 |
|
Süni intellekt təhsildən siyasətə qədər hər şeyi dəyişəcək.
BMT-nin baş katibi Antonio Qutterreş təşkilatın Baş Assambleyasının 79-cu sessiyasında çıxışı zamanı deyib.
Baş katib bildirib ki, süni intellektin inkişafı əsas təhdidlərdən biridir:
“Süni intellektin zəkanın idarə olunması ilə bağlı qlobal addım atılmalıdır”.
O, bəşəriyyət üçün əsas təhdidlərdən birinin də iqlim dəyişikliyi olduğunu vurğulayıb:
“Bu gün getdiyimiz yol davamlı yol deyil. Dəyişiklikləri idarə etmək hamımızın maraqlarına cavab verir”.
Yaxın Şərqdə İsraillə Hizbullah arasında gərginliyin artdığı bir vaxtda Çin İsraildəki vətəndaşlarını təhlükəsizlikləri üçün mümkün qədər tez ölkəni tərk etməyə çağırıb.
Belə bir çağırışlar Çinin Təl-Əvivdəki səfirliyi çıxış edib.
Verilən açıqlamada İsrail-Livan sərhədində hərbi qarşıdurmaların artdığı və bu səbəbdən ölkədə təhlükəsizlik vəziyyətinin ağır, mürəkkəb və gözlənilməz olduğu bildirilib.
"Biz İsraildəki Çin vətəndaşlarını mümkün qədər tez ölkələrinə qayıtmağa və ya daha təhlükəsiz bölgələrdə məskunlaşmağa çağırırıq", - səfirliyin bəyanatda deyilir .
İsrail ordusunun Livana hücumları nəticəsində ölənlərin sayı 500-ə yaxınlaşıb.
Bu barədə Livan Səhiyyə Nazirliyi məlumat yayıb.
Bildirib ki, Livanda ölənlərin sayı 492-yə çatıb.
Bundan əlavə, İsrailin Beyrut və Livanın cənubuna endirdiyi aviazərbələr nəticəsində azı 1645 nəfər yaralanıb.
Ölənlər arasında 35 uşaq və 58 qadın var.
ABŞ-də Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanla İran prezidenti Məsud Pezeşkian arasında görüş olub.
Görüşdə Türkiyə və İran arasında ikitərəfli münasibətlər, eləcə də Yaxın Şərqdə gərginliyin artması müzakirə edilib.
Görüş zamanı Ərdoğan bildirib ki, Türkiyə ilə İran arasında mədəni əlaqələr onların əməkdaşlığına töhfə verir və bundan sonra da bütün sahələrdə əlaqələrin inkişaf edəcəyinə əminliyini ifadə edib.
Görüş daha sonra bağlı qapılar arxasında keçirilib.
Görüşdə çox böyük ehtimal ki, Yaxın Şərqdəki vəziyyətlə yanaşı, Cənubi Qafqazda sülhün əldə edilməsi və Zəngəzur dəhlizi məsləsinin də müzakirə edildiyi ehtimal olunur.
Ermənistan Milli Təhlükəsizlik Xidməti ölkədə hakimiyyəti ələ keçirməyi cəhd edən cinayətkar dəstənin planının üstünü açıb.İstintaq Komitəsinin məlumatına görə, aktiv əməliyyat tədbirləri zamanı təxminən 30-a yaxın axtarış aparılıb, dindirilmələr nəticəsində yeddi nəfərin şəxsiyyəti hələlik müəyyən edilməyən digər şəxslərlə birlikdə hakimiyyəti zorla ələ keçirməyə hazırlaşdıqlarına dair sübutlar toplanıb.
İstintaq orqanları iddia edir ki, şübhəlilər 2024-cü il ərzində Ermənistan vətəndaşlarını, eləcə də Qarabağdan olan erməniləri Rusiyada üç aylıq hərbi təlim keçmək və ağır silahların yeni növlərindən istifadə vərdişlərinə yiyələnmək, Ermənistana qayıtdıqdan sonra isə döyüş növbəsini yerinə yetirmək adı altında ayda təxminən 220 min rubl mükafat müqabilində cinayətkar fəaliyyətə cəlb ediblər. Lakin sonradan məlum olub ki, qruplaşmanın təşkilatçılarının məqsədi hərbi təlim yox, Ermənistanda hakimiyyəti ələ keçirmək olub. Cəlb edilənlərin bəziləri çevrilişdə iştirakdan imtina edərək, Ermənistana qayıdıblar.
