 |
|
Azərbaycan Mərkəzi Bankının 2023-cü ilin sonuna inflyasiya proqnozu 8% ətrafında müəyyən olunub. Lakin Mərkəzi Bank inflyasiya proqnozlarını rüblük əsasda yeniləyir.
Bunu Mərkəzi Bankın baş direktoru Vüqar Əhmədov ictimai nəqıiyyatda gediş haqqının artırılmasının inflyasiyaya təsirini şərh edərkən deyib.
O bildirib ki, AMB-nin inflyasiya ilə bağlı baza, aşağı və yuxarı ssenariləri mövcuddur:
"Gediş haqlarındakı artım inflyasiyaya az da olsa təsir göstərəcək. Lakin qəbul olunmuş qərarın təsiri cüzidir. Bu təsir istehlak qiymətləri indeksinə 0,23-0,25% hədlərində olacaq", - deyə AMB baş direktoru əlavə edib.
Azərbaycan Mərkəzi Bankının İdarə Heyətinin qərarı ilə uçot dərəcəsi 0.25 faiz bəndi artırılıb.
Uçot faiz dərəcəsi 8,5% müəyyən olunub.
Faiz dəhlizinin aşağı həddi 0,5% bəndi artırılaraq 6,75%-ə, faiz dəhlizinin yuxarı həddi isə 0,25% bəndi artırılaraq 9.5%-ə qaldırılıb.
Daşınmaz əmlakın bahalaşmasının səbəblərinin dərin analizi ilə məşğul olan bazar ekspertləri inflyasiyanı əsas səbəb adlandırırlar. Bu siyahıda daha sonra tikinti materialları və torpaq sahələrinin qiymətlərinin artımı, eləcə də son illərdəki vergi korrektələri var.
Məsələn, əlavə dəyər vergisi üç il əvvəl inşaatçılara şamil edildi və tikinti materiallarının qiymətinin kəskin artması paytaxtda mənzilin kvadrat metrinin qiymətini istər-istəməz sürətləndirir. Rəsmi statistikaya görə, ölkə üzrə mənzil indeksləri ötən illə müqayisədə 5,8 faiz artıb.
Eyni zamanda, ilkin mənzil fondu altı faizdən çox bahalaşıb. Yeri gəlmişkən, ötən ilin sonunda yeni artım dalğası başlayıb və qiymətlər daha səkkiz faiz artıb. Dövlət Statistika Komitəsinin hesablamasından belə görünür. Amma müstəqil müşahidəçilərin fikrincə, Bakıda mənzillər xeyli bahalaşıb.
“Əmlak Ekspert Mərkəzi”nin rəhbəri Ramil Osmanlı AYNA-ya şərhində ötən ilin qiymət artımını fantastik adlandırıb: “Mənzil bazarında kotirovkaların illik artımı 30 faizə yaxınlaşaraq on beş ilin maksimumunu qırıb. Devalvasiya illərində bu bazarın təhlili adətən ümumi iqtisadi artıma adekvat qiymət dəyişikliklərini qeydə alır. Tipik olaraq, maksimum qiymət artımı beş-altı faiz idi, lakin keçən il biz heyrətləndirici qiymət artımı gördük”.
Onun sözlərinə görə, qiymət artımı bütün paytaxtı əhatə edib və ən bahalı mənzillər adətən “birinci zona” adlanan ərazidə yerləşir ki, burada təmirsiz yeni tikilidə 1 kvadratmetrin orta qiyməti 7-8 min manata çatıb: “Təmirli mənzillərdə qiymətlər daha bahadır. Paytaxtda ən ucuz mənzil Xəzər, Pirallahı və Abşeron rayonunun digər ərazilərindədir. Orada kvadratın orta qiyməti 750-800 manatdan başlayır”.
“İndi mənzil bazarı sabitdir. Alqı-satqı əməliyyatları bir qədər azalıb ki, bu da ümumilikdə ilin əvvəli üçün xarakterikdir və indiyədək qiymətlər sakitləşib. Ancaq bu ayın sonundan tez olmayaraq, bazarda fərdi oyunçuların aktivləşdirilməsindən sonra vəziyyət dəyişə bilər. Düşünürəm ki, fevralın birinci yarısından müəyyən dinamika gözləmək olar”, - deyə Osmanlı bildirib.
