 |
|
Çin Xalq Respublikasının Şanxay şəhərində II Çin Beynəlxalq İdxal Sərgisi işə başlayıb.
155 ölkə və regionun, 26 beynəlxalq təşkilatın qatıldığı sərgi idxal məhsullarının Çin bazarına girişini təşviq etmək və bu işə dəstək məqsədi daşıyır. Sərgidə 62 ölkənin milli pavilyonu fəaliyyət göstərir. Ümumi ekspozisiya sahəsi 360 min kvadratmetr olan sərgidə 3893 şirkət iştirak edir.
Sərginin açılış mərasimində Fransa Prezidenti Emmanuel Makron, Yunanıstanın Baş Naziri Kiryakos Mitsotakis, Serbiyanın Baş Naziri Ana Brnabiç, Yamaykanın Baş Naziri Endrü Holnes və digər yüksəkvəzifəli rəsmilər iştirak ediblər.
Çin Xalq Respublikasının Sədri Si Cinpin Şanxay sərgisinin hökumətin daxili bazarın idxal məhsullarına daha açıq olmasını təmin etmək istiqamətindəki səylərinin bir hissəsi olduğunu deyib. Bildirib ki, Çin xarici sərmayələrin və idxalın artımına nail olmaq üçün ölkədə biznes şəraitinin inkişafı, iqtisadiyyatda daha sağlam rəqabət mühitinin yaradılması istiqamətində iş aparır.
Sərgidə Azərbaycandan Baş Nazirin müavini, Azərbaycan-Çin Hökumətlərarası Ticarət-İqtisadi Əməkdaşlıq Komissiyasının həmsədri Şahin Mustafayevin rəhbərliyi ilə nümayəndə heyəti də iştirak edir. Nümayəndə heyətinin tərkibinə Azərbaycanın Çindəki səfiri Əkrəm Zeynallı, “Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC-nin sədri Cavid Qurbanov, Dövlət Turizm Agentliyinin sədri Fuad Nağıyev, Kənd Təsərrüfatı nazirinin müavini Elçin Zeynalov və digər şəxslər daxildir.
Azərbaycan bu il sərginin həm ölkələr, həm də biznes bölməsində iki milli pavilyonla təmsil olunur. Ölkələr bölməsindəki 136 kvadratmetrlik Azərbaycan pavilyonunda ölkəmizin iqtisadi inkişafına, əlverişli biznes və sərmayə mühitinə, nəqliyyat-tranzit imkanlarına, turizm potensialına dair materiallar, nəşrlər nümayiş olunur. Bundan başqa, ziyarətçilər üçün monitorlarda Azərbaycana aid videolara baxmaq imkanı yaradılıb.
Biznes bölməsindəki 300 kvadratmetr sahəsi olan Azərbaycan pavilyonunda isə “Made in Azerbaijan” brendi ilə bazara çıxarılan rəqabətqabiliyyətli və ixracyönümlü məhsullar, o cümlədən şərablar və spirtli içkilər, qənnadı məmulatları, meyvə şirələri və kompot, quru meyvələr, mineral sular, konservlər istehsal edən 26 şirkətimiz məhsullarını yerli idxalçılara təqdim edir. Azərbaycan şirkətləri istehsal etdikləri məhsulların Çinə ixracına dair danışıqlar aparıb, ilkin razılaşmalar əldə ediblər.
Baş Nazirin müavini Şahin Mustafayev sərgi çərçivəsində keçirilən “Açıqlıq siyasəti, tənzimləmə və işgüzar mühit” mövzusunda əsas forumda çıxış edərək, Çin Xalq Respublikasının ötən 70 ildə böyük uğurlar qazandığını, 1978-ci ildə elan olunan islahatlar və açıqlıq siyasəti nəticəsində isə onun ən sürətlə inkişaf edən ölkələrindən birinə, dünyanın ən böyük ikinci iqtisadiyyatına sahib dövlətinə çevrildiyini deyib.
Baş Nazirin müavini dost və tərəfdaş ölkə kimi Azərbaycanın Çinin bu uğurlarına sevindiyini bildirib, ölkələrimiz arasında münasibətlərin müxtəlif sahələrdə davamlı inkişaf etdiyini deyib. ÇXR-nin Sədri Si Cinpinin irəli sürdüyü “Bir kəmər, bir yol” təşəbbüsü iki ölkənin əməkdaşlığı üçün yeni imkanlar yaradıb. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev apreldə Pekində 2-ci “Bir kəmər, bir yol” beynəlxalq əməkdaşlıq forumunda iştirak edərək, ölkəmizin sahib olduğu iqtisadi potensialı ilə bu strategiyanın həyata keçməsinə hər cür dəstək verməyə hazır olduğunu bəyan edib.
Ş.Mustafayev ötən əsrin sonunda müstəqilliyini bərpa edən Azərbaycanın bazar iqtisadiyyatı yolunu tutduğunu, həyata keçirilmiş islahatlar nəticəsində ölkədə əlverişli biznes və sərmayə mühitinin, makroiqtisadi sabitliyin təmin olunduğunu deyib. Bildirib ki, hazırda özəl sektorun ümumi daxili məhsuldakı (ÜDM) payı 80 faizdən çoxdur. Azərbaycan dünyanın 180-dən çox ölkəsi ilə ticari-iqtisadi münasibətlər qurub.