“Otuza yaxın axtarış və dindirmədən sonra Ermənistan vətəndaşları S.Q., A.E., A.Q., habelə Dağlıq Qarabağın keçmiş sakinləri A.M və A.S. S., şəxsiyyətləri hələlik istintaq tərəfindən müəyyən edilməyən digər şəxslərlə qabaqcadan əlbir olaraq, Ermənistanda hakimiyyəti zorakılıqla ələ keçirmək üçün şərait hazırladıqları barədə məlumat əldə olunub”, - İstintaq Komitəsinin bəyanatında deyilir.
7 nəfər barəsində cinayət işi başlanıb, onlardan 3-ü həbs edilib, 4-ü barəsində isə axtarış elan olunub.
Aydındır ki, bu informasiya Ermənistan rəhbərliyinin icazəsi olmadan ictimaiyyətə açıqlana bilməzdi.
Bu arada Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan Ümumerməni Forumunda çıxışı zamanı bəyan edib ki, KTMT Ermənistanın təhlükəsizliyinə, onun gələcək mövcudiyyətinə və suverenliyinə təhdidlər yaradır.
"Ermənistan KTMT-də iştirakını dondurub, çünki bu struktur respublikanın suverenliyinə təhdidlər yaradıb", - Paşinyan bildirib. Ermənistanın baş naziri vurğulayıb ki, Ermənistan KTMT ilə münasibətlərdə “dönüş olmayan nöqtəyə” yaxındır.
Amma ən qəribəsi odur ki, o, İrəvanın nə Rusiya, nə də Avrasiya İqtisadi İttifaqı ilə iqtisadi əlaqələri kəsmək niyyətində olmadığını əlavə edib.
Bu, mahiyyət etibarı ilə o deməkdir ki, Ermənistan anti-Rusiya sanksiyalarından yan keçmək üçün Moskvaya kömək etməkdə davam edəcək və bu köməyin tempi daha da artacaq.
Xatırladaq ki, Rusiya baş nazirinin müavini Aleksey Overçuk 2024-cü ilin sonuna qədər Rusiya Federasiyası ilə Ermənistan arasında ticarət dövriyyəsinin 14-16 milyard dollara çata biləcəyini bəyan edib. Bu isə iki dəfədən çox artım deməkdir. 2023-cü ildə Ermənistan-Rusiya ticarət dövriyyəsinin 56% artdığını nəzərə alsaq, bu tendensiyanın güclənməkdə davam etdiyi aydındır.
Qəribə ziddiyyət ortaya çıxır. Paşinyan bir tərəfdən Ermənistanda çevriliş hazırlayan Rusiyapərəst qüvvələri həbs edir, KTMT əleyhinə növbəti kəskin bəyanatla çıxış edir, sonra isə çıxış tonunun dəyişmədən Rusiya və Kremlin yaratdığı Aİİ ilə iqtisadi əlaqələri kəsmək fikrində olmadığını bəyan edir. Bundan başqa, o, Kazanda keçiriləcək BRICS sammitinə də gedəcək. Bütün bunlardan sonra Paşinyanın əslində nəyə can atdığını və onun xarici siyasət istiqamətinin nədən ibarət olduğunu anlamaq çox çətindir.
Rusiyalı analitik, Demokratik Seçim siyasi partiyasının həmsədri, “Liberal Missiya” Fondunun (Moskva) idarə heyətinin üzvü Sergey Javoronkov bununla bağlı fikirlərini Pressklub.az-la bölüşüb.
Onun sözlərinə görə, Ermənistan (xüsusən də onun hökuməti) iki əks tendensiya ilə üzləşib. “Bir tərəfdən Putinin Ermənistana nifrəti və onu Sarqsyanla Koçaryanın rəhbərlik etdikləri Qarabağ klanını devirdiyinə görə cəzalandırmaq istəyi göz qabağındadır. Koçaryanın həbsdə olduğu müddətdə Putinin iki dəfə onu bayram münasibətilə təbrik etməsi Rusiya diplomatiyasında kifayət qədər qəribə təcrübədir. Bu onun Rusiya prezidentinə nə qədər yaxın olmasının göstəricisidir. Putin məhz buna görə də 2020-ci il müqaviləsini açıq şəkildə pozaraq, münaqişənin yenidən qızışdığı bir vaxtda “sülhməramlılara” heç nə etməməyi əmr etmişdi”, - politoloq qeyd edib.
