 |
|
Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh müqaviləsinin gecikməsi ilə bağlı İran agentlikləri də material verir.Musavat.com-un xəbərinə görə, IRAS.ir saytı yazır ki, NATO-nun bu yaxınlarda Vaşinqtonda keçirilən toplantısında ABŞ dövlət katibi Antoni Blinken Ermənistanla Azərbaycan arasında sülh prosesinin sona yaxınlaşdığını açıqlayıb, ancaq son nöqtəyə çatmaq bəlli deyil. Müqavilə imzalanmazdan öncə Qarabağla bağlı əsas maneə həllini tapmalıdır.
Sayt bildirir ki, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Ermənistan qarşısına qoyduğu şərtlərdən biri də ATƏT-in Minsk Qrupunun ləğv edilməsi ilə bağlı rəsmi razılıqdır:
“İkinci şərt daha dəhşətlidir. Azərbaycan İrəvandan Ermənistan konstitusiyasının dəyişdirilməsini tələb edib”.
Qeyd olunub ki, Ermənistan XİN-in nümayəndəsinin sözlərinə görə, hökumət Azərbaycana cavab üzərində çalışır, bu isə Ermənistanın tələbləri yerinə yetirməsi üçün yollar axtarması mənasına gəlir.
Sayt xüsusi olaraq yazır ki, hər iki tərəf çətin oyundan keçir və xal itirməyə çox da həvəsli görünmək istəmir.
Musavat.com diqqətə çatdırır ki, Azərbaycan hər zaman sülhdən yana olub. Ermənistan tərəfi isə müxtəlif mərkəzli qüvvələrin təsiri altında hərəkət edir və sülh prosesini yubadır. Dəfələrlə sülhə bir addım qalmış Ermənistan tərəfi təxribatlara əl atıb. İndi onun atəşkəsi pozmaq kimi şansı yoxdur. Bu dəfə masada oyunpozanlıq etməyə çalışsa da bu, çox getməyəcək. Ermənistan anlamalıdır ki, onun inkişafı və gələcəyi bu müqavilədən asılıdır.
Rəsmi İrəvan indiki halda, rəsmi Parisdən yalnız Ermənistan ordusunun "yenidən qurulmasında" faydalana bilər... Fransa Ermənistana "LGBT ordusu" yaradılmasında geniş dəstək vermək "potensial"ına malikdir və bu prosesə artır başlanılıb...
Fransa növbəti dəfə diqqət mərkəzinə düşüb. Çünki bu ölkədə növbəti yay Olimpiya oyunları keçirilir. Halbuki, Fransanın diqqət mərkəzinə düşməsinin əsas səbəbi yalnız Olimpiya oyunlarına olan maraqdan qaynaqlanmır. Belə ki, daha dərin məqamlar mövcuddur. Və hazırda Fransada qalmaqallar bir-birini əvəzləməkdə davam edir.
Məsələ ondadır ki, Olimpiya oyunlarının açılış mərasimi əsl skandal yaratdı. Fransa belə nəhəng beynəlxalq tədbiri sözün əsl mənasında "gey parada" çevirdi. Ölkələrinin rəsmi simvolu xoruz olan fransız təşkilatçılar geyləri və "saqqallı qadınları" səhnəyə çıxartdı. LGBT-nin beynəlxalq təbliğatı istiqamətində əxlaqsız bir addım atmış oldu. Eyni zamanda, xristian dünyagörüşünü açıq-aşkar təhqir etdi.
Hazırda bütün dünyada Olimpiya oyunları deyil, məhz fransızların pozğun olması ciddi şəkildə müzakirə edilməyə başlayıb. Hətta bəzi ölkələrin liderləri "Gey parada tamaşa etdik, bəs, Olimpiya oyunlarının açılış mərasimi nə vaxt olacaq" kimi, təhqiramiz şərhlərlə çıxış edirlər. Və bu, Fransa əxlaqsızlığının, pozğunluğunun tam çılpaqlığı ilə bütün dünyaya nümayiş etdirilməsindən başqa bir şey deyil.
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, Olimpiya gey paradından sonra Fransa hökumət üzvlərinin cinsi orientasiyası indi açıq müzakirə mövzusuna çevrilib. Prezident Emmanuel Makron da daxil olmaqla, Fransa hökumətinin bir çox üzvlərinin - baş nazir, xarici işlər naziri, idman naziri və s. - LGBT təmsilçiləri sırasına aid olduqları Qərb mətbuatında müzakirə mövzusudur. Yəni, Qərb mətbuatında iddia olunur ki, Fransanı LGBT təmsilçiləri idarə edirlər. Və prezident Emmanuel Makronun Olimpiya oyunlarının açılış mərasimində idman naziri ilə dodaq-dodağa öpüşməsi isə ümumiyyətlə, böyük qalmaqala səbəb olub.
Belə anlaşılır ki, fransız iyrəncliyi, pozğunluğu və əxlaqsızlığı tam çılpaqlığı ilə ortaya çıxıb. Məlum olub ki, Fransa hökumətinin bir çox üzvləri, hətta çirkli olduğu üçün Olimpiya oyunlarında istifadəyə yararsız sayılan Sena çayında yığılan çirkabdan daha iyrəncdir. Yəqin ki, yaxın vaxtlarda Fransanın beynəlxalq mövqelərinə də bu iyrəncliyin belə qabarıq şəkildə ortaya çıxmasının bumeranq zərbəsi mütləq olacaq. Və bu baxımdan, rəsmi Parisin bütün dünyaya əxlaq, ədalət dərsi keçməsi indikindən qat-qat çətin olacaq.
Əslində, Fransanın beynəlxalq biabırçılığı yalnız Olimpiya oyunlarında baş verən qalmaqallar ilə başlamayıb. Belə ki, son vaxtlar Fransanın müstəmləkəçilik siyasətinin ifşa edilməsi prosesi də intensivləşnəkdədir. Üstəlik, bu proses məhz Azərbaycan tərəfindən başladılıb. Hər halda, rəsmi Bakı Fransanın Afrika ölkələrini və xalqlarını müstəmləkə altında saxlaması barədə həqiqətləri beynəlxalq gündəmə çıxartmağa nail olub.
Azərbaycanın siyasi iradəsi ilə bu mövzunun müzakirəsi üzərində onilliklər boyu mövcud olmuş qadağa aradan qaldırılmaqdadır. İndi tədricən Fransanın Yeni Kaledoniya, Korsika adası, Fransız Polineziyası, Qvadelupa və s. ərazilərində törətdiyi qəddarlıqlar beynəlxalq ictimaiyyətin diqqətinə çatdırılır. Fransanın müasir dövrdə belə, törətdiyi, ancaq üstünün ört-basdır edilməsinə cəhd göstərdiyi soyqırımlar da artıq müzakirə mövzusudur. Və bu, Fransa hegemoniyasının çökmə mərhələsində olduğunu göstərir.
