 |
|
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev sentyabrın 13-də “Gulfstream Aerospace” şirkətinin prezidenti Mark Börnsü qəbul edib.
Bu barədə Prezidentin Mətbuat Xidməti məlumat yayıb.
Azərbaycan Ordusunun Naxçıvan istiqamətindəki mövqeləri yenidən atəşə tutulub. Bu barədə Musavat.com-a Müdafiə Nazirliyindən məlumat verilib.Bildirilib ki, sentyabrın 12-si saat 00:15-dən 01:05-dək Ermənistan silahlı qüvvələrinin bölmələri Paşalı rayonunun Horadis yaşayış məntəqəsi istiqamətindəki mövqelərindən ordumuzun Naxçıvan Muxtar Respublikasının Babək rayonunun Yuxarı Buzqov yaşayış məntəqəsi istiqamətində yerləşən mövqelərini bir neçə dəfə atıcı silahlardan atəşə tutub: “Bölmələrimiz tərəfindən qeyd olunan istiqamətdə adekvat cavab tədbirləri görülüb”.
Xəbər verdiyimiz kimi, bundan əvvəl də düşmən təxribata əl atmışdı. Belə ki, sentyabrın 11-i saat 10:50 radələrində Azərbaycan Ordusunun Naxçıvan Muxtar Respublikasının Sədərək rayonunun Heydərabad yaşayış məntəqəsi istiqamətində yerləşən mövqeləri Ermənistan silahlı qüvvələrinin bölmələri tərəfindən üzbəüz mövqelərdən atıcı silahlar vasitəsilə atəşə tutulub.
Beləliklə, sülh bəyanatlarının arxasında gizlənən Ermənistan davamlı şəkildə atəşkəsi pozmaqla təxribatlarını davam etdirir. Xüsusilə də erməni ordusunun son vaxtlar Naxçıvan istiqamətində atəşkəsi pozması və bu kimi təxribatların intensiv xarakter alması, üstəlik, daha uzun müddətdə davam etməsi diqqət çəkir. Təxribatların Naxçıvan istiqamətinə ötürülməsi Ermənistanın burada yeni problemli vəziyyət yaratmaq niyyətində olduğunu göstərir. Təhlilçilərə görə, Naxçıvan istiqamətində atəşkəsin pozulmasına səbəb Zəngəzur dəhlizinin açılmasına əngəl olmaqdır. Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı məsələdə dünyanın önəmli ölkələrinin iqtisadi-siyasi maraqları var və Çinlə Britaniyaya qədər uzanan bir iqtisadi maraq bu dəhlizdə özünü tapır. Buna görə də Ermənistan qəsdən Naxçıvan istiqamətində təxribat törətməklə Zəngəzur dəhlizi ideyası ətrafında təhükəsizliklə bağlı problemlərin olmağı haqqında bir fon yaratmağa çalışır.
Son günlər rəsmi Bakı bir neçə dəfə Ermənistana xəbərdarlıq mesajları verib. Azərbaycan xarici işlər naziri Ceyhun Bayramovla Lüksemburq Böyük Hersoqluğunun xarici işlər və xarici ticarət naziri Xavier Bettel arasında telefon danışığında da mühüm məqamlara toxunulub. Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyinin məlumatına görə, telefon danışığında iki ölkə arasında əməkdaşlıq məsələləri, habelə regional və beynəlxalq təhlükəsizlik vəziyyəti müzakirə olunub. Nazir Ceyhun Bayramov, həmçinin qarşı tərəfi postmünaqişə dövründə bölgədə mövcud vəziyyət və reallıqlar, Azərbaycan və Ermənistan arasında normallaşma prosesinin gedişatı, hazırkı vəziyyəti barədə ətraflı məlumatlandırıb. Ermənistan qanunvericiliyində ölkəmizə qarşı davam edən ərazi iddialarının, habelə bu ölkənin sürətli hərbiləşməsinin bölgədə dayanıqlı sülh quruculuğu prosesinə təhdid törədən əsas amillər olduğu vurğulanıb.
Təxribatların davam etdiyi günlərdə Ermənistanın müdafiə naziri Suren Papikyanın Cənubi Koreyaya səfərə getməsi də diqqət çəkir. Ermənistan hərbi arsenalına yeni silahlar əlavə etməkdə israrlıdır ki, bu da sülhü uzaqlaşdırır. Baş verənlər böyük qonşularımızı da qayğılandırır. Həm də artan gərginlik fonunda Zəngəzur dəhlizinin açılmasının yubanması Bakı ilə yanaşı, Ankara və Moskvada narahatlıq doğurur. Bu arada, Türkiyə və Rusiya rəsmilərinin bir araya gəldiyi, Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı müzakirələrin aparıldığı barədə məlumat yayılıb. Sentyabrın 11-də Rusiya xarici işlər nazirinin müavini Mixail Qaluzin Türkiyənin Ermənistanla münasibətlərin normallaşdırılması üzrə xüsusi nümayəndəsi Serdar Kılıcı qəbul edib. Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin mətbuat xidməti bu barədə xəbər yayıb.
“Cənubi Qafqazda davamlı sülh və sabitliyə nail olmaq yolları barədə ətraflı fikir mübadiləsi aparılıb. Hər iki ölkənin yanaşmalarının, o cümlədən 3+3 Məşvərətçi Regional Platforması çərçivəsində sıx əlaqələndirilməsinin davam etdirilməsində qarşılıqlı maraqlar ifadə olunub", - deyə məlumatda qeyd olunub.
Heç şübhəsiz, rəsmi İrəvan hərbiləşməni davam etdirməklə, paralel qaydada atəşkəsi pozmaqla münaqişənin miqyasını yenidən böyütməyə də çalışır. Özü də Naxçıvana açılan atəş sıradan məsələ deyil. Məsələ burasındadır ki, 13 oktyabr 1921-ci ildə Türkiyə ilə Azərbaycan, Gürcüstan və Ermənistanın daxil olduğu Zaqafqaziya Sovet Federativ Sosialist Respublikası arasında imzalanan Qars müqaviləsinə görə, tərəflər Naxçıvanı Azərbaycanın himayəsi altında Muxtar Respublika kimi tanıyıb. Həmçinin bu müqavilə ilə Naxçıvan Muxtar Respublikasına beynəlxalq hüquqi təminat verilib. Həm də 2021-ci ildə imzalanmış Şuşa Bəyannaməsi var və Türkiyənin hərəkətə keçməsi an məsələsi ola bilər. Həm də Ermənistan Naxçıvanı hədəfə almaqla bu müqaviləni pozmaqla yanaşı, Türkiyənin müdaxiləsini şərtləndirir. Başqa bir iddiaya görə isə Paşinyan orduya tam nəzarət edə bilmir, çünki atəşkəsin pozulmasında maraqlı olduğu inandırıcı deyil.