Göründüyü kimi, inflyasiya uzun illər tələbin təkliflə ayaqlaşa bilmədiyi yerli bazarın xüsusiyyətlərinə uyğun gəlir. Amma ekspertlər hesab edirlər ki, əsas səbəb ümumi qiymət fonudur, çünki daşınmaz əmlak ümumi qiymət artımından uzaq qala bilməz. Digər az əhəmiyyətli bir vəziyyət daşınmaz əmlak bazarında keçən ilki canlanmadır.
Bazarda ötənilki ciddi dinamika ilə bağlı həmkarının fikirlərini bölüşən daşınmaz əmlak eksperti Elnur Fərzəliyev AYNA-ya söyləyib ki, ötən il təkrar mənzil fondu da nəzərəçarpacaq dərəcədə bahalaşıb: “Bahalaşma əsasən istismar müddəti bitmiş köhnə evlərə təsir edib. Köhnə evlərin sökülməsi və yerində yeni binaların tikilməsi layihələri köhnə tikilinin qiymətinin artmasına böyük ölçüdə təsir edib. Adətən, belə olan halda vətəndaşlar köhnələrini əvəz etmək üçün yeni mənzillər alırlar”.
“Bütün bunlar sökülməsi ehtimalı olan evlərdə kvadratmetrə tələbatı artırıb və qiymətləri qaldırıb. Əgər iki il əvvəl paytaxt metro stansiyalarında bir otaqlı “Xruşşovka” təxminən 60-65 min manata təklif olunurdusa, indi artıq 80 min manatdır. Yeni tikililər də bahalaşır, amma əslində tikinti üçün torpaqların qiyməti qalxır. Artıq paytaxtda və Bakının kənarında belə yerlər çox azdır”, - deyə həmsöhbətimiz vurğulayıb.
Fərzəliyevin sözlərinə görə, paytaxtdakı mənzillər ənənəvi olaraq Rusiya azərbaycanlıları - sahibkarlar və işləmək üçün Rusiya Federasiyasına gedən adi işçilər üçün populyar investisiya məkanı hesab edilsə də, müharibə tələb və qiymətlərdə ciddi iz buraxmayıb: “Əvvəlcə bu ölkələrdən bizdə mənzil alacaq kütləvi miqrant axınının olacağı gözlənilirdi, lakin belə proqnozlar özünü doğrultmadı. Miqrant axını var idi, amma o qədər də əhəmiyyətli deyil. Bundan əlavə, oradan bizə gələnlərin çoxu burada daşınmaz əmlakı olan azərbaycanlılardır. Ukraynalılar və ruslar satış portfelinin yalnız kiçik bir hissəsini təşkil edirdi”.
Qeyd edək ki, ötən il təkcə qiymətlər deyil, həm də tikintisi başa çatan mənzil fondunun sayı artıb. Yeni yaşayış evlərinin ümumi sahəsi 2 milyon 593 min kvadratmetr (keçən illə müqayisədə 24,8 faiz çox) təşkil edib. Maraqlıdır ki, eyni zamanda mənzil tikintisinə investisiyalar təxminən altı faiz azalaraq 925,4 milyon manat təşkil edib.
1. Giləzi-Xızı avtomobil yolunun Giləzi qəsəbəsindən keçən hissəsi əsaslı təmir olunur-25 Yanvar
2. Pirşağı-Novxanı-Xırdalan-M4 avtomobil yolunun tikintisi bərpa olunub-26 Yanvar
3. Ağdam-Füzuli avtomobil yolunun inşası sürətlə davam edir-26 Yanvar
4. Şabran rayonunda 3 km uzunluğa malik Təzəkənd yolu yenidən qurulur-27 Yanvar
5. Füzuli küçəsinin 232 metrlik hissəsində təmir işləri icra olunub-27 Yanvar
Artıq fiziki şəxslər tərəfindən səfər zamanı ölkə ərazisinə gətirilən mobil telefon və digər simsiz rabitə avadanlıqları gömrük sərhədindən keçirilərkən yazılı (kağız üzərində və ya elektron) formada gömrük orqanlarında bəyan edilməli olacaq.