Təbii ki, bütün bunlardan sonra rəsmi Paris hansısa ölkəni insan haqlarını pozmaqda suçlayacağı təqdirdə, dərhal onun qarşısına Fransanın törətdiyi dəhşətli soyqırımlar, müstəmləkə altında saxladığı ölkələr, istismar etdiyi, təbii sərvətlərini taladığı xalqlar barədə faktlar qoyula bilər. Belə vəziyyətdə Fransanın beynəlxalq nüfuzundan və ya rəsmi Parisin dünya siyasətində mövqelərindən danışmaq daha çətin olacaq. Və rəsmi Paris hazırda əgər, Fransanın gələcək taleyindən narahatlıq keçirirsə, deməli, mövcud situasiyanın vəd etdiyi perspektivlərə doğru yanaşır.
Məsələ ondadır ki, hazırda hətta Qərb siyasi dairələri belə, Fransanın çöküşünü artıq qətiyyən istisna etmirlər. Onların qənaətinə görə, Fransa indi öz gücünü böyük ölçüdə itirib. Fransa iqtisadiyyatını ayaqda saxlayan təbii resurslar bir-birinin ardınca rəsmi Parisin əlindən çıxır. Vaxtilə Fransanın idarəçiliyinə məhkum edilmiş Afrika ölkələri rəsmi Parisin siyasi iradəsinə müqavimət göstərirlər, hətta bəzi hallarda bu, qiyam xarakteri daşıyır. Və Fransanın həmin müstəmləkə ölkəsindən qovulmasına qədər inkişaf edə bilir.
Ona görə də, son vaxtlar Fransa iqtisadiyyatında çatların daha qabarıq şəkildə ortaya çıxması artıq Qərb siyasi dairələrini qətiyyən təəccübləndirmir. Nə qədər qəribə də olsa, Avropa Birliyi kluarlarında Fransanın dünyanın nəhəng dövlətlərindən biri hesab olunması vərdişləri də tədricən yoxa çıxmağa başlayıb. Hər halda, indi Avropa məkanında bəzi dövlətlər Fransanın hegemon mövqeyinə əhəmiyyət verməyə həvəs göstərmirlər. Və bu, Fransanın tədricən beynəlxalq mövqelərini itirərək, sıradan dövlətlərin arasına qatılmaq üzrə olduğunu biruzə verən önəmli məqam hesab olunur.
Təbii ki, bütün bunlardan Ermənistan da lazımi nəticələr çıxartmalıdır. Çünki zaman keçdikcə, özünü belə, müdafiə etməkdə çətinlik çəkəcəyi artıq qətiyyən şübhə doğurmayan Fransaya bəslənən ümidlər Ermənistanı real hərbi təhlükələr qarşısında aciz durumda buraxa bilər. Hər halda, rəsmi İrəvan anlamalıdır ki, Fransa Ermənistanı hətta indi də müdafiə etmək imkanlarına malik deyil. Bir müddətdən sonra bu, ümumiyyətlə, əlçatmaz xəyala çevrilə bilər.
Halbuki, rəsmi İrəvan indiki halda, rəsmi Parisdən yalnız Ermənistan ordusunun "yenidən qurulmasında" faydalana bilər. Belə ki, Fransanın müdafiə naziri İrəvana səfiri zamanı erməni həmkarından Ermənistan ordusunda LGBT təmsilçilərinin hansı səviyyədə mövcud olduğunu soruşmuşdu. Erməni nazir Ermənistan ordusunda geylərin olduğunu etiraf etsə də, fransız həmkarına bu sahədə daha geniş təmsilçilik üçün təxirəsalınmaz addımlar atılacağını vəd etmişdi. Və bu baxımdan, rəsmi İrəvan Fransadan Ermənistanda LGBT ordusunun qurulması istiqamətində gediş şəkildə faydalana bilər.
Bütün bunlar onu göstərir ki, prezident Emmanuel Makron Fransanı artıq yolun sonuna doğru sürükləməyi bacarıb. Bundan sonrakı mərhələdə Fransanı ən yaxşı halda, sərhədləri ixtisar edilmiş, dünya məkanında nüfuzunu itirmiş, iqtisadiyyatı çökməkdə olan dövlətə çevrilmək perspektivi gözləyir. Və belə bir ölkənin Cənubi Qafqazda regional proseslərə təsir göstərmək şansları isə ümumiyyətlə, reallıqdan uzaqdır.(Yeni Müsavat)
Qərb siyasi dairələri hesab edirlər ki, Ermənistan iqtisadiyyatı və təhlükəsizlik sistemi tamamilə Rusiyadan asılı vəziyyətdədir... ABŞ, Avropa Birliyi və Fransa isə rəsmi İrəvana bu asılılıqdan çıxmaq üçün hələlik alternativ maliyyə-iqtisadi və hərbi resurslar təklif etmək imkanından uzaqdır...
Cənubi Qafqaz ətrafında qəliz və məkrli oyunlar getdikcə intensivləşir. ABŞ və Qərb bu regionu qarışdırmaqda israrlı davranır. Cənubi Qafqazda sülh prosesini dəstəklədiyini hər imkanda vurğulayan ABŞ və Avropa Birliyi buna paralel olaraq, birmənalı şəkildə hərbi-siyasi gərginliyin artırılmasına yönəlik addımlar atır. Və bu, o deməkdir ki, Qərb siyasi dairələri regional sülh prosesi üzərindən öz maraqları çərçivəsində manipulyasiyalar etməklə məşğuldurlar.
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, hazırda ABŞ və Avropa Birliyinin bu manipulyasiyalarına yalnız Ermənistan xidmət göstərir. Üstəlik, rəsmi İrəvan Ermənistanı tamamilə ABŞ, Avropa Birliyi və Fransanın idarəçiliyinə verib. Və Qərbdən verilən bütün təlimatlara uyğun addımlar atmağa çalışır.
Hazırda Qərb siyasi dairələri Ermənistanı sülh prosesindən növbəti dəfə uzaqlaşdırmağa nail olub. Rəsmi İrəvan ABŞ, Avropa Birliyi və Fransanın hərbi-texniki dəstəyinə şirniklənərək, Cənubi Qafqazda qüvvələr nisbətini Ermənistanın xeyrinə dəyişə biləcəyinə ümid bəsləyir. Və bu baxımdan, Paşinyan hakimiyyətinin hələ də revanşizmə meyilli olduğu qətiyyən şübhə doğurmur.
Ancaq bir önəmli məqam da mövcuddur ki, Qərb siyasi dairələri Ermənistana hərbi-siyasi dəstək verərkən, ilk növbədə öz geopolitik maraqlarının təmin olunması üzərində plan qururlar. Yəni, Qərbdə hərbi-siyasi xeyriyyəçilik ənənəsi mövcud deyil. Və Ermənistan ilk növbədə Qərbin geopolitik maraqlarına xidmət etmək barədə düşünmək məcburiyyətindədir.
Halbuki, bu, o qədər də asan məsələ deyil. Belə ki, hazırda ABŞ və Avropa Birliyinin geopolitik maraqları Rusiyanın Cənubi Qafqazdan sıxışdırılıb, çıxarılmasını tələb edir. Hələlik bu prosesin məhz Ermənistanın timsalında reallaşdırılmasına üstünlük verilir. Çünki Rusiyanın Cənubi Qafqazdakı dayaq mexanizmləri məhz Ermənistanda yerləşir. Və Ermənistan bütövlükdə Rusiyanın regional istinad məkanıdır.