Hərbi ekspert, ehtiyatda olan polkovnik Üzeyir Cəfərov “Yeni Müsavat”a bildirdi ki, Ermənistan-Azərbaycan şərti sərhədində baş verənlər bu ay ərzində hələ dəfələrlə təkrarlanacaq: “Bunun hansısa ciddi toqquşmalara gətirib çıxaracağını düşünmürəm. Münasibətlərin ən çətin vaxtlarında, Qarabağ məsələsi həllini tapmayanda belə, Ermənistan və ona havadarlıq edənlər Naxçıvan istiqamətində məlum cizgiləri keçməyə cəhd etmədilər və bundan sonra da çətin etsinlər”. Ermənistan ordusu ilə bağlı sensasion faktı açıqlayan polkovnik qeyd etdi ki, bugünlərdə Ermənistan Silahlı Qüvvələrində bir səs-küylü hadisə baş verdi, o da nədənsə bizim mətbuatın diqqətindən kənar qaldı: “Orduda bəzi özbaşınalıqlar edən rəhbər şəxslərdən biri olan 5-ci ordu korpusunun komandiri vəzifəsindən azad edildi. Özü də bu şəxs ötən ilin fevralında general vəzifəsinə elə Paşinyan tərəfindən təqdimat əsasında təyin edilmişdi. Sasun Badasyan adlı polkovnik İrəvandakı rus bazasında olan bəzi rəhbər şəxslərinin sifarişi ilə Azərbaycan-Ermənistan sərhədində bəzi özbaşınalıqlar həyata keçiribmiş. Bu faktın özü bir daha sübut edir ki, həqiqətən də Ermənistan ordusunda çoxlu sayda bölgədə daim gərginliyin yaşanmasına çalışan dövlətlərin maraqlarını təmin edən zabit və gizirlər var. Məhz onlara görə Paşinyan hələ də orduya tam nəzarəti həyata keçirə bilmir”. Ü.Cəfərov əmindir ki, atəşkəs sifarişli hərəkətlər nəticəsində pozulub, pozulur və bundan sonra da pozulacaq: “Baxın, bugünlərdə Moskvada bölgə ilə bağlı saysız-hesabsız fikirlər səsləndi. Eyni vaxtda yenə Azərbaycanın mövqeləri atəşə məruz qaldı. Təsadüfdürmü? Əsla yox. Biz illərdir ki, nə baş verdiyini, niyə baş verdiyini və bu təxribatlarının arxasında kimlərin durduğunu gözəl bilirik. Bu hallar hələ uzun aylar davam edəcək. Aydın məsələdir ki, Ermənistan bu cür təxribatlarla nəyəsə nail olmayacağını gözəl anlayır. Sadəcə, bu hərəkətləri ilə yandaş oyunçulara hansısa şəkildə dəstək olur”.
Hərbi ekspert Ədalət Verdiyev Ermənistan tərəfi Azərbaycan mövqelərini son aylarda intensiv şəkildə atəşə tutmasının səbəbləri barədə bunları bildirib: “Bu təxribatların törədilməsinə əsas səbəb Ermənistanın ABŞ, Fransa və Hindistan tərəfindən silahlandırılmasıdır. Ermənistanın həm Naxçıvan, həm Şərqi Zəngəzur istiqamətində yerləşən bölmələrimizi dəfələrlə atəşə tutması əslində onun növbəti eskalasiya yaratmaq niyyətindən xəbər verir. Hesab edirəm ki, Azərbaycan tərəfi olaraq Ermənistanın bu təxribatlarına qarşı təmkinli davranışımız əks tərəfi daha da cəsarətləndirir. Bir nəfər Azərbaycan əsgərinin yaralanması Ermənistan üçün çox ağrılı və acılı nəticələrə gətirib çıxara bilər”. Ə.Verdiyevin fikrincə, Ermənistan tərəfi öz öhdəliklərini təsdiq edənə qədər Azərbaycan cəzalandırma prosesini davam etdirməlidir: “Azərbaycan Ermənistanın döyüş potensialını bərpa etmək niyyətinin qarşısını almaq üçün təxribatlara düşmənin anlayacağı bir dildə cavab verməlidir. Cavab zərbəsi paralel olaraq Ermənistanın bəyanatlar üzrə öhdəliyini yerinə yetirməsi ilə nəticələnməlidir. Ermənistanın cəzalandırılması epizodik xarakter daşımalı deyil, o, sülhə məcbur edilməlidir. Qarşı tərəf üzərinə götürdüyü öhdəlikləri təsdiq edənə qədər onu cəzalandırma prosesini davam etdirməliyik”.
Politoloq Məhəmməd Əsədullazadə bu fikirdədir ki, Ermənistan tərəfindən Naxçıvanın atəşə tutulması ordu içərisində Zəngəzur dəhlizinin “təhlükəli” olması ilə bağlı yaşanan ajiotajın məntiqi nəticəsidir: “İlk növbədə Nikol Paşinyan orduya tam nəzarət etməli və bu kimi təxribatların qarşısını almalıdır. Ermənistan ordusunda İranın təlimatı ilə hərəkət edən bəzi təxribatçılar da var. Onlar da Tehranın təlimatı ilə Zəngəzur dəhlizinin açılmasıni sabotaj edir. Əgər Naxçıvan istiqamətində təxribatlar çoxalarsa, Azərbaycan hərəkətə keçə bilər. Ümumiyyətlə, dəhlizlərin reallaşmasına bir sıra ölkələrin əngəllər yaratdığı faktdır. Zəngəzur dəhlizi də bu sıradandır. Konkret halda İran çalışır ki, dəhliz açılmasın və bu mənada siyasi təxribatlara əl atır”. Bütün bunlara baxmayaraq, M.Əsədullazadə əmindir ki, Ermənistan hakimiyyəti Zəngəzur dəhlizinin açılmasına gedəcək: “Bu məsələ sülh müqaviləsindən sonraya saxlanılıb. Qeyd edim ki, Çin də bu dəhlizin açılmasında maraqlıdır. Azərbaycanla Çin arasında strateji tərəfdaşlıq haqqında birgə bəyannamədə də Çin Azərbaycana bu məsələdə dəstək verir. Həmçinin dünyanın böyük gücləri, Çinlə yanaşı, Böyük Britaniya da bu məsələdə tam şəkildə Azərbaycanın yanındadır. Rusiya da bu məsələdə Azərbaycanı dəstəkləyir. Çin, Böyük Britaniya dəhlizin təhlükəsizliyində maraqlıdır. Düşünürəm ki, Ermənistan hakimiyyəti də Naxçıvanla bağlı siyasətində korrektlərə edəcək və bu istiqamətdə təxribatlara son veriləcək. Əks halda, proseslər onun əleyhinə çevrilə bilər”.