Digər tərəfdən, o deyir ki, əvvəllər Ermənistan ixracatının təqribən 35%-i Rusiya Federasiyasının payına düşürdüsə, indi təkrar ixracat hesabına bu rəqəm 40%-ə yüksəlib. Bu ixracat əsasən kənd təsərrüfatı mallarıdır ki, Rusiya Federasiyası onu asanlıqla əvəz edə bilər. “Ermənistan bu ixracatı itirmək istəməz. Bundan başqa, aydındır ki, hazırda Cənubi Qafqaz Qərb ölkələri üçün prioritet istiqamət deyil, oradan gələn köməyin artacağına ümid etmək olmaz. Ona görə də, Ermənistan hakimiyyəti üçün bu ixracatı qoruyub saxlamaq vacibdir. Onların bunun üçün təsir rıçaqları var - Ermənistandakı Rusiya bazalarının ləğvi təhlükəsi. Onların praktiki olaraq əhəmiyyəti azdır, lakin Rusiya hakimiyyəti üçün onlar mental baxımdan əhəmiyyətlidir. Və beləliklə, Rusiya ilə “soyuq sülh” vəziyyəti qorunur. Bununla yanaşı, daxili siyasi məsələlərdə Qarabağ münaqişəsindəki məğlubiyyətin məsuliyyətini Rusiya Federasiyasının üzərinə qoymaq vacibdir və bunun əsassız olduğunu da söyləmək olmaz. Strateji baxımdan isə bu administrasiya zamanı Ermənistan tədricən Qərbə doğru istiqamətlənəcək”, - Javoronkov hesab edir.
Bakıda həbsdə olan milyarder Ruben Vardanyan Ermənistanın baş nazirinin son mətbuat konfransı zamanı ona ünvanladığı bəyanata cavab verib. Bu barədə Ruben Vardanyanın ofisi məlumat yayıb. Ruben Vardanyan ailəsi ilə söhbətində bəyanatla bağlı mövqeyini ictimaiyyətə açıq formatda bölüşməyi xahiş edib.Erməni milyarder bildirib ki, əgər baş nazirin onunla bağlı hər hansı sualı olubsa, 2022-ci ilin noyabrında Vardanyan qondarma “dövlət naziri” vəzifəsini icra etdiyi zaman ona müraciət edərdi: “İstənilən halda mən indi də onun istənilən sualına cavab verməyə hazıram”.
Vardanyan bildirib ki, 2018-ci ilin yazında 4 nəfərlə birgə Paşinyanla ilk dəfə görüşəndə ona deyib ki, 3 prinsipinə həmişə sadiq olacaq: “Mən və tərəfdaşlarım Ermənistan siyasətinə qarışmaq istəmirik və etməyəcəyik.
Biz Ermənistan hakimiyyəti ilə münasibətimizdən asılı olmayaraq xeyriyyə işləri görürük”.
Vardanyan deyib ki, onun yanaşmasını dəyişə biləcək yeganə məsələ Qarabağın taleyidir.
“2020-ci il hadisələri mənim üçün dönüş nöqtəsi oldu, mən bunu həmişə açıq və ardıcıl şəkildə bildirdim”.
Vardanyan qeyd edib ki, fikir ayrılıqlarına baxmayaraq, sülh və işıqlı gələcək qura biləcəklərinə inanır.
Qeyd edək ki, Azərbaycan hüquq-mühafizə orqanları tərəfindən saxlanılıb Bakıya gətiriləndən sonra Vardanyanın missiyası iflasa uğramışdı. Lakin son vaxtlar onun adının erməni cəmiyyətində tez-tez hallandırılması Paşinyanı narahat etməyə başlayıb.
Erməni ekspertləri tərəfindən Rusiya və onun Ermənistandakı 5-ci kalonunun payızda baş nazirə qarşı Vardanyan kartından istifadə edəcəyinə dair fikirlər səsləndirilir. Ehtimal edilir ki, xunta rejiminin əsas nümayəndələri hesab olunan Robert Koçaryan, Serj Sarkisyandan Paşinyanı devirmək üçün istifadə etməyin artıq mümkün olmadığını dərk edən Qarabağ erməniləri bu dəfə son ümid kimi Vardanyandan istifadə etməyi qərara alıblar. Görünür, Ermənistan Baş naziri Paşinyanın son günlər ciddi narahatlıq keçirərək davranışını tamamilə dəyişməsi də qarşıdakı illərdə onu gözləyən təhlükənin miqyasının böyüklüyündən xəbər verir.
