 |
|
“Türkiyə” qəzetində (“Türkiye” gazetesi) Azərbaycandakı seçkilər və Cənubi Qafqazdakı siyasi proseslərlə bağlı yazı dərc edilib. Şeyda Karacanın müəllifi olduğu yazıda bir çox önəmli məqamlara yer verilib.
Musavat.com həmin yazını təqdim edir:
“Fransa da daxil olmaqla 8 ölkə Ermənistana silah verir. Qərblə İranın ortaq məqsədi Türk Birliyinin qarşısını almaqdır. Təhlükəni görən və növbədənkənar seçkilərlə özünə inam qazanan İlham Əliyev İrəvana “son zərbəni” vurmağı gözləyir.
Yılmaz Bilgenin xəbəri
Azərbaycanın Qarabağ zəfəri Ermənistanı dəstəkləyən Qərbi narahat etdi. Bəzi ölkələr, xüsusilə Fransa Bakıdan başqa Xankəndi, Şuşa şəhərlərinə, Zəngilana sızmağa çalışır. Digər tərəfdən, Ermənistana 8 fərqli ölkədən qabaqcıl silah və döyüş texnologiyası idxalı başlayıb. Qlobal qüvvələr 2 illik müddətdə regionda genişmiqyaslı münaqişə mühiti planlaşdırır. Bakıda qəzetimizə danışan Azərbaycan hakimiyyətinə yaxın şəxslər bu gərginliyi öncədən gördüklərini və buna görə də seçkiləri önə çəkməklə qarşıdan gələn çətin prosesdə siyasi, iqtisadi və hərbi cəhətdən güclü olmaq istədiklərini bildirdilər.
Türk Birliyi qorxusu
Erməni işğalından azad edilən Qarabağ yenidən qurulur. Xüsusən də Zəngəzura qədər uzanan Bakı-Ağdam xəttində işlər əsasən yekunlaşıb. Beynəlxalq əlaqələr üzrə ekspert Taleh Əliyev deyib: “Xarici qüvvələrin məqsədi bu dəhlizi neytrallaşdırmaqdır. Terrorçuların düşərgələrinin və İrəvana daşınan silahların məqsədi bəllidir. Qarabağ məğlubiyyətini qəbul etmək istəmirlər. Biz çirkin gündəmdən xəbərdarıq. Müharibə istəməyən, lakin vətənini müdafiə etmək əzmində olan bir xalq olaraq hər cür fədakarlığı edəcəyik”.
Bakının Zəngəzurla bağlı qətiyyətinə diqqət çəkən Taleh Əliyev bildirib:
“Biz bu cür kritik dəhlizi ermənilərin təşəbbüsünə və ya müxtəlif xarici diqqətlərə buraxmayacağıq. Amma türk dünyasını birləşdirən bu layihə yeni Qafqaz xəritələri hazırlayan aktyorları qorxudur. Ona görə də Türk Birliyinin əsas elementini sabotaj edirlər”.
Azərbaycanı yaxşı tanıyan, hazırda təqaüddə olan general Yücel Karauz prosesi belə xülasə edib:
“Türkiyə və Azərbaycan təhlükənin mütləq fərqindədir. Müştərək ordu strukturuna keçən iki ölkə indi də ortaq hava məkanını yaradır. Bütün təyyarələr harmoniya və inteqrasiya baxımından birgə hərəkət edir. Gəncədə hər bir hərəkəti Elazığ bazası görür. Yaxud Bakıda-Xəzərdə nə baş verirsə, Egeydəki türk hərbi qüvvələri bilir. Bütün silah sistemlərimiz inteqrasiya olunub. Aramızda NATO-nun 5-ci maddəsinə ekvivalent əməkdaşlıq müqaviləsi imzalanıb”.
Son zərbə yerləri
Qafqaz prosesində dönüş nöqtəsi kimi göstərilən Qarabağın yenidən Azərbaycana birləşdirilməsi regionun bir çox ölkələrinin layihələrini dərindən sarsıtdı. İran və Fransa illərdir istismar etdikləri qızıl və mis yataqlarını itiriblər. İranın da regionda qurduğu narkotik ticarəti darmadağın olub. Qafqazda Rusiya, İran və Fransa arasında nüfuz mübarizəsində mühüm yer tutan Qarabağın yeni statusu ilə yanaşı, Ukrayna müharibəsi, enerji və kənd təsərrüfatı sahələrində yeni balansın yaranması bölgənin əhəmiyyətini artırıb.