Dünyanın xüsusi diqqətində olan və qlobal miqyasda mühüm əhəmiyyət kəsb edən Zəngəzur dəhlizinin açılması məsələsində İranın pozucu fəaliyyəti davam edir. Ən çox Ermənistanın özünə ciddi dividentlər gətirəcək bu dəhlizin açılmasına mane olmaq üçün Tehran İrəvana ciddi təzyiqlər göstərir.Hətta son vaxtlar İran bu məsələyə görə Rusiya ilə münasibətlərdə də “qırmızı xətti” keçməkdədir. Heç zaman rəsmi Moskvanın ziddinə getməyən Tehran maraqlıdır ki, Zəngəzur məsələsində Rusiya ilə söz güləşdirir. O gün olmur ki, cənub qonşumuzdan şimal qonşumuza ünvanlı hansısa mesaj, qınaq, etiraz olmasın. İranın rəsmi, yaxud vaxtilə vəzifələr tutmuş şəxsləri Rusiyanı Zəngəzur dəhlizinin reallaşması istiqamətində tutduğu mövqedən çəkindirməyə çalışır. Anormallıq odur ki, son illərdə Rusiya və İran arasında yaxın münasibətlərin əməkdaşlıq formuluna çevrilməsinə, imperialist güclərin faktiki olaraq bu iki ölkəni parçalayıb, əzməyə yönəlik planlarına baxmayaraq, rəsmi Tehran da məhz Rusiyanı hədəfə alır. Əslində İran öz ərazisində ABŞ, Fransanın hərbi varlığına imkan yaradan Ermənistanı cəzalandırmalı, Qərb paytaxtlarının, xüsusilə də anti-İran koalisiyasının sərhədlərinə yaxınlaşmasına mane olmalı idi. Amma baxın, ABŞ-ın Zvartnots hava limanına enən hərbi təyinatlı yüklərini “görməyən” İranın İrəvandakı səfiri Azərbaycana qarşı qarayaxmalarla məşğuldur. Yaxud Pentaqonun İranın “qulağının dibində” - Zəngəzurda hərbi baza yaratmasına səssiz qalan Tehran rəsmiləri Zəngəzur dəhlizinin açılmasını özlərinə təhlükə saymaqla bisavad davranışlar sərgiləyirlər.
Əslində çoxları anlayır ki, Zəngəzur dəhlizi açılacaq, sadəcə, bu kimi maneələr zamanın uzadılmasına səbəb olacaq. Eyni zamanda 3+3 formatında əməkdaşlığa önəm verən Azərbaycanın irəli sürdüyü Zəngəzur layihəsi həm də bölgə dövlətləri üçün əlavə imkanlar yaradacaq, o cümlədən Ermənistan və İran üçün. Amma bütün bunlara baxmayaraq, İranın Rusiyaya təsir göstərmək cəhdləri anormallıqdır. Doğrudanmı İranda anlamırlar ki, Rusiyaya alternativlər lazımdır və bunlardan ən önəmlisi elə Azərbaycanın qərb bölgəsini Naxçıvan regionu ilə birləşdirəcək Zəngəzur dəhlizinin işə salınmasıdır. Görünən budur ki, Kreml bu məsələdə Tehranın yanlış mövqeyinin nəticələrinin fərqindədir və buna görə də molla rejimini inadından döndərməyə çalışırlar. Rəsmi məlumata görə, İran Ali Milli Təhlükəsizlik Şurasının katibi Əli Əkbər Əhmədian Rusiyada Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı danışıqlar aparmaq üçün Moskvaya yola düşüb. Əhmədianın Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı Rusiya rəsmiləri ilə ikitərəfli danışıqlar apardığı bildirilir. Bununla yanaşı, o, BRİKS-ə üzv ölkələrin yüksək vəzifəli təhlükəsizlik rəsmilərinin iclasında da iştirak edəcək. Ekspertlər necə düşünür, nəticə olacaqmı? Moskva İranı inadından döndərməyə müvəffəq olacaqmı?
Sosial Tədqiqatlar Mərkəzinin icraçı direktoru, hüquqşünas Sahib Məmmədov “Yeni Müsavat”a bildirdi ki, əslində əvvəllər də mövcud olmuş dəmir yol xəttinin bərpası və avtomobil yolunun çəkilməsi İranın nəinki iqtisadi maraqlarına zidd deyil, əksinə, bu yollardan istifadə etməklə İran özü də Avropaya və region ölkələrinə, həmçinin İran ərazisinə yüklərinin daşınması üçün əlavə kommunikasiya əldə edə bilər: “İran dövlətinin "beynəlxalq sərhədlərin dəyişməzliyi və istənilən geosiyasi dəyişikliklərin qəbuledilməz olması" barədə açıqlamaları, ümumiyyətlə, absurddur. Zəngəzur üzərindən kommunikasiyanın bərpası nə sərhədlərin dəyişməsinə, nə də geosiyasi dəyişikliklərə gətirmir. Yollar üzərində Ermənistanın suveren hüquqları da tanınır. Əgər yolların çəkilməsini Ermənistan öz üzərinə götürəcəksə, yolun sahibi də onlar olacaqlar və daşınmalara görə qazanc əldə edəcəklər. Əslində bu kommunikasiya Ermənistan üçün də əlverişli imkan yaradır". S.Məmmədovun sözlərinə görə, İranın kommunikasiyaların açılmasına mane olmasının səbəbləri də əslində aydındır: “Sadəcə, verdikləri bəyanatlar və açıqlamalar səbəb deyil, bəhanələrdir. Azərbaycan həmin kommunikasiyanı İran ərazisindən çəkəsi olsa, bu, İran üçün təhdid olmayacaq, amma Ermənistan ərazisindən keçsə, təhdid olacaq? Cəfəngiyyatdır. İran Türk dünyasını birləşdirəcək istənilən kommunikasiyaya qısqanclıqla yanaşır. Bu məsələdə onun üçün ən ciddi təhdidlər belə ikinci plana keçir. Ermənistanın sərhədlərini Rusiya Federal Sərhəd Xidmətinin mühafizə etməsi təhdid deyil, Avropa İttifaqının "müşahidə missiyası" adlanan hərbi-kəşfiyyat qrupu təhdid deyil, İrəvanda ABŞ-ın nəhəng səfirliyi və kiçik ölkə üçün həddən artıq diplomatik korpusa malik olması təhdid deyil, ABŞ-Ermənistan hərbi təlimləri təhdid deyil, amma Ermənistanın ərazisindən keçən qısa yollar təhdiddir? İran təəssüf ki, Azərbaycanın dost münasibətini düzgün qiymətləndirə bilmir. Münasibətlərdə qeyri-stabil mövqe tutmaqda davam edir". Ekspert qeyd etdi ki, Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizinin tam gücü ilə işə düşməsi ilə bağlı ləngimələrin səbəbkarı da İrandır: “Qırmızı dənizdə baş verənlər Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizini də, Zəngəzur dəhlizini də regionun bütün ölkələri üçün daha əhəmiyyətli edir. Təəssüf ki, İran öz-özünü blokadaya salmaqdadır. Fars körfəzində hər an vəziyyət pisləşə bilər, Qırmızı dəniz və Süveyş kanalı üzərindən yüklərin daşınmasına ciddi təhdidlər mövcuddur. Belə olan halda regionda daha çox kommunikasiyanın olması olduqca vacibdir”.
