 |
|
Koronavirusun təsvirinə üç yeni simptom əlavə edilib.
“RİA Novosti”nin məlumatına görə, bu barədə ABŞ Xəstəliklərə Nəzarət və Profilaktikası Mərkəzinin saytında bildirilib.
COVID-19 əlamətlərinə burun tutulması, ürəkbulanma və ishal əlavə olunub.
Əvvəllər koronavirusun simptomu kimi yüksək temperatur, öskürək və nəfəs darlığı göstərilirdi.
Daha sonra titrətmə, əzələ ağrısı, boğaz ağrısı, dad və qoxu hissinin itirilməsi də koronavirisun əsas simptomlarından sayıldı. /oxu.az
Koronavirus qida yolu ilə ötürülmür.
Publika.az xəbər verir ki, bu barədə ÇXR Dövlət Səhiyyə Komitəsinin eksperti Li Fengqin danışıb. Onun sözlərinə görə, dünyada qida yolu ilə COVID-19 yoluxma hadisəsi aşkar edilməyib.
"Tədqiqatlar göstərir ki, qida məhsulları COVID-19-a yoluxa bilməz, ancaq çirkləndirə bilər. Qidanı çirkləndirməyin iki yolu var: virusun olduğu qablaşdırma yolu ilə və ya qidanı emal edən yoluxmuş şəxs tərəfindən" , - ekspert qeyd edib.
Xatırladaq ki, koronavirusun qida yolu ilə ötürülməsi ehtimalı ilə bağlı narahatlıqlar Pekinin böyük Sinfadi topdansatış bazarında yeni bir yoluxma hadisəsindən sonra meydana gəlib. Bazarda olan insanlar dərhal COVID-19 testindən keçirilib. 517 nəfərdən 45 nəfərin təhlili müsbət nəticələnib.
Pekində yeni bir alovlanma səbəbiylə idman tədbirləri yenidən qadağan edilib, turistlərin bölgəyə girişi müvəqqəti olaraq dayandırılıb.
Azərbaycanda koronavirus pandemiyası ilə bağlı tətbiq olunan karantin rejimində təxirə düşən əsas tədbirlərdən biri də toy mərasimləridir. Bu dövrdə gizli toy mərasimlərinin keçirilməsi və yaxud sadəcə nikah bağlamaqla yeni ailələlər qurulmasını görürük.
Qaynarinfo məlumatına görə, məsələyə münasibət bildirən Milli Məclisin Əmək və sosial siyasət komitəsinin sədri Musa Quliyev Trend-ə bildirib ki, Dünya Səhiyyə Təşkilatı və ayrı-ayrı ölkələrin mütəxəssisləri də qeyd edib ki, koronavirus pandemiyası hələ bir müddət davam edəcək:
"Biz artıq epidemiya şəraitində yaşamağa öyrəşməliyik və həyat tərzimizi ona uyğun qurmalıyıq. Ona görə də biz 400-500 nəfərlik toylardan artıq imtina etməliyik. Təbii ki, toy insanların bir arzusudur və bunu uzun müddət təxirə salmaq olmaz. Ancaq əvvəlki təmtəraqlı toyların keçirilməsi indiki vəziyyətdə mümkün deyil. Hesab edirəm ki, Nazirlər Kabineti yanında Operativ Qərərgah bu şəraitə uyğun təlimatlar hazırlaya, normalar müəyyən edə bilər.
Misal üçün, toyda iştirak edəcək insanların sayı, buna uyğun yemək sifarişi və toyun davam etmə müddəti müəyyən edilməlidir. Çünki virus qapalı məkanda müəyyən zaman daxilində yolxucu konsentrasiyanı toplaya bilir. Məsələn, toya 30 adam gəlibsə və onun biri virus daşıyıcısıdırsa, həmin şəxs asqırdığı və ya öskürdüyü zaman dərhal yanındakı insanı yoluxdura bilər, Hətta asqırıb-öskürmədiyi halda belə tənəffüs vasitəsilə 50 dəqiqə ərzində ətrafındakı insanları yoluxdura bilər. Ona görə də toylar üçün müəyyən bir vaxt qoyulmalıdır və məclisə az sayda insan cəlb olunmalıdır, sosial məsafə gözlənilməlidir".