Son 15 ildə Azərbaycan iqtisadiyyatında böyük irəliləyişin müşahidə olunduğunu diqqətə çatdıran Baş Nazirin müavini deyib ki, bu müddətdə ÜDM 3 dəfədən çox, qeyri-neft sektoru 2,8 dəfə, dövlət büdcəsinin gəlirləri 18 dəfə, valyuta ehtiyatları 28 dəfə artıb. Müstəqillik illərində Azərbaycana 270 milyard dollar sərmayə yatırılıb ki, onun da təxminən yarısı xaricdən qoyulan investisiyadır. Qeyd olunub ki, Azərbaycanın sosial-iqtisadi sahədə qazandığı uğurlar beynəlxalq təşkilatların hesabatlarında da əksini tapıb.
Səfər çərçivəsində Azərbaycan nümayəndə heyətinin Özbəkistanın Baş Nazirinin müavini Elyor Qəniyev, habelə Çinin iri şirkətlərinin rəhbər şəxsləri ilə görüşlərində ikitərəfli əməkdaşlıq məsələləri müzakirə olunub.
Şahin Cəfərov
AZƏRTAC-ın xüsusi müxbiri
"Son illər "Azərbaycan Dəmir Yolları" QSC-də kifayət qədər yenidənqurma işləri aparılıb və həmin işlər bu gün də davam etdirilir. Odur ki, Azərbaycanın dəmir yollarının səmərəliliyinə görə MDB-də lider olması təbiidir".
Bunu "Yol-xeber.az"a açıqlamasında Milli Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsinin üzvü Tahir Mirkişili Azərbaycanın dəmir yolu nəqliyyatının səmərəlilik indeksi üzrə MDB ölkələri arasında 1-ci, dünyada isə 11-ci olmasına münasibət bildirərkən deyib.
Xatırladaq ki, sözügedən indeks Dünya İqtisadi Forumunun bu il üçün tərtib etdiyi "Qlobal Rəqabətlilik Hesabatı"nda öz əksini tapıb. Azərbaycan 70,8 bal toplayaraq MDB-də lider, indeksin əhatə etdiyi 141 ölkə arasında isə 11-ci olub.
T.Mirkişilinin sözlərinə görə, dəmir yolu təsərrüfatında aparılan işlər arasında ölkənin beynəlxalq bazarlara çıxışının təmin edilməsi istiqamətində həyata keçirilən tədbirlər xüsusilə qeyd olunmalıdır: "Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu xətti istifadəyə verildikdən sonra Şimal-Cənub və Şərq-Qərb dəhlizləri çərçivəsində yükdaşımar üçün yeni marşrut yaranıb, Azərbaycan ərazisi ilə daşınan yüklərin həcmi artıb. Halbuki əvvəllər dəmir yolları ilə yükdaşımalar az idi.
Bu gün Azərbaycanın üzv olduğu beynəlxalq nəqliyyat dəhlizləri dünyada ən sonunculardan və yeni istifadəyə verilənlərdən hesab edilir. Həmin dəhlizlərə yeni texnologiyaların tətbiqi yükdaşımaların artmasına səbəb olur. Azərbaycan Avropa və Asiya, Şimal və Cənub arasında intensivliyin artmasında rol oynayır. Bu rol ölkənin “Qlobal Rəqabətlilik Hesabatı”nda 11-ci yerdə qərarlaşmasına səbəb olur. Bu hesabatda yüksək mövqedə olmaq Azərbaycan iqtisadiyyatının digər ölkələrin iqtisadiyyatları ilə inteqasiyaya, əməkdaşlığa hazır olduğunu göstərir. Ölkəmizlə əməkdaşlıq etmək istəyən xarici şirkətlərin sayını artır".
Qeyd edək ki, reytinq cədvəlində Rusiya 64,6 bal toplayaraq MDB-də 2-ci, dünyada 17-ci, Ukrayna 52,9 bal toplayaraq MDB-də 3-cü, dünyada 34-cü, Tacikistan 51 bal toplayaraq MDB-də 4-cü, dünyada 37-ci, Gürcüstan 48,9 bal toplayaraq MDB-də 5-ci, dünyada 43-cü, Ermənistan 35,1 bal toplayaraq MDB-də 6-cı, dünyada 67-ci, Moldova 33,8 bal toplayaraq MDB-də 7-ci, dünyada 69-cu, Qırğızıstan isə 30,1 bal toplayaraq MDB-də 8-ci, dünyada 77-ci olub.
Hesabatda Birlik ölkələrindən Belarus, Qazaxıstan, Özbəkistan və Türkmənistan sözügedən indekslə əhatə edilməyib.
Siyahıya dünya üzrə liderliyi 96 balla Yaponiya edib.
Türkiyənin orta dəhlizdə olması layihədə əhəmiyyətli yer təşkil edir
Bu gün Türkiyənin paytaxtı Ankaradakı dəmiryol stansiyasında Çindən gələn 850 metr uzunluğunda yük qatarının təntənəli qarşılanma mərasimi keçiriləcək. Yol-xeber.az "Report"a istinadən xəbər verir ki, "Bir kəmər - bir yol" layihəsi çərçivəsində ölkə ərazisinə daxil olan qatar Bakı-Tbilisi-Qars (BTQ) dəmir yolu xəttindən istifadə edən ilk yük qatarıdır.
Onun yükü 76 kubmetrdir və elektron komponentləri daşıyan 42 konteynerdən ibarətdir. Qatar oktyabrın 28-də Qarsdan Ankaraya doğru hərəkət edib.