Maraqlıdır ki, hazırda ABŞ və Avropa Birliyi Ermənistandan məhz Rusiya ilə hərbi-siyasi müttəfiqliyi pozmağı tələb edir. Bu tələbin detalları sırasına isə Ermənistanın Avrasiya İqtisadi İttifaqından və Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatından çıxması da daxildir. Yəni, rəsmi İrəvan Ermənistana verilən dəstək vədləri ilə bağlı müəyyən aydınlığın yaranması üçün Qərbdən gələn bu tələbləri mütləq icra etməlidir. Və bu, əslində, Ermənistan olduqca riskli seçim xarakteri daşıyır.
Məsələ ondadır ki, Ermənistan iqtisadiyyatının Rusiyanın nəzarətinə olduğu inkaredilməz reallıqdır. Rəsmi İrəvan idxal-ixrac prosesində də Rusiyadan tam şəkildə asılı vəziyyətdədir. Əgər, Rusiya Ermənistan iqtisadiyyatının istehsal etdiyi məhsulları idxal etməzsə, bu, daxili böhrana yol aça bilər. Hətta Kreml hər an təzyiqi artırmaqla, Ermənistan iqtisadiyyatını ümumiyyətlə, çökdürmək imkanlarına da malikdir. Və bu, Ermənistanın tamamilə Kremlin verəcəyi qərarlardan asılı qondarma dövlət olduğunu təsdiqləyir.
Digər tərəfdən, Ermənistanda Rusiyanın hərbi bazaları mövcuddur. Kreml hər an həmin hərbi bazaları hərəkətə gətirməklə, Ermənistanı tam nəzarətə götürmək imkanlarını da öz əlində cəmləşdirir. Ermənistanın sərhədlərinin məhz Rusiya hərbi kontingenti tərəfindən qorunması isə rəsmi İrəvana əlavə təzyiq mexanizmləri də yaradır. Və belə örnəkləri artırmaq da mümkündür.
Hər halda, ABŞ və Qərbin rəsmi İrəvandan tərk olunmasını tələb etdiyi Avrasiya İqtisadi İttifaqı və KTMT da Ermənistanın mövcudluğunu qoruyub, saxlaya bilməsində əvəzolunmaz faktor rolunu oynayır. Belə ki, Avrasiya İqtisadi İttifaqı Ermənistan üçün geniş iqtisadi-ticari güzəştləri təmin edir. KTMT isə Ermənistanın hazırda daxil olduğu və aktuallığını qoruyub, saxlayan yeganə hərbi təhlükəsizlik sistemidir. Və rəsmi İrəvan belə situasiyada Rusiya ilə müttəfiqlik körpülərini uçurtmaq qərarı verərsə, bu, Ermənistan üçün ən real risk xarakteri daşıyan addım anlamı daşıya bilər.
Məsələ ondadır ki, ABŞ, Avropa Birliyi və Fransanın Ermənistana hərbi-texniki dəstəyi təhlükəsizliyin təmin olunması baxımından, qətiyyən yetərli deyil. Belə ki, hətta Qərbdə də qətiyyən gizlətmirlər ki, Ermənistan üçün hazırda ən real hərbi təhlükəsizlik sistemi məhz KTMT-da təmsilçiluklə bağlıdır. Çünki ABŞ və Qərbin Ermənistanın təhlükəsizliyinə təminat vermək imkanları geopolitik faktorlar ucbatından demək olar ki, mövcud deyil. Və KTMT-dan çıxacağı təqdirdə, Ermənistan yeganə təhlükəsizlik sistemindən kənarda qalaraq, müdafiə şanslarını itirmiş olacaq.
Eyni zamanda, Qərb siyasi dairələri çox ehtiyatla onu da etiraf edirlər ki, Ermənistan iqtisadiyyatı Rusiya və Avrasiya İqtisadi İttifaqından birbaşa asılı vəziyyətdədir. ABŞ və Avropa Birliyi bu duruma qısamüddətli alternativ təklif etmək imkanlarından uzaqdır. Yəni, bu, o deməkdir ki, Rusiyadan və Avrasiya İqtisadi İttifaqından uzaqlaşacağı təqdirdə, Ermənistanı düçar olacağı dərin böhrandan heç kim xilas edə bilməyəcək. Və bu baxımdan, rəsmi İrəvanın Qərbə inteqrasiya avantürasının nə qədər təhlükəli bir seçim olduğunu təxmin etmək qətiyyən çətin deyil.
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, Kremldə də bu reallığı tam dəqiqliyi ilə bilirlər. Ona görə də, Ermənistanın Rusiyadan qopub, Qərbə yaxınlaşma cəhdlərinin heç bir müsbət nəticə verməyəcəyinə əmindirlər. Bu, Kremlin Paşinyan hakimiyyətinin avantürist davranışlarına səbrli yanaşmasını təmin edir. Yəni, Kreml rəsmi İrəvanın davamlı xəyanət addımlarına radikal məzmunda reaksiya verməyə tələsmir. Və Ermənistanın ipini çəkmək üçün ən uyğun zamanı gözləyir.
Bütün bunlara baxmayaraq, Paşinyan hakimiyyətinin bütün "qırmızı cizgiləri" aşan davranışları Kremlin vaxtaşırı qəzəblənməsinə də yol açır. Belə dövrlərdə Kreml əvvəlcə Ermənistana xəbərdarlıq üçün müxtəlif təzyiq mexanizmləri ilə priventiv zərbə vurur. Ardınca isə Paşinyan hakimiyyətinin Rusiya əleyhinə konkret addımlar atacağı təqdirdə, baş verə biləcəklərə təhdidvari eyhamlara əl atılır.
Xüsusilə də, Kreml Ermənistanın yeni tərəfdaşlıq axtarışlarına hörmətlə yanaşdığını vurğulayır. Ancaq eyni zamanda, bu tərəfdaşlıq axtarışlarının Rusiyaya qarşı yönələcəyi təqdirdə, üstüörtülü şəkildə radikal reaksiya verəcəyini qabardır. Yəni, Kreml hələlik yalnız təhdidlərlə Ermənistanın Rusiyadan uzaqlaşma şansının olmadığını rəsmi İrəvana anlatmağa çalışır. Və bu, o deməkdir ki, əgər, Paşinyan hakimiyyəti real təhlükəsizlik qarşılığı olmayan avantürist qərar vermək cəsarəti göstərərsə, atılan addımlar Ermənistan üçün bumeranq effekti ilə fəlakətli nəticələr verə bilər.(Yeni Müsavat)
Xəbər verdiyimiz kimi, bugünlərdə Azərbaycan Ermənistanı rəsmən COP29 iqlim sammitinə dəvət edib. COP29-un prezidenti Muxtar Babayev bu məqsədlə Ermənistanın xarici işlər naziri Ararat Mirzoyana məktub göndərib. Prezidentin köməkçisi Hikmət Hacıyev isə iki ölkə arasında diplomatik münasibətlərin olmadığı şəraitdə bu jesti “Bakının xoşməramlı və inklüziv yanaşmasının nümunəsi” adlandırıb.Ermənistan parlamentinin müdafiə komitəsinin sədri Andranik Köçəryan bu xüsusda deyib ki, Mirzoyanın COP29 konfransında iştirakı üçün “Bakı sülh hədəfinin onun məqsədlərinin üstündə olduğunu sübut etməlidir”. O, dəvəti “normal” adlandırıb, lakin ardınca bildirib ki, Ermənistan nümayəndəsinin tədbirə qatılması üçün rəsmi Bakı öz ritorikasını dəyişməlidir. “Bakı da sülh üçün çalışmalıdır, necə ki, biz çalışırıq”, - Köçəryan sərsəmləyib.