Toyların maska ilə keçirilməsini təsəvvür edə bilmirəm. Bu qədər çağırışlara və cərimələrə baxmayaraq, insanlar küçələrdə və marketlərdə maska taxmırlar, o ki qaldı toya maska ilə gedəcəklər. Bu, bir az real deyil. Ancaq insan sayını azaltmaq, ən azı girişdə insanların hərarətinin ölçülməsi, burun-boğazda axıntı və ağrıların olmasını müəyyənləşdirmək də vacibdir. Bir də toyda iştirak edənlərin siyahısı olmalıdır və onlar da toydan sonra bir neçə gün ərzində nəzarətdə saxlanılmalıdır".
Komitə sədri hesab edir ki, digər bir metod toyların ayaqüstdə keçirilməsidir: "Yəni vacib deyil ki, insanlar gəlib saatlarla oturub musiqi dinləsinlər. Tutaq ki, 15-20 nəfər testdən keçmiş ailə üzvləri və yaxın qohumlar toyda iştirak edir, qalan insanlar isə qısa müddətə gəlib bəylə gəlini təbrik edib və öz hədiyələrini verib gedir. Bu və ya digər şəkildə toyları keçirmək olar".
Milli Məclisin Ailə, qadın və uşaq məsələləri komitəsinin sədr müavini Jalə Əliyeva isə bildirib ki, bu elan olumamış koronavirus müharibəsində bütün dövlətlər təxirəsalınmaz tədbirlər həyata keçirir:
"Azərbaycanda da bu istiqamətdə tədbirlər görülür və bütün bunlar əlbəttə ki, insanların sağlamlığını qorumaq məqsədi daşıyır. Belə bir dövrdə insanların gündəlik həyata nə şəkildə davam edəcəkləri ilə bağlı müəyyən nüanslar ortaya çıxır. Bu nüanslardan bir də toylardır.
İstər-istəməz həyat davam edir və toylar da bir şəkildə tənzimlənməlidir. Düşünürəm ki, toylar az sayda insanın iştirakı, ara məsafəsinin qorunması ilə nikah bağlanması formasıda keçirilə bilər. Artıq Türkiyədə və bir sıra ölkələrdə bununla bağlı proqramlar hazırlanıb.
Bura da vətəndaş məsuliyyəti də çox önəmlidir. Dövlət tərəfindən lazımi tədbirlər görülür, qaydalar qoyulur və tövsiyələr verilir, ancaq mən düşünürəm ki, birinci növbədə insan özü-özünü qorumalıdır. Vətəndaşlar öz məsluliyyətini dərk etməli və müəyyən müddət həmişəki alışqanlığından qaçmalıdır. Bəlkə təmtəraqla deyil, az adamın iştirakı ilə toylar keçirilə bilər. Qaydalarla bərabər, insanların da buna şüurlu şəkildə getmələri vacibdir. Qaydalara əməl etməklə toy mərasimləri keçirmək olar. Çünki görünən odur ki, bu virus hələ bizimlədir. Buna görə də düşünürəm ki, müəyyən məsələlər var ki, onları da həyatımızda tənzimləmək lazımdır".
Əmək və sosial siyasət komitəsinin sədr müavini Məlahət İbrahimqızı bildirib ki, indiki şəraitdə Operativ Qərərgahın tövsiyələrinə və təlimatlarına əməl etməliyik:
"Həyatımızı pandemiya dövründə bu qaydalara uyğun dəyərləndirməliyik. Biz ətrafdakılarımızı da düşünməliyik. İnsan özü virus daşıyıcısı ola bilər, onda heç bir əlamət hiss edilməyə bilər, ancaq onun yoluxdurduğu insan ağır vəziyyətə düşə, ölə bilər. Ona görə də bu məsələyə məsuliyyətlə yanaşmalıyıq. Xüsusən, Azərbaycan toylarının formatı elədir ki, orada nə sosial məsafə qorumaq mümkün olacaq, nə də insanlar maska taxacaq. Ona görə də Operativ Qərərgah hansı qərarı verirsə, hər bir vətəndaş vəzifəsindən asılı olmayaraq ona riayət etməlidir".