Azərbaycanlı ekspert Elməddin Behbud bununla bağlı deyib ki, ermənilərə silah göndərilməsi əbəs deyil:
“Onlar uyğun bildikləri erməni ünsürlərini hücuma keçirəcəklər. Cənubi Qafqazla bağlı müxtəlif hesablar var. Qəzza gərginliyi Livan, Suriya, İraq və İranı əhatə edərsə, bu vəziyyətin Qarabağa da yansıması ehtimalı yüksəkdir. Dövlətimiz erməni təhlükəsi ilə yanaşı, bu ehtimalı da nəzərə alır. Azərbaycanı zəiflətmək adı ilə talış, tat və kürd vətəndaşlarımızı təhrik etmək planları qururlar. Türkiyə ilə hərbi, iqtisadi və milli bağ qurduq. Əgər təxribat və ya hücum olarsa, prosesin sonunda hələ də erməni işğalı altında olan Gorus, Sisyan, Mehri, Qafan və Naxçıvan vətənə qoşulacaq”.
***
Qardaş və müttəfiq olan Türkiyə və Azərbaycan quru və dəniz müdafiə silahlarının, xüsusilə İHA/SIHA (PUA) texnologiyasının tədarükü sahəsində əməkdaşlıq edir. Qarabağ qələbəsində mühüm rol oynayan “Bayraktar TB2”lərdən sonra iki ölkə yeni addım atıb. Ötən həftə Azərbaycan səmasında uçan “Akıncı”nı Səlcuq Bayraktar və Prezident İlham Əliyev birgə idarə edib.
Fevralın 11-də Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan "The Telegraph" qəzetinə verdiyi müsahibə zamanı Azərbaycana qarşı növbəti dəfə böhtan xarakterli əsassız iddialar səsləndirib.
Bu Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyinin Paşinyanın müsahibə zamanı səsləndirdiyi iddialara dair şərhində yer alıb.
"Müsahibə zamanı, beynəlxalq razılıqların və öhdəliklərin yerinə yetirilməsini təşviq edən Ermənistan baş nazirinin təmsil etdiyi ölkəsinin beynəlxalq hüququn bütün norma və prinsiplərinə, habelə istinad etdiyi Alma-Ata bəyannaməsinə məram və məqsədlərinə zidd olaraq Azərbaycan ərazilərini 30 ilə yaxın müddətdə işğal altında saxlaması faktının üzərindən keçməyə çalışması təəssüf doğurur.
Bununla yanaşı, 44 günlük Vətən müharibəsindən sonra Ermənistanın üçtərəfli bəyanatın müddəalarını kobud şəkildə pozaraq, Azərbaycan ərazilərindən işğalçı qüvvələri çıxarmaması, ərazilərimizə silah-sursat, hərbi texnika və minaları ötürməkdə davam etməsi və digər kobud pozuntu və təxribatlar törətməsi barədə danılmaz faktlar Ermənistan tərəfinin əsl niyyətindən xəbər verir.
Ermənistan baş nazirinə həmçinin yaxşı məlumdur ki, Ermənistan tərəfi Praqa və Soçi görüşlərində və daha sonra Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanıdığını bəyan etsə də, Azərbaycan ərazilərində yaratdığı qondarma rejimin saxta “müstəqilliyi” ilə bağlı 2023-cü ilin sentyabr ayında təbrik bəyanatları verməklə yanaşı, bu günədək beynəlxalq təşkilat və məhkəmələrdə Azərbaycanın suverenliyi və ərazi bütövlüyünə qarşı iddiaları davam etdirməkdədir.
Ermənistan tərəfinin Alma-Ata bəyannaməsinə qoşulan zaman verdikləri qeyd şərti, Qarabağı Azərbaycanın tərkib hissəsi kimi tanımağa qarşı çıxan qüvvədə olan qanunvericilik aktlarının mövcudluğunu unutdurmağa çalışması da digər ciddi narahatlıq mənbəyidir.
