 |
|
Qanunsuz dövriyyədən çıxarılmış və ya müsadirə olunmuş narkotik vasitələrin, psixotrop maddələrin və onların prekursorlarının məhv edilməsini həyata keçirəcək komissiyalar müəyyənləşib. Yol-xeber.az xəbər verir ki, Prezident İlham Əliyev bununla bağlı “Narkotik vasitələrin, psixotrop maddələrin və onların prekursorlarının dövriyyəsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişiklik edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikasının 2024-cü il 28 iyun tarixli 1197-VIQD nömrəli Qanununun tətbiqi və bununla əlaqədar Prezidentin bəzi fərmanlarında dəyişiklik edilməsi haqqında fərman imzalayıb.
Müəyyən edilib ki, “Narkotik vasitələrin, psixotrop maddələrin və onların prekursorlarının dövriyyəsi haqqında” qanunun 32.2-ci maddəsinin birinci və ikinci cümlələrində nəzərdə tutulmuş müvafiq icra hakimiyyəti orqanının səlahiyyətlərini Prezident həyata keçirir.
Qanunun 32.2-ci maddəsinin birinci cümləsinə əsasən qanunsuz dövriyyədən çıxarılmış və ya müsadirə olunmuş narkotik vasitələrin, psixotrop maddələrin və onların prekursorlarının məhv edilməsi aşağıdakı komissiyalar tərəfindən həyata keçirilir:
1. Narkomanlığa və Narkotik Vasitələrin Qanunsuz Dövriyyəsinə qarşı Mübarizə üzrə Dövlət Komissiyası tərəfindən formalaşdırılan külli və xüsusilə külli miqdarlarda olan narkotik vasitələrin, psixotrop maddələrin və onların prekursorlarının məhv edilməsi üzrə Komissiya;
2. Naxçıvan Muxtar Respublikasının Nazirlər Kabineti tərəfindən formalaşdırılan Naxçıvan Muxtar Respublikasının ərazisində külli və xüsusilə külli miqdarlarda olan narkotik vasitələrin, psixotrop maddələrin və onların prekursorlarının məhv edilməsi üzrə Naxçıvan Muxtar Respublikasının Komissiyası;
3. yerli icra hakimiyyəti orqanları tərəfindən formalaşdırılan az və xeyli miqdarlarda olan narkotik vasitələrin, psixotrop maddələrin və onların prekursorlarının məhv edilməsi üzrə rayon (şəhər) komissiyaları.
ABŞ və Avropa İttifaqı Ermənistanı maliyyələşdirməyə davam edir. Ötən günlərdə Ermənistanla Avrasiya İnkişaf Bankı arasında kredit sazişi imzalanmışdı. Sazişə əsasən, Bankın Avrasiya Sabitləşdirmə və İnkişaf Fondundan Ermənistana 100 milyon dollar ayrılacaq. ABŞ Senatı isə Ermənistana 65 milyon dollar məbləğində yardım nəzərdə tutan qanun layihəsini təsdiqləyib. Ümumilikdə Avropa İttifaqının Ermənistana 270 milyon avro, ABŞ-nin isə 65 milyon dollar yardım ayırması nəzərdə tutulub. Ayrılan vəsaitlərin bir hissəsi artıq Ermənistana verilib. Ekspertlər Ermənistanın sosial layihələr və digər humanitar məqsədlərlə əldə etdiyi maddi vəsaitlərin hərbi sahəyə yönəldiyini, silah-sursat, hərbi texnika alındığını iddia edirlər.
Politoloq Əli Oruclu "Sherg.az"a bildirib ki, Ermənistan sovet zamanı olduğu kimi 1991-ci ildən bu yana da Rusiyadan asılı olub. Ekspertin sözlərinə görə, Ermənistan iqtisadiyyatı, enerji sektoru və digər strateji sahələr Rusiyanın tam nəzarətindədir:
"Ermənistanın ixrac etdiyi məhsulların əsas bazarı da Rusiyadır. Ancaq Baş nazir Nikol Paşinyanın Qərbə yaxınlaşma meyilləri Ermənistana ciddi iqtisadi problemlər yaradır. ABŞ və Avropa Birliyi Kremldən asılı vəziyyətdə olan İrəvana maliyyə, siyasi və hərbi dəstək verməklə asılılığı bir qədər azaltmağa çalışır. Təbii ki, Qərbin məqsədi Ermənistanı təsir dairələrində saxlamaqdır. Amma Qərbin maliyyə qurumlarının ayırdığı vəsaitlər erməniləri xilas edəcək səviyyədə deyil. Çökmüş vəziyyətdə olan Ermənistan iqtisadiyyatını Moskvanın asılılığından xilas etmək üçün milyard dollarlar lazımdır. Həm də ölkəyə qoyulacaq sərmayələrin, ayrılan kreditlərin istənilən nəticə verib-verməyəcəyi də sual altındadır. Bəlli olmayan digər mühüm məqamlardan da biri odur ki, bu vəsaitlərin hansı məqsədlər üçün istifadə ediləcəyi, hərbi xərclərə sərf olunmayacağı qeyri-müəyyəndir".