Havaların qızması ilə kondisionerlərə olan tələbat artıb. Tələb qarşılığında vətəndaşlara müxtəlif qiymətlərə mallar təklif edilir. Qiymətlər isə kondisionerlərin keyfiyətinə görə və digər parametrlərə görə dəyişir.
Məsələ ilə bağlı ARB TV-nin “Günə Doğru” proqramında geniş süjet yayımlanıb.
Yaqub Hüseynov – Satıcı: “Ən ucuzu 450 manatdan başlayır, artıma doğru gedir. Qiymət kvadratına, firma fərqinə görə dəyişir. Alıcıların əksəriyyəti keyfiyyətə və bir də qiymətinin münasib olmasına daha çox diqqət edirlər”.
Bəs kondisionerləri sağlamlığımıza zərər verməyəcək şəkildə necə istifadə edək? Həkimlər deyir ki, kondisionerin təmizliyi olduqca önəmlidir.
Yalnçın Abuzərov – Həkim: “Kondisionerin tərkibində olan filtrlərin vaxtı-vaxtında təmizlənməməsi toz hissəciklərinin üzərinə yapışmış hər hansı bir infeksiyanın artıb çoxlamasına şərait yaradır. Bu da başqa infeksiyaların yayılmasında böyük rol oynayır”.
Nağı Kərimov – Usta: “Vaxtı-vaxtında fitlrlər təmizlənməlidir. Çünki bütün otaqda olan toz-torpağı, tozu hamısını filtrlər çəkir. Hava filtrdən dövr edir. O fitrlər vaxtı-vatında təmizlənməlidir ki, insana ziyan olmasın, mikrob insana keçməsin”.
Ustalar kondisionerin filtrlərini ayda azı 1 dəfə yumağı məsləhət görür. Bunun üçün usta köməyinə də ehtiyac yoxdur və hər bir vətəndaş özü edə bilər.
Nağı Kərimov – Usta: “Bütün kondisionerlərin kitabında filtrlər necə yuyulur, o izah olunub. Yuxarı çəkməklə setkalar çıxır. Bu setkaları suyun altında yuyub, qəşəng qurudub. Quru şəkildə gətirib yerinə yerləşdirmək lazımdır. Kondisioner havanı yuxarıdan çəkəndə hava filtrdən keçir. Məsləhətdir ki, bu setkalar yuyulub sonra yerinə taxılsın”.
Həkimlər isə pandemiya dövründə kondisioner işləyən evin havasını tez-tez dəyişməyi tövsiyyə edir.
Yalçın Abuzərov – Həkim: “Pəncərələr, qapılar bağlı olur. Kondisionerin də mənfi təsiri bundan ibarətdir ki, sirkulyasiya yoxdur. Yəni infeksiyalı şəxs daxil olur evə, öskürdüsə xaric olan viruslar bərk əşyaların üzərinə düşür. Belə olan təqdirdə isə sağlam adamı yoluxdurmaq ehtimalı daha çoxdur”.
Xatırladaq ki, bu günlərdə Nazirlər Kabineti yanında Operativ Qərargahın tibbi eksperti Rəşad Mahmudov bildirib ki, uzun müddət istifadə olunan kondisionerlər infeksiya mənbəyi ola bilər. Bunun üçün hər 6 aydan bir kondisionerlər yoxlanılmalıdır. İnsanların uzun müddət kondisioner altında yatması sağalmasının ləngiməsinə səbəb ola bilər.
Avtosfer.az saytı ötən həftənin sualının doğru cavabını və qalib gəlmiş oxucunun adını təqdim edir. Sual belədir:
Bu yerdə hansı avtomobil sərnişin mindirib-düşürmək üçün dayana bilər?
1) Ancaq yük avtomobili
2) Ancaq minik avtomobili
3) Hər ikisi
4) Heç biri
Doğru cavab: 4) Heç biri
İzahı: Yol Hərəkəti Haqqında Qanunun 52-ci maddəsinin IV hissəsinin 11-ci bəndində qeyd olunub ki, avtomagistrallarda və ya 5.3 nişanı ilə işarələnmiş yollarda 5.15 və ya 6.11 nişanları ilə işarələnmiş xüsusi dayanacaq meydançalarından kənarda dayanma qadağandır.