Ermənistan tərəfi bu kimi təxribatlar və Azərbaycana qarşı siyasi manipulyasiya dolu fikirlər və addımlar əvəzinə, sözdə deyil, əməldə beynəlxalq öhdəliklərə riayət etməli və sülh prosesinə töhfə verməlidir".
Qarabağ məsələsi bağlıdır. Bu məsələ sentyabrda həll olunub.“Report” xəbər verir ki, bu barədə Rusiyanın Azərbaycandakı səfiri Mixail Yevdokimov “İzvestiya” qəzetinə müsahibəsində deyib.
“Qarabağ məsələsi bağlanıb. Bütün bu illər ərzində Rusiya Qarabağ problemini sülh yolu ilə həll etmək üçün səylər göstərib. Təəssüf ki, alınmadı: bu mövzu sentyabrda güc əməliyyatı ilə bağlandı. Rusiya hər zaman bu məsələdə çox mühüm rol oynayır. Rusiya tərəflər arasında sülh müqaviləsi üzrə danışıqlarda maksimum dəstək verməyə hazırdır”, – diplomat vurğulayıb.
Bakı ilə İrəvan arasında sülh müqaviləsi layihələrinin mübadiləsinin həyata keçirildiyini xatırladan səfir Azərbaycanın təklifinin “tamamilə əsaslandırılmış”olduğunu vurğulayıb:
“İndi Ermənistan və Azərbaycan bilavasitə sülh müqavilələri layihələrini mübadilə edirlər. Azərbaycan tərəfinin təklif etdiyi şey, məncə, tamamilə əsaslandırılmış, bir qayda olaraq, tərəflər arasında sülh müqavilələrində mövcud olan standart müddəa və maddələrdir. Prinsipcə Bakının irəli sürdüyü təkliflərə əsasən, mənə elə gəlir ki, bu danışıqlar yetərincə tez başa çatdırıla bilər”.
Yevdokimov həmçinin Rusiyanın “Moskva platformasını” təqdim etməyə və s. məsələlərdə tərəflərə yardımçı olmağa hazır olduğunu söyləyib:
“Biz Moskva platformasını təqdim etməyə hazırıq, lazım gələrsə, ekspertizamızı, mətnlə bağlı məsləhətlərimizi verməyə hazırıq. Azərbaycanlı həmkarlarımızla çox yaxşı qarşılıqlı əlaqələrimiz var”.
Avropa İttifaqının (Aİ) Azərbaycandakı səfiri Peter Mixalko Xarici İşlər Nazirliyinə çağırılıb.
Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyindən verilən məlumata görə, görüş zamanı Aİ-nin Ermənistandakı Monitorinq Missiyasının əldə olunmuş ilkin razılıqlara zidd olan fəaliyyətinin ciddi narahatlıq doğurduğu bir daha diqqətə çatdırılıb.
Sözügedən missiyanın regional sabitlik, habelə Azərbaycanla Ermənistan arasında etimad quruculuğuna töhfə vermək kimi bəyan edilmiş məqsədlərinə zidd olaraq, Azərbaycan əleyhinə təbliğat vasitəsi kimi geniş şəkildə sui-istifadə olunduğu qeyd edilib.
Missiyanın mahiyyət etibarilə müxtəlif Avropa rəsmilərinin, habelə qeyri-rəsmi nümayəndə heyətlərinin sərhəd bölgələrinə səfərlərinin təşkilinə töhfə verən “binokl diplomatiyası”nın agentinə çevrildiyi Aİ tərəfinin diqqətinə çatdırılıb. İstisnasız olaraq, bu qəbildən olan bütün səfərlərdən Azərbaycana qarşı nifrətin yayılması, habelə əsassız Azərbaycanofobiyanın genişləndirilməsi üçün istifadə olunduğu qeyd edilib.
"Binokl diplomatiyası”nın bu fəallığının sərhəd boyunca indiyədək görülməmiş sakitliyin hökm sürdüyü, habelə həm Azərbaycanın, həm də Ermənistanın ciddi etimad quruculuğu tədbirləri həyata keçirdiyi bir zamanda müşahidə olunmasının xüsusilə narahatlıq doğurduğu bildirilib.