Türkiyə, Gürcüstan, Çin və bir çox ölkədən dövlət və hökumət nümayəndələrinin qatılacağı təntənəli qarşılanma mərasimində ölkəmizi "Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC-nin sədri Cavid Qurbanovun rəhbərlik etdiyi geniş tərkibli nümayəndə heyyəti təmsil edəcək.
Tarixi İpək Yolunun canlandırılması üçün Çinin 2013-cü ildən reallaşdırdığı "Bir kəmər - bir yol" layihəsi Asiya Avropa və Afrika qitələrini əhatə edir. Çinin paytaxtı Pekini Böyük Britaniyanın paytaxtı Londonla Türkiyə üzərindən birləşdirməyi hədəfləyən yolun ən əhəmiyyətli hissəsini BTQ təşkil edir. Bir trilyon dollarlıq yükü, 3 milyard insanı və 65 ölkəni əhatə edəcək nəhəng dəmir və dəniz yolu nəqliyyatı şəbəkəsi sayəsində mallar Çindən Asiya, Avropa və Afrikaya daha qısa müddətdə çata biləcək.
Türkiyənin orta dəhlizdə olması layihədə əhəmiyyətli yer təşkil edir.
Azərbaycanın dəmir yolu nəqliyyatının səmərəlilik indeksi 70,8-ə bərabər olub.
"APA-Economics"in məlumatına görə, bu barədə Dünya İqtisadi Forumunun 2019-cu il üçün dərc etdiyi "Qlobal Rəqabətlilik Hesabatı"nda deyilir.
Hesabata görə, Azərbaycan bu indeks üzrə ABŞ (69,2), Almaniya (65,3), Estoniya (60,9), Norveç (57,6) və İsveç (49,3) kimi inkişaf etmiş ölkələri qabaqlayıb. Yaponiyanın dəmir yol nəqliyyatının səmərəlilik indeksi 96-ya bərabər olub ki, bu da ən yüksək göstəricidir. Ən aşağı indeks göstəricisi isə Lesotoda olub.
Ümumiyyətlə, Azərbaycan siyahıda 141 ölkə arasında 11-ci yerdə qərarlaşıb.
Qeyd edək ki, səmərəlilik indeksi tezlik, dəqiqlik, sürət və qiymət kimi kateqoriyalar birləşdirilərək ölçülür. Dəmiryol şəbəkələrinin sıxlığı və ümumi sürücülük səviyyəsi səmərəlilik dərəcələrində öz əksini tapmır.
Bazarda ən çox satılan avtomobillər "Mercedes" modelidir
Azərbaycanda avtomobil bazarında satışın vəziyyəti zəif olaraq qalır. Avtosfer.az xəbər verir ki, bu, "Report"un Badamdar qəsəbəsi ərazisində yerləşən avtomobil bazarında apardığı araşdırmadan məlum olub.
Bazara gələn alıcılar qiymətlərin bahalığından, büdcələrinə uyğun avtomobil tapmaqda çətinlik çəkmələrindən şikayət edirlər.
Satıcılar bildirirlər ki, sentyabr ayı ilə müqayisədə oktyabr ayında avtomobillərin qiymətində cüzi artım müşahidə olunub. Onların sözlərinə görə, bazarda ən çox satılan avtomobillər "Mercedes" modelidir.
Qeyd edilib ki, alıcılar qiyməti 10-12 min manat arasında dəyişən avtomobillərə daha çox üstünlük verirlər.
Avtobusların yenilənməsi xəbəri sərnişinlərin ürəyincə olub
Bakıdan-Sumqayıta sərnişin daşıyan bəzi marşrut xətlərindəki avtobuslar yenilənəcək. Bu istiqamətdə gedən sərnişinlərə daha müasir və konfortlu avtobuslar xidmət edəcək.
Bununla bağlı Dövlət Avtomobil Nəqliyyatı Xidməti daşıyıcı şirkətlər qarşısında konkret tələblər qoyub.
Xidmətin sektor müdiri Nuridə Allahyarovanın sözlərinə görə, qurumun məqsədi bu marşrut istiqamətində sərnişinlərin tələbini ən yüksək səviyyədə qarşılamaqdır.
Qurum Abşeron rayonundan paytaxt Bakı istiqamətində gələn sərnişin avtobuslarının da monitorinqini aparıb. Artıq həmin istiqamətdə iki yeni marşrut xəttinin açılacağı dəqiqləşib. O cümlədən qurumun tabeliyində olan və Masazırdan "Memar Əcəmi" metrostansiyası və əks istiqamətdə sərnişin daşıyan 525 saylı avtobuslar yenilənəcək. Hər 3 xətdə yeni avtobuslar yaxın vaxtlarda sərnişinlərin xidmətinə başlayacaq. Dövlət Avtomobil Nəqliyyatı Xidmətindən o da bildirilib ki, qoyulan tələblərə əməl etməyən daşıyıcı şirkətlər barəsində tədbirlər görüləcək.
525 saylı xəttin daşıyıcısı isə bildirib ki, 20 avtobusun alınması üçün artıq Koreya şirkəti ilə müqavilə imzalanıb. Müasir avtobuslar yaxın vaxtlarda Bakıya gətirilərək xəttə buraxılacaq.
Avtobusların yenilənməsi xəbəri sərnişinlərin ürəyincə olub.