Bakı ritorikasını niyə dəyişməlidir? Yaxud son vaxtlar sürətlə silahlanan Ermənistan doğrudanmı sülh üçün əldən gedir, Bakı isə müharibə həsrətindədir?
Məlumdur ki, Bakı sülh sənədinin imzalanması üçün Ermənistanın öz konstitusiyasını beynəlxalq hüquqa uyğunlaşdırmasını, oradan Azərbaycana ərazi iddiaları ilə bağlı bəndlərin çıxarılmasını tələb edir. Görəsən, bunun harası antisülh ritorikasıdır? Belə çıxır, Bakı o vaxt sülhpərvər sayılacaq ki, bu haqlı tələbindən geri çəkilsin?
Yaxud Azərbaycanda saxlanılan separatçı quldur-terrorçuları qeyd-şərtsiz Ermənistana qaytarmalıdır ki, Köçəryan kimilərə sülhpərvər kimi görünə bilək? Ya bəlkə Bakının 4 ildir faktiki mövcud olmayan, vaxtilə erməni işğalını rəsmiləşdirməklə məşğul olmuş üzdəniraq Minsk Qrupunun rəsmən ləğvi tələbi sülhə qarşı radikallıq sayılır?
Görünən budur ki, Fransa başda olmaqla, bəzi dövlətlər kapitulyant ölkəni silahla doldurduqca ermənilərin ayağı təzədən yer almağa başlayıb. Yoxsa Köçəryanın dilindən Bakıya belə absurd şərt səslənməzdi. Ermənistan beləcə, real, ədalətli sülh müqaviləsindən hər gün bir az da uzaqlaşır. Ənənəvi erməni mahiyyəti, bu toplumun riyakarlığı və saxtakarlığı bir daha, çılpaqlığı ilə ortaya çıxmaqdadır.
Bəs erməni yalançı sülhpərvərlərin odla oyunu hara aparır? Ermənistan yenə öz ağalarına güvənib müharibənimi seçir? Ola bilərmi ki, ötən əsrin 20-ci illərindəki kimi Azərbaycanla Ermənistan arasında yenə sülh müqaviləsi imzalanmamış qalsın və bu vəziyyət növbəti dəfə, on illərlə sürsün? Proses ona doğrumu gedir?
Əlavə edək ki, bugünlərdə Türkiyənin “Cumhuriyet” nəşri ABŞ-ın bölgədə Ermənistan vasitəsilə Rusiyaya qarşı “ikinci cəbhə” açmaq imkanını nəzərdən keçirdiyini yazmışdı. Məqalə müəlliflərinin fikrincə, əvvəlcə Vaşinqton bunun üçün Gürcüstan hakimiyyətini razı salmağa çalışsa da, onların imtinasından sonra Ermənistanı seçib.
Görünür, elə bu səbəbdəndir ki, artıq Kreml İrəvanı bir zamanlar Kiyevin getdiyi yolu getməməyə açıq şəkildə çağırıb və xəbərdarlıq edib.
Rusiya prezidentinin mətbuat katibi Dmitri Peskov srağagün “Moskovski Komsomolets”ə deyib ki, Rusiya Ermənistanı qardaş ölkə hesab edir və ümid edir ki, İrəvan vaxtilə Kiyev rejiminin seçdiyi yolu təkrar etməyəcək: “Ermənistan suveren ölkədir və qarşılıqlı fəaliyyətin prioritet istiqamətlərini özü seçir. Eyni zamanda Rusiya üçün Ermənistan bizim müttəfiqimiz, qardaş ölkə olaraq qalır. Biz bu cür axtarışlara hörmətlə yanaşırıq, lakin bu axtarışların bir vaxtlar Kiyev rejiminin seçdiyi rejimdə aparılmasını istəməzdik”.
Siyasi ekspertlər hesab edir ki, prezident Putinin sözçüsünün bu fikirləri əslində Rusiyanın Ermənistanın yürütdüyü siyasətdən nə dərəcədə narazı və narahat olduğunun əlamətidir. İş o yerə çatıb ki, Kreml İrəvanı Kiyevlə müqayisə etməyə, eyniləşdirməyə başlayır. Peskovun fikirlərinin alt qatında Ermənistana “Sizi Kiyevin gününə salarıq” mesajı dayanır. Qərb Ermənistanı nə qədər Rusiyaya qarşı “ikinci cəbhə” vəziyyətinə gətirməyə çalışsa da nə coğrafi, nə iqtisadi, ərazi, insan resursları və digər çoxsaylı amillər baxımından Ermənistan Ukrayna ilə müqayisə olunmayacaq qədər zəifdir və Rusiyaya qarşı “ikinci cəbhə” rolunu uzun müddət daşıya bilmək imkanında deyil. Rusiyanın Ukraynaya qoşun yeritdiyi kimi Ermənistana qoşun yeritməsinə ehtiyac belə olmaz, çünki Rusiyanın qoşunlarının bir hissəsi hazırda Ermənistanın ərazisindədir. Gümrüdəki 102-ci hərbi bazaya Moskvadan əmr verilən kimi İrəvanda tankları yürüyücək və məsələ qısa müddətdə həll ediləcək.
Politoloq Qabil Hüseynli “Yeni Müsavat”a bildirdi ki, Qərbdən Ermənistana silahlar verildikcə, həmçinin digər dəstək xarakterli addımlar atıldıqca Paşinyan hakimiyyəti sülhdən uzaqlaşır: “Erməni xisləti yenə özünü göstərir - kənardan bir az dəstək hiss edən kimi quduzlaşırlar. Onsuz da Ermənistan uzun müddətdən bəri sülh müqaviləsini imzalamağı qəsdən müxtəlif bəhanələrlə imzalamaqdan yayınırdı. İndi isə hətta Azərbaycanla sülh danışıqlarına belə getməkdən yayınır. Çünki həm xarici havadarları tərəfindən sülh müqaviləsini imzalamamaq təlimatı alıb, həm də Ermənistana verilən silah və digər yardımlar onda revanşist əhval-ruhiyyənin baş qaldırmasına gətirib çıxarıb.
Azərbaycanın COP29 tədbirinə İrəvana dəvət göndərməsinə belə şərtlə reaksiya verilməsi erməni hakimiyyətinin mövqeyinin sülhdən yana olmadığını növbəti dəfə sübut edir. Qərbdə və Rusiyanın özündə bir sıra dairələr Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh müqaviləsinin imzalanmaması və nəticəsində hər an yeni müharibə riskini özündə daşıyan vəziyyətin sonsuza qədər davam etməsində maraqlıdırlar. Paşinyan iqtidarı da belə görünür ki, onların marağını həyata keçirmək və əslində bununla Ermənistanı yeni fəlakətlərlə üz-üzə qoymaq yolunu seçir. Ermənistanın hazırkı davranışları onun müharibə yolunu seçməyə meylləndiyini göstərir. Belə görünür ki, Azərbaycanın “dəmir yumruğu”nu başlarında növbəti dəfə görməsələr, quduzlaşmaqda davam edəcəklər".