S.Məmmədov bildirdi ki, Rusiyada bunu anlayırlar və bu baxımdan, görünür, onlar İranı inandırmağa səy göstərirlər: “Hər halda, Rusiya tərəfindən verilən açıqlamalardan belə görünür. Ermənistana gəlincə, onu bir daha qeyd etməliyik ki, hazırkı hakimiyyət bir tərəfdən Avropa, o biri tərəfdən ABŞ-ın dediklərini etməyə çalışır, bu biri tərəfdən həmin dövlətlərin düşməni olan İranla müttəfiqlik edir və Rusiyadan da hərbi və iqtisadi asılılıqda qalmaqda davam edir. Acınacaqlı vəziyyətdir. Həm də region üçün belə mövqe yaxşı heç nə vəd etmir”.
Sosial Tədqiqatlar Mərkəzinin sektor müdiri, politoloq İlyas Hüseynov qeyd etdi ki, Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı İranın narahatlığı və etirazları daha da genişlənir və regional ziddiyyətlərə çevrilir: “İranla Rusiya arasında müşahidə olunan gərginliyin mahiyyəti regional dominantlıq istəyi ilə izah oluna bilər. Nəzərə almaq lazımdır ki, Ermənistan üçün dəhlizin perspektivsiz olması haqqında İran tərəfi dəfələrlə çıxış edib. Burada söhbət bir nəqliyyat dəhlizinin açılmasından gedir, heç kim İranın ərazisini məhdudlaşdırmır, yaxud da İrana hər hansı mədudiyyət qoyulmur. Ona görə bu xüsusda İranın bu kimi açıqlamalarının məntiqi başa düşülmür. Faktiki olaraq "Turan dəhlizi"ni sabotaj edirlər. ABŞ, Aİ, Çin, Rusiya, İran və digər güc mərkəzlərinin mübarizəsi artıq dəhliz kontekstinə yönəlir. Məhz bu baxımdan, İran Ali Milli Təhlükəsizlik Şurasının katibi Əli Əkbər Əhmədian rusiyalı həmkarı Sergey Şoyqu ilə görüş keçirmişdi".
İ.Hüseynov hesab edir ki, bu tipli mübahisələrin həlli üçün ən uyğun platforma 3+3-dür: ”Yeri gəlmişkən, qeyd edim ki, regional əməkdaşlıq müstəvisində növbəti görüş qardaş Türkiyədə keçiriləcək. Əgər regionun problemləri regionda həll olunmasa, Vaşinqton, London, Paris, Berlin və Brüssel masa arxasında bizim regionun gələcəyini müzakirə edəcək. Bu baxımdan düşünürəm ki, Moskva İranı inadından döndərməyə müvəffəq olmaq üçün bütün resurslarını səfərbər etməlidir".
Diqqətçəkən budur ki, İran bəyanatlarının rəngini tündləşdirdikcə Ermənistan da Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı yersiz israrını davam etdirir, yaxud sərsəm iddialarla çıxış edir. İşarənin verildiyi daha bir məkandır İran. Amma sonda uduzacaq. Necə ki, Azərbaycan ərazilərinin işğaldan azad olunmasına müqavimət göstərənlərdən biri də məhz müsəlman qonşumuz idi, hətta savaşın qızğın vaxtında Araz çayı boyunca hərbi əməliyyatlara mane olmağa çalışmışdı. 44 günlük müharibədən sonra da Azərbaycanı təhdid edirdi, hətta Rusiyanı da bu prosesə cəlb etmək üçün cəhdlər göstərmişdi, amma Kreml o zaman Tehrana “sarı vərəqə” göstərdi. Görək budəfəki reaksiya necə olacaq... Amma unutmaq olmaz ki, Rusiya prezidenti Azərbaycana səfərini başa vurub geri dönəndən sonra Prezident İlham Əliyevlə telefon danışığında da məhz Zəngəzur dəhlizinə xüsusi yer ayırmışdı. Bu mənada İranın Rusiyanı “Turan yolu”ndan çəkindirmək cəhdləri də “suya düşə” bilər...
Sülh müqaviləsinin əsas məqsədi müharibəni istisna etməkdir.Axar.az xəbər verir ki, bu sözləri Ermənistan Baş naziri Nikol Paşinyan parlamentdə “Ermənistan” fraksiyasının üzvü Anna Qriqoryanın sualına cavabında bildirib.
Qriqoryan deyib ki, Ermənistan pasportu olan insanlar Bakıda “oturmağa” davam etdiyi halda (Bakıda həbsdə olan erməni separatçı-terrorçular nəzərdə tutulur – red.) sülh müqaviləsinin imzalanmasını təsəvvür etmək onun üçün çətindir. “Mənim üçün əsas prinsip sülh müqaviləsi layihəsində əksini tapmayan məhbusların qaytarılması məsələsi olardı. Ümumiyyətlə, sizin soydaşlarınız, Ermənistan pasportu olan insanlar Bakıda həbsdə qalmaqda davam edəndə sülh müqaviləsi imzalamağı təsəvvür etmək mənim üçün çətindir, bu, dövlətin ləyaqəti məsələsidir. Mənim üçün bu müqavilənin əsas prinsipi sərhədlərin açıq olması olmalıdır. Sülh imzalanandan sonra sərhədlərimiz açılacaqmı? Yoxsa biz sülh müqaviləsi imzalayıb, kommunikasiyalar məsələsi ayrıca danışıqlar yolu ilə həll olunana qədər bağlı sərhədlərlə yaşamağa davam edəcəyik? Bu sənədə daxil edilməli olan üçüncü fundamental prinsip Azərbaycan qoşunlarının ölkəmizin ərazisindən çıxarılması olmalıdır. Amma ayrıca demarkasiya prosesinin getdiyi müzakirə olunur. Bu, hansı formatda və nə vaxt olacaq? Yəni, eyni ölkənin qoşunları sizin ölkənin suveren ərazisini işğal edəndə mən bir ölkə ilə sülh bağlamağı çətin ki, təsəvvür edə biləm. Və zaminlik institutu haqqında: Heç bir zəmanət yoxdur. Bunlar, ən azı, bizə yer üzündə sülhdən danışa biləcəyimizi söyləyə biləcək fundamental prinsiplərdir, çünki sülh haqqında kağızda yazılanların bir qəpik dəyəri yoxdur”, - deyə deputat Paşinyana müraciətlə deyib.
Paşinyan cavabında qeyd edib ki, qeyd etdiyiniz şeyin sülh müqaviləsinin əsl mənası ilə birbaşa əlaqəsi ola və ya olmaya bilər:
“Əgər deyirsənsə ki, sazişə imza atdıqdan sonra məhbuslar dərhal qayıtmayacaq, müharibə olsun, bu yanlış məntiqdir. Mən dəfələrlə demişəm ki, Ermənistan Respublikasının bir dənə də olsun suveren ərazisi danışıqlara məruz qalmır, lakin digər tərəfdən də demişəm ki, Ermənistan Respublikası hərbi yolla öz ərazi bütövlüyünü bərpa etməyi qarşısına məqsəd qoymayacaq. Çünki görürük ki, bunu siyasi və diplomatik yollarla həll etmək olar.
Zamin institutundan danışarkən bu gün deyirəm ki, bundan daha saxta mövzu yoxdur. Ya öz təhlükəsizliyimizin qarantıyıq, ya da zamin yoxdur, çünki zamin dediyimiz bütün şəxslər üçün bazarlıq predmetiyik. Özümüz öz məsələlərimizi həll etməliyik. ABŞ kimi ölkədə sonuncu məhbus Vyetnam müharibəsi bitdikdən nə qədər sonra qayıtdı?”