Xezerxeber.az mövzu ilə bağlı daha ətraflı videomaterialı təqdim edir:
Yol əsası 48 sm qalınlıqda 2 laydan ibarətdir
Bakı-Şamaxı-Yevlax avtomobil yolunun 101-117-ci km-lik (16 km) hissəsinin I b texniki dərəcəsinə uyğun olaraq, 2 hərəkət zolağından 4 hərəkət zolağına genişləndirilməsi layihəsinin icrası yekunlaşmaq üzrədir.
Agentlikdən Yol-xeber.az-a verilən məlumata görə, layihə Prezident İlham Əliyevin fərmanı ilə təsdiqlənən “Regionların 2014-2018-ci illər sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı”na uyğun olaraq Agentliyinin sifarişi ilə həyata keçirilir. Yenidənqurma işlərinin bu ilin sonuna qədər yekunlaşdırılması nəzərdə tutulub.
Layihəyə uyğun olaraq Bakı-Şamaxı-Yevlax avtomobil yolunun sözügedən 16 km-lik hissəsi 4 hərəkət zolaqlıdır. Yol yatağının eni 27,5 m, yolun hərəkət hissəsinin eni 15 m, hərəkət zolaqlarının eni 3,75 m, ayrıcı zolağın eni 5 m, çiyinlərin eni isə 3,75 m təşkil edir.
Layihəyə uyğun olaraq işçi cizgilərin hazırlanması, bitki qatının çıxarılması, torpaq yatağının tikintisi, torpaq yatağının üst layının hamarlanması işləri yerinə yetirilib. Bundan başqa torpaq işləri və yatağın tikintisi işləri aparılıb. Aparılan yenidənqurma işləri zamanı yolun hərəkət hissəsinin eni 7,5 m-dən 15 metrə qədər genişləndirilib.
Magistralın bu hissəsində iki yeni avtomobil körpüsünün tikintisi işləri də aparılıb. Körpülər yolun 107-ci km-də Acıdərə çayı və 114,5-ci km-də Pirsaatçay üzərində salınıb. Acıdərə çayı üzərində tikilən körpü 3 aşırımlı olmaqla 62,2 metr, Pirsaatçay körpüsü isə 3 aşırımlı olmaqla 107,2 metr uzunluğundadır.
Bakı-Şamaxı-Yevlax avtomobil yolunun 106-107-ci və 108-109-cu km-lik hissəsində bir neçə sürüşmə nöqtəsi mövcud olduğu üçün sözügedən ərazilərdə sürüşmənin qarşısını almaq məqsədi ilə bu ərazidə yamacların kəsilməsi, yamacın dib hissələrinin xüsusi qrunt ilə doldurulması, dəmir-beton svayların vurulması, monolit dəmir-beton istinad divarlarının tikintisi və səth sularının yol yatağına daxil olmasının qarşısını almaq məqsədi ilə drenaj kanalların inşa edilməsi işləri yerinə yetirilib.
Bundan başqa layihə çərçivəsində 719 paqon-metr uzunluğunda 17 dairəvi borunun, 42 metr uzunluğunda 2 düzbucaqlı borunun, yol boyu zəruri olan ərazilərdə ümumi uzunluğu 177 metr olan 3 alt keçidin inşası da aparılıb.
27,5 metr enində olan torpaq yatağının inşası işlərindən sonra, yol əsasının inşası işlərinə başlanılıb. Yol əsası 48 sm qalınlıqda 2 laydan ibarətdir. Yol əsası hazır olan hissələrdə yolun hərəkət hissəsinə və bərkidici zolağa 29 sm qalınlıqda 3 laydan ibarət asfalt-beton örtüyün döşənməsi işləri də həyata keçirilib. Beləliklə ümumilikdə yol geyimi 95 sm hündürlüyündədir.
Hazırda magistralın sözügedən hissəsində son tamamlanma işləri aparılır. 2019-cu ilin sonuna qədər magistralın 16 km-lik hissəsinin vətəndaşların istifadəsinə verilməsi planlaşdırılır.
Regionları birləşdirmək baxımından böyük əhəmiyyətə malik Bakı-Şamaxı avtomobil yolunun genişləndirilməsi vətəndaşların rahat gediş-gəlişinin təmin edilməsinə, turizmin və kənd təsərrüfatının inkişafına, avtonəqliyyat vasitələri ilə yük daşımalarının artımına gətirib çıxaracaq.
Nəqliyyat eksperti: “4 təkər üstündə güclə duran avtobusun nəyinə kart sistemi quraşdırılsın?..”
Azərbaycanda avtobus marşrutlarının yenilənməsi istiqamətində son zamanlar dövlət tərəfindən ciddi işlər aparılır. Yeni avtobusların gətirilməsi ilə yanaşı, avtobusların kart sisteminə keçirilməsi də gündəmdədir. Belə ki, Bakı Nəqliyyat Agentliyinin (BNA) mətbuat katibi Mais Ağayev Report-a açıqlamasında bildirib ki, bütün avtobusların kart sisteminə keçidi bu ilin sonuna tamamlanacaq. Ekspertlərin fikrincə, hazırda yollarda yaranan tıxaclara, baş verən qəzalara əsasən dayanacaqlarda saxlamayan, bir-biriləri ilə qəpik yarışına girən avtobuslar səbəb olurlar. Hesab edilir ki, bütün bu kimi problemlər avtobusların kart sisteminə keçirilməsindən sonra həll oluna bilər.