Quru Qoşunlarında keçirilən taktiki-xüsusi təlim davam edir.
Bu barədə Müdafiə Nazirliyindən məlumat verilib.
Bildirilib ki, müasir döyüş üsullarından istifadə edilməklə keçirilən təlimdə aşkar olunan şərti düşmən hədəflərinin artilleriya və zenit-raket qurğularından, eləcə də zirehli döyüş texnikaları üzərinə quraşdırılmış silahlardan məhv edilməsi üzrə tapşırıqlar yüksək dəqiqliklə icra olunub:
"Bölmələrin qarşılıqlı əlaqədə fəaliyyətləri zamanı döyüş uzlaşmasının təmin edilməsi, hərbi qulluqçuların döyüş vərdişlərinin təkmilləşdirilməsi məqsədilə keçirilən təlimdə yüksək peşəkarlıq nümayiş etdirilib".
Bu həftədən növbədənkənar parlament seçkiləri ilə əlaqədar seçkiqabağı təşviqat kampaniyasına başlanılacaq.
Bu, Mərkəzi Seçki Komissiyasının "Milli Məclisə növbədənkənar seçkilərin keçirilməsi üzrə əsas hərəkət və tədbirlərin Təqvim Planı"nda öz əksini tapıb.
Seçkiqabağı təşviqatın aparılması qeydə alınmış namizədlər, onların səlahiyyətli nümayəndələri və vəkil edilmiş şəxsləri, namizədi qeydə alınmış siyasi partiyalar, siyasi partiyaların blokları, onların səlahiyyətli nümayəndələri və vəkil edilmiş şəxsləri tərəfindən həyata keçirilə bilər.
Seçki Məcəlləsinə əsasən, təşviqat kampaniyası səsvermə gününə 23 gün qalmış başlanır və səsvermənin başlanmasına 24 saat qalmış dayandırılır. Növbədənkənar parlament seçkiləri ilə əlaqədar seçkiqabağı təşviqatın aparılmasına avqustun 9-dan başlanılacaq, və proses avqustun 31-i saat 08:00-a kimi davam edəcək.
Xatırladaq ki, Prezident İlham Əliyev iyunun 28-də altıncı çağırış Milli Məclisin buraxılması və Milli Məclisə növbədənkənar seçkilərin təyin edilməsi haqqında Sərəncam imzalayıb. Sərəncamla altıncı çağırış Milli Məclis buraxılıb və sentyabrın 1-nə növbədənkənar seçkilər təyin edilib.
Avqustun 5-də Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev paytaxtın Xətai rayonu ərazisində “Cavanşir” körpüsünün yerində inşa olunmuş şəhər əhəmiyyətli yeni avtomobil yolunun açılışında iştirak edib.
"Yol-xeber.az" xəbər verir ki, Azərbaycan Avtomobil Yolları Dövlət Agentliyinin “Azəryolelmitədqiqatlayihə” İnstitutunun direktoru Azər Nemətli dövlət başçısına görülən işlər barədə məlumat verdi.
Qeyd edək ki, Prezident İlham Əliyevin tapşırığına uyğun olaraq, Bakı şəhərində nəqliyyatın hərəkətinin tənzimlənməsi və tıxac probleminin nisbətən azaldılması məqsədilə Xətai rayonu ərazisində Üzeyir Hacıbəyov küçəsində yerləşən və uzun illər istismar edildiyindən yükgötürmə qabiliyyətini itirmiş, uzunluğu 202 metr, eni 17,3 metr təşkil edən 12 aşırımlı “Cavanşir” körpüsü sökülərək, yerində şəhər əhəmiyyətli yeni avtomobil yolunun tikintisi işləri həyata keçirilib. Dörd hərəkət zolaqlı yeni yolun uzunluğu 400 metrdir.
Məlumat verildi ki, həm nəqliyyat vasitələrinin, həm də piyadaların ərazidə rahat və təhlükəsiz hərəkətini təmin etmək üçün yeni piyada səkiləri salınıb. Layihəyə uyğun olaraq, ayırıcı zolaqlarda və yol kənarlarında əlavə abadlıq işləri görülüb, münbit torpaq qatı verilərək yeni yaşıllıq ərazilər salınıb, ən müasir işıqlandırma sistemi yaradılıb.