Bununla yanaşı, monitorinq missiyasının məsul olduğu bölgələrdə qanunsuz keçid cəhdinin qarşısının alınması ilə bağlı son hadisə, bu missiyanın bəyan edilmiş tapşırıqlarına ciddi kölgə salır.
Bu qəbildən narahatlıq doğuran fəaliyyət heç bir şəkildə qeyd olunan missiyanın neytral bir aktor kimi inam və etimad quruculuğuna töhfə verməklə bağlı bəyan edilmiş məqsədlərinə uyğun gəlmir.
Ermənistan ərazisində yerləşdirilən missiyanın bəyan edilmiş mandatına uyğun olaraq neytral, mülki və silahsız missiya kimi fəaliyyət göstərməsi, habelə Azərbaycanın suverenliyinə, ərazi bütövlüyünə qarşı yönəlmiş və ya onun legitim təhlükəsizlik maraqlarına bu və ya digər şəkildə təsir edəcək hər hansı fəaliyyətdən çəkinməsini təmin etmək üçün bütün lazımi tədbirlər görməyə dair Aİ tərəfinə ciddi şəkildə çağırış edilib.
Qərbi Azərbaycan İcması Nikol Paşinyana cavab verib.
İcmanın yaydığı bəyanatda bildirilib.
Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyan son müsahibəsində növbəti dəfə yalan danışmış və Azərbaycana böhtan atmışdır. Bu həmin Ermənistandır ki, 30 il ərzində beynəlxalq hüququ, BMT Nizamnaməsini, elə Nikol Paşinyanın xüsusi olaraq istinad etdiyi 1991-ci il Almatı bəyannaməsini pozaraq Azərbaycan ərazilərini işğal etmişdir. Bu həmin Ermənistandır ki, 2022-ci ilin sentyabr ayına qədər siyasi leksikonunda “ölkələrin ərazi bütövlüyü və suverenliyi” ifadəsi yer almamışdır.
2019-cu ildə vaxtilə işğal edilmiş ərazilərdə “Qarabağ Ermənistandır və nöqtə” deyən, Vətən müharibəsi zamanı Azərbaycan ərazilərində hərbi toplantılar keçirib hücum əmri verən, biz Qərbi azərbaycanlıların qayıdış hüququnu inkar edən bir şəxsin Azərbaycanın qələbəsindən sonra acınacaqlı vəziyyətə düşərək indi özünü beynəlxalq hüquqa sadiq tərəf kimi göstərməsi “timsah göz yaşları”ndan başqa bir şey deyil.
Bir yandan “Qarabağı Azərbaycan ərazisi kimi tanıyırıq” deyib, o biri tərəfdən 2021-2026-ci il üzrə Ermənistan hökumətinin fəaliyyət planında “Dağlıq Qarabağın statusu”, “xilas naminə ayrılma” kimi Azərbaycanın suverenliyini təhdid edən qondarma ifadələrə yer verməklə, beynəlxalq məhkəmələrə iddialarda Qarabağı Azərbaycandan kənar bir ərazi kimi təqdim etməklə sülh müqaviləsi olmur.
Rusiya Federasiyası Federal Məclisinin Federasiya Şurasının sədri Valentina Matviyenko Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevi təbrik edib.
"Məktubda deyilir:
"Hörmətli İlham Heydər oğlu.
Rusiya Federasiyası Federal Məclisinin Federasiya Şurasının adından və şəxsən öz adımdan Sizi Azərbaycan Respublikası Prezidenti seçkilərində növbəti inamlı qələbəniz münasibətilə təbrik edirəm.
Seçkilər bütün dövlətlərin tarixində mühüm mərhələdir. Azərbaycan vətəndaşlarının öz iradəsini sərbəst şəkildə ifadə etmələri xalqın sıx birliyini göstərdi, Sizin müdrik rəhbərliyinizlə ölkənin irəlilədiyi kursa etimadın yüksək səviyyəsini nümayiş etdirdi. Əminəm ki, Sizin peşəkarlığınız və zəngin təcrübəniz sosial-iqtisadi sabitliyin təmin olunmasına, xalqın rifah halının yüksəldilməsinə və Azərbaycan Respublikasının beynəlxalq nüfuzunun gələcəkdə də artmasına kömək edəcəkdir.
