 |
|
Qlobal iqtisadiyyatın yumşaq eniş şansı artır.
"Bu barədə “Böyük iyirmiliyin” (G20) maliyyə liderlərinin yekun bəyanatına istinadən məlumat yayılıb.
Onların fikrincə, qlobal iqtisadi perspektiv üçün risklər daha balanslıdır.
Qeyd olunub ki, sənəd yekun deyil və bu həftə San-Pauluda keçiriləcək G20 toplantısından sonra rəsmi şəkildə dərc olunacaq.
“Əksər ölkələrdə inflyasiya əsasən müvafiq pul siyasəti, tədarük zəncirindəki darboğazların aradan qaldırılması və əmtəə qiymətlərinin endirilməsi səbəbindən aşağı düşüb”, - deyə sənəddə qeyd olunub.
Məlumata görə, qlobal iqtisadiyyatda vəziyyət getdikcə nikbinləşir. Ölkələr COVID-19 pandemiyasının, artan inflyasiyanın və faiz dərəcələrinin kəskin artımının təsirlərini aradan qaldırmağa nail olurlar.
Ermənistan Baş naziri Nikol Paşinyanın Rusiyaya qarşı mövqeyi sərtləşdikcə Moskva ilə iqtisadi münasibətlərdə sıçrayış baş verir.Axar.az xəbər verir ki, Paşinyanın Rusiyaya qarşı “kəskin mövqeyi” ilə qətiyyən uyğun gəlməyən bu statistika təbii olaraq iqtisadçıların da diqqətini çəkir.
Ermənistan Statistika Komitəsinin son məlumatına görə, 2024-cü ilin yanvarında ölkədə iqtisadi aktivlik göstəricisi 2023-cü ilin yanvar ayı ilə müqayisədə 10,7% artıb.
İqtisadi artım inflyasiyaya da təsir edib: belə ki, qiymətlərdə ucuzlaşma qeydə alınıb və inflyasiya mənfi 0,9 faiz olub.
Artım əsasən sənayedə (21%), ticarətdə (19,3%) qeydə alınıb.
Tikintidə artım səngiyib (9,5%), eyni zamanda xidmətlər sektorunda da ötənilki temp aşağı düşüb (2023-cü ildəki 10,3%-lə müqayisədə 4,4%).
Çox maraqlıdır ki, iqtisadi aktivliyin böyüməsinə rəğmən elektrik enerjisi istehsalı kəskin azalıb (mənfi 6,4%). Statistika Komitəsi bunu avtonom günəş panelləri ilə izah etməyə çalışsa da, sənaye inkişaf edirsə, elektrik istehsalı artmalı idi.
Nəhayət, gəldik Ermənistan iqtisadiyyatının əsas göstəricilərinə: Statistika Komitəsi bildirib ki, idxal və ixracda yenidən sıçrayış baş verib - yanvarda ixrac 2,1 dəfə artaraq 934,1 milyon dollara, idxal 61,4% artaraq 1 milyard 212 milyon dollara çatıb.
Diqqət edirsinizsə, Ermənistanın ixracı yenidən kəskin şəkildə artıb. Komitə bu ixracın hansı ölkəyə olduğunu açıqlamayıb, ancaq bunun “vasitəçilik ticarətinin intensivləşməsi ilə əlaqəli” olduğunu elan edib. Başqa sözlə desək, Ermənistan Qərb ölkələrindən məhsul idxal edərək, Rusiyaya ixracını daha da yüksəldib - yalnız yanvar ayında ixrac 2 dəfədən çox artıb. 2022-ci ildən – Ukraynada müharibə başlayandan və Rusiyaya sanksiyalar tətbiq ediləndən sonra Rusiyaya ixrac 2023-cü ilin sonuna qədər bir neçə dəfə (!!!)artmışdı və Rusiya ilə ticarət dövriyyəsi hər kəsi təəccübləndirəcək rəqəmə - 7,3 milyard dollara çatmışdı. Hazırda isə yeni “sıçrayışlar” yaşanır.
Belə görünür ki, Nikol Paşinyan AB-də Rusiya əleyhinə çıxışlarını kəskinləşdirdikcə onun Rusiyaya sanksiyaları dəlməsinə daha çox göz yumulur. Nəticədə isə Rusiya sanksiyalardan yan keçərək, hərbi məqsədli mallar idxal edə bilir, Ermənistan isə bu vasitəçilikdən milyardlar qazanaraq, ölkə iqtisadiyyatında “sıçrayışlara” nail olur.
Bu oyunun nə qədər davam edəcəyi bəlli olmasa da, faktiki olaraq Paşinyanın antirusiya siyasi ritorikasından ən çox qazanan elə Ermənistan və Rusiyadır.