Xatırladaq ki, Bakı şəhəri, Xətai rayonu, Afiyəddin Cəlilov və Üzeyir Hacıbəyli küçələri istiqamətində yerləşən, uzunluğu 202, eni 17 metr olan “Cavanşir” yolötürücüsü dəmir yolu vasitəsilə yüklərin qısa zamanda dəniz limanına çatdırılması üçün 1962-ci ildə istismara verilmişdi. Həmin ərazidə dəmir yolu şəbəkəsinin ləğv edilməsi ilə körpünün əvvəlki əhəmiyyətini itirməsi, həmçinin yolötürücüsünün yükgötürmə qabiliyyətinin müasir normativ yük təsirinə cavab vermədiyi nəzərə alınaraq təhlükəsizlik baxımından bu qurğunun sökülməsi məqsədəuyğun hesab edilmişdi.
***
Avqustun 5-də Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev paytaxtın Xətai rayonu ərazisində “Cavanşir” körpüsünün yerində inşa olunmuş şəhər əhəmiyyətli yeni avtomobil yolunun açılışında iştirak edib.
Bu barədə Prezidentin Mətbuat Xidməti məlumat yayıb.
ABŞ-ın Azərbaycan və Ermənistan arasındakı sülh danışıqlarında təşəbbüsü ələ keçirtmək cəhdləri Avropa Birliyini ciddi şəkildə narahat etməyə başlayıb... Fransanın məkrli oyunları ucbatından regional sülh danışıqlarında vasitəçilik statusunu itirən Avropa Birliyi indi Brüssel prosesini bərpa etməklə, Cənubi Qafqaza geri dönmək niyyəti güdür...
Cənubi Qafqaz uğrunda mübarizə yeni mərhələyə keçmək üzrədir. Belə ki, dünya nəhəngləri bu regiona nəzarət etmək üçün bütün mümkün vasitələrdən istifadəyə cəhd göstərirlər. Üstəlik, bu cəhdlər normal rəqabət kateqoriyasından kobud şəkildə kənara çıxmağa başlayıb. Hətta son vaxtlar daha da amansız xarakter alması ilə diqqəti çəkir. Və bu baxımdan, Cənubi Qafqazı kifayət qədər gərgin bir qarşıdurma mərhələsinin gözlədiyi qətiyyən şübhə doğurmur.
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, dünya nəhəngləri bu regionda yaxın gələcəkdə açılması gözlənilən yeni iqtisadi-ticari marşrutlar üzərində tam nəzarətə can atırlar. Xüsusilə də, Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı proseslərin tezliklə intensivlik qazana biləcəyi qətiyyən istisna edilmir. Avropanı Asiya ilə birləşdirəcək Zəngəzur dəhlizi indi dünya nəhənglərinin iştahını ciddi şəkildə qabartmağa başlamış kimi görünür. Və bu baxımdan, indi onların arasında rəqabət bütün regional proseslərə yalnız neqativ keyfiyyətdə təsir göstərir.
Təbii ki, Zəngəzur dəhlizi ABŞ, Avropa Birliyi, Fransa və Rusiya üçün nə qədər cəlbedici olsa da, onun reallaşması qarşısında müəyyən əngəllər də mövcuddur. Əsas əngəllərdən biri ondan ibarətdir ki, Zəngəzur dəhlizinin açılması üçün əvvəlcə Azərbaycan və Ermənistan arasında yekun sülh sazişinin mütləq imzalanması qaçılmazdır. Əks halda, Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı layihənin reallaşma ehtimalı o qədər də inandırıcı görünmür. Və dünya nəhəngləri bu reallığı istənilən halda, nəzərə almaq məcburiyyətindədir.
Maraqlıdır ki, Azərbaycan və Ermənistan arasında yekun sülh sazişinin imzalanması ilə bağlı problem də dünya nəhəngləri arasında kəskin ziddiyyət predmetinə çevrilmiş kimi görünür. Belə ki, Cənubi Qafqazda sülh prosesinin uğur qazanması hazırda Qərbdə bəzi siyasi iradə mərkəzlərinin geopolitik maraqlarına qətiyyən cavab vermir.
Xüsusilə də, Fransa bu prosesi bütün mümkün vasitələrdən istifadə etməklə, bloklamağa çalışır. Eyni zamanda, Fransa Avropa Birliyi daxilində avanqard mövqeyə sahib olduğundan bu nüfuzlu beynəlxalq qurum da rəsmi Parisin maraqları ilə hesablaşmaq məcburiyyətində qalıb. Nə qədər qəribə də olsa, ABŞ da Cənubi Qafqazda yeni savaşın sponsoru rolunda çıxış edir. Və göründüyü kimi, dünya nəhənglərinin geopolitik maraqları müəyyən mənada, "regional labirint"də dövr etməyə başlayıb.