Rusiya-Azərbaycan münasibətləri həmişə möhkəm dostluq bağlarına və mehriban qonşuluq prinsiplərinə əsaslanıb. Bu münasibətlər, o cümlədən parlament xətti ilə əlaqələr indi də konstruktiv istiqamətdə inkişaf edir, müttəfiqlik tərəfdaşlığını və qarşılıqlı faydalı əməkdaşlığın potensialını üzə çıxarmaqda davam edir.
Hörmətli İlham Heydər oğlu, Sizə möhkəm cansağlığı, əmin-amanlıq və Azərbaycan xalqının rifahı naminə ali dövləti vəzifənizdə uğurlar arzu edirəm. Ən səmimi ehtiramımı qəbul edin".
Prezident seçkilərinin bitməsindən sonra Ermənistanla sülh danışıqları yenidən aktuallaşdı. Bakı-İrəvan xəttindəki danışıqları istiqamətlər üzrə bir neçə komponentə bölmək olar. Onlardan biri də sərhədin delimitasiyası çərçivəsində işğal altında qalan 8 kəndin azad edilməsidir. Ermənistanda bununla bağlı iki kontekstdə müzakirələr gedir: hakimiyyətə yaxın dairələr 8 kəndin o qədər də əhəmiyyətli olmadığını və sülh naminə problemin həll edilməli olduğunu vurğulayır; müxalifət isə bu kəndlərin qaytarılacağı halda, strateji baxımdan böyük itkilərlə üzləşəcəklərini iddia edir.
İranşünas ekspert Vardan Voskanyan 8 kənd qaytarılacağı halda Bakının böyük strateji üstünlük əldə edəcəyi fikrini ortaya atıb.
“Tavuş istiqamətində kəndlər (Qazaxın 7 kəndi) qaytarılarsa, bu, Ermənistan və Gürcüstan arasında strateji yolların Azərbaycanın nəzarətinə keçməsi ilə nəticələnəcək. Tiqranaşen (Kərki kəndi) qaytarılarsa, Ermənistanın İrana gedən marşrutları Azərbaycan ordusunun nəzarətinə keçəcək. Bu isə təkcə İranla əlaqənin yox, həm də Fars körfəzi-Qara dəniz nəqliyyat dəhlizinin də Azərbaycanın nəzarətinə keçməsi deməkdir. Buna görə də həmin ərazilər təkcə kəndlərdən ibarət deyil, bütövlükdə regional nəqliyyat müstəvisində əhəmiyyətli açarlardandır”, - erməni ekspert iddia edib.
Qeyd edək ki, Azərbaycan işğal altında qalan 8 kəndlə bağlı mövqeyini elan edib: anklav olmayan 4 kənd ilkin mərhələdə qaytarılır, anklav olan 4 kənd sonrakı mərhələdə müzakirə edilir. Bu məsələ sərhədin delimitasiyası üzrə komissiyaların gündəliyinə daxildir.
© Publika.az
Azərbaycan və Rusiya daxili işlər nazirləri arasında əldə olunan qarşılıqlı razılaşmaya əsasən, hər iki ölkənin sərhədyanı rayonlarının ərazisində “Sərhəd-sipər” şərti adı altında birgə kompleks əməliyyat-axtarış və profilaktik tədbirlər keçirilir.
APA-nın Şimal-qərb bürosunun məlumatına görə, bir həftə davam edəcək əməliyyatların əsas məqsədi sərhədyanı əməkdaşlıq məsələləri ilə bağlı qəbul edilmiş qərarların yerinə yetirilməsi, transmilli mütəşəkkil cinayətkar dəstələrin və terrorçu təşkilatların üzvlərinin ifşa edilərək zərərsizləşdirilməsi, silah-sursatın, partlayıcı maddələrin və qurğuların, narkotik vasitələrin, eləcə də digər hüquqazidd əməllərin həyata keçirilməsinə yönələn maliyyə və maddi vəsaitlərin daxilolma kanallarının müəyyənləşdirilib qarşısının alınması sahəsində kompleks təşkilati-praktik tədbirlərin icrasından ibarətdir.
İnsan və vətəndaş hüquq və azadlıqlarının qorunmasına, həmçinin ölkəmizin milli maraqlarına, qanunçuluq prinsiplərinə ciddi riayət olunaraq reallaşdırılan belə kompleks əməliyyat-axtarış tədbirləri mütəmadi olaraq həyata keçirilir.