Siyasi şərhçi Elçin Xalidbəyli isə “Sherg.az”a açıqlamasında deyib ki, Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyan və erməni milyarder Ruben Vardanyan arasındakı qarşıdurma şəxsi maraqlardan və bu iki şəxsin siyasi hədəflərindən qaynaqlanır:
“Vaxtı ilə Ruben Vardanyan Azərbaycanın Qarabağ bölgəsinə Rusiya tərəfindən göndərilmişdi. Qarabağ ermənilərinə rəhbərlik edən bu şəxs Azərbaycan ərazilərində təxribat törətməklə məşğul idi. Rusiyanın təxribat emisarı rolunu oynayan Vardanyan Qarabağda nüfuz qazandıqdan sonra ondan Ermənistanda hakimiyyət dəyişikliyinə nail olmaq üçün istfadə ediləcəyinə dair fikirlər səsləndirilirdi. Böyük ehtimalla Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyan da Rusiyanın Vardanyanla bağlı planlarından xəbərdar idi. Onun Vardanyana qarşı münasibəti, onun barəsindəki açıqlamaları da onu göstərir ki, baş nazir erməni milyarderin Azərbaycanda həbsdə saxlanılmasından olduqca məmnundur. Lakin buna paralel olaraq da Vardanyana qarşı olan kinini gizlətmədən ondan intiqam almaq istəyini büruzə verir”.
E.Xalidbəylinin sözlərinə görə, Paşinyanla Vardanyanın siyasi maraqları toqquşsa da, hələlik onların siyasi meydanda üz-üzə gəlmək imkanları məhduddur. 2026-cı ildə Ermənistanda keçiriləcək parlament seçkilərinə hazırlaşan Paşinyanın başı hələlik baş nazir postunu qorumağa qarışıb. Azərbaycanda saxlanılan Ruben Vardanyanın gələcək taleyi isə müəmmalıdır.
Türkiyənin Bursa şəhərində təlim təyyarəsi qəzaya uğrayıb.
“TRT Haber” xəbər verir ki, hadisə nəticəsində təyyarədə olan 2 pilot həlak olub.
Qəza ilə bağlı araşdırma başladılıb.
İsrail ordusu Livanda “Hizbullah” hərəkatının obyektlərinə zərbələr endirib.
“Bu barədə məlumatı “Walla” portalı yayıb.
Bildirilib ki, İsrailin Müdafiə ordusu hücumlara hazırlıq əlamətləri müşahidə etdiyindən hərəkatın obyektlərini vurub.
Nyu-Yorkda Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanla Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyan arasında görüş keçirilə bilər.
Bu barədə məlumatı “RİA Novosti” yayıb.
Məlumata görə, Ərdoğanın, həmçinin Ukrayna Prezidenti Volodimir Zelenki, iranlı həmkarı Məsud Pezeşkian, Almaniya Kansleri Olaf Şoltsla da danışıqlar aparması planlaşdırılır.
Xatırladaq ki, Türkiyə prezidenti BMT Baş Assambleyasının iclasında iştirak etmək üçün ABŞ-də səfərdədir.
SEPAH-dan Azərbaycana qarşı növbəti dəfə təhdid xarakterli bəyanat səsləndirilib.SEPAH generalı Ərdəbilin İran parlamentindəki keçmiş millət vəkili Mənsur Həqiqətpur özünün "X" hesabında Qafqazın 17 şəhərinin İrana qaytarılması üçün ölkədə ümumxalq hərəkatının yaradılmasına çağırıb. SEPAH generalı Rusiyanın Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı mövqeyini sərt tənqid edib və bunun İranın maraqları üçün qəbuledilməz olduğunu bildirib:
"Cənab Putin Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı İranın milli mənafeyinə zidd mövqe tutub. Tarixə nəzər salsaq görərik ki, bu dəhliz Moskvanın təhlükəsizliyini təmin etmək üçün SSRİ tərəfindən qurulub”.
M. Həqiqətpur Qacar hakimiyyətinin Çar Rusiyası ilə imzaladığı razılaşmaların ləğv olunmasını və Qafqazın 17 şəhərinin İrana qaytarılmasına çağırıb.
“Keçmiş razılaşmalar ləğv ediləcəyi təqdirdə Qafqazın 17 şəhəri İrana qaytarılmalıdır", - deyə M. Həqiqətpur bildirib.