Bu gün Bakının mərkəzində avtobuslar yenilənsə də, Bakı kəndlərində vəziyyət bərbad durumdadır. Kəndlərə, qəsəbələrə işləyən avtobusların həm istismar müddəti bitib, həm də pik saatlarında 30-40 dəqiqə gecikmə ilə gəlirlər. Bu da sərnişinlərdə haqlı olaraq narazılıqlar yaradır. Bəs bu kimi avtobusların ilin sonuna qədər kart sisteminə keçməsi realdırmı?
“Yeni Müsavat”a danışan nəqliyyat eksperti Elməddin Muradlı bildirdi ki, kart sisteminin tətbiqi sərnişindaşımada olan bir çox problemlərin həllinə səbəb olacaq: “Eyni zamanda, bu sisteminin tətbiqi ilə yanaşı, sürücülərin istirahət və iş rejiminə də diqqət etmək lazımdır. Yəni avtobusu gün ərzində 1 nəfər sürücü idarə edə bilməz. Bu, real görünmür. Çünki bir adam səhər saat 6-da xəttə çıxırsa, gecə saat 12-yə qədər necə avtobus sürə bilər? Ona görə də sürücülərin iş rejimi nəzarətdə saxlanmalıdır. Düşünürəm ki, Bakı kart sistemini ilin sonuna qədər yeni gətirilən avtobuslarda saxlamaq olar. Köhnə avtobuslarda isə bu sistemi tətbiq etmək bir qədər çətindir. Çünki sahibkarların elə bir imkanı yoxdur ki, avtobuslarına kart sistemini quraşdırsınlar. Sistemin qiyməti kifayət qədər bahadır. Artıq son zamanlar qoyulan tələblərə uyğunlaşa bilməyən sahibkarların bir neçəsi fəaliyyətlərini dayandırıblar. Əvvəl 50-dən çox daşıyıcı şirkət olduğu halda, hazırda onların sayı 36-ya enib. Kart sisteminin tətbiqi də onlar üçün əlçatmaz bir şeydir. Əgər dövlət tərəfindən dəstək olarsa, sistemin tətbiqini sərfəli şərtlərlə sahibkarlara versələr, bəlkə də mümkün ola bilər. Ancaq biz son 2 ildə eyni açıqlamaları eşidirik ki, ilin sonuna qədər Bakı kart sistemi bütün avtobuslarda tətbiq ediləcək. Ancaq bu, real deyil. Reallıq başqa mənzərəni ortaya çıxarır”.
Ekspertin sözlərinə görə, bu cür vasitələrlə sahibkarları sıxışdırmaq olmaz: “Məsələ hansısa formada öz həllini tapmalıdır. İllərdir xüsusən də Bakı şəhərində ictimai nəqliyyat sahəsi sahibkarların çiynində idi. Dövlətin heç zaman marşrutu olmayıb. Bu gün dövlət özü avtobus gətirir deyə, sahibkarları da tamamilə sıradan çıxarmaq doğru deyil. Yeni gətirilən avtobuslara rüsumlar azaldılmalıdır. Azərbaycanda avtobus istehsalı olmadığı halda, hər il gətirilən avtobuslara tətbiq edilən müxtəlif rüsumlar artırılır. Bu il də artım oldu. Yeni gətirilən avtobus üçün hazırda ən azı 36-40 min manata yaxın rüsum alınır. Bu da elə avtobusun qiymətinin yarısı deməkdir. Ona görə də belə məsələlərdə dövlət tərəfindən sahibkarlara dəstək olunarsa, ilin sonuna qədər sistemin tətbiqi mümkündür. Ancaq ilin əvvəlindən bu günə qədər keçə bilməyiblərsə, 2 aya nəsə edəcəkləri real görünmür. Çünki bu gün yüzlərlə Bakı kart sistemindən istifadə etməyən avtobuslar var. Bu sistemi qurmaq isə bir günlük məsələ deyil. Kart sistemi çox həssas texnologiyadır. Onları tətbiq etmək və işə salmaq asan görünməsin. Eyni zamanda, qiyməti də bahadır. Bu gün Bakıda elə avtobuslar var ki, onların qiyməti, Bakı kart sisteminin 1 avtobus üçün tətbiqinə sərf ediləcək vəsaitdən 2 dəfə ucuzdur. Yəni istismar müddəti bitsə də, insanlar yolda qalmasın deyə, Bakı qəsəbələrində bu kimi avtobuslar istifadə edilir. Onun nəyinə kart sistemini quraşdırsınlar ki, bu avtobus 4 təkər üstündə güclə durub. Ona görə də düşünürəm ki, bu cür məsələlər nəzərdən keçirilməlidir”.