Paşinyan vurğulayıb ki, sərhədlərin açılması sülhün nəticəsidir, sülh paketinin bir hissəsi deyil.
Hərbi-siyasi analitik, polkovnik Üzeyir Cəfərov Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı son gəlişmələr və Ermənistanın şərti sərhəddəki təxribatları barədə Teleqraf.com-un suallarını cavablandırıb.Onunla müsahibəni təqdim edirik.
- Bir neçə gündür İranla Rusiya arasında Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı gərginlik yaşanır. Rusiya xarici işlər naziri Sergey Lavrovun son Zəngəzur açıqlaması İranı o qədər təlaşlandırıb ki, məsələni müzakirə etmək üçün Moskvaya hərbi heyət göndərdilər. İndiyədək dəhlizlə bağlı ən müxtəlif ölkələr bəyanatlar verib, fikirlər səsləndirib, amma İran o qədər təlaşlanmamışdı. Bəs bu dəfə niyə belə qorxdular?
- İranın davranışları qəribədir, nə istədiyi məlum deyil. İran ümumi fikirlərlə nəsə danışır, amma nə istədiyini açıq demir. Qənaətimə görə, İran Zəngəzur dəhlizi açılacağı təqdirdə gələcəkdə büdcəsinə daxil olacaq milyardların əlindən çıxacağını düşünərək bu bəyanatları verir. Heç kim bu dəhlizi açmaqla sərhədi dəyişmək və ya harasa itələmək fikrində deyil. İran nədən narahatdır, doğrusu, bilmirəm.
İran son vaxtlar Rusiya ilə soyumuş münasibətləri bir qədər də soyutdu. İş o yerə çatıb ki, hətta Rusiyanın Tehrandakı səfirini Xarici İşlər Nazirliyinə də çağırdılar. Bu gün Ermənistan öz yerinə qərar verə bilmir, bunu onun adından başqaları etməyə çalışır. İran da bundan istifadə edərək, marşrutu öz ərazisinə salmaq istəyir. İranın bütün cəhdləri bununla bağlıdır.
Ermənistanın bir fikri də var ki, Zəngəzur dəhlizinə ABŞ-ın hansısa özəl mühafizə şirkəti nəzarət edə bilər. Mən bunu ciddi saymıram. Düzdür, yenə də deyirlər ki, dəhlizə nə Rusiya, nə də Ermənistan nəzarət eləsin, nəzarət bir kənar beynəlxalq mühafizə şirkətində olsun. Belə olacağını düşünmürəm. Dəhlizə Ermənistan nəzarət edə bilər, amma bununla bağlı bizə qaneedici təhlükəsizlik zəmanəti verməlidir.
Biz həmçinin alternativ yol kimi İran ərazisindən də istifadə etməyi düşünürük, artıq bununla bağlı Tehranla razılaşmamız var. Amma İran ərazisindən Naxçıvana getmək vaxt itkisidir. Bununla belə İran ayağını dirəyib ki, Zəngəzur dəhlizi açıla bilməz. Görünür, İran dəhlizə nəzarətin Rusiyada olmasını da istəmir, Ermənistan da buna qarşı çıxır. Bu minvalla məsələ uzanır.
Ermənistan 2020-ci ildə Rusiyaya razılıq verəndə durum fərqli idi, Moskvadan çəkinirdilər. Amma sonradan Ukraynadakı müharibədə zəif düşdükdən sonra etiraz eləməyə başladılar. Hətta “Zvartnots”dakı Rusiya sərhədçilərini də çıxardılar. Bu gün də dəhlizə nəzarətin Rusiya yox, Ermənistanda olmasını istəyirlər və bunda da israrlıdırlar. Hələlik durum belədir.
- İran Zəngəzur məsələsi kontekstində Ermənistana dəstək bəyanatları versə də, bunlar İrəvanda adekvat reaksiyalarla qarşılanmır. Belə desək, sanki İrəvan Tehranın bu canfəşanlığına etinasız yanaşır. Sizcə, bu belədirmi?
- Mən belə başa düşürəm ki, İranla Ermənistan arasında gizli razılaşma var. Bu razılaşma da ondan ibarətdir ki, hər iki dəhliz işləməlidir – həm Zəngəzur, həm də İran ərazisindən keçən yol. Azərbaycan da dəhlizləri şaxələndirmək istəyir, yəni İran problem yaradanda Ermənistan, Ermənistan da problem yaradanda İran üzərindən keçəcək. İran öz maraqlarını saxlamaq üçün Ermənistanla gizli razılaşmaları həyata keçirməyə çalışır. Bunu ona görə əminliklə deyirəm ki, Rusiya avqustun əvvəlində hərbçilərini “Zvartnots”dan çıxardıqdan sonra ABŞ yük təyyarələri İrəvana gəldilər.
İranın özünün bəyan etdiyi bir “qırmızı xətt” anlayışı var. Necə olur ki, Ermənistan ABŞ-dan böyük dəstək alır, amerikalılarla hərbi təlimlər keçirir, amma İranın səsi çıxmır? NATO təyyarələri İran sərhədinə qədər gəlirlər, amma Tehran yenə də susur. Amma İran Azərbaycan ərazisində olmayan hansısa İsrail hərbçilərindən danışır. Görünür, İranla Ermənistan arasında nələrsə razılaşdırılıb, prosesi də bu şəkildə aparmağa çalışırlar.
- Bəs İran niyə Rusiyaya göstərdiyi təpkiləri ABŞ-a göstərmir və ya göstərə bilmir?
- Bunun izahı odur ki, İran öz zəifliyini bir neçə dəfə sübut edib. Qasım Süleymani öldürüləndə İran dedi ki, bunun qisası alınacaq, ABŞ cəzalandırılacaq və sair. Heç nə olmadı. Üstəgəl, Süleymaniyə keçirilən anım tədbirində çox böyük terror aktı həyata keçirildi. İkincisi, İbrahim Rəisi helikopter qəzasına düşdü, amma İran saatlarla onun yerini müəyyən edə bilmədi. Üçüncüsü, İsrail İranın Suriyadakı konsulluğunu vurduqdan sonra Tehran yenə qisas vədi verdi. Apreldə guya İran İsrailə 300-dən çox raket və dron atdı, bəs nəticəsi nə oldu? Sonuncu: İranın yeni prezidenti Məsud Pezeşkianın andiçmə mərasiminə qatılan HƏMAS lideri İsmayıl Haniyənin öldürülməsi. Sonra “İsraili bu gün vuracağıq”, “Sabah vuracağıq” nağılı danışmağa başladılar. Hadisənin üstündən nə qədər keçib?! Nə oldu? Heç nə.
Bunlar İranla bağlı sadaladığım azsaylı faktlardır. Digər məsələlər də var. Bu gün bəzi dövlətlər də var ki, İranı nələrəsə vadar eləmək, ardınca buna görə onu cəzalandırmaq istəyirlər. Hələlik Tehran bu addımları atmır. Çünki qabağında dura bilməyəcək, ehtiyat edir. Bu da İranı susmağa məcbur edir.