Xatırladaq ki, M. Həqiqətpur Azərbaycan Respublikasına qarşı qərəzli mövqeyi ilə tanınır. O, 1992-ci ildə Azərbaycan İslam Partiyası funksionerlərindən Hacı Əlikram Əliyevi, Hacı Vaqif Əliyevi və Hacı Hacağa Nuriyevi İrana dəvət edərək, Tehran şəhərindəki “Mərmər” otelində, habelə, Şimrandakı iqamətgahında Azərbaycanda islam inqilabı həyata keçirilməsi üçün məxfi əməkdaşlığa cəlb etmişdi. Həqiqətpur bununla yanaşı, Qarabağda döyüş təcrübəsi keçmiş gənclərin qanunsuz yolla İrana aparılaraq, Azərbaycanda dövlət çevrilişi məqsədilə ideoloji və hərbi hazırlıq keçmələrini təşkil etmişdi.
Yaxın Şərq üzrə ekspert Vüqar Zifəroğlu “Cümhuriyət” qəzetinə açıqlamasında qeyd edib ki, H. Həqiqətpur və SEPAH-ın bir çox rəsmilərinin anti-Azərbaycan bəyanatları İranla qonşuluq münasibətlərinə ciddi ziyan vurur:
“Əslində biz növbəti dəfə heç bir tarixi gerçəkliyi əks etdirməyən, eləcə də nə yaxın qonşuluğa, nə də diplomatik etikaya sığan bəyanatın şahidi olmaqdayıq. Lakin diqqəti çəkən başqa bir məqam var. Diqqət edərsinizsə, İsrail birbaşa İran və ya onun dəstəklədiyi proksilərə qarşı nə zaman ciddi əməliyyat icra edirsə, cənub qonşumuzun gündəminə ya Azərbaycanla, ya da Zəngəzurla bağlı hədələyici açıqlamalar gətirilir.
Bir növ daxili auditoriyanın fikri başqa xəyali hədəfə yönləndirilir. Biz bu cür sxemi həm Suriyada İsrail səfirliyi hədəf alındıqda, həm HƏMAS lideri İsmayıl Haniyə Tehranın mərkəzində qətlə yetirilənə, həm də indi, Livanda “Hizbullah”a yönəlik əməliyyat həyata keçirildikdən sonra izləyə bilərik.
Vurğulamaq istərdim ki, bu media texnologiyası ayrı-ayrı ölkələr tərəfindən beynəlxalq jurnalistikada zaman-zaman tətbiq edilir və məlum sxemdir. Başqa bir məqam isə ondan ibarətdir ki, bu tip açıqlamalar ölkələrimiz arasındakı münasibətlərə də təsir edir.
Ələlxüsus indi, yeni seçilmiş Prezidentin Azərbaycan, Türkiyə və Pakistanla birgə layihələrin həyata keçirilməsi imkanlarını nəzərdən keçirdiklərini söyləməsi fonunda belə açıqlamanın səslənməsi müəyyən suallar doğurur. Görünür, daxildə islahatçı prezidentin yalnız Qərb deyil, həm də Cənubi Qafqaz siyasətiylə bağlı razılaşmayan mühafizəkar qüvvələr bu formada öz narazılıqlarını büruzə verirlər. Bu cür açıqlamalar Pezeşkiana bir mesaj kimi də nəzərdən keçirilə bilər”.
Politoloq Oqtay Qasımov isə vurğulayıb ki, İranın Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı maraqları var:
“Burada üç səbəb var. Birinci səbəb sözsüz ki, siyasidir. Tehran Asiya ilə Avropanı birləşdirəcək nəqliyyat kommunikasiyalarının öz ərazisindən keçməsini, həmin kommunikasiyalara öz nəzarətini istəyir. İkincisi, yaxın gələcəkdə Asiyanı Avropa ilə birləşdirəcək kommunikasiyalar üzərindən 10 milyon tondan çox yükün keçirilməsi nəzərdə tutulur.
Bu da ciddi maliyyə vəsaiti deməkdir. İran bu maliyyə vəsaitlərinə göz dikib. Üçüncüsü, Tehran çox yaxşı bilir ki, Zəngəzur dəhlizinin açılacağı təqdirdə Azərbaycan-Türkiyə İttifaqı daha da möhkəmlənəcək, o cümlədən Türkiyənin Cənubi Qafqaz və Mərkəzi Asiyada geosiyasi və geoiqtisadi təsir imkanlarını artıracaq. İran hakimiyyəti bundan çox dərin narahatlıq keçirir. SEPAH rəsmilərinin bəyanatları məhz buna söykənib”.