Azərbaycan xarici işlər naziri Ceyhun Bayramov somalidən olan həmkarı Əhməd Moallim Fiqi qarşılayıb.
Bu barədə nazirlikdən bildirilib.
Qeyd olunub ki, Ə.M.Fiqi Azərbaycanda rəsmi səfərdədir.
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Maldiv Prezidenti Məhəmməd Muizzuyanı Maldivin Müstəqillik Günü münasibətilə təbrik edib.
Təbrikdə deyilir:
"Maldiv Respublikasının milli bayramı – Müstəqillik Günü münasibətilə Sizə və bütün xalqınıza öz adımdan və Azərbaycan xalqı adından ən səmimi təbriklərimi çatdırıram.
Belə bir xoş gündə Sizə möhkəm cansağlığı, xoşbəxtlik, işlərinizdə müvəffəqiyyətlər, dost Maldiv xalqına daim əmin-amanlıq və rifah arzulayıram.
ABŞ və Qərbin Avropadan Orta Asiyaya qədər uzanan strateji hədəfləri Azərbaycanın maraqları ilə kəskin ziddiyyət təşkil edir... Yaxın gələcəkdə məhz Zəngəzur dəhlizi Cənubi Qafqaz uğrunda mübarizənin əsas "düyün nöqtəsi"nə və yeni regional savaş səbəbinə çevrilə bilər...
Cənubi Qafqaz qeyri-müəyyənliyə doğru sürüklənməyə başlayıb. ABŞ və Qərb bu regionda sülh prosesinin uğur qazanmasında qətiyyən maraqlı deyil. Əksinə, indi Cənubi Qafqazda yeni savaş situasiyasının yaradılması üçün bütün imkanlar səfərbər edilib. Və bu baxımdan, regional sülhün qarşısında olan əsas əngəl əslində, Qərbin kobud müdaxiləsidir.
Əsas problemlərdən biri ondan ibarətdir ki, ABŞ və Avropa Birliyinə sabitliyin və əmin-amanlığın hökm sürdüyü Cənubi Qafqaz qətiyyən lazım deyil. Eyni zamanda, region dövlətlərinin inkişaf etməsi də Qərbin maraq dairəsindən çox-çox uzaqdır. Yəni, Cənubi Qafqazda sülhün, əmin-amanlığın dəstəklənməsinə yönəlik bəyanatlar sadəcə, siyasi manipulyasiyalardır. Və Qərbin məkrli geopolitik oyunlarını ört-basdır etmək məqsədilə təkrarlanır.
Əslində isə ABŞ və Avropa Birliyinə hərbi-siyasi, eləcə də maliyyə-iqtisadi faktorlar üzrə dərin böhran keçirən Cənubi Qafqaz regionu daha sərfəlidir. Çünki bu halda, region dövlətlərini nəzarət altına almaq, onları Qərbin maraqlarına uyğun şəkildə idarə etmək daha asan ola bilər. Və bu səbəbdən də, regional sülh Qərb siyasi dairələri tərəfindən israrla əngəllənir.
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, ABŞ və Avropa Birliyi hazırda Ermənistanı növbəti dəfə sülh masasından kənara çəkməyə üstünlük verib. Rəsmi İrəvan müstəqil siyasət yürütmək imkanından məhrum edilib və həm Ağ Evdən, həm də Brüsseldən verilən təlimatlar ilə idarə olunur. Üstəlik, yaxın vaxtlarda bu vəziyyətin dəyişmə ehtimalı da qətiyyən inandırıcı görünmür. Və bu, o deməkdir ki, Ermənistanın hazırda Azərbaycan ilə yekun sülh sazişini imzalama ehtimalı da real deyil.
Təbii ki, Paşinyan hakimiyyəti yalnız ABŞ və Avropa Birliyindən birmənalı və birbaşa icazə veriləcəyi təqdirdə, hansısa sənədə imza ata bilər. Hələlik isə hətta rəsmi İrəvan da əmindir ki, Qərbdən icazə təlimatı gözləmək tamamilə yersizdir. Ona görə də, indi Paşinyan hakimiyyəti Qafqaz sülh masasından mümkün qədər uzaq durmağa çalışır. Və Qərbin maraqlarının icrasında "geopolitik alət" rolu ilə kifayətlənmək məcburiyyətində qalıb.
Maraqlıdır ki, ABŞ və Avropa Birliyinin hazırda Cənubi Qafqazla bağlı planları əsasən iki mərhələ üzərindən qurulduğu ehtimal olunur. Birincisi mərhələdə Qərb Rusiyanı Cənubi Qafqazdan tamamilə sıxışdırıb, çıxartmaq niyyətindədir. Yəni, ABŞ və Avropa Birliyinə Rusiyasız Cənubi Qafqaz lazımdır. Və bu, mümkün olarsa, Qərbin Cənubi Qafqazla bağlı strateji planının ikinci istiqaməti üçün geniş imkanlar açıla bilər.
Məsələ ondadır ki, ABŞ və Avropa Birliyinə Cənubi Qafqaz, Xəzəryanı və Orta Asiya regionlarınına eyni vaxtda nəzarət mexanizmləri lazımdır. Yəni, Qərb siyasi dairələri Avropa-Qafqaz-Xəzər-Orta Asiya xətti üzrə nəhəng iqtisadi-ticari marşrutun yaradılmasında maraqlıdırlar. Ancaq əsas hədəf ondan ibarətdir ki, Rusiya və Çin bu nəhəng marşrutda birbaşa iştirakçı kimi söz sahibi ola bilməsin. Və əgər, baş tutarsa, bu, yeni dünya düzənində fantastik maliyyə axınını təmin edəcək strateji layihəyə çevrilə bilər.
Ancaq hələlik bu strateji layihənin reallaşdırılması qarşısında müəyyən əngəllər mövcuddur. Belə ki, Rusiyanın regiondan çıxarılması hələlik baş tutmayıb. Digər tərəfdən, Kreml Qərbin iştahını qabardan nəhəng iqtisadi-ticari marşrutun önəmli bir bölümünə nəzarət etmək iddiasında israrlı davranır. Xüsusilə də, Rusiyanın Zəngəzur dəhlizinə birbaşa nəzarət hüququnu öz əlində cəmləşdirməyə can atdığı artıq inkaredilməz reallıqdır. Və Kreml bu məsələni məhz 10 noyabr üçtərəfli anlaşmanın mətnində rəsmiləşdirib.
Anlaşılan odur ki, məhz bu faktor ABŞ və Avropa Birliyinin strateji hədəfləri qarşısında ciddi əngəl rolunu oynayır. Belə ki, rəsmi İrəvan 10 noyabr üçtərəfli anlaşmasının hüquqi qüvvəsindən imtina etməyə çalışsa da, bu problemin tam həlli barədə danışmaq hələlik mümkün deyil. Çünki 10 noyabr üçtərəfli anlaşmasının qüvvədən düşməsi üçün Azərbaycanın da bu sənəddən imtina etməsi vacib şərtlərdən biridir. Və bu səbəbdən də, Qərb siyasi dairələri rəsmi Bakıya təzyiq göstərməyə çalışırlar.