İran öz gücünü bilir. İranın gücü olsaydı, çoxdan balaca İsrailə qarşı addımlar atardı. İran bilir ki, hərəkət eləsə, dənizlərdə gözləyən döyüş gəmilərindən misli görülməmiş cavablar alacaq. İran bu səbəbdən Ermənistan ərazisində baş verənlərə də təpki göstərə bilmir. Əslində, göstərib özünü birabır eləməkdənsə, susmaq yaxşıdır. Susmaq da razılıq deməkdir.
- Axır vaxtlar ermənilər tez-tez haqqında bəhs etdiyimiz Zəngəzur istiqamətindən atəşkəs rejimini tez-tez pozurlar, atəşlər də çox vaxt Naxçıvan yönündə açılır. Uzunmüddətli sakitlikdən sonra artan erməni təxribatları nədən xəbər verir, hansı məqsədlərə xidmət edir?
- Məsələnin içində Ermənistanla yanaşı, həm də bu ölkədə yerləşən Rusiya hərbçiləri var. Ötən həftə Ermənistan prezidenti Beşinci Ordu Korpusunun komandiri Sasun Badasyanı işdən çıxardı. İttihama görə, o, Rusiya hərbçiləri ilə əlbir olub həm Naxçıvan, həm də Qarabağ istiqamətində Azərbaycana qarşı təxribatlar həyata keçirib. Bu adam ötən ilin fevralında vəzifəyə təyin olunmuşdu. Badasyan vasitəsilə Azərbaycanın mövqeləri atəşə tutulurdu. Baş nazir Nikol Paşinyanın təkidli tələbi ilə prezident həmin korpusun komandirini vəzifəsindən uzaqlaşdırdı.
Badasyan postundan uzaqlaşdırılıbsa, bəs bu gün baş verənlər nədir? Ermənistan ordusuna yenə də Rusiya hərbçilərinin təsiri qalır. Ermənistanın Azərbaycan, Türkiyə və İranla sərhədlərini kim qoruyur? Rusiya hərbçiləri və ya sərhədçiləri. Necə olur ki, Rusiya hərbçiləri ermənilərin sərhəddə atəşkəs rejimini pozmasına mane olmurlar? Buna görə düşünürəm ki, bu məsələ təkcə Ermənistanla bağlı deyil.
Paşinyanın özü də girov vəziyyətindədir. Ermənistan ordusunda idarəolunmaz bəzi qurumlar var. Bu qurumlar hanısa formada Paşinyana təzyiq göstərirlər. Unutmayaq ki, 44 günlük müharibədən sonra Paşinyanın istefası ilə bağlı sənədi imzalayan general və polkovniklərin bir hissəsi hələ də Ermənistan silahlı qüvvələrinin sıralarındadır.
Türkiyənin Azərbaycana yeni təyin edilən hərbi attaşesi general-mayor Gaffar Gören müdafiə naziri general-polkovnik Zakir Həsənova təqdim olunub.
Bu barədə Müdafiə Nazirliyindən məlumat verilib.
Bildirilib ki, Müdafiə naziri türkiyəli qonağı salamlayaraq onu Azərbaycanda fəaliyyətə başlaması münasibəti ilə təbrik edib.
General-polkovnik Z.Həsənov iki qardaş ölkənin dövlət başçılarının səmimi münasibətlərinin digər sahələrə olduğu kimi hərbi əməkdaşlığa da müstəsna təsirini xüsusi vurğulayıb. Azərbaycan-Türkiyə əlaqələrinin dostluq, qardaşlıq və strateji müttəfiqliyə əsaslandığını bildirib.
General-polkovnik Z.Həsənov türkiyəli hərbi attaşeyə Azərbaycan-Türkiyə arasında hərbi əməkdaşlığın daha da inkişaf etdirilməsi istiqamətində gələcək fəaliyyətində uğurlar arzulayıb.
General-mayor G.Gören isə öz növbəsində səmimi qəbula və göstərilən qonaqpərvərliyə görə təşəkkürünü bildirib, Azərbaycanda hərbi attaşe kimi fəaliyyətə başlamasından məmnunluğunu ifadə edib. Ölkələrimiz arasında hərbi əməkdaşlığın daha da inkişaf etdirilməsi naminə səylərini əsirgəməyəcəyini bildirib.
Azərbaycanda hərbi attaşelik fəaliyyətini başa vuran general-mayor Soner Oruçoğlunun da iştirak etdiyi görüşdə hərbi, hərbi-texniki, hərbi-təhsil və digər sahələrdə əməkdaşlığın yeni perspektivləri, eləcə də qarşılıqlı maraq doğuran bir sıra məsələlərlə bağlı geniş fikir mübadiləsi aparılıb.
Ermənistanla sülh sazişi mətninin təxminən 80 faizi razılaşdırılıb.
Bunu Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyinin mətbuat xidmətinin rəhbəri Ayxan Hacızadə “Real Tv”yə müsahibəsində deyib.
O bildirib ki, sülh sazişi bütöv sənəddir: “Ona görə də bütün bəndlərin razılaşdırılmasına ehtiyac var. Amma ümumilikdə irəliləyiş var”.
A.Hacızadə qeyd edib ki, sülh sazişinə mane olan əsas məsələlərdən biri Ermənistanın Azərbaycana qarşı ərazi iddialarıdır: "Həmçinin, bildirim ki, Azərbaycan konstitusiyasında heç bir ölkəyə, o cümlədən Ermənistana qarşı ərazi iddiası yoxdur".
Nazirlik rəsmisi onu da bildirib ki, rəsmi Bakı regionda kommunikasiyaların açılmasında maraqlıdır.
A.Hacızadənin sözlərinə görə, Ermənistan konstitusiyasına nə qədər tez dəyişiklik edərsə, sülh sazişi də bir o qədər tez imzalanar: “Konstitusiya dəyişikliyi ilə bağlı prosesin uzadılması sülhə töhfə vermir. Əksinə, prosesi ləngidir. Biz ümid edirik ki, Ermənistan sülhdə maraqlı olacaq”.
"Ukrayna ilə Azərbaycanın dostluğu uzunmüddətlidir və bu dəyərlər bu gün də lazımi şəkildə həyata keçirilir. Bu gün Ukraynanın çətin günündə Azərbaycanın ona göstərdiyi humanitar dəstəyi heç bir ölkə etmir".
Bunu Oxu.Az-a müsahibəsində Kiyev Əqli Mülkiyyət və Hüquq Milli Universitetinin professoru, Ukrayna Azərbaycanlıları Alimlər Şurası İctimai təşkilatının rəhbəri Arif Quliyev deyib.