Muradlı söylədi ki, hazırda günün tələbləri başqadır: “Bir qədər gözləmək lazımdır və əgər sahibkar işini qaydasına sala bilmirsə, o zaman vidalaşmaq olar. 10-15 il öncə günün tələbləri başqa idi. Həmin zaman biz Bakıda ayaq üstə dura bilmədiyimiz, balaca mikroavtobuslarda gəzirdik. Çox da məmnun idik. Çünki başqa variant yox idi. İndi isə ona heç kim minməz. Müasirləşdikcə arzu və istəklərimiz genişlənir. Lakin hesab edirəm ki, bu istəkləri quran adamları da başa düşmək lazımdır. Sahibkar bu gün 300 min manata avtobus alır. Bu gün isə qazla işləyən avtobus tələb edilir. Həmin avtobusların qiyməti isə yarım milyon manatdır. Sahibkar bu yarım milyonu nə zaman qazanacaq? Üstəlik hələ onun sürücü ilə işləmək, təmir, yanacaq kimi digər xərcləri də var. Bu gün avtobusların dövlət tərifindən gətirilib, Bakı Nəqliyyat Agentliyinin tabeliyinə verilməsi yaxşı haldır. Sahibkar isə kredit götürüb, avtobusu özü gətirir. Ona görə də bu kimi faktorlar da nəzərə alınmalıdır ki, ölkədə ictimai nəqliyyatın durumu düzəlsin”.
Ölkəmizə müvəqqəti gətirilən xarici nömrəli avtomobillərin əksəriyyəti Avro-4 standartına cavab vermir
Dövlət Gömrük Komitəsinin Gömrük Tariflərinin Tənzimlənməsi və Ödənişlər Baş İdarəsinin rəisi Mirqasım Vahabovın “Report” İnformasiya Agentliyinə müsahibəsi
- Mirqasım müəllim, bu ildən başlayaraq ölkəyə idxal edilən avtomobillərin aksiz vergisinin artırılmasından sonra minik avtomobillərinin və avtobusların ölkəyə gətirilməsində hansı dəyişikliklər - azalmalar var?
- 2019-cu il ərzində ölkəyə idxal olunan minik nəqliyyat vasitələrinin əksəriyyəti mühərrik həcmi 2000 kubsantimetrə qədər olan avtomobillərdir və bu avtomobillərə tətbiq olunan ən yüksək aksiz məbləği 600 manat təşkil edir. Bu baxımdan müvafiq avtomobillərə tətbiq olunan aksiz vergisi dərəcəsinin cari ildən etibarən mühərrikin hər kubsantimetrinə 0,20 manatdan 0,30 manata qaldırılması onların idxalının həcminin azalmasına səbəb olmayıb. 2018-ci ildə ölkə ərazisinə gətirilən minik avtomobillərinin sayı ilə müqayisədə 2019-cu ildə ölkəyə daha çox avtomobil idxal olunub. Ölkəyə ötən il 105 sayda avtobus gətirildiyi halda, bu ilin 9 ay ərzində mövcud göstərici 367 ədəd təşkil edib. İdxal olunan avtobusların 221 ədədinə qanunvericilik aktlarında nəzərdə tutulmuş güzəştlər tətbiq olunub.
- Aksiz vergisində hər hansı dəyişikliklərin edilməsi ilə bağlı hökumətə təkliflərin edilməsi nəzərdə tutulurmu?
- Ölkəmizdə minik avtomobil parkının yenilənməsi, ekoloji cəhətdən təmiz nəqliyyat vasitələrindən istifadənin stimullaşdırılması, köhnəlmiş və texniki təhlükəsizlik səviyyəsi aşağı olan nəqliyyat vasitələrinin ölkəyə gətirilməsinin qarşısını almaq məqsədilə yeni və istehsal buraxılış tarixindən uzun müddət keçmiş nəqliyyat vasitələrinə münasibətdə aksiz dərəcələrinin optimallaşdırılması və differensial aksiz dərəcələrinin tətbiqi kimi məsələlərlə bağlı aidiyyəti qurumlarla birgə müzakirələr aparılmaqdadır.
- Mirqasım müəllim, bu gün bir çox Avropa ölkələri dizel mühərrikli avtomobillərin istifadəsinə məhdudiyyətlər qoyur və 2025-ci ildə Avropa ölkələrində bu cür avtomobillərin istifadəsi tam məhdudlaşdırılacaq. Etiraf edək ki, bir çox hallarda bu cür dizel mühərrikli avtomobillər Azərbaycan və bir çox ölkələrə gətirilir. Dövlət Gömrük Komitəsinin bununla bağlı hökumətə hər hansı təklifi varmı?
- Əksər Avropa ölkələrinin dizel yanacağı ilə işləyən nəqliyyat vasitələrinin istifadəsinin məhdudlaşdırması və ya imtina etməsi fonunda onların ucuz qiymətə alınaraq ölkəmizə gətirilməsi halları artmaqda davam edir. Avropa ölkələrində dizel yanacağı ilə işləyən avtomobillərin istismarı 2025-2026-cı illərə qədər olan müddətə nəzərdə tutulur. Bu baxımdan ölkəmizdə istifadəsi ekoloji cəhətdən mənfi fəsadlara səbəb olan dizel yanacağı ilə işləyən minik avtomobillərinin gələcək dövrlərdə idxalına marağın azaldılması məqsədilə aidiyyəti qurumlarla müzakirələr zamanı müvafiq təkliflər təqdim olunacaq.
- Bir müddət əvvəl bildirmişdiniz ki, Azərbaycana gətirilən və ölkədən çıxarılan avtomobilin bu və ya digər ölkədə qalma müddəti ilə bağlı qanunda dəyişikliklər ediləcək. Bu məsələ bu gün nə yerdədir?