Ancaq rəsmi Bakı haqlı olaraq, Qərbin bu istəyinə israrla müqavimət göstərir. Çünki 10 noyabr üçtərəfli anlaşması hələlik Azərbaycanın maraqları baxımından, önəmli xarakter daşıyır. Eyni zamanda, rəsmi Bakı Zəngəzur dəhlizinin tamamilə ABŞ və Avropa Birliyinin nəzarətinə keçməsində maraqlı deyil. Üstəlik, Zəngəzur dəhlizindən Rusiyanın kənarlaşdırılması prosesində iştirak etməklə, Kremllə hazırda normal olan münasibətlərin korlanmasını da qətiyyən istəmir. Və ona görə də, rəsmi Bakı bütün bu məsələlərin Qərblə Rusiya arasındakı rəqabət çərçivəsində həll edilməsinə daha çox üstünlük verir.
Belə anlaşılır ki, ABŞ və Avropa Birliyi öz strateji planları üçün Azərbaycanı da Rusiya ilə qarşıdurmaya bulaşdırmağa çalışır. Ancaq rəsmi Bakı Azərbaycanın maraqlarını Qərbə güzəştə getmək niyyətində deyil və müqavimət göstərməkdə davam edir. Ümumiyyətlə, rəsmi Bakı hesab edir ki, Cənubi Qafqaz üzərindən geopolitik, geostrateji və geoiqtisadi planlar qurmağa çalışanlar ilk növbədə Azərbaycanın maraqlarını mütləq nəzərə almalıdırlar. Əks halda, rəsmi Bakı həmin planların müəlliflərinə belə, əhəmiyyət vermədən, onları bloklamaqdan qətiyyən çəkinməyəcək.
Bütün bunlar onu göstərir ki, ABŞ və Qərbin Avropadan Orta Asiyaya qədər uzanan strateji hədəfləri mövcuddur. Ancaq Azərbaycanın maraqlarından yan keçirməyə cəhd göstərildiyindən həmin strateji hədəflər məhz Zəngəzur dəhlizi üzərində ciddi problemlərlə üzləşməkdədir. Bu baxımdan, hesab etmək olar ki, yaxın gələcəkdə Cənubi Qafqaz uğrunda mübarizənin əsas "düyün nöqtəsi" rolunu böyük ehtimalla məhz Zəngəzur dəhlizi oynaya bilər. Və Zəngəzur dəhlizinin hətta yeni regional savaş səbəbinə çevrilə biləcəyi də qətiyyən istisna deyil.(musavat.com)
Prezident İlham Əliyev Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2021-ci il 19 fevral tarixli 1290 nömrəli Fərmanı ilə təsdiq edilmiş “Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Təhlükəsizlik Xidməti haqqında Əsasnamə”də dəyişiklik edilməsi barədə fərman imzalayıb.
Yol-xeber.az fərmanın mətnini təqdim edir:
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2021-ci il 19 fevral tarixli 1290 nömrəli Fərmanı (Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2021, № 2, maddə 132 (Cild I) ilə təsdiq edilmiş “Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Təhlükəsizlik Xidməti haqqında Əsasnamə”də dəyişiklik təsdiq edilsin
"Qərb üçlüyü"nün dəstəyi Ermənistana Cənubi Qafqazda hərbi-siyasi rəqabət imkanları aça biləcək səviyyədə deyil... Ancaq rəsmi İrəvan cüzi məbləğə şirniklənib, Qərbin təlimatları ilə savaş niyyətinə düşərsə, bu, Ermənistana dövlətçiliyin itirilməsi hesabına da başa gələ bilər...
Cənubi Qafqazda sülh prosesini məqsədyönlü şəkildə əngəlləməyə çalışırlar. Hazırda Azərbaycan və Ermənistan arasında yekun sülh sazişinin imzalanması üçün demək olar ki, bütün şərtlər mövcuddur. Belə ki, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev də həmin sənədin müddəalarının 90 faizə yaxın hissəsi üzərində artıq razılaşmanın olduğunu vurğulamışdı. Və indi Cənubi Qafqazı onilliklər boyu gözlənilən sülhdən çox qısa bir məsafə ayırır.
Ancaq həmin qısa məsafədə olduqca ciddi əngəl də mövcuddur. Belə ki, həmin intervalda ABŞ, Avropa Birliyi və Fransanın maraqları yerləşib. Ermənistana siyasi nəzarəti ələ keçirən ABŞ, Avropa Birliyi və Fransa Cənubi Qafqazda sabitlik və əmin-amanlıq yaranma ehtimalını heç bir halda, yaxına buraxmaq istəmir. Əksinə, bu prosesin nəinki ləngidilməsinə, hətta birbaşa bloklanmasına yönəlik addımlar atır. Və bunu təsdiqləyən kifayət qədər ciddi sübutlar da mövcuddur.
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, regional hərbi-siyasi gərginliyə sponsorluq edən "Qərb üçlüyü" - ABŞ, Avropa Birliyi və Fransa tamamilə ermənipərəst mövqe tutur. Azərbaycana təzyiq göstərməyə çalışır. Buna nail ola bilmədiyi üçün isə rəsmi Bakıya qarşı təzyiq mexanizmləri yaratmağa cəhd göstərir. Yəni, "ermənipərəst üçlük" Azərbaycanın güclənməsi, müstəqil xarici siyasət yürütməsi ilə heç cür barışmaq istəmir. Və Cənubi Qafqazda son 30 ildə mövcud olmuş hərbi qarşıdurma vəziyyətinin bərpası üçün əlindən gələn hər şeyi edir.
Məsələ ondadır ki, "ermənipərəst üçlük" Rusiya ilə ortaq şəkildə son 30 ildə ATƏT-in Minsk Qrupunun "çətiri" altında beynəlxalq hüquq normalarının icrasına imkan verməyib. Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpasına əngəl törədib. Nəticədə Azərbaycan ordusu BMT Təhlükəsizlik Şurasının qətnamələrini birtərəfli qaydada reallaşdırmaq məcburiyyətində qalıb. Və bununla da "ermənipərəst üçlük" Cənubi Qafqaza müdaxilə faktorlarını itirib.
İndi ABŞ, Avropa Birliyi və Fransa regional situasiyanı yenidən nəzarət altına ala bilmək üçün növbəti dəfə savaş vəziyyəti yaratmağa çan atır. Üstəlik, bu məkrli davranışlarını Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh prosesini dəstəklədiyini bəyan etməklə, ört-basdır etməyə də çalışırlar. Yəni, Qərb sülh prosesi üzərindən siyasi manipulyasiyalar edərək, yeni müharibənin ssenarisini reallaşdırmaq istəyir. Və bu, Qərbin ənənəvi riyakarlığını növbəti dəfə ortaya çıxarmış olur.
Ağ Ev "sülh prosesini dəstəkləyir", ancaq nə qədər qəribə də olsa, ABŞ və Ermənistan ortaq hərbi təlimlər keçirir. Yəni, sülhdən danışan ABŞ Ermənistan ordusunu müharibəyə hazırlayır. Bu da azmış kimi, ABŞ ordusu yüksək rütbəli məmuru Ermənistan Müdafiə Nazirliyində fəaliyyətə başlayıb. Yəqin ki, amerikalı hərbi mütəxəssis Ermənistan ordusuna qonşu ölkələrlə sülh şəraitində yaşamağın mümkün yollarını təlqin etmək üçün göndərilməyib. Və bu, Ağ Evin sülh çağırışlarının sadəcə, siyasi manipulyasiyalardan başqa bir şey olmadığını birmənalı şəkildə təsdiqləyir.
