 |
|
2005-ci ildə ölkəmizdə "Elektron ticarət haqqında qanun" qəbul edilib, təxminən 2008-ci ildən onlayn ödəniş sistemləri qurulmağa başlayıb. Pandemiyadan sonra isə ölkədə rəqəmsallaşma xeyli dərəcədə sürətləndi, çatdırılma infrastrukturu da inkişaf etməyə başladı.
Bunu IKT sahəsi üzrə ekspert Osman Gündüz Ticarət mərkəzlərindəki böhranlı durum və sahibkarların düşüncə tərzindən danışarkən deyib. O bildirib ki, uzun illərdir elektron ticarətə keçid üçün ölkəmizdə mühit formalaşmağa başlamışdı:
"Eyni zamanda 25 ildən çoxdur ki, elektron ticarətin üstünlüyündən, elektron ticarətə keçməyin yollarından, rəqəmsal transformasiyadan danışırıq. TV-də, mediada bununla bağlı minlərlə müsahibələr, çıxışlar tapmaq olar. Lakin çox az sayda sahibkarlar bunu dəyərləndirə bildilər. İndi isə 300 dollarlıq limiti ləğv etməyi, vərəndaşların e-ticarət yolu ilə xaricdən gətirdiklərinə vergi tətbiq etməyi tələb edənlər o zaman e-ticarətə keçidə etinasızlıq göstərir, bəziləri hətta bizim bu çağırışlarımızı lağ-lağı obyektinə çevirir, həmişə belə qalacağını düşünürdülər".
Ekspertin fikrincə, pərakəndə ticarətlə məşğul olanların indiki durumu, ticarət mərkəzlərindəki, Sədərək Ticarət Mərkəzindəki indiki böhranlı durum əsasən sahibkarların düşüncə tərzi ilə bağlı məsələdir: "Əlbəttə, təəssüfləndiricidir. Amma yenə də gec deyil. Perspektiv yalnız rəqəmsal transformasiyadan keçir. Doğru yol bu sahəyə diqqət yetirmək və bu sahəyə investisiya yatırmaqdan keçir", - deyə O. Gündüz əlavə edib.
2024-cü il yanvarın 1-dən Vergi Məcəlləsinə dəyişiklik edilib. Belə ki, mikro sahibkarların gəlir vergisinin məbləği 5 faizdən 20 faizə yüksəlib.
Xatırladaq ki, yanvarın 1-ə kimi sahibkarların gəlirlərinin 75 faizi vergidən azad idi. Bu ildən etibarən isə bu güzəşt ən azı 3 işçisi olan sahibkarlara aid ediləcək.
Sözügdən dəyişikliklə bağlı Yenisabah.az-a danışan iqtisadçı-ekspert Natiq Cəfərli bu qərarın yaxın vaxtlarda ləğv olunacağına ümid edir: “Vergi Məcəlləsinə edilən yeni dəyişiklik olduqca yersiz və əhəmiyyətsizdir. Bu dəyişiklik 10 minlərlə mikrosahibkara mənfi təsir göstərəcək. Elə sahələr var ki, orada sahibkarlar tək fəaliyyət göstərir. Onlar hökmən əlavə 2 işçi götürməlidirlər ki, əvvəlki qaydada, yəni 5 faizlə vergisini ödəsin. Bu ümumiyyətlə absurd bir yanaşmadır. Məsələn deyək ki, sahibkar bərbərdir və saç kəsimi ilə məşğul olur. Bu adam 2 nəfər işçini niyə və necə işə götürsün? Ona görə də yeni dəyişikliyin kökündə duran mahiyyətin özü yanlışdır. Ümid edirəm ki, bu qərar ləğv olunacaq”.
