 |
|
İran prezidenti kimi ilk səfərini İraqa edən Məsud Pezeşkian qonşu ölkədə bir sıra maraqlı və müzakirələrə səbəb olan açıqlamaları ilə yadda qalıb. Buraya İslam ölkələri ilə əməkdaşlığın genişləndirilməsi, "İslam Şengeni"nin yaradılması kimi məsələlər də daxildir.
Bəs "İslam Şengeni"nin yaradılması nə dərəcədə realdır?
"Kaspi" qəzeti mövzu ilə bağlı məqalə dərc edib.
İslam ölkələri arasında sərhəd nəzarətinin ləğvinin tərəfdarı olduğunu deyən İran prezidentinin fikrincə, bu, Qərbin tətbiq etdiyi sanksiyaları neytrallaşdırmağa kömək edə bilər. "İslam Şengeni" ideyasının orijinal ideya olduğunu tam da söyləmək olmaz. Ondan əvvəl Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan da İslam ölkələri arasında əməkdaşlığın genişləndirilməsinin vacibliyindən danışıb. O, "İslam Şengeni"ni yox, əsasən hərbi əməkdaşlığı nəzərdə tutub. Bəs İran Prezidentinin istinad etdiyi Şengen zonası nədir? Qeyd edək ki, Şengen zonası ilə bağlı iki saziş imzalanıb.
Birinci Şengen müqaviləsi 1985-ci il 14 iyun tarixində beş Avropa ölkəsi arasında bağlanıb. Müqaviləni Fransa, Qərbi Almaniya ilə yanaşı, Benilüks ölkələri olan Belçika, Niderland və Lüksemburq imzalayıblar. 1990-cı il 19 iyun tarixində Şengen Müqaviləsinin Tətbiq Konvensiyasının imzalanması ilə razılaşma qüvvəyə minib. Müqavilə Lüksemburq, Fransa və Almaniyanın sərhədlərinin kəsişdiyi yer olan Lüksemburqun Şengen şəhərində imzalandığına görə həmin şəhərin adı ilə adlandırılıb. Şengen zonası üzrə ikinci müqavilə isə Mos çayının ortasındakı Kraliça Mari-Astrid adlı gəmidə imzalanıb. Şengen zonasına hazırda Almaniya, Avstriya, Belçika, Bolqarıstan, Çexiya, Danimarka, Estoniya, Finlandiya, Fransa, Xorvatiya, İspaniya, İsveç, İtaliya, Latviya, Litva, Lüksemburq, Macarıstan, Malta, Niderland, Rumıniya, Polşa, Portuqaliya, Slovakiya, Sloveniya, Yunanıstan, həmçinin İslandiya, İsveçrə, Lixtenşteyn, Norveç daxildir. Bəhs olunan zona müqaviləyə qoşulan Avropa dövlətində daxili vizasız hərəkəti təmin edən şərti ərazidir. Şengen zonası daxilində hərəkət edənlər üçün sərhəd yoxlanışı tələb olunmur və səyahətçilər vahid ölkə prinsipi ilə hərəkət etmək imkanına malikdirlər.
Daha çox siyasi məqsədlər var
Avropa Şengen sistemi modelinin İslam dünyasında qurulması təsadüfi sayıla bilməz. Məlumdur ki, İran başladığı nüvə proqramına görə ABŞ və digər Qərb dövlətlərinin tətbiq etdikləri sanksiyalar altındadır. Qadağalar İranın zəngin karbohidrogen ehtiyatlarını dünya bazarlarına çıxarmaq imkanlarını əhəmiyyətli dərəcədə məhdudlaşdırıb və bu səbəbdən ölkənin sosial-iqtisadi durumu pisləşib. Bu gün İranda kəskin maliyyə çatışmazlığı müşahidə edilir. Rəsmi Tehran hətta ən zəruri layihələrin reallaşdırılmasına investisiyalar yönəltməkdə çətinlik çəkir. Bütün bunlar azmış kimi, indi də İran Rusiyaya ballistik raketlər satmaqda günahlandırılır. Artıq ABŞ və digər Qərb dövlətləri tərəfindən rəsmi Tehrana qarşı yeni sanksiyaların anonsu edilib. Yeni sanksiyalar paketinin tətbiqindən sonra İranda iqtisadi-sosial vəziyyətin daha da ağırlaşması qaçılmaz hala gələcək. Bunu düşünən Məsud Pezeşkian çıxış yolunu müsəlman ölkələri ilə ticarət əlaqələrini genişləndirməkdə görür. Onun qənaətinə görə, İslam dünyasında Şengen zonasının yaradılması İran və digər müsəlman ölkələri üçün Qərbdən gələn sanksiyaların fəsadlarından qorunmaq imkanı yaradacaq.