Digər tərəfdən, Avropa Birliyi və Fransa da hər imkanda sülh prosesinə dəstək verdiklərini qabartmağa çalışır. Ancaq Fransa Ermənistana müasir silahlar satır, beynəlxalq məkanda açıq-aşkar qərəzli erməni narrativlərini təbliğ edir. Hətta bəzi hallarda rəsmi Paris Paşinyan hakimiyyətindən daha çox ermənipərəst olmağı da bacarır. Və Azərbaycana qarşı heç bir hüquqi əsası olmayan ittihamlar irəli sürür.
Nəhayət, Avropa Birliyi Ermənistanda hərbi kəşfiyyatçılardan ibarət "mülki müşahidə missiyası" yerləşdirib. Əgər, Avropa Birliyi Cənubi Qafqazda sülhü və sabitliyi dəstəkləyirsə, onda hərbi kəşfiyyatçıların Ermənistana göndərilməsinin normal məntiqi hər halda, anlaşılmaz qalır. Cənubi Qafqaza heç bir birbaşa aidiyyəti olmayan Avropa Birliyinin regional proseslərə bu qədər kobud müdaxilə etməsi sülhə ən ciddi təhdid qaynağı sayıla bilər. Və hələlik Avropa Birliyi bu riyakar mövqeyindən geri çəkilməyə hazırlaşmır.
Məsələ ondadır ki, Avropa Birliyi Ermənistana "Sülh fondu"ndan 10 milyon avro məbləğində maliyyə yardımı ayırıb. Üstəlik, fondun adı sülhə bağlı olsa da, həmin məbləğ Ermənistana məhz hərbi ehtiyacların ödənilməsi məqsədilə verilir. Yəni, Avropa Birliyi Ermənistanın hərbi imkanlarının artırılmasına yönəlik addımlar atır. Və belə olan təqdirdə, Avropa Birliyinin Cənubi Qafqazda sülh prosesini dəstəklədiyini bəyan etməsi sadəcə, siyasi manipulyasiyadan başqa bir şey deyil.
Digər tərəfdən, Avropa Birliyi Ermənistanın hərbi ehtiyaclarına öz büdcəsindən bir avro belə xərcləməyə hazırlaşmır. Belə ki, Ermənistan həmin məbləği özünün hərbi müttəfiqi olan Rusiyanın hesabından alacaq. Avropa Birliyi Rusiyanın üzərinə həbs qoyulmuş maliyyə vəsaitlərindən gələn gəlirləri ""Sülh fondu"na yönəltmək qərarı verib. Ukrayna və Ermənistana isə məhz həmin fonddan maliyyə yardımı ayrılacaq. Və bu, o deməkdir ki, Avropa Birliyi Ermənistanı Rusiyanın hesabına maliyyələşdirmək niyyətindədir.
Təbii ki, bütün bunlar ABŞ, Avropa Birliyi və Fransanın geopolitik maraqlarının reallaşdırılmasına xərclənən çox cüzi məbləğlərdir. Məbləğ az olsa da, "Qərb üçlüyü"nün qazancı çox olacaq. Halbuki, itirən tərəflər isə elə həmin xırda məbləğə şirniklənib, Qərbin maraqlarına alət olan ölkələrdir. Və bu baxımdan, rəsmi İrəvan Ermənistanın gələcək taleyi barədə indi daha ciddi düşünməlidir.
Çünki Qərb üçlüyünün dəstəyi Ermənistana Azərbaycanla hərbi-siyasi rəqabət imkanları aça biləcək səviyyədə deyil. Ancaq Qərbin təlimatlarına uyub, savaş niyyətinə düşərsə, bu, Ermənistana hətta dövlətçiliyin itirilməsi hesabına da başa gələ bilər. Hər halda, ABŞ, Avropa Birliyi və Fransa Ermənistanı müdafiə üçün "növbətçi bəyanatlar"dan daha uzağa gedəcəyinə yalnız sadəlövhlər inana bilər. Eyni zamanda, Kremlin də nə vaxtsa, Ermənistandan Rusiyanın maliyyə vəsaitini icazəsiz xərclədiyinə görə cavab tələb edəcəyi qətiyyən şübhə doğurmur. Və bu, o deməkdir ki, Qərb üçlüyü Ermənistanı da Rusiyaya qarşı məkrli oyunlara ortaq edir.(Yeni Müsavat)
Azərbaycan cari ilin sonunadək Ermənistanla sülh anlaşması imzalayacağına ümidini itirməyib. Bunu Prezident İlham Əliyevin iyulun 20-də 2-ci Şuşa Qlobal Media Forumunda etdiyi çıxışdan da görmək olardı.“Sülh sazişinə gəldikdə, mənə xarici işlər naziri tərəfindən verilən məlumata görə, mətnin 80-90 faizi razılaşdırılıb. Ermənistan həmin o müddəanı və terminologiyanı (Qarabağla bağlı - red.) oradan götürməyə razı oldu və beləliklə, normallaşma prosesində irəliləyiş baş verir”, - dövlət başçısı bildirib.
Prezident eyni zamanda hələlik iki məsələnin açıq qaldığını bildirib: “Onlardan biri odur ki, Ermənistan bizim təkliflərə müsbət cavab verməlidir. İkincisi, həm Ermənistan, həm Azərbaycan birgə ATƏT-ə müraciət etsin ki, Minsk Qrupu ləğv edilsin. Çünki bu qrup artıq uzun müddətdir fəaliyyətsizdir”.
Prezidentinin köməkçisi Hikmət Hacıyev isə jurnalistlərə açıqlamasında deyib: “Sülh sazişi ilə bağlı vaxt çərçivəsi qoymuruq. Azərbaycan gözləyir ki, ərazi iddiasına son qoyulsun. Anlayırıq ki, konstitusiya hər ölkənin daxili işidir, amma burada başqa ölkəyə qarşı ərazi iddiası olmamalıdır. Hüquqi çərçivə ərazi iddialarına son qoyacaq formada olmalıdır”.
Təəssüf ki, Paşinyan hökuməti zaman amilindən sui-istifadə edir, Bakının daimi sülhü daha etibarlı edəcək təkliflərini qəbul etməyə tələsmir, söz oyunbazlığı ilə məşğul olur. Bunu erməni tərəfinin hələ də Minsk Qrupuna bəslədiyi ümid və Paşinyanın Londonda İlham Əliyevlə görüşdən yayınması bir daha təsdiqlədi. Üstəgəl, sanki hansısa xarici qüvvə, əl vaxtaşırı İrəvanı yekun sülh sənəd imzalamağa qoymur. Hansı qüvvə?
Tanınmış rusiyalı analitik İqor Korotçenko Azərbaycana qarşı gizli oyunun getdiyini istisna etmir. Onun sözlərinə görə, mümkündür ki, Fransa, ABŞ və Ermənistanın Azərbaycana təzyiq göstərmək üçün böyük oyunu gedir.
