, bank tərəfindən ipotekaya xitam verilərsə, bu halda əmlak ipoteka sahibinin, yəni vətəndaşın sərəncamında qalacaq.
Bunu Trend-ə Milli Məclisin deputatı Vüqar Bayramov deyib.
O bildirib ki, nəzərə alsaq ki, dəyişiklikdən öncəki, yəni mövcud qanuna əsasən, əmlak kreditorun, yəni ipoteka vermiş qurumun, bankın və ya İpoteka və Kredit Zəmanət Fondunun sərəncamında qalırdı.
"Amma yeni dəyişiklik imkan verəcək ki, əmlak ipotekanı götürən şəxsin sərəncamında qalsın. Bu da, təbii ki, onların hüquqlarının qorunması və əmlaka sahib olması baxımından çox vacibdir.
İkinci mühüm məqam ipotekada zaminlərlə bağlıdır. Belə ki, dəyişikliyə əsasən, ipoteka götürən şəxs dünyasını dəyişirsə, o zaman onun vəfatından sonra miras sahibliyi dəyişənə qədər olan dövrdə zaminlik dayanır.
Praktiki olaraq bu, zamin duran şəxslərin hüquqlarının qorunması baxımından vacibdir. Digər məqam varisliklə bağlıdır. Mövcud qaydalara əsasən, ipoteka götürən şəxs dünyasını dəyişirsə, onun öhdəliklərini onun vərəsəsi həyata keçirir. Amma yeni qaydalara əsasən, vərəsə mirasdan imtina edirsə, bu halda vərəsə krediti qaytarmak öhdəliyinə malik olmur”, - deyə o əlavə edib.
Qeyd edək ki, "İpoteka haqqında" qanuna təklif edilən dəyişiklikliyə əsasən, ipotekaya xitam verilən hallar genişlənir. Belə ki, ipoteka saxlayan (bank) tələbdən və ya ipotekadan imtina etdikdə, ipotekaya xitam veriləcək. Hazırda qanuna əsasən, bank ipotekaya xitam verirsə, əmlak bankın mülkiyyətinə keçir. Dəyişikliyə əsasən, bank ipotekaya xitam verirsə, əmlak ipoteka götürənin, yəni vətəndaşın sərəncamına keçir.
Hazırda qüvvədə olan qanunun 48-ci maddəsinə (İpotekaya xitam verilməsi) əsasən, ipotekaya aşağıdakı hallarda xitam verilir:
- ipoteka saxlayan və ipoteka qoyan bu barədə razılığa gəldikdə;
- əsas öhdəliyə xitam verildikdə;
- tutmanın yönəldilməsi nəticəsində ipoteka predmeti satıldıqda;
- ipoteka predmeti məhv olduqda;
- bu Qanunla nəzərdə tutulmuş digər hallarda.
- Bu qanunun 48.1.1-48.1.3-cü maddələrində nəzərdə tutulmuş hallarda ipoteka saxlayan ipotekaya xitam verildiyi gündən 5 təqvim günü ərzində bu barədə ipotekanın qeydiyyatını aparan dövlət orqanına ərizə ilə müraciət etməlidir. Ərizənin verilməməsi nəticəsində ipoteka qoyana vurulan zərərə görə ipoteka saxlayan məsuliyyət daşıyır.