Ancaq bu ideyanın yaxın perspektivdə reallaşacağı mümkünsüz görünür. Bunu da şərtləndirən bir sıra amillər var. Ekspertlər bildirirlər ki, Pezeşkianın ideyasını perspektivsiz edəcək mühüm səbəb müsəlman ölkələrinin bir-birindən kəskin fərqlənən inkişaf səviyyəsi və daxili təhlükəsizlik məsələləridir. Açıq demək lazımdır ki, bu gün müsəlman ölkələri həm də daxili təhdidlərlə üz-üzədirlər. Bu səbəbdən, İslam ölkələri arasında Şengen zonası bu gün üçün real görünmür. Müsəlman ölkələrinin əksəriyyəti ona hazır deyil.
"Ərəb Şengen"i artıq reallaşır
Bu arada İran Prezidentinin təklifinin reallaşma şanslarını azaldan məqamlardan biri də ərəb dövlətlərinin artıq illərdir öz aralarında vahid gömrük zonası yaradılması ilə bağlı apardıqları danışıqlardır. Son məlumatlara görə, "Ərəb Şengeni" - Körfəz ölkələri üçün vahid viza ilin sonuna kimi tətbiq ediləcək. Hazırda müqavilənin gələcək tərəfləri turistlər üçün ümumi xidmətlər paketini formalaşdırmaq üçün böyük turizm operatorları, otellər və aviaşirkətlərlə məsləhətləşmələr aparırlar. Söhbət altı ölkədə - Bəhreyn, Qətər, Küveyt, Səudiyyə Ərəbistanı, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri və Omanda sərbəst hərəkət hüququ verən vizadan gedir.
"Aurora" Yaxın Şərq şirkətlər qrupunun baş direktoru Oksana Kolomiets bildirir ki, belə bir vizanın tətbiqinin əsas bonusu Səudiyyə Ərəbistanının siyahıda olmasıdır, çünki bu ölkə yaxın vaxtlara qədər Yaxın Şərqin ən qapalı ölkələrindən biri olub. Bu viza ümumilikdə müsəlmanlar üçün əlavə imkanlar açacaq ki, müqəddəs Məkkə və Mədinəyə ziyarətlər sadələşəcək.
İşğal dövründə Azərbaycana qarşı saysız və ağlasığmaz bəşəri cinayətlər törətmiş, böyük ziyanlar vurmuş, o sırada ərazimizi minalarla çirkləndirmiş Ermənistan ölkəmizdən həyasızcasına, utanıb-qızarmadan hansısa təzminat almağı xəyal edir. Bu da növbəti fakt. “Artsax ermənilərinin hüquqlarının pozulmasına görə kompensasiya alınması onların geri qaytarılma hüququnun həyata keçirilməsi imkanını heç də istisna etmir.Əksinə, bu hüquqlar bir-birini tamamlayır”. “Yeni Müsavat”ın məlumatına görə, belə bir cəfəngiyatı Avropa İnsan Haqları Məhkəməsində (AİHM) Ermənistanın beynəlxalq hüquqi məsələlər üzrə nümayəndəsi Yeqişe Kirakosyan dilə gətirib. “Bu barədə danışmaq hələ tezdir, lakin müvafiq mərhələdə Azərbaycana qarşı kompensasiya tələbi formalaşdırılacaq və hesablamalar aparılacaq”, - Kirtakosyan sayıqlayıb. Onun iddiasına görə, hüquqi mənada Ermənistan vətəndaşlığı əldə edilməsi ermənilərin Qarabağa geri qayıtmaq hüququnun həyata keçirilməsini mümkünsüz etmir. “Ola bilsin ki, vətəndaşlıq verilməsi məcburi köçkünlərin fərqləndirilməsi məsələsini gündəmə gətirə bilər, lakin bu insanları müəyyən etmək çox asandır və vətəndaşlıqdan asılı olmayaraq geri qayıtmaq hüququ mümkündür”.