Digər tərəfdən isə son vaxtlar yalnız ABŞ, Avropa Birliyi və Fransanın Rusiya ilə qarşıdurmasına paralellik təşkil edən yeni rəqabət məkanı da açılmaq üzrədir. Belə ki, ABŞ-da hakimiyyət dəyişikliyi Avropa Birliyini öz geopolitik maraqlarının reallaşdırılmasında müttəfiqlik prinsiplərinə yenidən baxmaq məcburiyyətində buraxır.
Hər halda, Avropa Birliyinin rəhbərliyi yaxın gələcəkdə Cənubi Qafqazda ABŞ ilə eyni ortaqlığın pozulma ehtimalına daha ciddi yanaşmağa başlayıblar. Çünki Donald Trampın hakimiyyətə gələcəyi təqdirdə, ABŞ-ın Avropa Birliyi ilə eyni geopolitik maraqları bölüşə bilməyəcəyini artıq anlayırlar. Və bu, Avropa Birliyində kifayət qədər ciddi narahatlıq yaratmaqdadır.
Bütün bunları nəzərə aldıqda, dünya nəhəngləri indi həm də Azərbaycan və Ermənistan arasında imzalanmalı olan yekun sülh sazişinin hazırlanması prosesində də əsas orbitr rolu üçün rəqabət aparmaq məcburiyyətində qalıblar. Çünki əsas orbitr statusuna sahib çıxan dünya nəhənginin Cənubi Qafqazda geopolitik təsir mexanizmi qazanmış olacağı qətiyyən istisna deyil. Və bu səbəbdən də, indi Rusiya ilə yanaşı, həm ABŞ, həm də Avropa Birliyi regional sülh sazişinə vasitəçilik etməyə can atır.
Məsələ ondadır ki, Rusiya davamlı olaraq, Azərbaycan və Ermənistana sülh danışıqları üçün müzakirə platforması təklif edir. Azərbaycan buna qarşı çıxmır, hətta Rusiya ərazisində Ermənilərinla sülh sazişinin müzakirəsinə hazır olduğunu vurğulayır. Rəsmi İrəvan isə ABŞ və Qərbin təlimatlarına uyğun olaraq, Rusiya ərazisində Azərbaycanla təmaslardan israrla imtina edir. Və bu baxımdan, sülh danışıqları üçün Rusiya variantı demək olar ki, bloklanmış vəziyyətə düşmüş kimi görünür.
Digər tərəfdən, ABŞ da regional sülh prosesinə birbaşa müdaxilə etməyə çalışır. Hətta son vaxtlar Ermənistanın sülh prosesində iştirakına daha çox ABŞ siyasi dairələri nəzarət etməyə başlayıb. Azərbaycan və Ermənistan xarici işlər nazirləri arasında keçirilən son bir neçə görüş ABŞ Dövlət Departamentinin təşəbbüsü ilə reallaşıb. Və bu, o deməkdir ki, ABŞ bu məsələdə tədricən təşəbbüsü ələ keçirmək şansı qazanmağa başlayıb.
Ancaq eyni situasiya Avropa Birliyinə qətiyyən aid deyil. Halbuki, Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh danışıqlarında məhz Avropa Birliyinin kifayət qədər pozitiv təsirləri olmuşdu. Xüsusilə də, Avropa Birliyi Şurasının rəhbəri Şarl Mişelin vasitəçiliyi danışıqlar prosesi üçün müəyyən proqressiv irəliləyiş ilə yadda qalıb. Və bu baxımdan, Avropa Birliyi strukturlarının bu prosesdə kifayət qədər ciddi təcrübəsi mövcuddur.
Bütün bunlara baxmayaraq, son vaxtlar Avropa Birliyi Cənubi Qafqazdakı sülh prosesindən demək olar ki, kənarlaşıb. Xüsusilə də, Fransanın qatı ermənipərəst mövqeyi Şarl Mişelin sülh təşəbbüslərinin bloklanması ilə nəticələnmiş oldu. Yəni, Avropa Birliyi Cənubi Qafqazda gedən geopolitik proseslərdən kənarda qaldı. Və indi Avropa Birliyi bu problemi aradan qaldırmaq istiqamətində müəyyən addımlar atmağa çalışır.
Son məlumatlara görə, Avropa Birliyi Şurasının rəhbəri Şarl Mişel Qafqaz sülh masasına geri qaytarmaq niyyətində olduğunu bəyan edib. O, bildirib ki, həm Azərbaycan, həm də Ermənistan siyasi dairələri ilə Brüssel prosesini bərpa etmək məqsədilə danışıqlar aparıb və hətta müəyyən razılığın olduğunu da vurğulayıb. Və bu, o deməkdir ki, Avropa Birliyi Cənubi Qafqazda əldən verdiyi vasitəçilik missiyasını geri qaytarmaq niyyətinə düşüb.