"Mən rus sərhədçilərinin “Zvartnots” hava limanından çıxarılması ilə bağlı müzakirənin iştirakçısı olmamışam. Amma məncə, onların oradan getməsi düzgün olardı. Ermənistan öz ölkəsinin sərhədlərini qoruyacaq".
Bunu Ermənistan parlamentinin sədri Alen Simonyan parlamentdə çıxışı zamanı deyib.
"Rus sərhədçilərin ölkəmizin sərhədlərini qoruyacaqlarına əmin deyiləm. Əminsinizmi? Bir neçə dəfə sübut olunub ki, onları qorumayıblar", - o qeyd edib.
“İsrail Ramazan ayı ərzində Qəzzadakı hərəkətlərini dayandıracaq”.
Xarici KİV xəbər verir ki, bu barədə ABŞ Prezidenti Co Bayden açıqlama verib.
“Ramazan yaxınlaşır və israillilər girovları xilas etməyimiz üçün bizə vaxt verəcək. Buna görə də Ramazan ayında əməliyyat etməyəcəklər”, - deyə o, əlavə edib.
Qeyd edək ki, Misir, Qətər və ABŞ rəsmilərinin vasitəçiliyi ilə Qətərin paytaxtı Dohada atəşkəs danışıqları aparılır.
Bayden əvvəlki açıqlamalarında atəşkəs danışıqlarının martın 4-nə qədər yekunlaşacağına ümid etdiklərini bildirmişdi.
2023-cü ilin oktyabr ayının sonundan etibarən İran 60 faiz zənginləşdirilmiş uran ehtiyatını 6,8 kq azaldaraq 121,5 kq-a endirib.
Bu barədə “The Wall Street Journal” MAQATE-nin məxfi hesabatına istinadən məlumat yayıb.
Qəzet yazır ki, “sürpriz addım, çox güman ki, İranın yüksək dərəcədə zənginləşdirilmiş nüvə yanacağı yaratmasından təşvişə düşmüş Qərb ölkələri tərəfindən müsbət qarşılanacaq”.
Tehranın 2021-ci ildə uranı 60%-ə qədər zənginləşdirməyə başladıqdan sonra ilk dəfə olaraq ehtiyatını azaltdığı bildirilir.
İranın hələ də “təxminən üç nüvə silahı hazırlamaq üçün” kifayət qədər materiala malik olduğu bildirilir.
Birləşmiş Ştatlar bəyan edib ki, Azərbaycan və Ermənistanı sülh sazişi bağlamağa həvəsləndirməkdə davam edəcək. Dövlət katibi Antoni Blinkenin iki ölkənin lideri ilə Münhendə keçirdiyi son görüşlər də bu mövzuya həs olunub.Dövlət Departamentinin sözçüsü Metyu Miller Turan agentliyinin suallarını cavablandırarkən deyib: “İki ölkənin lideri Münhendə ikitərəfli görüş keçirib və Birləşmiş Ştatlar sülhə nail olmaq üçün yardım və dəstəyini davam etdirəcək“.
Sülhün “əlçatan olduğunu” deyə bilərikmi?
Miller buna cavab olaraq deyib: “Sülh əlçatan məsafədədir və dövlət katibi bunu hər iki ölkənin lideri ilə müzakirə edərək, onları qalan bir neçə problemin həll edilməsi üçün birlikdə işləməyə çağırıb“.
Proses həqiqətən də davam edir. Qeyd edək ki, Azərbaycan Respublikasının Xarici İşlər naziri Ceyhun Bayramov fevralın 22-də Avropa İttifaqının Cənubi Qafqaz üzrə xüsusi nümayəndəsi Toivo Klaarla görüşdə bildirib ki, bu yaxınlarda Ermənistan tərəfinə sülh müqaviləsi layihəsi ilə bağlı ölkəmizin növbəti təklifləri təqdim olunub.
Ancaq başqa bir şey maraqlıdır. Miller, həll edilməli olan bir neçə məsələnin qaldığını söyləyib. Maraqlıdır, Dövlət Departamentinin nümayəndəsi nə demək istəyib? Bu, hansı məsələlərdir? Onun sözlərinə görə, yalnız bir neçə məsələ qalıb. Lakin müharibədən sonrakı üç ildən artıq bir müddətdə sülh bağlamaq mümkün olmayıb. Niyə?
Və bütün bunlar Ermənistan Baş nazir Paşinyanın son bəyanatı zamanı hazırda ölkələrimiz arasında sülh müqaviləsinin imzalanmasının qeyri-mümkün olduğunu bildirməsi fonunda baş verir.
Beynəlxalq məsələlər üzrə ekspert Elman Fəttah vəziyyətlə bağlı fikirlərini Pressklub.az-la bölüşüb.