Sualın ilk düzgün və izahlı cavabını verən Coşqun İsmayılov adlı oxucumuz 5 manatlıq danışıq kartını qazandı. Oxucumuzu Avtosfer.az saytı adından təbrik edirik!
Əgər bir şəxs özündə və ya ailənin bir üzvündə yeni COVID əlamətlərindən birini hiss edərsə, yoluxmasına şübhələnərsə, iş yerində və ya ünsiyyətdə olduğu insanlardan kimdəsə virus aşkarlanarsa, dərhal özünü evdə təcrid etməlidir və aşağıdakı tədbirləri görməlidir.
Medicina.az vəziyyətə uyğun davranış və yardım bəndlərini tərtib edib.
Dərhal, gözləmədən və gün itirnədən 103 və 1542(TƏBİB) qaynar xətlərinə (yaxşı olar ki, şəhər telefonu ilə zəng edəsiz, uzun növbələr var) zəng edib, virus əlamətləri keçirdiyini bildirib, test tələb edirsiz. Özünüzü növbəyə yazdırın və gün ərzində təcili yardıma dəfələrlə zəng edib, özünüzü xatırladın. Zaman itkisinə yol verməyin.
Təcili yardım gecəyarı da test üçün gələ bilər. Əgər qeydiyyatda olduğunuz ərazi üzrə təcili yardım stansiyasının nömrəsini bilirsizsə, ora da məlumat verin.
• Daha sonra qeydiyyatınız üzrə poliklinikaya zəng edib, sizin yaşayış yeri üzrə sahə həkimi və terapevti tapın, məlumat verib, ilkin tibbi müdaxilə və müalicə sxemi istəyin. Sizi qeydə alsın və nəzarətdə saxlasın.
• Təcili yardım gələnə kimi özəl klinikalardan birinə (ikiqat maska, əlcək taxmaq və tək getmək şərtilə) gedib, ilk rentgen etdirin. Hər ehtimala qarşı ümumi qan, qanda C reaktiv zülal analizi verdirin.
Əgər rentgen nəticəsində pnevmoniya aşkarlanarsa, yubatmadan KT müayinədən keçib, sonra evə qayıdın.
Xəstəxanaya gedib gələrkən ictimai nəqliyyatdan istifadə etməyin.
KT və rentgen cavablarınızı ailə içindən olmayan biri götürüb, öncədən danışdığınız pulmonoloqa apararaq (özəl klinikada da olar) ödənişli də olsa, göstərib, müvafiq müalicəni yazdırmaq və o reseptə uyğun müalicəyə başlamaq lazımdır.
• Təcili yardım gəlmədikdə onlara zəng edib, testin nə vaxt olacağını soruşun, tezləşdirin. Eləcə də Təbib və bütün digər qaynar xətlərə yenidən zəng edin
• Ailə içində yaşlı, xroniki xəstəliyi olan nənə-baba, ana-ata varsa və ayrı bir bağ evi, qeydiyyatda olduqları rayon evi olarsa, onları ora göndərib, izolə edə bilərsiz.
• Evin içində dəsmal, sabun, qab, stəkan, əşyalar, yataq, otaq ayırın. Otağınız daim havalı olmalıdır, pəncərələri açıq saxlayın.
• Siz və ailə üzvlərinizdən heç kim market, aptek, poçt, banka getməməli, qonşu və qohumlarla ünsiyyəti dayandırmalıdır.
• Ərzaq və ya dərmanlarınızı almağı qonşulardan xahiş edə bilərsiz. Onlar zənbili qapıya qoyub gedə bilər. Dərmanları onlayn sifariş edin. Kuryerə 1 metrdən çox yaxınlaşmayın
• Test götürülənə və cavab çıxana qədər vəziyyətinizə uyğun bu spesifik müalicəni edə bilərsiz:
– Qızdırma varsa, Parasetamol – gündə 2 dəfə
– Gecə yatmazdan əvvəl Nimesil – iltihab əleyhinə
– Bol ət bulyonu (sadə), meyvə suları, kompot, limonlu zəncəfilli çay, bitki çayı, dəmləməsi və s. Içmək
– Çox uzanmamaq, idman, tənəffüs gimnastikası etmək. Gecələr çıxıb hava ala, gəzə bilərsiz.