Əgər, Şarl Mişel bu hədəfinə nail olarsa, Avropa Birliyi yenidən Cənubi Qafqazda geopolitik oyunçuya çevrilmək şansını aktivləşdirmiş olacaq. Brüssel prosesi Azərbaycan və Ermənistan arasında yekun sülh sazişinin imzalanması ilə nəticələnərsə, Avropa Birliyi həm də Zəngəzur dəhlizinə nəzarət imkanları da qazana bilər. Və Avropanı Asiya ilə birləşdirəcək bu iqtisadi-ticari dəhliz artıq müəyyən mənada, dünya nəhəngləri arasında "nifaq alması"na çevrilməyə başlayır.(Yeni Müsavat)
Avqustun 5-də Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev paytaxtın Xətai rayonu ərazisində “Cavanşir” körpüsünün yerində inşa olunmuş şəhər əhəmiyyətli yeni avtomobil yolunun açılışında iştirak edib.
Yol-xeber.az-ın xəbərinə görə, bu barədə Prezidentin Mətbuat Xidməti məlumat yayıb.
Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh danışıqlarında müşahidə edilən dinamika yenidən diqqəti iki ölkə arasında kommunikasiya əlaqələrinin bərpasına yönəldib. Beynəlxalq aləmdə yaşanan kataklizmlərin dünya ticarət yollarını ciddi şəkildə təhdid etməsinin fonunda Zəngəzur dəhlizinin əhəmiyyəti getdikcə artmaqdadır. Bu dəhlizin açılması bir-biriləri ilə ciddi fikir ayrılıqlarına baxmayaraq, hazırda əks qütbdə qərarlaşan güc mərkəzlərinin də maraqlarına cavab verir. Bu məsələdə İrəvan və Bakının baxışları fərqli olsa da, ümumi məqsədin hər kəsin xeyrinə olacağı şəksizdir. Lakin ümumi məqsədə aparan yolların uzlaşdırılması ciddi fikir ayrılıqları ilə müşahidə olunur. Təbii ki, bu amil bölgədə maraqlı olan qüvvələrin geosiyasi planlarının toqquşması fonunda vəziyyəti daha da qəlizləşdirir.
"Kaspi" qəzetinin mövzu ilə bağlı məqaləsini təqdim edirik:
Bakının dəqiq və aydın mövqeyi
Bakının Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı mövqeyi aydın və dəqiqdir. Azərbaycan dəfələrlə bu məsələ ilə bağlı gözləntilərini ən ali səviyyədə açıqlayıb. Əgər İrəvan kommunikasiyaların bərpasını istəyirsə, o zaman Naxçıvan Muxtar Respublikası ilə dəmiryolu və avtomobil yolunun bərpasına Azərbaycanın müəyyənləşdirdiyi ən qısa məsafədə razılaşmalıdır. Bu yola nəzarət isə təhlükəsizlik baxımından üçüncü tərəfə həvalə edilməlidir. Ermənistan bunu "suveren hüquqlarının pozulması" kimi təqdim etməyə çalışsa da, dünyada Azərbaycanın təklif etdiyi modelin analoqları artıq uzun illərdir ki, uğurla fəaliyyət göstərir.
Maraqların toqquşduğu məqam
Böyük güclərin maraqlarının toqquşduğu əsas məqam da Zəngəzur dəhlizinin Ermənistan üzərindən keçəcək hissəsinə nəzarətin kimin əlində olacağı ilə bağlıdır.
Təbii ki, əvvəlki planda dəhlizə nəzarətin Rusiyanın müvafiq qurumlarının əlində olacağı razılaşdırılmışdı. Lakin Ukrayna ilə müharibənin başlaması Qərbin Cənubi Qafqazda da Moskvanın mövqelərini zəiflətmək planlarını işə saldı. Nəticədə Ermənistan kuratorlarının tapşırığına əsasən, bu razılaşmaları gözardı edərək hər zaman olduğu kimi yenidən ikili oyun quraraq prosesi dalana dirədi. İndi isə ikitərəfli danışıqlarda əldə edilən irəliləyişlər fonunda biz Qərb diplomatlarının yenidən Zəngəzur dəhlizinə dair açıqlamalarını müşahidə etməkdəyik.