Ekspert həmçinin bu dəyişikliyin xidmət sahəsində qiymət artımına səbəb olacağını qeyd edib:
“Bu dəyişiklik digər tərəfdən xidmət sahəsində qiymətlərin artımına səbəb olacaq. Düzdü, bu bahalaşma üçün elə də güclü dalğa yaratmayacaq, ancaq sözsüz ki, təkan verəcək. Təbii ki, sahibklar əgər daha çox vergi verəcəksə, həmin məbləği ödəyə bilmək üçün daha çox qazanmağa çalışacaq. Bu göstərici eləcə də qonşu ölkələrə nisbətən olduqca yüksəkdir. Məsələn, Gürcüstanda mikrosahibkarlardan alınan vergi cəmi 1 faiz təşkil edir. Ona görə də həm qonşularla rəqabət baxımından, həm də ölkə daxilindəki minlərlə insanın maraqlarına toxunduğuna görə düşünürəm ki, bu dəyişiklik ləğv edilsə daha yaxşı olar. Ümumilikdə ölkə büdcəsi də bundan heç nə qazanmayacaq. Çünki proqnozlara görə ən yaxşı halda büdcəyə təqribən 180-190 milyon manat əlavə vəsaitin daxil olması gözlənilir, bu isə yanlışdır. Çünki bir çox sahibkar verginin çox olması səbəbindən ya fəaliyyətlərini dayandıracaq, ya da boz sxemlərə keçəcək. Qısası, bu dəyişiklik vergi daxilolmalarını artırmayacaq, əksinə, azaldacaq”.
2024-cü il Azərbaycan turizminin inkişafı baxımdan yeni dövr olacaq.
Bunu Azərbaycan Hotelçilər Assosiasiyasının İdarə Heyətinin sədri Eldar Əlimuradov deyib.
Onun sözlərinə görə, turizm sektoru, xüsusən də hotelçilik inkişaf edib.
"Bu gün Azərbaycanda dünyamiqyaslı hotel brendləri fəaliyyət göstərir. Lakin uğurlarımızla yanaşı, problemlərimiz olub. Bu xüsusən də pandemiya dövründə baş verdi. Pandemiya hotelçilik sahəsini çökdürdü. Amma bu sahə yenidən inkişaf mərhələsinə qədəm qoymaqdadır. Bu baxımdan 2024-cü il turizm və hotelçilik üçün yeni bir inkişaf dövrü olacaq. Bu il ölkəmiz COP-29 kimi mötəbər bir tədbirə ev sahibliyi edəcək. Bu bizə ölkənin unikal turizm potensialını dünyaya tanıtdırmaq baxımdan mühüm rol oynayacaq", - Əlimuradov qeyd edib.
Yaxın Şərqdə münaqişənin kəskinləşməsi dünyada geosiyasi riskləri artırıb və onun daha da genişlənməsi enerji daşıyıcılarının qiymətlərinin artmasına və qlobal aktivlik və inflyasiya üçün böyük mənfi nəticələrə gətirib çıxara bilər.
Bu barədə Dünya Bankının hesabatında bildirilib.
“Yaxın Şərqdə baş verən son münaqişə... geosiyasi riskləri artırıb. Münaqişənin artması enerji qiymətlərinin artmasına gətirib çıxara bilər ki, bu da qlobal aktivliyə və inflyasiyaya böyük təsir göstərə bilər", - hesabatda deyilir.
Qeyd olunur ki, enerji qiymətlərinin artması istehsal və çatdırılma xərclərinə də təsir edəcək və bu da ərzaq və digər malların bahalaşmasına səbəb olacaq.
Dünya Bankı əlavə edib ki, qlobal iqtisadiyyat hələ də son illərin şoklarının - koronavirus pandemiyası, artan inflyasiya və qlobal monetar şərtlərin kəskin sərtləşməsi və s. - uzunmüddətli təsirlərini yaşamaqda davam edir.
Qlobal iqtisadiyyat üçün əlavə risklər sırasına yüksək faiz dərəcələri, davamlı inflyasiya, Çinin zəif artımı, ticarətin parçalanması və iqlim dəyişikliyinin təsirləri səbəbindən maliyyə şərtlərinin pisləşməsi daxildir.//axar.az
Qarabağda 3 yarımstansiyanın tikintisini həyata keçirəcək şirkətlər məlum olub.