– Gündə 5 dəfə hərarəti və təzyiqi ölçüb qeyd etmək (yazın)
– Sakitləşmək üçün valerian və ya digər əsəb sakitləşdirici dərman için
– Virusa qarşı immun dəstəkləyici Arbidol (tapılsa), olmasa Ergeferon. Gündə 2 tablet- dil altında sovurmaqla
– Polilinikadan tibb bacısı çağıra bilirsizsə (o xüsusi geyimdə olmalıdır), gündə 1 dəfə sistem: Vitamin C yüksək doza, dimedrol, ringer məhlulunda. Yoxdursa, ailədən kimsə əzələ daxili Vitamin C inyeksiyası etsin.
– Sink preparatı – immunitet üçün
– İtburnu dəmləməsi – su əvəzi için
– Burunu və boğazı qarqara etmək, yumaq gündə 5 dəfə – duzlu su. sodalı su. natri xlor
– Apteklərdən Tamiflyu adlı preparat tapa və əldə edə bilsəz, qəbul edə bilərsiz – bu dərman donuz qripi dövründə müalicə üçün təyin olunurdu
– Pnevmoniya varsa, antibiotik mütləqdir. Onu da ya sahə həkiminiz, ya da özəl olaraq müraciət etdiyiniz həkim pulmonoloq yazacaq. Amma daha çox Azitromisin 500 dozalı antibiotik istifadə olunur.
– Ağciyərlərdə bəlğəm və alveolların dolması varsa, ACC toz halında dərmanı içə bilərsiz, o bəlğəmin yumşalmasını təmin edir.
– Boğulma, nəfəs darlığı. 3-5 gün ərzində yüksək hərarət, göyərmə, yataqdan qalxa bilməmək kimi ağırlaşma zamanı dərhal təcili yardımı çağırıb hospitəlizə olunmalı. Xəstəxanaya getməkdən qorxmayın, əksinə bunu tələb edin
Əlavə qeydlər:
– Testin gec götürüldüyü məlumdur, 103 götürdüyü testin cavabı 3-4 günə çıxa bilər. Əgər maddi imkanınız varsa, özünüzə görə narahatsızsa və hər şeyin tez həll olmasını istəyirsizsə, özəl laboratoriyalarda yaxma testi verdirib, 24 saata cavabı ala bilərsiz
– İmkan varsa, inhalyasiya aparatı alıb, təlimatına uyğun ağciyər problemlərində evdə istifadə edin, o zaman boğulma və nəfəs tıxanması azalacaq
Eləcə də imkan varsa elektron termometr, tonometr (təzyiq ölçən aparat), eləcə də imkan varsa, apteklərdə satılan Pulse Oximeter adlı mini cihazı ala bilərsiz.
Bu cihaz qanda oksigenin miqdarını göstəririr. Normal fəaliyyət göstərən ağciyərlərdə bu göstərici 95-100 olur.
Bütün bunlar hər bir xəstə üçün lazımi kiçik cihazlardır, hansı ki, hər kəs üçün əlçatandır.
Çalışın sağlam qalın, sağ qalın!
Azərbaycanın bir sıra şəhər və rayonlarında tətbiq edilən sərtləşdirilmiş xüsusi karantin rejimində evdən çıxma icazəsi olan şəxslər istisna olmaqla, digər şəxslərin yaşayış yerini və ya olduğu yeri tərk etmələri icazə əsasında həyata keçirilir.
“Report” xəbər verir ki, icazələr təxirəsalınmaz tibbi zərurətlə və ya qrafik üzrə müalicə almaqla əlaqədar, ərzaq və digər gündəlik tələbat mallarının, dərman vasitələrinin alınması, dövlət xidmətlərinin, bank, poçt və fəaliyyətinin davam etdirilməsinə icazə verilən iş və xidmət sahələrində göstərilən digər xidmətlərdən istifadə edilməsi zərurəti, həmçinin açıq havada vaxtın keçirilməsi ilə əlaqədar verilir.