ABŞ Dövlət katibinin Avropa və Avrasiya məsələləri üzrə köməkçisi Ceyms O"Brayn Senatın Xarici əlaqələr komitəsində çıxışı zamanı bildirib ki, Vaşinqton Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevlə Ermənistan baş naziri Nikol Paşinyanın apardıqları sülh prosesini güclü şəkildə dəstəkləyir. O bildirib ki, tərəflərin sülh istəyi sülh sazişi ilə nəticələnə bilər. "Bu, niyə vacibdir? Xəritəyə baxanda görürük ki, Mərkəzi Asiya inanılmaz dərəcədə zəngindir, lakin onların qlobal bazara çıxışı yalnız Rusiya və Çin vasitəsilə mümkündür. Əgər biz Azərbaycan və Ermənistandan keçən yolun açılmasına nail olsaq, onların qlobal bazara çıxışı olar, Rusiya və Çindən asılılıqları azalar", - deyə Ceyms O"Brayn əlavə edib.
Göründüyü kimi, Vaşinqtonun marağı Cənubi Qafqaz və Mərkəzi Asiyada ənənəvi rəqibləri Çin və Rusiyaya qarşıdır. Vaşinqton hər vasitə ilə Zəngəzur dəhlizinə nəzarətin bu iki ölkənin əlində olmamasına çalışır.
İranın "qırmızı xətti"
Vaxtilə prosesi dalana dirəyən və Ermənistanı əvvəlki razılaşmalardan imtinaya sövq edən ölkələrdən biri də İrandır. Maraqlıdır ki, bu məsələ ilə bağlı Qərb tərəfindən səsləndirilən bəyanatların fonunda İran da ən yüksək səviyyədə Zəngəzur dəhlizinə qarşı olduğunu bir daha bəyan edib. Belə ki, İranın ali dini rəhbəri Ayətullah Seyid Əli Xamenei iyunun 30-da Tehrana gələn Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyanı qəbul edib. Ayətullah Xamenei Ermənistanın ərazi bütövlüyünün qorunmasının vacibliyini vurğulayıb. O, "İran İslam Respublikası Zəngəzur dəhlizini Ermənistanın zərərinə görür və bu münasibətdə qətiyyətlidir" deyib. Xameneinin bu fikrini Nikol Paşinyan da dəstəkləyib. Bir daha Ermənistan ərazisindən hansısa dəhlizin yaradılmasına imkan verməyəcəklərini bildirib.
Sülh sazişini tamamlayacaq yekun addım
Bu məsələdə Azərbaycanın ən böyük dəstəkçisinin Türkiyə olduğu şəksizdir. Qardaş ölkənin Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın bir müddət əvvəl Zəngəzur dəhlizinin açılması ilə bağlı səsləndirdiyi bəyanat proseslərin dinamik hal aldığı indiki məqamda diqqət çəkir. Ərdoğan Bakı ilə İrəvan arasında tam hüquqlu sülh sazişi bağlandıqdan sonra Türkiyənin Ermənistanla sərhədi aça biləcəyini istisna etməyib və bildirib ki, Zəngəzur dəhlizinin açılması sazişi tamamlayacaq yekun addımdır. "Zəngəzur dəhlizi hər kəsə, xüsusilə Azərbaycan, Ermənistan və İrana fayda verəcək strateji marşrutdur. İran və Azərbaycan hiss edəcəklər ki, dəhliz, dəmir yolu xətti işə düşəndə onlar üçün daha asan olacaq", - deyə o bildirib.
Göründüyü kimi, okeanın o tayından başlayaraq Pekinə qədər hər kəsin maraqlarına xidmət edəcək Zəngəzur dəhlizinin düyünü, deyəsən, artıq çözülmək üzrədir. Bu düyünün açılması üçün isə əsas olan Ermənistan rəhbərliyinin siyasi iradə və qətiyyət nümayiş etdirməsidir. Bölgədə sülhə, iqtisadi inkişafa və inteqrasiyaya xidmət edəcək Zəngəzur dəhlizi təşəbbüsü maraqların toqquşduğu yox, uzlaşdığı və hər kəsin faydalana biləcəyi bir layihədir.
Rəsmi İrəvan Ermənistan ərazisində başlayan kəşfiyyat savaşını yalnız kənardan müşahidə etməklə, kifayətlənməyə məcbur qalıb... Halbuki, bütün bu baş verənlər Ermənistanı daxili savaş məkanına çevirməklə yanaşı, həm də kəskin vətəndaş qarşıdurmasına bağlı dərin xaosa da yol aça bilər...
Ermənistan Cənubi Qafqazda ABŞ, Avropa Birliyi və Fransanın forpostuna çevrilib. Yəni, Ermənistan üzərində siyasi nəzarət Rusiyadan Qərbin əlinə keçib. Rəsmi İrəvan Ermənistanın real müstəqilliyini təmin edə bilməsə də, bu ölkəni idarə edən xarici siyasi iradə mərkəzini dəyişməyə nail olub. Və bu, Ermənistanın dövlət idarəçilik anlayışının real durumunu təsəvvür etməyə tamamilə imkan verir.