Bununla bağlı Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyinin xəbərdarlığında qeyd olunub.
Bildirilir ki, cari ilin fevral ayının 15-dən etibarən fiziki şəxslər tərəfindən ölkə ərazisinə şəxsi istifadə məqsədilə gətirilən və gömrük orqanlarında bəyan edilməyən mobil telefonların İMEİ nömrəsi Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyinin qeydiyyat mərkəzi tərəfindən qeydiyyata alınmayacaq.
Bəs bəyannamə tələbi fiziki şəxslər tərəfindən xarici ölkələrdən mobil telefon gətirilməsinə necə təsir edəcək?
İqtisadçı ekspert Natiq Cəfərli "Ölkə.Az"a açıqlamasında bildirdi ki, bu addım elektrotexnika satışı ilə məşğul olan iri şirkətlərin maraqlarına xidmət edir: "Dövlət orqanları vətəndaşların maraqları çərçivəsində davranmağı öyrənməlidirlər, iri şirkətlərin maraqlarını qorumağa çalışmamalıdırlar. Vətəndaş bir mobil telefonu özü işlətmək üçün gətirirsə, burada məhdudiyyət olmamalıdır".
Ekspertin sözlərinə görə, bəyannamə tələbi olan bu mobil telefonlar 300 dollarlıq limitə daxil olmayacaq, çünkü bu limit onlayn sifariş edilən məhsullara aiddir: "Lakin gətirilən mobil telefonlara 18%-lik ƏDV tətbiq edilə bilər. Bununla bağlı açıqlama verilməsə də, bəyannamə doldurulan zaman əlavə vergilər tətbiq oluna bilər. Bundan başqa, güman olunur ki, İMEİ kodun bahalaşması da nəzərdə tutulub".
"Əslində hər hansı mobil telefonun poçt şöbəsində qeydiyyata qoyulması da turizm potensialını artırmaq istəyən ölkə üçün uyğun deyil. Bu, turistlər üçün ciddi problem yaradır. Həmçinin ölkə əhalisi telefon alarkən qeydiyyata az qala 1 telefonun qiymətini ödəmək məcburiyyətində qalırlar ki, xüsusən də, bu, bahalı və yeni model mobil telefonlara aid olur. Bu da onu göstərir ki, Azərbaycanda dolayı vergiləndirmə sistemi getdikcə daha çox artır", - deyə N. Cəfərli vurğulayıb..
Ekspertin fikrincə, bütün bunların fonunda mobil telefonların bahalaşması gözlənilir:B"iz yəqin ki bazarda mobil telefonların bahalaşmasının şahidi olacağıq".
Azərbaycanda bir sıra süd məhsullarının qiymətlərində süni bahalaşma müşahidə olunub.
Bu barədə görüntülər sosial şəbəkələrdə paylaşılıb.
Süni qiymət artımı alıcılar tərəfindən birmənalı qarşılanmayıb.
Bir neçə gün əvvələ qədər 60 qəpiyə təklif edilən kartofun qiyməti indi 2 manata qədər qalxıb. Halbuki bu məhsul adətən qıtlıq səbəbindən mart-aprel aylarında cüzi bahalaşırdı. Yaza isə 2 aya qədər vaxt var.
"Xəzər Xəbər" xəbər verir ki, paytaxtda insanların ən çox üz tutduğu “Yaşıl bazar”da yerli kartofu hətta iki manata da tapmaq olur. Satıcıların sözlərinə görə, bahalaşma bir necə gündür ki, müşahidə olunur.
Alıcılar da bazarlarda bahalığın olduğunu bildirirlər.
Paytaxtın fərqli istiqamətində, “8-ci kilometr” bazarında isə yerli kartofun qiymətində 20 qəpiyə qədər bahalaşma var. Bu bazarda bahalaşma daha çox xaricdən gələn kartoflarda müşahidə olunur. Bazara ən çox kartof Rusiya, Belarus, Türkiyə və İrandan gətirilir.
Satıcılar qeyd edirlər ki, yaya doğru havalar isindikcə kartofun qiyməti enəcək.