Belə ki, 1 rəqəmi – təxirəsalınmaz tibbi zərurətlə və ya qrafik üzrə müalicə almaqla əlaqədar yaşayış yerini və olduğu yeri tərk etmək üçün (icazə rayon və şəhər daxilində 2 (iki) saat müddətinə verilir, rayonlar və şəhərlərarası hərəkət zərurəti yarandıqda olduğu ünvanla getməli olduğu ünvan arasında məsafə və müalicə prosedurunun müddəti nəzərə alınır, geri qayıtma müddəti həkim tərəfindən verilən arayışla müəyyən edilir və zərurət olduqda polis əməkdaşlarına təqdim edilir).
Prezident yanında Vətəndaşlara Xidmət və Sosial İnnovasiyalar üzrə Dövlət Agentliyindən “Report”a bildirilib ki, gün ərzində 1 indeks üzrə alınan icazələrin sayına görə məhdudiyyət nəzərdə tutulmayıb. Qeyd olunub ki, 1 rəqəmindən icazələrin sayına təxirəsalınmaz tibbi zərurətlə əlaqədar olduğu üçün məhdudiyyət tətbiq edilməyib.
“Çünki vətəndaşın gün ərzində qrafik üzrə bir neçə dəfə müalicə alması mümkündür”, – deyə məlumatda bildirilib.
2 rəqəmi vasitəsilə icazə isə ərzaq və digər gündəlik tələbat mallarının, dərman vasitələrinin alınması, dövlət xidmətlərinin, bank, poçt və fəaliyyətinin davam etdirilməsinə icazə verilən iş və xidmət sahələrində göstərilən digər xidmətlərdən istifadə edilməsi zərurəti, həmçinin açıq havada vaxtın keçirilməsi ilə əlaqədar yaşayış yerini və olduğu yeri tərk etmək üçün (icazə 2 (iki) saat müddətinə gündə 1 dəfə verilir, dövlət xidmətlərindən istifadə edilməsi zərurəti ilə əlaqədar yaşayış yerini və olduğu yeri tərk edən şəxslər üçün geri qayıtma müddəti müvafiq dövlət qurumu tərəfindən verilən arayışla müəyyən edilir).
Yaxın qohumun dəfnində iştirak üçün vətəndaşlar Daxili İşlər Nazirliyinin 102 qaynar xətti ilə əlaqə saxlamalıdırlar.
Bundan başqa, Dövlət Agentliyinin sədri Ülvi Mehdiyev Nazirlər Kabineti yanında Operativ Qərargahın iyunun 20-də keçirilən brifinqində gün ərzində SMS icazə sistemi vasitəsilə 1 kodundan istifadə edən şəxsin 2 kodundan da istifadə edə bilməsinin mümkün olduğunu vurğulayıb. Dövlət Agentliyinin sədri bununla yanaşı, vətəndaşları sui-istifadə hallarına yol verməməyə, yalnız zəruri hallarda və təyinatı üzrə SMS icazə sistemindən istifadə etməyə çağırıb. Sui-istifadə hallarına yol verilməsinin isə karantin rejiminin pozulması kimi qiymətləndiriləcəyi və bununla bağlı qanunvericiliyin tələbinə uyğun tədbirlər görüləcəyi bildirilib.
Bundan əlavə, koronavirus testinin cavabı pozitiv çıxdığı üçün evdə müalicəyə cəlb olunan və özünütəcrid rejimində olan şəxslərin SMS icazə sistemindən istifadəsi mümkün olmayacaq.
Həmin şəxslərin siyahısı Tibbi Ərazi Bölmələrini İdarəetmə Birliyi (TƏBİB) tərəfindən Dövlət Agentliyinə təqdim edilib.
Qeyd edək ki, Bakı, Sumqayıt, Gəncə, Lənkəran, Yevlax, Masallı, Cəlilabad şəhərlərinin və Abşeron rayonunun ərazisində xüsusi karantin rejimi 21 iyun saat 00:00-dan 5 iyul saat 06:00-dək sərtləşdirilib.