Onun sözlərinə görə, bəzi Avropa və Amerika ölkələri Ukraynaya dəstək verdiklərini deyirlər, amma əməldə bunun təzahürləri görünmür: "Çünki Rusiya-Ukrayna münaqişəsinin danışıqları vasitəsi ilə həlli üçün hər iki tərəfin diplomatlarını lazımı şəkildə istiqamətləndirmir, əksinə, onların bir-birini ittiham etməsinə şərait yaradırlar. Bununla da problem həllini tapmır. Mən Ukraynada da dəfələrlə demişəm ki, Qərb sizdən istifadə edir, ona görə də ayılmaq lazımdır. Həmçinin, ruslar da birmənalı şəkildə bu münaqişəni pisləyirlər. Hesab edirəm ki, müharibənin sona çatmasının vaxtıdır".
Professor gərginliyin həll yolunun yalnız danışıqlar vasitəsi ilə mümkün olduğunu deyib: "Bunun üçün isə münbit şərait olmalıdır. Lakin böyük dövlətlərin liderləri münaqişənin həll olunması üçün heç bir addım atmırlar. Əksinə, onlar məhz Ukrayna vasitəsi ilə Rusiya ilə müharibə aparırlar. Sözsüz ki, böyük ölkələrin hər iki tərəfi danışıqlar prosesinə cəlb etməyə səlahiyyətləri çatır və onlar istədikləri an bunu edə bilərlər. Bununla bağlı bir faktı da qeyd etmək yerinə düşər. Necə olur ki, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının baş katibi Ukraynaya gedib, Ukraynanın taxılını özlərinin istədiyi ölkələrə göndərə bilir, amma bu ölkənin rəhbərliyini danışıqlara cəlb etməyə sözü keçmir? Təsəvvür edin ki, hələ bu əsrin əvvəllərində Ukraynanın rəsmi əhalisinin 30 faizini ruslar təşkil edirdi. İndi isə iki qardaş xalq bir-birinə düşmən düşüb".
Münaqişənin həllindən danışan alim Azərbaycanın Vətən müharibəsindəki qələbəsini nümunə kimi göstərib:
"Mən Ukraynada hər kəsə deyirəm ki, Azərbaycanın sağ əli Ukraynanın başına ki, Ukrayna da öz probleminin həllinə Azərbaycan kimi öz iradəsi ilə nail ola bilsin. Necə ki, Azərbaycan öz dəyərlərinə sədaqətini bütün dünyaya göstərdi. Ukraynada isə sadaladığım bu təzahürlər hələlik görünmür. Bunun da səbəbi Avropa və ABŞ-nin təsirlərinə görədir. Sanki Ukraynada bu qitə təmsilçilərinin konspektləriylə fəaliyyət göstərirlər."
Müsahibimiz hesab edir ki, Azərbaycan Rusiya-Ukrayna müharibəsinin sona çatması üçün ən əlverişli dialoq mühiti ola bilər:
"Amma bunun üçün, münbit şərait yaranmalıdır. Halbuki biz Avropa və Amerikanın sülhün danışıqlar yolu ilə əldə edilməsinə mane olduğunu görürük. Çünki bu münaqişə onların istənilən formada qazancını artırır, Ukrayna və Rusiya xalqının əziyyət çəkməsi onların marağında deyil. Lakin fikir verin, Azərbaycanın heç özünə Ermənistanla sülh sazişi bağlamağa imkan vermirlər. Bəzi dövlətlər sülh müqaviləsinin imzalanmaması üçün Ermənistanın əliylə prosesləri yubadırlar. Təbii ki, Azərbaycan belə bir şəraitdə vasitəçi olsa, müəyyən qərəzli dairələrdə onun əleyhdarları hərəkətə keçəcəklər. Onsuz da Azərbaycanın imicini ləkələmək üçün fürsət axtarırlar. Hətta mən bir dəfə ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədrlərinə onların diplomat yox, turist olduğunu deyəndə, əsəbiləşib niyə belə dediyimi soruşmuşdular. Onlara dedim ki, siz münaqişənin həlli ilə məşğul olan diplomatlarsınızsa, mənə bir santimetr torpaq göstərin ki, fəaliyyətiniz sayəsində onu geri qaytarmağa müyəssər olmusunuz. Yəni, bu gün münaqişələrin danışıqlar yolu, vasitəçilik missiyası və s. bu kimi amillərlə həllinin təzahürləri görünmür. Azərbaycan da məhz buna görə problemin həllinə öz hesabına nail oldu."
Ermənistanda olduqca qəliz ictimai-siyasi situasiya yaranmağa başlayıb, xarici kəşfiyyatın və erməni müxalifətinin Ermənistanda vətəndaş müharibəsinə qədər inkişaf edə biləcək silahlı toqquşmalar törətməsi üçün münbit şərait mövcuddur... Paşinyan hakimiyyəti növbəti seçkilərə qədər bu problemi həll etməyə məcburdur, əks halda, xarici kəşfiyyatın da dəstəklədiyi silahlı müxalif qruplaşmalara müqavimət qətiyyən asan olmayacaq, bu, hətta Ermənistanda dövlət çevrilişi ilə də nəticələnə bilər...
Ermənistanın sürüşkən və xaotik xarici siyasətinin ilkin nəticələri artıq ölkədaxili proseslərə birbaşa təsir göstərməyə başlayıb. Belə ki, Ermənistan cəmiyyəti Paşinyan hakimiyyətinin idarəçilik dönəmində ciddi şəkildə parçalanmasıyla diqqəti çəkir. Hər halda, onilliklər boyu möbvud olmuş ümumerməni siyasi-ideoloji mərkəzləşmə artıq arxa plana keçmək üzrədir. Hətta yalnız Ermənistanda deyil, xarici ölkələrdə erməni diasporlarını da vahid mərkəzdə birləşdirən bu siyasi-ideoloji xətt demək olar ki, iflasa uğramış kimi görünür. Və bu, o deməkdir ki, yaxın gələcəkdə ənənəvi “erməni problemi”nin tamamilə sıradan çıxarılması reallaşa bilər.
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, indi Ermənistanın ictimai-siyasi məkanı Cənubi Qafqazda geopolitik maraqları olan dövlətlər arasında bölüşdürülüb. Belə ki, Ermənistan cəmiyyəti ümumerməni narrativlərindən uzaqlaşma prosesinə məruz qalaraq, rusiyaçılara, irançılara, avropaçılara və hətta amerikaçılara bölünüb. Ona görə də, xarici ölkələrin xüsusi xidmət servisləri tərəfindən idarə olunan erməni siyasi düşərgələri bağlı olduqları dövlətlərin maraqlarından çıxış edirlər. Və Ermənistanın maraqlarına, hətta gələcək taleyinə belə, xarici himayədarlarının drektivləri üzərindən baxırlar.
Bütün bunları nəzərə aldıqda, Ermənistan cəmiyyətində ümumi problemlərə münasibətdə çoxsaylı fərqli yanaşma tərzinin olması qətiyyən təəccüblü deyil. Böyük ehtimalla bundan sonra erməni siyasi-ictimai məkanının deqradasiya prosesinin daha intensiv xarakter alması da qaçılmaz olacaq. Hər halda, erməni siyasi-ictimai qruplaşmalar arasında ortaq mövqenin tapılması indi olduqca qəliz məsələdir. Hətta Paşinyan hakimiyyətinə müxalif mövqedə olan Qarabağ klanı daxilində belə, ciddi ziddiyyətlərin olduğu bildirilir. Keçmiş prezidentlər və hərbi cinayətkarlar Robert Köçəryanla Serj Sarkisyanın tərəfdarları da hazırda müttəfiqdən daha çox siyasi rəqib durumuna keçiblər.