Erməni mediası həmçinin yazıb ki, guya 17 noyabr 2023-cü ildə Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsi ermənilərin Qarabağa geri qaytarılma hüququnu müəyyən edən müvəqqəti qərar qəbul edib. Guya qərarda bildirilir ki, Azərbaycan geri qayıtmaq istəyən ermənilər üçün təhlükəsiz şəraitin yaradılması üçün tədbirlər görməyə borcludur. Bu erməni iti nə sərsəmləyir görəsən, Azərbaycan Qarabağdan könüllü köç etmiş, bir çoxunun da cinayət dosyesi olan erməniləri qeydi-şərtsiz geri qaytarıb yerbəyer etməli, üstəlik də onlara təzminat ödəməlidirmi? Doğrudan da oğru elə bağırdı ki... Bəs Azərbaycanın Ermənistana qarşı haqlı iddialarına nə vaxt baxılacaq? O sırada rəsmi Bakı işğal dövründə dəymiş zərərə görə İrəvana təzminat tələbinin həcmini müəyyən edibmi?
Ermənistan 30 illik işğal dövründə Azərbaycan ərazilərini təkcə zəbt etməklə kifayətlənməyib, həm də dövlətimizə külli miqdarda maddi ziyan vurub. Tarixi-mədəni abidələrimizi, ekologiyamızı məhv edib. Yeraltı və yerüstü təbii sərvətlərimiz beynəlxalq və humanitar hüququn prinsiplərinə zidd olaraq düşmən tərəfindən talanıb İrəvana və digər xarici ölkələrə daşınıb. Şirin su hövzələri kimyəvi tullantılarla çirkləndirilib, bulaqlar qurudulub, müalicəvi əhəmiyyətli bütün məkanlar ya dağıdılıb, ya da onun məhsulları Ermənistan brendi kimi xaricə satılıb. Nadir və qiymətli meşə fondumuz məhv edilib. Vətən müharibəsindən öncə müəyyən mənbələrdə Ermənistanın Azərbaycana vurduğu zərərin məbləği 820 milyard dollar kimi göstərilirdi. İqtisadçılar yeni tətbiq ediləcək hesablama metodologiyasının nəticəsi olaraq bu zərərin 1.2 - 1.3 trilyon dollara yaxın bir məbləğ olacağını düşünürlər.
Demokratiya və İnsan Hüquqları Komitəsinin sədri, hüquq üzrə fəlsəfə doktoru Çingiz Qənizadə “Yeni Müsavat”a qeyd etdi ki, birincisi, Ermənistan bu məsələdə böyük ehtimalla “Çıraqov qardaşları” işinə istinad edəcək. Onun sözlərinə görə, Azərbaycan bu prosesi Avropa Məhkəməsində udub: “Orada qeyd olunur ki, Ermənistan ordusu tərəfindən ərazilər işğal edildikdən sonra onlar yaşamaq hüquqlarını itiriblər. Bundan İrəvan presedent kimi istifadə edəcəksə, yanlış addım atmış olacaq. Çünki Azərbaycan başqa dövlətin ərazisini işğal etməyib. Ona görə də Azərbaycan ərazisində yaşamaq hüquqları ilə bağlı qaydalar var”. Hüquq müdafiəçisi vurğuladı ki, işğaldan sonra Qarabağa köçən ermənilərin yaşamaq və əmlak haqlarını tələb etmək haqqı yoxdur. Əgər 50-60 il əvvəl orada yaşayıblarsa və antiterror əməliyyatından sonra Qarabağdan gediblərsə qayıda bilərlər. Bunun üçün gərək Azərbaycan vətəndaşlığını qəbul etsinlər. Ona görə Ermənistan çox mənasız addım atıb və İrəvan sülh müqaviləsinin imzalanmasını uzatmaq üçün belə lazımsız bəyanatlar səsləndirir. Bu da erməni məkridir. Bütün hallarda Avropa Məhkəməsində nəticə əldə edə bilməyəcəklər, çünki arqumentləri əsaslı deyil".