Sosial şəbəkələrdə yaponiyalı alimlərin apardığı araşdırma ilə bağlı video-süjet yayılıb. Bildirilir ki, alimlər koronavirusa yoluxmamaq üçün hər 15 dəqiqədən bir bir neçə qurtum su içməyi məsləhət görürlər. Bu yolla nəfəs yoluna daxil olan virus qida borusundan mədəyə yönləndirilir və mədədə məhv olur. Əks təqdirdə isə virusun nəfəs borusundan ağciyərlərə daxil olması və bu orqanı zədələməsi ehtimalı artır.
Yayılan bu məlumatla bağlı Axar.az-a açıqlama verən professor Adil Qeybulla bildirib ki, ağız və boğazın nəmli olması virusun məhv olmasına səbəb ola bilər.
"Viruslar ilkin olaraq nəfəs yollarından bədənə daxil olurlar. Nəfəs yoluna daxil olan virus replikasıya olaraq, yəni öz sürətini yaradaraq hüceyrə xaricinə çıxır. Onlar bu cür artıb, çoxalırlar. Hüceyrədə artıb bayıra çıxan virusları nəmli boğaz mədəyə yuyub aparır. Əks halda həmin viruslar nəfəs yollarından bəlğəm vasitəsi ilə aşağı tənəffüs yollarına irəliyə bilərlər. Ona görə də boğazın nəmli olması şərtdir. Hər dəfə su içdikdə xaricə çıxan virusları su yuyub mədəyə aparır. Mədə şirəsinin təsirindən isə viruslar məhv olur. Bu baxımdan yayılan məlumat həqiqəti əks etdirir", - həkim qeyd edib.
Maskanın taxılması bizim yeni həyat tərzimizdir. Bir həkim, vətəndaş kimi bundan istifadə etməyinizi sizdən xahiş edirəm.
Bunu TƏBİB-in xəstəliklərin profilaktikası və kontrolu şöbəsinin müdiri Yaqut Qarayeva Operativ Qərargahın bugünkü brifinqində deyib: “Hər bir insan özünü qorumalıdır. Yaxınlarınıza, əzizlərinizə görə özünüzü qoruyun. Artıq maskasız qarşıdakı aylar, illərdə həyatımız olmayacaq. Bütün Avropa ölkələri, Asiya ölkələri də bu qaydalarla hərəkət edirlər. Biz dəfələrlə bildirdik ki, yumşalmaya gedib normal həyata qayıtmaq istəyirik. Amma bu maskasız mümkün deyil. Maska həyatımızın parçasıdır”.
O bildirib ki, sosial məsafəni qorumaq da vacib olan qaydalar sırasındadır: “Paralel olaraq əl gigiyenasına diqqət etmək lazımdır. Bunun rayon, şəhər fərqi yoxdur. Rayonlarda insanlar virus yox imiş kimi hərəkət edirlər, sanki bu virus yalnız Bakı və Sumqayıtda var. Virus sərhəd, yaş, sosial təbəqə tanımır. Virusun yaşaması üçün insan orqanizminə ehtiyacı var”.
Yaqut Qarayeva əlavə edib ki, hazırkı vəziyyət aprel və may aylarından fərqlənir: “Biz hazırda asimptomatik xəstələri az görürük. Artıq başqa ölkələrin praktikasına ehtiyacımız yoxdur. Orta yaşlı xəstələrimizdə çox ağır keçən pnevmaniya görürük”.
TƏBİB rəsmisi xalqa müraciət edərək, vəziyyəti ələ almağın onlardan asılı olmadığını deyib: “Hər kəs özünü və ailəsini qorumalıdır. Başqa yolumuz yoxdur”.
Mərkəzi Gömrük Hospitalının rəsmi tərəfdaşı olan “Florence Nightingale” Xəstəxanalar Qrupunun həkiminin COVID-19 xəstələrinin müalicəsi ilə bağlı tövsiyələr verib.