"Azərenerji" ASC 110/35/10 kV-luq "Xankəndi 1" Qapalı tipli YS-nın, "Xankəndi-2" YS-nın tikintisi, 110/35/10 kV-luq "Həsənriz" YS-nın yenidən qurulması və Regional Rəqəmsal Elektrik Enerji İdarəetmə mərkəzi, Nəqliyyat təmir sahəsi, Mühəndis yataqxanasının tikintisi işləri üzrə 2 şirkətlə razılığa gəlib.
"Azərenerji" "Azconstruction" və "Electro Industries" QSC-lərlə müqavilə imzalayıb.
Proqramların və layihələrin icrası üçün 3 parametr əsasdır: zaman, keyfiyyət, büdcə. Zaman bəllidir - 2040, keyfiyyət isə yaradılmış dəyər olaraq ciddi texniki, ekoloji və s. qiymətləndirmələr tələb edir. Buna görə də, Baş Planın yalnız büdcə tərəfinə ümumi baxış edək.
“Bunu iqtisadçı ekspert Eldəniz Əmirov Bakının Baş Planının maliyyə hissəsini müzakirə edərkən deyib. O bildirib ki, 225 səhifəlik Baş Planın yazılı izahının cəmi 64 səhifəsi icra proseslərinə dair effektiv tərəfi əhatə edir:
“Burada da ən “qorxulu” səhifə 207, 208 və 209-ci səhifələrdir. Çünki, burada planın icrası üçün lazım olan maliyyə vəsaitlərinin strukturu və ümumi 93 milyard 571 milyon manat vəsaitin lazım olduğu göstərilib. Bu, hər il üçün ortalama 5 milyard 848 milyon manat deməkdir. Müqayisə üçün deyim ki, işğaldan azad edilmiş ərazilər (İAEƏ) üçün bu il dövlət büdcəsində cəmi 3,9 milyard nəzərdə tutulur. Yəni bu plana görə təkcə Bakı üçün hər il nəzərdə tutulan vəsait bütün İAEƏ-də olan iki iqtisadi rayonun yenidən qurulması və bərpası üçün xərclənən vəsaitdən illik 2 milyard manat çoxdur”.
Ekspert deyir ki, nəzərdə tutulan işlər üçün əslində daha çox vəsait lazım olacaq: “Çünki Planın özündə belə bir cümlə var: “İnşa olunacaq hər hansı obyektin vahidinin dəyəri Bakı Dövlət Layihə İnstitutu tərəfindən aparılmış təhlillərə əsaslanır və bu dəyərlər Bakı şəhəri üzrə 2020-ci ilin cari orta qiymətlərini əks etdirir”. İndi təsəvvür edək ki, 2040-cı ilə qədər 93,6 milyard manatlıq dəyər 20 illik ardıcıl infilyasiyanın təsiri ilə hansı səviyyəyə yüksələcək. Unutmaq olmaz ki, Respublika təkcə Bakıdan ibarət deyil”.
Digər məsələnin özəl sektorla bağlı olduğunu deyən E. Əmirov planın maliyyə təminatında özəl sektorun xüsusi çəkisinə diqqət çəkib: “Burada “bərpa olunan enerji təsərrüfatları” üçün 2 milyard manat və “Ərazi inkişafı” üçün isə xərcin 65%-i olmaqla 31 milyard manat özəl sektorun öhdəsinə düşəcək. Bu isə o deməkdir ki, xərclənəcək hər 100 manatın 35 manat 32 qəpiyi özəl sektorun payına düşür.
Təbii ki, bu zaman özəl sektor bu vəsaiti cibindən çıxarıb, dövlətə vermir. Bu, sadəcə biznes fəaliyyəti çərçivəsində, eləcə də, infrastrukturların yaradılması və s. proseslər zamanı xərclənəcək vəsaitdir. Buna görə, “Ərazi inkişafı” üzrə xərclərin 65%-i özəl sektorun payı kimi göstərilib. Odur ki, narahatedici məqam bu 65%-lik payda deyil. Narahatedici məqam odur ki, yerdə qalan 35%-lik xərclərin bir manatı belə heç bir halda hansısa qurumlar tərəfindən dolayı metodlarla sahibkarların çiyinlərinə yüklənməməlidir. Bu, özəl sektorda ciddi fəsadlar yarada bilər. Buna görə də, 16 il davamlı ciddi nəzarət mexanizmi yaradılmalıdır”.