Siyasi Hüquqların Müdafiə Mərkəzinin rəhbəri Xəzər Teyyublu onların yaşamaq və əmlaklarına sahiblənmək hüquqları ilə bağlı konkret şərtlər olduğunu yada saldı. Onun sözlərinə görə, əvvəla Azərbaycan möhlət verməlidir ki, bir il ərzində Xankəndidəki mülkünə qayıtmaq istəyən erməni qərar versin və vətəndaşlığı qəbul edərək həyatını burada davam etdirsin: “Bu baş vermədikdə isə dövlət həmin mülkiyyətləri milliləşdirə bilər. Onların kadastr və reyestr işi aparılmalı, həmin əmlaklar dövlətin rəfinə verilməlidir. Yəni biz uzun illər gözləyə bilmərik ki, hansısa Aşotun yaşadığı mənzil istifadəsiz qalsın. Gəlmək istəyirsə, ”Laçın" keçidinə yaxınlaşıb Ermənistan pasportunu cırıb tullasın, Azərbaycanın erməniəsilli vətəndaşı kimi Ağdərədə, yaxud Xocavənddəki evində yaşasın. Ona görə bu məsələ qaldırılmalıdır. Ermənilər qayıtmayacağı halda, dövlət bu evləri keçmiş məcburi köçkünlərə paylaya bilər".
Hüquq müdafiəçisi söylədi ki, ikincisi, Ermənistan bu mövzuda imitasiya edir, ermənilərin geri qayıtmaq fikri yoxdur: “Əvvəla, qalmaq istəsəydilər, getməzdilər. İndi gediblərsə, bir il sonra kim qayıdar? Başqa məsələ, ötən həftə Fransanın xarici işlər naziri elan etdi ki, 29 milyon avro Qarabağdan gedən ermənilər üçün ayrılacaq. Hələ USAİD və başqa fondlar da onlara maliyyə nəzərdə tutur. Bu halda, kim Qarabağa qayıdar? Sadəcə, Ermənistan beynəlxalq müstəvidə Azərbaycana qarşı piar aparır, guya ermənilər qovulub, yaşamaq hüququnu itirib, əmlakından məhrum olublar. Bunlar blefdir, qalıb yaşaya bilərdilər və ən yüksək səviyyədə təhlükəsizlik qarantiyası var idi. Hətta indi Qarabağda gedən təmir-bərpa işlərində işləyəcək, maaş alacaqdılar. O baxımdan Avropa Məhkəməsi vəsatəti təmin edə bilməz. Həmçinin, Qarabağın azərbaycanlı sakinləri də işğal dövründə dağıdılan əmlaklarına, vurulan ziyana görə fərdi qaydada Avropa Məhkəməsinə ərizə göndərə bilərlər”.
“Ermənistanda bəzi siyasi xadimlərdən eşitdim ki, hakimiyyəti ələ keçirmək əsl demokratiyadır”.
“Qafqazinfo” xəbər verir ki, bunu Rusiya XİN-in rəsmi sözçüsü Mariya Zaxarova həftəlik brifinqdə Ermənistanda dövlət çevrilişinə cəhddə Rusiya izinin axtarılmasını şərh edərkən deyib.
“Bir sıra erməni rəsmilərinin Ermənistan İstintaq Komitəsinin dövlət çevrilişinə cəhdin qarşısının alınması, orada hansısa rus izini tapmağa çalışması barədə mesajlar yaymaq cəhdləri absurddur və onlar heç bir tənqidə məhəl qoymurlar”, - Zaxarova bildirib.
O, dəfələrlə qeyd edib ki, Rusiya Qərbdən fərqli olaraq, digər ölkələrin daxili işlərinə qarışmır.
“Təəssüf ki, bəzi yerli dairələr rusofobik əhval-ruhiyyənin təbliğinə can atan qərblilərin hiyləgər taktikasını mənimsəyir”,- o əlavə edib.