“Şişli Florence Nightingale” xəstəxanasında koronaviruslu xəstələri müalicə edən azərbaycanlı həkim Suada Qasımova koronavirusun insanlarda müxtəlif klinik simptomlarla özünü biruzə verdiyini deyir. Onun sözlərinə görə, ən çox rast gəlinən klinik simptomlar quru öskürək və təngənəfəslikdir. Eyni zamanda, bunlarla yanaşı xəstələrin müəyyən bir qismində oynaq ağrıları da müşahidə edilir. Nadir hallarda klinik simptomlar sırasında ağız dadında və qoxu almada dəyişiklik müşahidə edilir.
Bu şikayətlərlə gələn xəstələrdə koronavirusdan şübhələnmək və diaqnostika məqsədilə mütləq PCR testi etmək lazımdır. PCR testi ilə birlikdə mütləq hər 2 ağciyərin rentgenoqrafiyası çəkilməlidir. PCR testinin nəticəsi neqativ olarsa və yüksək dərəcədə COVID-19 şübhəsi olarsa, xəstəyə aşağı dozada ağciyərlərin KT müayinəsi edilməlidir. Ağciyərlərin KT görüntüsündə buzlu şüşə görünməsi koronavirus diaqnozunda ən vacib və spesifik kriteriyadır. Antikor testləri Elisa ilə birlikdə olmadığı təqdirdə diaqnostika etibarlı deyildir.
“Diaqnoz qoyulan xəstələrin xəstəxanaya yatışına qərar verərkən istifadə olunan ən mühüm göstərici oksigen saturasiyasıdır. Saturasiyası normal olan xəstələrdə hər 2 ağciyərin yarısından çoxunda tutulma varsa, xəstəxanaya yerləşdirilməsi doğru bir yanaşmadır.Bundan başqa, ümumi vəziyyəti yaxşı olan bəzi qadın xəstələrə, həkimin klinik qərarına görə yatış qərarı verilə bilər.
Hal-hazırda xəstəxanaya yerləşdirilməyən xəstələrə edilən ən vacib müalicə Plaquenil müalicəsidir. Plaquenillə birlikdə xəstəni ikincili bakterial super infeksiyadan qorumaq məqsədilə müalicəyə sefalosporin ve flüorokinolon qrupundan olan bir antibiotik əlavə oluna bilər. Xəstəxanaya yerləşdirilən xəstənin müalicəsində isə Plaquenillə birlikdə xüsusilə ağciyərlərdə yayılmış tutulma olan xəstələrdə Favipiravir preparatı istifadə edilməlidir.
Bu ikili müalicəyə baxmayaraq tənəffüs sistemi göstəriciləri düzəlməyən xəstələrdə MAS göstəriciləri varsa, yəni, limfopeniya müşahidə olunursa, d-dimer, ferritin və İL-6 yüksəkdirsə, onda bu xəstələrdə müalicədə Actemra kimi İL-6 reseptor antaqonist preparatı tətbiq olunur. Bunları istifadə edərkən ilk gün yüklənmə dozası, ikinci və üçüncü gün 2. və 3. dozalar verilərək müalicəyə son verilir.
Ağciyərlərdə yayılmış tutulma olan xəstələrdə tənəffüs sistemi problemlərinin düzəlmədiyi və radiyoloji göstəricilərin artdığı təqdirdə xəstədə kök hüceyrə ilə müalicə düşünülməlidir. Kök hüceyrə müalicəsində ən ideal üsul 4 gün müddətində gündə bir dəfə olmaqla damardaxili və bir dəfə bronxoskopiya vasitəsilə bronxial kök hüceyrəsi verməkdir”.
Həkim qeyd edib ki, steroid preparatları ilə müalicə zamanı tənəffüs problemləri yüksək olan xəstələrə hər kq çəkiyə ən çox 2 mq. dərman verilməlidir. Ağciyər fibrozunun qarşısını almaq məqsədi ilə istifadə edilən ən vacib müalicə də kök hüceyrə müalicəsidir. Bu fibroz KT-də bal pətəyi görüntüsü şəklində görülür. Ən vacib simptom kəskin respirator distress sindromudur və bu zaman xəstəyə supin pozisiyası verilməlidir.
Beləliklə Covid-19 xəstələrinin müalicə və diaqnostikasında kompleks yanaşma tətbiq edilməli və xəstənin ümumi vəziyyətinə uyğun olaraq həkimin təyinatları davam etdirilməlidir. /BakuPost/