- Son dövrlərdə şəxslər tərəfindən xarici ölkə qeydiyyatında olan nəqliyyat vasitələrinin ölkə ərazisində daimi qeydiyyata alınmadan müvəqqəti olaraq istifadə edilməsi halları nəzərəçarpacaq dərəcədə artıb. Eyni zamanda ölkə ərazisinə müvəqqəti gətirilmə zamanı “Avro-4” ekoloji standartları tələb olunmur və bu zaman ekoloji cəhətdən mənfi təsirləri daha çox olan, eləcə də təhlükəsizlik baxımından texniki şərtləri ödəməyən minik avtomobillərinin ölkə ərazisində uzun müddət qalmaqla istifadəsinə şərait yaranmış olur. Bu baxımdan, nəqliyyat vasitələrinin ölkədə müvəqqəti qalma müddəti və istifadəsinə riayət olunması daima nəzarətdədir. Digər tərəfdən ölkədən müvəqqəti çıxarılan avtomobilin qanunvericilik aktlarında qeyd olunan müddətdən artıq qalaraq və sonradan ölkəyə qaytarılan zaman müddətin keçməsi ilə əlaqədar böyük məbləğdə cərimələrin tətbiqi məsələsinin aradan qaldırılması məqsədilə qanunvericilik aktlarında dəyişikliklərin edilməsi üzrə təkliflər Dövlət Gömrük Komitəsi tərəfindən Nazirlər Kabinetinə təqdim edilib.
Bu gün Azərbaycana hibrid avtomobillərin idxalı nə yerdədir?
- Cari ildə hibrid avtomobillərinin ölkəyə gətirilməsi say etibarı ilə artımla müşahidə olunur. Belə ki, 2018-ci ildə ölkəyə 146 sayda hibrid minik avtomobili idxal olunduğu halda, 2019-cu ilin 9 ayı ərzində ölkə ərazisinə gətirilən 609 ədəd hibrid minik avtomobili sərbəst dövriyyəyə buraxılıb.
Gələcəkdə belə avtomobillərin ölkəyə idxalında hər hansı güzəştlər ediləcəkmi?
- Qeyd olunan minik avtonəqliyyat vasitələrinin ölkəyə gətirilməsi ilə bağlı təşviqedici layihələr aidiyyəti mərkəzi icra orqanları ilə birgə müzakirə edilməkdədir.
Bu gün ölkədə belə avtomobilləri idxal edən istehlakçılar üçün də maraqlıdır: Bu cür avtomobillərin gömrük rüsumları necə hesablanır?
- Hibrid mühərrikli minik nəqliyyat vasitələrininin gömrük rəsmiləşdirilməsi zamanı ödənilən gömrük ödənişləri digər daxili yanma mühərrikli minik avtomobillərə münasibətdə tətbiq olunan vergi və rüsumlarla eynilik təşkil edir. Mənşə ölkəsindən, gömrük dəyərindən, mühərrikin həcmindən, eləcə də istehsal buraxılış ilindən asılı olaraq gömrük ödənişləri tətbiq edilir.
Bu il ərzində ölkəyə gətirilən elektromobillərin sayında hansı tendensiya qeydə alınıb?
- Mövcud normativ-hüquqi aktlarda stimullaşdırıcı tədbirlərin təsbit olunmasına baxmayaraq ölkə ərazisinə idxal olunan elektromobillərin sayında artım müşahidə olunub. Bu ilin 9 ayı ərzində ölkə ərazisinə 112 ədəd elektrik mühərrikli nəqliyyat vasitəsi idxal edilib ki, bunlardan 5 ədədi minik nəqliyyat vasitəsidir. Qeyd etmək lazımdır ki, Vergi Məcəlləsinin 164.1.41-ci bəndinə əsasən elektrik mühərriki ilə işləyən avtomobilləri 2019-cu ilin yanvarın 1-dən etibarən ölkə ərazisinə idxalı əlavə dəyər vergisindən azad edilib.
Mirqasım müəllim, ölkənin idxalında azadolmaların xüsusi çəkisi nə qədər təşkil edir? Son dövrlər ərzində bu həcm nə qədər azalıb? Bu, əsasən nəyin hesabına baş verib?
- “Azad ticarət” və "Hasilatın pay bölgüsü" haqqında sazişlərə, “Azərbaycan Respublikasında idxal-ixrac əməliyyatları üzrə gömrük rüsumlarının dərəcələri haqqında” Nazirlər Kabinetinin 22 aprel 1998-ci il tarixli 91 saylı qərarına, 13 iyun 2013-cü il tarixli 687-İVQ saylı “Gömrük tarifi haqqında” Qanununa, Vergi Məcəlləsinin 164-cü maddəsinə, “İnvestisiyaların təşviqi ilə bağlı əlavə tədbirlər haqqında” Azərbaycan Respublikasının Prezidentinin 18 yanvar 2016-cı il tarixli 745 saylı Fərmanına uyğun olaraq qeyri-neft sektorunun inkişafının genişləndirilməsi, eyni zamanda digər prioritet sahələrin təşviq olunması məqsədi ilə 2019-cu ilin ilk 9 ayı ərzində idxal mallarının tərkibində tətbiq olunan idxal rüsumu üzrə azadolmaların xüsusi çəkisi 66,9%, əlavə dəyər vegisi üzrə azadolmaların xüsusi çəkisi isə 39,28% təşkil edir.
Bu istiqamətdə aparılan monitorinqlərin nəticəsi nə göstərir? Azadolmaların xüsusi çəkisinin azaldılması ilə bağlı hansı işlər görülür?