Ermənistanın hakim “Vətəndaş sazişi” partiyasının Milli Assambleyqdakı fraksiyası dünən parlamentdə “elektrik enerjisi təchizatı sahəsində mövcud problemlər və onların həlli yollarını” müzakirə edib. Müzakirələrə Ərazi idarəetmə naziri Qnel Sanosyan, Dövlət Xidmətlərini Tənzimləmə Komissiyasının sədri Qaregin Baqramyan da dəvət olunub.Moderator.az xəbər verir ki, bu haqda səhər saatlarında “Hraparak” məlumat yayıb.
“Təxminən 10 gün əvvəl “VS” onları qapalı formatda müzakirə üçün yenidən Milli Assambleyaya çağırıb. Əvvəl yazmışdıq ki, hökumət Rusiya vətəndaşı Samvel Karapetyanın rəhbəri olduğu “Taşir qrupu”ndan Ermənistan elektrik şəbəkəsinin alınması məsələsini müzakirə edir. Son zamanlar elektrik enerjisinin tez-tez kəsilməsi və anti-Rusiya əhval-ruhiyyəsi bu prosesə kömək edir. Əvvəlcə “VS”-in təşəbbüs qrupunun iclasında məsələ qaldırdılar ki, nə üçün Rusiya vətəndaşı Ermənistanın elektrik şəbəkələrini idarə etməlidir, bu, onun monopoliyasında olmalıdır, sonra Baqramyan və Sanosyanı dəvət etdilər. Baqramyan arqumentlər təqdim edib. O deyib ki, dövlət dəstəyinə, elektrik şəbəkələrinə subsidiya verilməsinə ehtiyac var ki, köhnəlmiş infrastrukturları dəyişdirsinlər. Halbuki, əslində, hökumət bütün yolu getməyə qərar verib. İndi isə “Ermənistan elektrik şəbəkələri”ni sahibindən almaq üçün açıq müzakirə təşkil ediblər və bunu qanunverici orqan vasitəsilə edirlər. Dünən “VS” fraksiyasının rəhbəri Hayk Konjoryan canlı yayıma çıxıb və vətəndaşlardan öz səhifəsinə elektrik enerjisi ilə bağlı problemlər barədə yazmağı xahiş edib”, - deyə erməni nəşri bildirib.
Xatırladaq ki, erməni əsilli Rusiya oliqarxı Samvel Karapetyanın “Taşir” qrupu 2015-ci ildən, yəni hələ Serjik Sərkisyanın hakimiyyətdə olduğu vaxtdan Ermənistan elektrik şəbəkələrini alıb.
Aydın görünür ki, Ermənistan hökuməti fəal şəkildə ölkənin elektrik şəbəkələrini də Rusiyanın inhisarından çıxarmağa çalışır.
Baş nazir beynəlxalq aləmin diqqətini cəlb etmək üçün Azərbaycanın guya ölkəsinə aid ərazini ələ keçirdiyini yenidən açıqlayıb; söhbət işğal dövründə qanunsuz şəkildə irəli çəkilən dövlət sərhədindən gedir - hərbi analitikin izahı“Ermənistan Silahlı Qüvvələrində islahatlar aparmağa başlayıb. Bu, Azərbaycanda da müzakirə edilir. Deyirlər ki, Ermənistan sülh istəmir”. “Yeni Müsavat”ın verdiyi xəbərə görə, bu barədə Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan İkinci Dünya Erməni Sammitində bəyan edib. Paşinyan ordunu sürətlə silahlandırmalarını BMT Nizamnaməsinin “özünümüdafiə” prinsipi ilə ört-basdır etməyə çalışıb. Əsas diqqət çəkən məqam onun Azərbaycanla müharibə edib-etməmək haqda dedikləridir. Paşinyan iddia edir ki, Azərbaycan Ordusu Ermənistanın 200 kvadratkilometr ərazisinə daxil olub. Söhbət işğal dövründə Ermənistanın qanunsuz şəkildə irəli çəkdiyi dövlət sərhədinin bərpasından sonra ordumuzun nəzarət etdiyi ərazilərdən gedir. Ermənistan isə bu ərazilərin onlara “məxsus” olduğunu iddia edir, xüsusilə İstisu (Cermuk) istiqamətində ordumuzun mövqelərindən geri çəkilməsini istəyirlər.