Rəsmi İrəvanın yeni xarici kuratorları Ermənistandan Rusiya əleyhinə daha radikal addımlar tələb edirlər. Qərbdən verilən təlimatlar rəsmi İrəvanın üzərinə Rusiyadan daha sərt qərarlarla uzaqlaşma öhdəliyi yükləyib. Paşinyan hakimiyyəti bu təlimatları mümkün qədər operativ şəkildə icra etmək məcburiyyətindədir. Və bu baxımdan, rəsmi İrəvanın geri çəkilmək şansının olmadığını da düşünmək olar.
Məsələ ondadır ki, Qərb Ermənistana balans siyasəti yürütmək imkanı tanımaq niyyətində deyil. Yəni, rəsmi İrəvan həm ABŞ və Qərb, həm Rusiya, həm də İranla eyni vaxtda tərəfdaşlıq edə biləcək durumda deyil. Paşinyan hakimiyyətindən prinsipial siyasi seçim tələb olunur. Ermənistan həmin seçimə uyğun şəkildə beynəlxalq himayə paketi qazanmaq barədə düşünür. Və seçilə biləcək variantların heç birisi hazırda Ermənistanın gələcək taleyi baxımından, toxunulmazlıq təminatı vermir.
Hələlik rəsmi İrəvan Rusiyadan uzaqlaşıb, Qərbə doğru yaxınlaşma siyasi kursu yürüdür. Bu xarici siyasət kursunun olduqca təhlükəli olduğunu əslində, Paşinyan hakimiyyəti anlamamış deyil. Çünki Ermənistan bütün sahələr üzrə məhz Rusiyadan tamamilə asılı vəziyyətdədir. Hətta Rusiya Ermənistan iqtisadiyyatını ən qısa zamanda çökdürmək imkanına sahibdir. Kreml bir necə iqtisadi-ticari manevr ilə Ermənistanda ölkədaxili böhran yarada biləcək mexanizmləri öz əlində cəmləşdirib. Və bu faktorlardan hər an istifadə oluna bilər.
Belə vəziyyətdə rəsmi İrəvanın Ermənistanı Rusiyadan uzaqlaşdırıb, Qərbə yaxınlaşdırmaq cəhdləri real nəticələr vəd etmir və olduqca təhlükəli seçimdir. Bu, hətta Ermənistan üçün geopolitik intihar anlamı da daşıyır. Yəqin ki, zaman keçdikcə, bütün sahələr üzrə Rusiyadan asılı olan Ermənistanın siyasi cəhətdən Qərbin nəzarətinə keçməsinin dağıdıcı nəticələri tədricən daha qabarıq şəkildə ortaya çıxmağa başlayacaq.
Maraqlıdır ki, erməni siyasi dairələrində Ermənistanın açıq-aşkar fəlakətə sürükləndiyi də artıq etiraf edilməyə başlayıb. Belə ki, Paşinyan hakimiyyətinin xarici siyasət kursundan narazı olanlar Ukrayna və Gürcüstanı əsas örnək olaraq, göstərirlər. Onların fikrincə, Ermənistanın Qərb üçün Ukrayna və Gürcüstandan daha fərqli önəmi mövcud ola bilməz. Qərb həm Ukraynanı, həm də Gürcüstanı ən taleyüklü mərhələdə dəstəksiz buraxıb. Və deməli, Qərbin vədlərinə şirniklənən Paşinyan hakimiyyəti Ermənistanı da eyni cığırla fəlakətə doğru aparır.
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, hətta ABŞ və Qərb də Ermənistanın Rusiyadan uzaqlaşma şansının olmadığını anlayır. Ancaq Qərbdə bu barədə düşünmək əvəzinə, daha çox Ermənistandan Rusiyaya qarşı geopolitik alət kimi istifadə etməyə üstünlük verir. Qərbdə tam dəqiqliyi ilə bilirlər ki, Ermənistanın Rusiyadan tam qoparılması mümkün deyil və buna yaxın onilliklərdə nail olunmayacaq. Və bu baxımdan, Qərbdə Ermənistanı deyil, strateji hədəfləri düşünürlər.
ABŞ və Qərb hazırda Paşinyan hakimiyyətini Ermənistana Rusiyadan uzaqlaşma prosesində dəstək vədləri ilə şirnikləndirir. Eyni zamanda rəsmi İrəvandan Rusiyadan uzaqlaşma istiqamətində daha radikal addımlar tələb edir. Rəsmi İrəvan Rusiya sərhədçilərini hava limanından çıxarmaqla, Qərbin bu tələblərinə müəyyən mənada, cavab verməyə çalışır. Və bu addımın Qərbdə məmnunluqla qarşılandığı da qətiyyən diqqətdən yayınmır.