“Lakin Paşinyan bu il ərzində sülh imzalamasa, Ermənistan üçün nəticələri ağır ola bilər. O, özü üçün ən pis variantın ardınca gedir. Ermənistan bölgədə hər hansı kombinasiyalar oynamağa çalışacaq durumda deyil. Onun sülhə və sakit inkişafa ehtiyacı var. Paşinyan öz siyasətini Qərbin istəkləri ilə koordinasiya etməkdə davam edərsə, bu, ciddi fəsadlara gətirə bilər. Ermənistan bu il Azərbaycanla sülh müqaviləsinin imzalanması prosesini pozmaq üçün hər şeyi etsə, çox pis olar”.
Öz növbəsində digər rusiyalı tanınmış analitik Maksim Şevçenko hesab edir ki, nə qədər ki, erməni xalqı xarici qüvvələrin əlində alət kimi qalacaq, bu xalqı daim yeni müharibələrin ortasına atmaq mümkün olacaq. “Ermənistan başqalarının oyununda piyada rolundadır”, - politoloq vurğulayıb.
Politoloq Anar Əliyev “Yeni Müsavat”a bildirdi ki, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev dəfələrlə və qətiyyətlə Ermənistanla Azərbaycan arasında sülh müqaviləsinin imzalanması üçün bir sıra zəruri şərtlərin yerinə yetirilməli olduğunu bəyan edib: “Başlıca olaraq Ermənistanın qanunvericilik aktlarında və konstitusiyasında Azərbaycana qarşı ərazi iddialarını özündə əks elətdirən beynəlxalq hüququn prinsiplərinə zidd, müstəqil dövlətin daxili işlərinə qarışma kimi qiymətləndirilən və reallıqlara əks olan bir sıra absurd müddəalar hələ də mövcuddur. Bizim şərtimiz həmin əsassız müddəalardan imtina olunması və bundan sonra sülh müqaviləsinin bağlanmasıdır. Amma son dövrlər Ermənistan tərəfinin ritorikası, eyni zamanda Ermənistan baş nazirinin Azərbaycan Prezidenti ilə görüşdən yayınması, Fransa, Yunanıstan, Hindistan vasitəsilə silahlanmaya davam olunması, ABŞ hərbçiləri ilə Ermənistan hərbçilərinin birgə təlimlərinin keçirilməsi, ABŞ-ın Ermənistan Müdafiə Nazirliyində xüsusi müşavirliyinin təyin olunması onu göstərir ki, Ermənistan ritorikada sülhdən, sülh müqaviləsinin imzalanmasından danışsa da əslində praktiki istiqamətdə heç bir addım atmır. Əksinə, sülh prosesinə ciddi zərbə vura biləcək gedişlər etməkdədir.
Burada təbii ki, Ermənistanın mahiyyəti, Ermənistan hakimiyyətinin, həm də Ermənistanın havadarlarının davranışları mühüm rol oynayır. Çünki onun Qərb havadarları, xüsusilə də Fransa, ABŞ indiki şərtlər daxilində Ermənistanla Azərbaycan arasında sülh müqaviləsinin imzalanmasını özlərinin Cənubi Qafqaz maraqlarına, Orta Şərq maraqlarına ölümcül zərbə kimi qiymətləndirirlər. Fransa və ABŞ “beyin mərkəzləri”nin təhlillərinə əsasən Ermənistanla Azərbaycan arasında indiki şərtlər daxilində sülh sazişinin imzalanması Cənubi Qafqazın Qərb prizmasından birdəfəlik itirilməsinə gətirib çıxaracaq. Çünki ondan sonra Rusiya ilə yanaşı, Çinin də bölgədəki imkanlarını, nəzarət mexanizmlərini genişləndirmiş olacaq. Nəticə etibarilə Çin məhsullarının dünya bazarına axınını təşkil eləyəcək ən mühüm damarlardan biri olan Orta dəhlizin Zəngəzur xətti daha çox Rusiya və Çinin, eləcə də Türkiyə və Azərbaycanın nəzarəti altında reallaşmış olacaq ki, bu, indiki halda Qərb texnoloqları tərəfindən çox ciddi risklər kimi qiymətləndirilir. Ona görə də həmin projelərin reallaşmasına əsas maneə kimi məhz Ermənistanla Azərbaycan arasında sülh müqaviləsinin imzalanmamasını görürlər və bütün vasitələrdən istifadə etməklə Ermənistana təsir göstərməklə sülh müqaviləsinin imzalanmasının qarşısını almağa çalışırlar".
Politoloqa görə, Fransa başda olmaqla, Qərbin Ermənistanı silahlandırması da erməniləri sülh müqaviləsi imzalamaqdan çəkindirməyə yönəlib: “Qərb yaxşı bilir ki, Ermənistan ona verilən silahlardan revanşist planları üçün istifadə etməyə çalışacaq, sülhdən uzaqlaşacaq. Hesab edirlər ki, Ermənistanda revanşist əhval-ruhiyyə daha da artacaqsa, Azərbaycanla sülh müqaviləsinin imzalanması sual altına düşəcək, bu da Qərbin planlarının reallaşması üçün zaman qazanmasına gətirmiş olacaq”.
Siyasi şərhçi Aydın Quliyev də hesab edir ki, Ermənistanı sülh sazişi imzalamağa qoymayan Qərbdir: “Ermənistan Qərb ölkələrindən yeni dəstəklər alır, ABŞ, Avropa Birliyi Azərbaycana təzyiqi artırır. Cəmi bir-iki günün içində Ermənistana beynəlxalq aləmdə verilən 3 böyük dəstək addımını birlikdə qısaca təhlil edək. Avropa İttifaqının Sülh Fondu Ermənistanın hərbi dayanıqlığının artırılması üçün ona 10 milyon avro yardım ayırdı. May ayında Macarıstanın baş naziri Orban bu qərarı ilk müzakirədə bloklamışdı və eyni yardımın Azərbaycana da ayrılmasını tələb etmişdi. Təəssüf, erməni lobbisi yenə üstələdi. Fransa hərbi texnika ilə təchiz edir, Avropa Birliyi hərbi təyinatlı maliyyə yardımı ayırır. .Özü də qisas niyyəti ilə yaşayan və sülh sazişini imzalamaqdan açıq şəkildə yayınan Ermənistana.
ABŞ Dövlət Departamentinin məsul əməkdaşı Ermənistanın Müdafiə Nazirliyində müşavir kimi fəaliyyətə başlayacaq. Olsun, formalda hər ikisi suveren dövlətlərdir və hər istiqamətdə əməkdaşlıq qura bilərlər. Bəs Ermənistanın sülh sazişi üçün çox vacib olan şərtləri icra etmədiyi bir vaxtda belə əməkdaşlıq nə qədər doğrudur? İndi ABŞ-ın dövlət katibi Blinkenin sözlərinə necə inanaq ki, “Azərbaycanla Ermənistan saziş imzalamağa bu il daha da yaxınlaşıblar”? Avropa Birliyi Ermənistanla viza rejimini sadələşdirmək üzərində işə başlayıb. Yenə də öz suveren siyasətləridir, özləri bilər. Ancaq bu kimi addımlarla Ermənistanın sülhdən yayınma siyasətini bir az da ruhlandıra biləcəklərini avropalılar doğrudanmı dərk etmirlır? Ola bilməz..."