Nikol bildirib ki, bu ərazilərin “azad olunması” üçün müharibə etməyəcəklər. “Hesab edirik ki, Azərbaycanla sərhədin demarkasiyası haqda imzalanmış əsasnamə bu məsələni danışıqlar yolu ilə həll etmək imkanı verir”, - o bildirib.
Paşinyanın bu çıxışı Ermənistanın sürətlə silahlandırılmasına haqq qazanmaq məqsədi daşıyır. Daha ötəsi, onun ərazilərinin guya işğalı ilə bağlı dedikləri əslində Ermənistanın qeyri-rəsmi müharibə elanı kimi də qiymətləndirilə bilər. Həmin sammitdə Ermənistanın Təhlükəsizlik Şurasının katibi Armen Qriqoryan isə deyib ki, əvvəllər Rusiya ilə hərbi-texniki əməkdaşlığın səviyyəsi 96 faizə çatırdısa, indi bu göstərici 10 faizdən aşağı düşüb. Onun sözlərinə görə, ölkəsi Fransa və Hindistanla hərbi-texniki sahədə sıx əməkdaşlıq edir: “Hazırda bu sahədə iki əsas tərəfdaşımız var. Onlardan biri Hindistan, digəri isə Fransadır. Biz yeni tərəfdaşlar axtarırıq”.
Bundan əvvəl Ermənistanın baş diplomatı Ararat Mirzoyan təklif irəli sürmüşdü ki, ordular şərti sərhəddə “güzgü prinsipi” ilə geri çəkilsinlər. Rəsmi Bakı haqlı olaraq razılaşmadı. Prezident İlham Əliyev bildirmişdi ki, Azərbaycan bala Göyçə gölünü vizual olaraq müşahidə edə bilir və yaxınlığındadır. Paşinyan isə sərhəd toqquşmalarından sonra baş verənləri “işğal” adlandırmaqla yanaşı, həm də KTMT-ni buna görə ittiham edir. Hətta son çıxışında bu blokda qalmağı Ermənistanın suverenliyi üçün təhdid adlandırıb. Baş nazirin həm “işğal”a toxunması, həm sözügedən əraziləri döyüşlə geri qaytarmaq niyyəti olmadığını vurğulaması, həm də bu kontekstdə KTMT-ni günahlandırması təsadüfi deyil.
Hərbi ekspert Ramil Məmmədli hesab edir ki, Ermənistan 2021 və 2022-ci illərin sentyabr döyüşlərinə istinad edir. Həmin sərhəd toqquşmalarında Azərbaycanın strateji yüksəklikləri nəzarətə götürdüyünü qeyd edən analitikin sözlərinə görə, Paşinyan “işğal” deyəndə sözügedən hadisələri nəzərdə tutur. Ekspert şərti sərhəd olduğunu, delimitasiya işləri aparılmadığını yada salır və onun fikrincə, İrəvan bu proseslər üzərindən manipulyasiya edir. Eyni zamanda bu yüksəkliklərə nəzarətin təmin olunmasını Qarabağda artıq məhv edilmiş separatçıların nəfəsliklərinin bağlanması baxımdan o dövr üçün əhəmiyyətli addımlar sayır.
R.Məmmədli indi sərhədlərin dəqiqləşməsini vacib bilir. Onun fikrincə, bundan sonra Ermənistan üçün sərhədin haradan başlandığı məlum olacaq: “Paşinyan 200 kvadrat kilometr ərazinin guya işğal edildiyini iddia edir, amma sərhəd müəyyənləşməyib, sadəcə, bunu iddia etməsi beynəlxalq ictimaiyyətin diqqətini cəlb etməkdir. Fransa da bu mövqedən çıxış edir ki, Azərbaycan guya təcavüz edib, Ermənistan ərazisinə daxil olub. Təbii ki, İrəvan və Parisin bu yalanları Azərbaycan haqqında aqressor imici yaratmağa hesablanıb. Qarşıdan COP29 gəldiyi üçün Paşinyan bu məsələni yenidən dilə gətirib. Bu problemlərin tək həlli yolu delimitasiya prosesini inkişaf etdirməkdir. Amma bu istiqamətdə iş dondurulub. Tavuş bölgəsində sərhəd dirəklərinin basdırılmasından sonra bu iş digər ərazilərdə aparılmadı. Ermənistanla uzun bir sərhədimiz var və bu proses həyata keçirilməlidir ki, ərazi bütövlüyünün qarşılıqlı şəkildə tanınması zamanı sülh sənədində öz əksini tapsın. Əks halda, ermənilərin ərazi iddiaları davam edəcək”.