Mərkəzi Bankın yanvarın 24-də keçirilmiş valyuta hərracında banklar tərəfindən valyuta sifarişi verilməyib, yəni valyuta satışı olmayıb. Ondan əvvəlki hərracda isə satışın həcmi cəmisi 1,5 milyon dollar olub. Bu, ilk belə haldır. Diqqət yetirsək görərik ki, 2023-cü il başlayandan bəri keçirilmiş hərraclarda satışın azalması tendensiyası olub. Belə ki, yanvarın 5-də keçirilmiş ilin ilk hərracında 52,7 milyon dollar satıldığı hala növbəti hərraclarda uyğun olaraq 51,2 milyon dollar, 35 milyon dollar, 18,7 milyon dollar, 1,5 milyon dollar olub və nəhayət sonuncu hərracda tələbat olmayıb.
Bunu iqtisadçı ekspert Samir Əliyev deyib. O bildirib ki, ümumilikdə yanvar ayında keçirilmiş 6 hərracda 159,1 milyon dollar satılıb. Halbuki 2022-ci ilin yanvarında keçirilmiş 6 hərracda bu göstərici 4 dəfə çox - 642,7 milyon dollar idi:
"Ağıla gələn ilk izah bankların dollar likvidliyinin yüksək olmasıdır. Ancaq bankların dolları alış məzənnəsinə baxdıqda fərqli mənzərəni görmək olar. Mərkəzi Bankın 1 dollar üzrə rəsmi məzənnəsi 1,7 AZN olduğu halda 9 bankın alış məzənnəsi 1,6990 AZN, 5 bankın alış məzənəsi 1,6980 AZN, 4 bankın alış məzənnəsi 1,6970 AZN-dir. 18 bankın alış məzənnəsi rəsmi məzənnəyə çox yaxındır".
Ekspertin sözlərinə görə, hərraclarda bankların dollara yüksək tələbi olan zamanlarda bankların alış məzənnələri bu dərəcədə yüksək olmurdu. Ən yaxşı halda 4-5 bank 1,6990 AZN məzənnəsi ilə dollar almağa üstünlük verirdi:
"Belə çıxır ki, banklara əhalidən dollar almaq sərf edir, nəinki Mərkəzi Bankdan. Halbuki əslində əksinə olmalıdır".
Ekspert buna Rusiyadan dollar axını fonunda banklarda dollar bolluğunun olmasının və ya ilin əvvəli olduğundan büdcə icrasının ləngiməsi səbəbindən manat qıtlığının yaranmasının səbəb ola biləcəyini deyib.
1. Füzuli-Hadrut avtomobil yolunun tikintisi yekunlaşır-17 Yanvar
2. Xızı, Siyəzən və Şabran rayonlarından olan vətəndaşların qəbulu keçirilib-18 Yanvar
3. Kəlbəcər və Laçında müxtəlif təyinatlı yollar qardan təmizlənir -18 Yanvar
4. Gecə saatlarında yeni piyada keçidinin aşırım hissəsi montaj edilib -19 Yanvar
5. Azadlıq prospektinin bir hissəsində aparılan təmir işləri yekunlaşıb -23 Yanvar
Abşeron dairəvi dəmir yolu xətti üzrə hərəkət edən qatarlarda qiymət artımı olacağı barədə şayiələr gəzir.
Sosial şəbəkədə gedən müzakirələrdə “Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC tərəfindən yeni alınacaq 10 qatarın da bu qərara təsir edəcəyi istisna edilməyib.
Qurumdan BAKU.WS-in sorğusuna cavab olaraq bildirildi ki, hazırda Abşeron dairəvi dəmir yolu üzrə gediş haqqının dəyişdirilməsi nəzərdə tutulmayıb.
Qeyd edək ki, Abşeron dairəvi dəmir yolu - Bakı, Sumqayıt şəhərləri və Abşeron yarımadasında yaşayan əhalinin gediş-gəlişini təşkil edən əhəmiyyətli elektrikli dəmiryolu xəttidir. Bu dəmiryolu xətti 2 hissədən ibarətdir: Bakı-Pirşağı-Sumqayıt və Bakı-Xırdalan-Sumqayıt.