Yəqin ki, Ermənistanda 2026-cı ildə keçiriləcək növbəti parlament seçkiləri yaxınlaşdıqca, erməni siyasi-ictimai qruplaşmaları arasında qarşıdurma ən yüksək həddə çatmış olacaq. Son müşahidələr bu qruplaşmaların elə indidən həmin seçkilərə hazırlıq prosesinə start verdiklərini göstərir. Xüsusilə də, Paşinyan hakimiyyəti poternsial rəqiblərini küncə sıxışdırmaq istiqamətində planlı fəaliyyətə başlayıb. Və əsasən də rəqib müxalif düşərgənin sosial bazası hədəfə alınıb.
Maraqlıdır ki, Paşinyan hakimiyyəti könüllü şəkildə Ermənistana mühacirət etmiş ermənilərin davranışlarından ciddi narahatlıq keçirir. Belə ki, erməni kilsəsi və Qarabağ klanı Qarabağdan köçən ermənilərdən hakimiyyət uğrunda mübarizədə alət kimi istifadə etməyə cəhd göstərir. Ona görə də, erməni separatçıların qondarma qurumunun Ermənistandakı ənənəvi strukturlarını fəallaşdırmağa başlayıblar. Və onların vasitəsilə Ermənistanda ölkədaxili gərginliyi artırmaq məqsədi güdürlər.
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, Paşinyan hakimiyyəti Qarabağ klanının siyasi düşərgəsinə yönələn gəlmə erməniləri təhlükəli sosial kontingent hesab edir. Baş nazir Nikol Paşinyanın yaxın ətrafı gəlmə ermənilərin xarici ölkələrə mühacirət etməsində maraqlı olduğunu da qətiyyən gizlətmir. Hətta bunun üçün əlavə imkanların açılmasına yönəlik addımlar da atır.
Hər halda bəzi məlumatlarda Paşinyan hakimiyyətinin Avropa Birliyi ilə viza rejiminin sadələşdirilməsinə yönəlik cəhdlərinin gəlmə ermənilərin Qərb ölkələrinə gedişini asanlaşdırmaq məqsədi güddüyü də bildirilir. Bu, o deməkdir ki, Paşinyan hakimiyyəti Ermənistanı gəlmə ermənilərdən mümkün qədər tez bir zamanda təmizləmək niyyətindədir. Və bu niyyətin reallaşdırılması üçün gəlmə ermənilərə müxtəlif yollarla təzyiqlərin göstərildiyi də iddia olunur.
Məsələ ondadır ki, Paşinyan hakimiyyəti gəlmə ermənilərin sosial problemlərinin həllinə həvəs göstərmir. Eyni zamanda, onların separatçı liderlərinin siyasi fəaliyyətlə məşğul ola biləcəkləri qurumların ləğv edilməsinə cəhd göstərir. Ermənistan parlamentinin spikeri Alen Simonyan bu barədə açıq mətnlə xəbərdarlıq etməklə, prosesin artıq başlandığına eyham vurub. Erməni spiker bildirib ki, separatçı qurumun özünü buraxmasından sonra “Ermənistan-artsax” qondarma parlamentlərarası komissiya da artıq fəaliyyət göstərə bilməz. Onun fikrincə, bu qurumda təmsil olunan separatçıların siyasi-hüquqi statusu mövcud deyil. Və bu səbəbdən də belə bir komissiyanın mövcudluğu hüquqi baxımdan absurddur.
Digər tərəfdən, Alen Simonyan erməni separatçıların İrəvandakı “daimi nümayəndəliyi”nin də bağlanmasının qaçılmaz olduğuna eyham vurub. Onun fikrincə, mövcud olmayan “dövlət”in “daimi nümayəndiliyi” də ola bilməz. Erməni spiker hesab edir ki, separatçılar orada toplaşıb, Paşinyan hakimiyyətinin əleyhinə siyasi fəaliyyətlə məşğuldur. Bunun yolverilməz olduğunu bildirən erməni spiker həmin bunadan daha faydalı fəaliyyət üçün istifadə etməyin vaxtı çatıb. Və bu, o deməkdir ki, gəlmə ermənilərin siyasi fəaliyyət mərkəzləri hazırda Paşinyan hakimiyyətinin maraqlarına qətiyyən cavab vermir.
Məsələ ondadır ki, rəsmi İrəvan gəlmə ermənilərin Qarabağ klanına dəstək verməsinin növbəti parlament seçkiləri ərəfəsində ciddi problemə çevriləcəyini artıq anlayır. Çünki gəlmə ermənilərin əksəriyyəti vaxtilə Azərbaycan ərazilərində hərbi cinayətlər törətmiş şəxslərdir. Üstəlik, bu kontingentin əlində külli miqdarda odlu silah mövcuddur. Paşinyan hakimiyyəti dəfələrlə çağırışlar etsə də, həmin silahlar hüquq-mühafizə qurumlarına təhvil verilməyib. Və seçki ərəfəsində erməni müxalifətinin xarici kəşfiyyatın təsiri altında olan bu silahlı qruplaşmadan Paşinyan hakimiyyətinə qarşı istifadə edə biləcəyi də qətiyyən istisna deyil.
Göründüyü kimi, Ermənistanda olduqca qəliz ictimai-siyasi situasiya yaranmağa başlayıb. Xarici kəşfiyyatın və erməni müxalifətinin Ermənistanda vətəndaş müharibəsinə qədər inkişaf edə biləcək silahlı toqquşmalar törətməsi üçün münbit şərait mövcuddur. Ona görə də, Paşinyan hakimiyyəti seçki dövrünə qədər bu problemi həll etmək məcburiyyətindədir. Əks halda, xarici kəşfiyyatın da dəstəklədiyi silahlı müxalifət qruplaşmalarına müqavimət göstərmək qətiyyən asan olmayacaq. Və bu, hətta Ermənistanda dövlət çevrilişi ilə də nəticələnə bilər.(Yeni Müsavat)
Ermənistan parlamentində “Şərəfim var” fraksiyasının rəhbəri Hayk Mamicanyan “Gizli məlumatları ilk dəfə açıqlayıram” anonsu ilə Bakı-İrəvan sülh sazişi layihəsinə dair iddialar irəli sürüb.
Publika.az xəbər verir ki, Mamicanyan sülh müqaviləsi ilə bağlı məlumatlar əldə etdiyini deyib.
“Müqavilədə sərhədlərin demarkasiyası haqqında heç nə olmayacaq. Erməni məhbusların qaytarılması (separatçılar-red), o cümlədən, Azərbaycan qoşunlarının sərhəddən çıxarılmasına dair heç nə yoxdur. Nəqliyyat qovşaqları Azərbaycanın xeyrinə həll ediləcək. Bu, tamamilə Ermənistanın əleyhinə olan sənəddir”, - o iddia edib.