- Azərbaycan Prezidentinin 28.06.2018-ci il tarixli 260 saylı Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş “İdxal-ixrac əməliyyatlarına nəzarət sisteminin təkmilləşdirilməsinə dair Tədbirlər Planı”nın 1.5-ci bəndinə uyğun olaraq vergi və gömrük sahəsində qanunvericiliklə müəyyən edilmiş güzəştlərin büdcə gəlirlərinə və sahibkarlıq subyektlərinin fəaliyyətinə təsirinin qiymətləndirilməsi məqsədilə “Vergi və gömrük güzəştlərinin səmərəliliyinin qiymətləndirilməsi Qaydaları” Dövlət Gömrük Komitəsinin iştirakı ilə müvafiq mərkəzi icra orqanında hazırlanır. Həmçinin, idxal-ixrac əməliyyatlarında gömrük rüsumlarından azadolma halları barədə məlumatlara dair mərkəzləşdirilmiş reyestrin yaradılması və aidiyyəti qurumların həmin məlumatlara çıxışının təmin edilməsi istiqamətində müvafiq işlər görülür.
Mirqasım müəllim, bu ilin müvafiq dövründə gömrük orqanları proqnozu necə yerinə yetirib? Rəqəmlər ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə nə deyir?
- “Azərbaycan Respublikasının 2019-cu il dövlət büdcəsi haqqında” Qanununa əsasən cari ilin ilk 9 ayı ərzində Dövlət Gömrük Komitəsi üçün müəyyənləşdirilən büdcə öhdəliyi ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqasiyədə 394 milyon 703 min manat artıq olmaqla 2 milyard 796 milyon 492 min manat məbləğində proqnozlaşdırılıb. Bu ilin 9 ayı ərzində faktiki olaraq 3 milyard 250 milyon 115 min manat olmaqla, müəyyən edilmiş proqnozdan 453 milyon 620 min manat və ya 16,2% artıq gömrük ödənişləri toplanaraq dövlət büdcəsinə köçürülməsi təmin edilib. Bu isə ötən ilin müvafiq dövrünün faktiki göstəriciləri ilə müqasiyədə 649 milyon 740 min manat artıq təşkil edir.
Son dövrlərdə gömrük sistemində həyata keçirilən islahatlar çərçivəsində gömrük orqanları “könüllü riayət” mədəniyyətinin formalaşması istiqamətində bir sıra addımlar atır. Sahibkarların buna münasibəti necədir? Gömrük vergi və rüsumlarından yayınma hallarının miqdarı nə qədər azalıb? Rəqəmlərlə ifadə etmək mümkündürmü?
- Qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə ölkədə aparılan uğurlu islahatların tərkib hissəsi olaraq Dövlət Gömrük Komitəsində həyata keçirilən islahatların əsasını təşkil edən şəffaflığın və biznes subyektlərinə xidmətdə məmnunluğunun təmin edilməsi üçün gömrük prosedurlarının sadələşdirilməsi ilə bağlı müvafiq tədbirlər görülüb və hal-hazırda bu istiqamətdə islahatlar davam etməkdədir. Azərbaycan Prezidentinin 21 dekabr 2018-ci il tarixli “Xarici ticarət iştirakçılarının “Yaşıl dəhliz” buraxılış sistemindən daimi istifadə hüququnun əldə etməsi, həmin hüququn dayandırılması, ləğvi və bərpası Qaydası”nın təsdiq edilməsi haqqında” fərmanı ölkəmizdə sahibkarlığın inkişafına, xüsusən qeyri-neft məhsullarının, o cümlədən kənd təsərrüfatı və tez xarab olan digər məhsulların ixracına yeni təkan verib və biznes mühitinin daha da şəffaflaşmasında böyük dönüş yaranıb, Hökumət-Biznes münasibətlərində “Könüllü riayət mədəniyyəti”nin əsası qoyulub. Bu ilin fevral ayının 1-dən qüvvəyə minmiş mövcud qaydalara əsasən ümumilikdə 500-ə yaxın biznes subyektinə xarici iqtisadi fəaliyyətlə əlaqədar “Yaşıl dəhliz” sistemindən həm ixracda, eyni zamanda idxalda istifadəsinə icazələr verilib. İdxal-ixrac əməliyyatları zamanı mallara dair qısa idxal bəyannaməsinin qəbulu və qeydiyyatının operativliyi tam təmin olunub. Dövlət Gömrük Komitəsində aparılan islahatların nəticəsi olaraq məmur–sahibkar təmasları aradan qaldırılıb, könüllü riayətetmə prinsipləri formalaşıb.
“Bu hələlik fikir olaraq qalır”
“Bakıda günün pik saatlarında avtobuslarda gediş haqqının fərqli qiymətə olması istisna edilmir”. Bu barədə Yol-xeber.az-a açıqlamasında Bakı Nəqliyyat Agentliyinin (BNA) mətbuat katibi Mais Ağayev bildirib.
Onun sözlərinə görə, günün pik saatlarında avtobuslarda gediş haqqının fərqli qiymətdə olması bütün avtobuslarda kart sisteminə keçid tətbiq edildikdən sonra reallaşa bilər: “Bütün avtobusların kart sisteminə keçidi bu ilin sonuna tamamlanacaq".
M.Ağayev qeyd edib ki, günün pik saatlarında avtobuslarda gediş haqqının fərqli qiymətdə olması hələlik fikir olaraq qalır.