Onun fikrincə, Azərbaycan və Ermənistan arasında sülhün əldə edilməsi Qərb siyasi mərkəzlərinin prioritet istiqamətidir. “Həm Brüssel, həm də Vaşinqton sülhə nail olmaq üçün eyni vaxtda tərəfləri təşviq edir və onlara təzyiq göstərir. Lakin 30 ildən artıq müharibə şəraitində olan, düşmənçiliklərinin tarixi isə bir əsrdən artıq davam edən iki xalq/ölkə arasında sülhə nail olunması obyektiv çətinliklərlə üzləşir: məsələn, erməni-türk düşmənçiliyi bəzən hər iki xalq üçün ideoloji xarakter alır. Azərbaycan torpaqlarının 30 ildən artıq işğal altında olması və bu ərazilərin tamamilə dağıdılması da bizim üçün eyni şeydir”, – Fəttah deyir.
Digər tərəfdən, qeyd etmək lazımdır ki, Ermənistan Konstitusiyasında sülhə doğru irəliləyişə ciddi mane olan məqamlar var: “Mənim fikrimcə, cənab Millerin dediyi “sülhə nail olmaq üçün qalan bir neçə məsələ” bu obyektiv səbəblərdir. Lakin hesab edirəm ki, bu maneələr aradan qaldırılsa belə, iki ölkə arasında sülhün bağlanmasına mane olan subyektiv səbəb prosesin uğurla başa çatmasına imkan verməyəcək. Bu, həm Ermənistanın (hərbi və iqtisadi baxımdan), həm də Azərbaycanın (siyasi baxımdan) Kremlə loyallığıdır. Kreml açıq şəkildə bəyan edir ki, Moskvadan kənarda danışıqların sülh yolu ilə başa çatmasına imkan verməyəcək.
Sözlərimi yekunlaşdıraraq deyim ki, iki ölkə arasında sülhün imzalanması üçün hər iki liderin Kremldən asılı olmayan iradəsi olmalıdır. Bu iradə isə hazırda mövcud deyil. Paşinyan hərbi və iqtisadi baxımdan Moskva tərəfindən təhdid edilir. İlham Əliyev Putinin həm rəsmi, həm də şəxsi dostu və müttəfiqidir. İki il əvvəl imzalanmış müttəfiqlik müqaviləsinə əsasən, rəsmi Bakı ilə rəsmi Moskva bütün geosiyasi məsələlərdə öz mövqelərini uzlaşdırmaq barədə razılığa gəliblər. Sülhlə bağlı nə qədər ümidverici bəyanatlar eşitsək də, bu hadisənin əsl vaxtı Putindən sonrakı dövrdür. Yəni, yaxın gələcəkdə sülhə imza atmaq mümkün deyil”, – ekspert əmindir.
"Azərbaycan KTMT-yə üzv ölkələr üçün yad ölkə deyil. KTMT-də çoxlu müsəlman ölkələri var. Siz də bunu başa düşürsünüz".
Bunu Belarus lideri Aleksandr Lukaşenko deyib.
"Ermənistan bizim Ermənistanla Azərbaycan arasında müharibəyə qarışmağımızımı istəyirdi? Yəni bu müharibə hələ də davam etməli idi və minlərlə insan həlak olmalı idi.
Yaxşı, biz müharibəni bitirdik. Bizim mövqeyimiz necə olmalıdır? Ermənilər bizim əzizlərimizdir, əziz xalqımızdır. Bəs Azərbaycan yaddır? Ona görə də belə vəziyyətə düşdük. Və KTMT-nin heç bir əsası yox idi. Bu münaqişəyə girmək üçün qətiyyən heç bir səbəb yox idi", - Lukaşenko qeyd edib.
Lukaşenko hesab edir ki, Azərbaycan və Ermənistan müharibə yolu ilə sonda məsələnin düzgün həllinə nail oldular. "Ermənistan tərəfi etiraf etdilər ki, Azərbaycanın beş-altı rayonunu işğal ediblər", - Lukaşenko vurğualyıb.
O eyni zamanda əlavə edib ki, problemin sülh yolu ilə həlli istiqamətində Bakı ilə İrəvan arasında faktiki vasitəçi rolunu oynayıb: "Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev bir neçə il ərzində təkcə sülh yolu ilə nizamlanmaya deyil, həm də Ermənistan tərəfinə də maliyyə dəstəyi təklif edib. Mən özüm də bilmədən vasitəçi olmuşam. Mən Bakıdan İrəvana gedib bu siqnalları çatdırmışam. Söhbət Ermənistan iqtisadiyyatına milyardlarla dollara qədər sərmayə qoyuluşundan gedirdi. Azərbaycan zəngin ölkədir. Bu məsələni sülh yolu ilə həll etmək üçün çoxlu təkliflər oldu”, - o deyib.