“Nəzarət demişkən, 225 səhifəlik bu sənəddə Planın icrasınn monitorinqinə yarım səhifədən də az yer ayrılıb. Orada da, mexanizm olaraq deyil, sadəcə ümumi cümlələr verilib. Halbuki, bütün böyük proqram və layihələrin uğurunu şərtləndirən əsas mərhələsi onun monitorinq hissəsidir. Odur ki, monitorinq mexanizminə dair ayrıca müfəssəl sənədin hazırlanmasına da ehtiyac vardır”, - deyə ekspert əlavə edib.
"Mingəçevir Bazar" QSC səhmdarlarının növbəti illik ümumi yığıncağı keçiriləcək.
"Yığıncaq 2024-cü il fevralın 28-də saat 12.00-da baş tutacaq.
Yığıncağın gündəliyinə "Mingəçevir Bazar QSC-nin 2023-cü il üçün maliyyə-təsərrüfat fəaliyyətinin müzakirəsi və təsdiqi, eləcə də digər məsələlər daxildir.
Son günlər sosial şəbəkələrdə quzu ətinin bahalaşması ilə bağlı məlumatlar yayılır. Ətin bir kiloqramının qiymətinin 20 manat olduğu bildirilib.
Bəs iddialar nə dərəcədə əsaslıdır? Ətin qiyməti bahalaşıbmı?
Lakin belə məhsullar geniş alıcı kütləsi üçün deyil. Onlar sifarişlə satılır.
İqtisadçı Xalid Kərimli hesab edir ki, tələbatın artması səbəbindən bahalaşmanın olması normal haldır:
“Son dövrlər əhalinin sayında artım müşahidə olunur, eyni zamanda da quzu, qoyun, keçi yetişdirilməsi sahəsində say artımı qeydə alınmır. Beləliklə, əhalinin tələbatı artdıqca quzu, keçi ətinin qiymətinin yüksəlməsi paralel şəkildə davam edir. Bahalaşmanın dayanması üçün ya qoyun, keçi yetişdirilməsi çoxalmalıdır və yaxud xaricdən - Gürcüstün, İran, Dağıstandan qoyun ətinin idxalı artmalıdır”.
Bir sözlə, bazarda hər qiymətə ətə rast gəlmək olar. Lakin bu heç də bahalaşma demək deyil. Qiymətin dəyişməsi məhsulun həcmindən və ona olan tələbatdan asılıdır.
Ətraflı Baku TV-nin süjetində:
Bakı şəhərinin Baş Planı təqdim olunub. Baş Plan “AS+P Albert Speer+Partneer GMBH” şirkəti (Almaniya) tərəfindən Azərbaycan Respublikasının Dövlət Şəhərsalma və Arxitektura Komitəsinin (DŞAK) sifarişi əsasında hazırlanıb. Layihə qrafika və mətn hissədən ibarət olmaqla 226 səhifəlik bir sənəddir. Əsasən Bakı şəhərinin 2040-cı ilə qədər inkişafını nəzərdə tutan 2020-2027-ci və 2028-2040-cı illəri əhatə edəcək 2 mərhələni nəzərdə tutur. Qeyd olunacaq müddət ərzində ümumilikdə paytaxtın müxtəlif istiqamətli inkişaf-şəhərsalma konsepsiyası üçün nəzərdə tutulan maliyyə vəsaitinin məbləği 93,5 milyard manatdan bir qədər artıqdır. Həmin məbləğin 33 milyard manatdan çoxu bilavasitə özəl investisiya mənbələri hesabına, qalan 60,5 milyard manatı isə dövlət (büdcə və s.) və dövlət+özəl maliyyə mənbələri hesabına qarşılanacaq.Axar.az xəbər verir ki, bu barədə əmlək eksperti Ramil Osmanlı Bakının ötən gün təqdim edilən Baş Planı haqda ilkin təəssüratını bölüşərkən qeyd edib.