Məsələ ondadır ki, Rusiya sərhədçilərinin İrəvan hava limanından çıxarılması ABŞ, Avropa Birliyi və Fransa üçün xüsusi əhəmiyyəti mövcuddur. Belə ki, Qərbin İrəvan hava limanı üzərindən daşıdığı hərbi-texniki vasitələr Rusiya sərhədçilərinin nəzarətindən keçirilirdi. Eyni zamanda, İrəvana gizli səfər etməyə çalışan Qərb kəşfiyyatçıları da rusların diqqət mərkəzinə düşürdü. Yəni, Rusiya İrəvan hava limanı üzərindən Qərbin bütün fəaliyyəti barədə məlumat toplaya bilirdi. Və indi artıq bu, demək olar ki, mümkün olmayacaq.
Ancaq bu, Rusiyanın Ermənistan ərazisində baş verənlərdən tamamilə xəbərsiz qalacağı anlamı da daşımır. Belə ki, Rusiya xüsusi xidmət servisləri Ermənistan ərazisində güclü dayaqlara malikdirlər. Ona görə də, Qərbin Ermənistandakı fəaliyyətini izləmək Rusiya kəşfiyyatı üçün elə bir ciddi problem törətməz. Halbuki, Qərb kəşfiyyatının belə situasiyaya müşahidəçi qalacağı da qətiyyən inandırıcı görünmür. Və bu baxımdan, Ermənistan ərazisində xarici kəşfiyyat servisləri arasında kəskin qarşıdurmanın başlaya biləcəyi qətiyyən istisna deyil.
Bəzi məlumatlara görə, belə bir qarşıdurma artıq başlayıb. Hətta Paşinyan hakimiyyəti tərəfindən Ermənistan Təhlükəsizlik Xidmətinə bu barədə müəyyən təlimatlar verildiyi də bildirilir. Xüsusilə də, iddia olunur ki, Ermənistan Təhlükəsizlik Xidmətinə Qərb kəşfiyyatının fəaliyyətinə heç bir halda, müdaxilə etməmək barədə qəti tapşırıq verilib. Və bu, hər hansı bir normal dövlətin ərazisində mümkün olmayacaq situasiyadır.
Ancaq Ermənistan normal dövlət olmadığından rəsmi İrəvan ölkə əhalisini xarici kəşfiyyatların üzünə artıq çoxdan aşıb. İndi Ermənistanın ərazisində xarici kəşfiyyat servisləri arasında sözün əsl mənasında, amansız savaş başlamaq üzrədir. Rəsmi İrəvanın buna müdaxilə etmək şansı və hüquqi yoxdur. Deməli, Ermənistan ərazisində başlayan kəşfiyyat savaşını yalnız kənardan müşahidə etməklə, kifayətlənməli olacaq. Halbuki, bütün bu baş verənlər Ermənistan ərazisini daxili savaş məkanına çevirməklə yanaşı, dərin xaosa da yol aça bilər.(Yeni Müsavat)
“Mən düşünürəm ki, ilin sonuna qədər Zəngəzur dəhlizinin açılması ilə bağlı pərdəarxası razılaşmalar var. Və mən tam əminəm ki, İran tərəfi bundan xəbərdardır və bir daha belə bir fürsətdən istifadə edərək, Paşinyana birbaşa mətn vasitəsilə aydınlaşdırdı ki, bu, onlar üçün qırmızı xəttdir. Belə bir siyasətin Ermənistan üçün dağıdıcı olacağını İran öz xəbərdarlığı ilə çatdırdı”
KONKRET.az xəbər verir ki, bu fikirləri politoloq Davit Karapetyan bildirib.
“Dəhlizlə bağlı məsələlər kollektiv Qərblə də razılaşdırılıb. Lakin İranın xəbərdarlığını Ermənistanın rəsmi məlumatında görmədik.
Mən başa düşürəm ki, bunun məqsədi nədir? Sülh dövrünün sənədinin imzalanması kontekstində formalaşan emosional fon sülh sənədini imzalamağa mane ola bilər və bu, Əliyevin qəzəbinə tuş gələr.
Amma İran dərin dövlət kimi mövqeyini, qırmızı xətlərini və konsepsiyasını dəyişməyib və bir daha Ermənistan-Türkiyə münasibətlərinin yeni mərhələsinin başladığını anlayaraq, hakimiyyətə öz mövqeyini bir dəfə xatırladır.