Lukaşenko bildirib ki, lakin əvvəlki illərdə Ermənistan rəhbərliyi sülh yolu ilə nizamlanmaya razılıq vermədiyindən problemli məsələlər yığılıb qalmışdı.
Lukaşneko onu da deyib ki, baş verənlərdə Paşinyanın günahı az idi: "Amma bu problem həll edilməli idi. Bir milyondan artıq azərbaycanlı qaçqın Azərbaycanın üzərinə böyük yük və bu da bir çox başqa problemlər yaradırdı”, - deyə Lukaşenko bildirib.
Türkiyə Qarabağda qardaşları ilə əl-ələ, çiyin-çiyinə dayanır və əmin addımlarla irəliləyir.
"Report" xəbər verir ki, bu sözləri Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan Adanadakı Vağzal meydanında keçirilən mitinqdə çıxışında deyib.
"Biz beynəlxalq aləmdə dövlətimizin mənafeyini, millətimizin şərəfini qətiyyətlə müdafiə edirik. Türkiyə regional deyil, qlobal güc olmaq yolunda möhkəm addımlar atır. Böhranların həllində ölkəmizin əsas rolu getdikcə daha çox başa düşülür. Biz Liviyadayıq, Qarabağdayıq", - Ərdoğan bildirib.
Gürcüstanda 2024-cü ilin payızına təyin edilmiş parlament seçkiləri fonunda etirazlar başlaya bilər.
Axar.az xəbər verir ki, bu barəd rusiyalı politoloq Aleksandr Dudçak deyib.
O, ölkədə yeni inqilab riski barədə xəbərdarlıq edib.
“Gürcüstanda Avropa gündəmini əsasən prezident Salome Zurabişvili irəli sürür. Lakin yerli əhali artıq Rusiya ilə normal mehriban qonşuluq münasibətlərinin bərpasının bəhrəsini hiss edir. Ticarət dövriyyəsi ilə yanaşı, turist axını da var", - deyə Dudçak bildirib.
Ekspert bildirib ki, parlament seçkilərindən sonra vəziyyət dəyişə bilər. Politoloqun fikrincə, Gürcüstan müxalifəti etiraz aksiyaları təşkil etməyə çalışacaq.
Cozef Bayden və Vladimir Putin arasında münaqişənin şəxsi sanksiyalar müstəvisinə keçdiyi bir məqamda deyim ki, ABŞ sanksiyalar olmadan da illərdir ki, Rusiyanın ətrafında halqanı daraldır və bunu daha çox enerji dəhlizləri üzərindən edir.
“Bunu iqtisadçı ekspert Eldəniz Əmirov deyib. O bildirib ki, 2013-cü ildə Rusiyanın milyardlar xərclədiyi “Yamal-Avropa-2” qaz kəmərinin tikintisi Amerikanın səyi ilə Polşa tərəfindən dayandırıldı:
“2014-cü ildə amerikalı konqresmenlərlə görüşdən sonra Bolqarıstanın Baş naziri Rusiyanın “Cənub Axını” kəmərinin tikintisinin Bolqarıstan ərazisində yarımçıq saxlanıldığını elan etdi. Ölkələrdən keçən kəmərlərində problem çıxardıqlarını görən Rusiya dənizlərin dibi ilə kəmərlər inşa etməyə başladı. Onda da dənizin dibində kəmərləri sıradan çıxartdılar.
Bizim TAP kəmərindən 10 dəfə böyük olan, yəni illik 110 milyard kubmetr qaz ixrac edə bilən “Şimal Axını” kəmərlər sistemi isə Şimal dənizinin dibində partladıldı. Diametri az qala 1,5 metrə çatan 4 boru kəmərindən 3-ü duzlu dəniz suyu ilə doldu və korroziya səbəbindən heç indidən sonra da istifadə yaramayacaq”.
Ekspertin fikrincə, Amerika Rusiyanı sadəcə bir dəfəlik deyil, tədricən, yavaş-yavaş çökdürmək siyasətini əvvəldən məharətlə davam etdirir:
“Bir həqiqəti anlamaq lazımdır ki, Amerika Rusiyanın qəfil çökməsini və ya parçalanmasını istəmir. Yoxsa, idarə edilə bilməyən xaos yarana bilər. ABŞ isə idarə edilə bilən xaoslar yaratmağı və idarə etməyi sevir və bacarır. Odur ki, bəzən Ukraynaya pul vermirəm şousu, bəzən də başqa şoular göstərir. Lakin nə baş verirsə, A planın bir komponentidir”, - deyə E. Əmirov əlavə edib.