Ekspert bildirib ki, layihənin icrasına iki qurumun nəzarət edəcəyi sənəddə öz əksini tapır ki, burada da əsas arbitr Şəhərsalma Komitəsidir:
“Əsas oyunçuların və bir sıra icraçı qurumların proqramdan sıxışdırılıb çıxarılmasını sürpriz hesab etmək olar. Diqqəti çəkən ikinci - İnvestisiya Holdinqinin nəzdində yaradılması nəzərdə tutulan Azərbaycan İnkişaf Korporasiyası adlı (!) yeni qurumdur. Mənə tam aydın olmayan Bakının Baş Planının icrası ilə bağlı nəzərdə tutulan ikinci dərəcəli qurumun bütün ölkə coğrafiyasına hesablanması ilə bağlı olan məqamdır. Nəhayət burada bir istiqamət də Əmlak Məsələləri Dövlət Xidməti tərəfindən təqdim olunmalı olan vacib bir sənədin – CİS-in (Coğrafi İnformasoya Sistemi) hələ ki, hazır olmamasıdır. Arzu edək ki, Xidmət bu sənədi tez bir zamanda ortaya qoysun, çünki bu, layihənin ərazi fəaliyyət planlaması və rayonlar və fərdi torpaq sahələrinin müəyyən olunması üçün çox vacibdir”.
R.Osmanlının vurğulayıb ki, layihədə ən diqqət çəkən məqamlardan biri də DÖƏ-nin (dövlət-özəl əməkdaşlığı) qurulması məqsədi ilə Köməkçi Korporasiyaların yaradılması məsələsidir:
“Açığı bu layihəni əvvəlki kimi Asiya ölkələrindən birində fəaliyyət göstərən bir şirkət hazırlamış olsaydı, bu məsələnin üzərindən sakit keçmək olardı. Amma Almaniyada fəaliyyət göstərən bir şirkətin hər fürsətdə əlini dövlətə tərəf, büdcə vəsaitlərinə uzatması maraqlı görünür.
Baş Planda infrastrukturla bağlı geniş proqramların nəzərdə tutulması, ictimai nəqliyyatın inkişafı, alternativ enerjiyə diqqətin artırılması, yaşıl və sağlam ətraf mühitin inkişaf etdirilməsi təqdirəlayiqdir və qeyd olunan rəqəmlər reallaşarsa, ümid edirəm ki, 2040-cı ilin Bakısı tamamilə fərqli bir şəhər olacaqdır. Amma ekosistemin əsas sahələrindən biri olan tikinti sektoru, xüsusilə mənzil tikintisi, deyəsən, priorotetlərdən uzaqlaşıb, ya da başqa şəhərlərə doğru uzanıb. Belə olmasaydı, 2027-ci ildə adambaşına düşən mənzil sahəsi 23,6 kv.m-dən cəmi 1,2 kv.m artımla 2040-cı ildə 24,8-də dayanmazdı…
Ən maraqlı və layihənin ilkin mərhələsi üçün nızərdə tutulan “Ulduz” metrostansiyası ətrafındakı 100 ha-lıq sənaye ərazisinin yenidən qurulması və Heydər Əliyev Beynəlxalq Hava Limanı yaxınlığında yeni xidmət sahələrinin inkişafı ilə bağlı prioritetlərdir. Xüsusilə “Ulduz” metrosu tərəfdəki sənaye istiqamətinin içərisində ölkənin inşaat materialları idxalının azaldılması sənəddə xüsusi olaraq qabardılır, amma bunun təqribən 3-4 kilometr ərazidə yaradılacaq 60 ha-lıq Böyükşor ekoloji parkına uyğun olub-olmaması yaddan çıxarılır…”
2040-cı ilədək Xırdalan şəhərinə metro xəttinin çəkilməsi nəzərdə tutulur.
Bu, Bakı şəhərinin 2040-cı ilədək inkişafına dair Baş planında əksini tapıb.