Ermənistan işğaldan azad edilmiş ərazilərdə mövcud olan mina sahələrinə dair 8 formulyarı Azərbaycana təqdim edib.
Bu barədə ANAMA-dan məlumat verilib.
Təqdim olunan formulyarlar əsasən Kəlbəcər rayonu Murovdağ silsiləsini əhatə edən minalanmış ərazilərə dair qeydlərdən ibarətdir.
Normativ texniki qaydalara əsasən mina sahələrinin formulyarlarında istinad nöqtələri, basdırılmış minaların növləri, sayları, ara məsafələri, basdırılma və gizlətmə üsullarına dair məlumatlar qeyd olunur. Lakin, əvvəl olduğu kimi son təqdim edilən formulyarlarda da məlumatlar qeyri-dəqiq, etibarsız və natamam əks olunub. Formulyarlar üzərində təhlil və emal işləri aparıldıqdan sonra qeyd edilən məlumatların real mina sahələri ilə uzlaşmadığı, istinad nöqtələrinin koordinatlarının yanlış və yararsız olduğu müəyyən edilib.
Ümumilikdə mina sahələrinə dair Ermənistan tərəfindən təqdim edilən formulyarlar keçmiş təmas xətti boyu ərazilərin bir qismini əhatə edir. Keçmiş təmas xəttinin Xocavənd, Tərtər və Goranboy rayonları ərazisindən keçən hissəsi, habelə 2020-ci ilin noyabr ayında geri çəkilən zaman Ermənistan hərbi birləşmələri tərəfindən minalanmış ərazilər barədə məlumatlar hələ də təqdim edilməyib.
Qeyd edək ki, Ermənistan tərəfindən Ağdam, Füzuli, Cəbrayıl və Zəngilan rayonlarında basdırılan mina sahələrinə dair 2021-ci ildə verilmiş məlumatların dəqiqliyi 25% təşkil edib.
Baş verən mina hadisələrinin statistikasına nəzər salsaq, təkcə keçmiş təmas xətti boyu ərazilərin deyil, eyni zamanda yaşayış məntəqələrinin, əkin sahələrinin, çay kənarlarının, meşə massivlərinin, məzarlıqların minalarla yüksək səviyyədə çirkləndiyinin şahidi oluruq. İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra 345 nəfər mina qurbanından 247 nəfəri keçmiş təmas xəttindən kənarda baş verən mina hadisələri nəticəsində həlak olub və ya müxtəlif dərəcədə bədən xəsarətləri alıb.
Mülki təyinatlı ərazilərin kütləvi şəkildə minalanması beynəlxalq hüquq normalarının ciddi şəkildə pozulması ilə yanaşı, insanlıq əleyhinə törədilən cinayətdir.
Azərbaycanda fevralın 7-də keçirilən növbədənkənar prezident seçkilərində namizədlərin topladığı yekun səslər məlum olub.
“Report”un xəbərinə görə, bu, Mərkəzi Seçki Komissiyasının prezident seçkilərinə dair protokolunda öz əksini tapıb.
Beləliklə, İlham Əliyev 92,12 % (4 567 458 səs) səslə seçkilərin qalibi olub.
Digər namizədlərin səs faizi aşağıdakı kimidir:
Prezidentliyə namizədliyi özü tərəfindən irəli sürülən Zahid Oruc - 2,17 faiz (107 632 səs);
Böyük Quruluş Partiyasının prezidentliyə namizədi Fazil Mustafa - 1,99 faiz (98 421 səs);
Bütöv Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyasının prezidentliyə namizədi Qüdrət Həsənquliyev - 1,72 faiz (85 411 səs);
Milli Cəbhə Partiyasının prezidentliyə namizədi Razi Nurullayev - 0,80 faiz (39 643 səs);
Böyük Azərbaycan Partiyasının prezidentliyə namizədi Elşad Musayev - 0,66 faiz (32 885 səs);
Namizədliyi özü tərəfindən irəli sürülən Fuad Əliyev - 0,54 faiz (26 517 səs).
Xatırladaq ki, növbədənkənar prezident seçkilərində seçici fəallığı 76, 43 faiz olub.