Hərbi ekspert Azərbaycanın heç bir ərazini işğal etmədiyini bildirərək, Ermənistanın anklav kəndləri geri qaytarmadığını xatırladır: “Bu işğal faktı Paşinyanın yadına salınmalıdır. Ermənistan şərti sərhəddə hansı ərazinin ona aid olduğunu iddia edə bilməz. Fikrimcə, bu bəyanatlar sülh danışıqlarına da zərər vurur. Ermənistanın bütün hərəkətləri və silahlandırılması onu deməyə əsas verir ki, onlar hərbi təxribatlara hazırlıq ərəfəsindədirlər. Şübhəsiz ki, burada KTMT-ni günahkar çıxarmaq imitasiyası da var. Guya KTMT Ermənistanı qorumadığı üçün ərazi itkisi ilə üzləşiblər. Paşinyan saxtakarlıqla məşğuldur və onun açıqlamaları Qərbin dəstəyini artırmağa hesablanıb”.
Qeyd edək ki, rəsmi Bakı bundan əvvəl dövlət sərhədinin delimitasiyası keçirilməmiş Ermənistanın 31 kəndinə məxsus olan torpaqların işğalı barədə danışmağı tamamilə əsassız hesab edib. Bu il avqustun 30-da Azərbaycan və Ermənistan arasında sərhədin delimitasiyası üzrə komissiyaların birgə fəaliyyəti haqqında Əsasnamə imzalanıb. Əslində, iki ölkə arasında sərhədlərin delimitasiya və demarkasiya prosesi sürətlə başlamışdı. Onda belə ehtimal edilirdi ki, tezliklə tərəflər arasında sərhəd məsələsi həll olunacaq və sülh sazişi imzalanacaq. Ancaq Ermənistanın sürətlə silahlanma istiqamətində fəaliyyətini artırması, o cümlədən ABŞ-ın ona bu sahədə yardım etməsi, Azərbaycanla şərti sərhəddə törədilən təxribat, Avropa İttifaqı Mülki müşahidə missiyasının bu hadisəni susqunluqla izləməsi, rəsmi İrəvanın həmin hadisələrə əsaslı cavab verə bilməməsi kimi hallar normallaşma prosesi istiqamətində işlərin irəliləməsinə mane olan amillərdəndir. Bütün hallarda əsasnamə və reqlament sərhədlərin müəyyənləşməsi istiqamətində işçi qrupun fəaliyyətini sürətləndirir. Bu, Azərbaycanla Ermənistan arasında imzalanan azsaylı növbəti sənəddir.
“Yeni Müsavat”
"Demokratların namizədini dəstəkləyən respublikaçı sabiq rəsmilər hesab edirlər ki, Tramp Respublikaçılar Partiyasına xeyir deyil, ziyan gətirir, ona görə də keçmiş prezidentə qarşı mübarizə aparırlar".
Bunu Qaynarinfo-ya açıqlamasında politoloq Zərdüşt Əlizadə 100-ə yaxın sabiq respublikaçı rəsminin ABŞ-da keçiriləcək noyabr seçkilərində Demokratların namizədi Kamala Harrisi dəstəkləyəcəkləri barədə bəyanatını şərh edərkən deyib.
"Tramp siyasətə gələndə Respublikaçılar partiyasının üzvü olaraq gəlməyib. Respublikaçılar Partiyası onu qəbul etmirdi. Tramp sadəcə demokratik qaydalardan istifadə edərək, Respublikaçılar Partiyasının müxtəlif ştatlarda prezidentliyə namizədlik yarışlarında iştirak etdi və qalib gəldi. Belədə, o qədər səs topladı ki, artıq Respublikaçılar ona "yox” deməyi bacarmadı. Halbuki Respublikaçılar Partiyasının başqa namizədləri də vardı. Lakin onlar praymerizdə Trampa uduzdular. Belədə, sonda Trampı dəstəkləməyə məcbur oldular. Nəticədə Tramp Respublikaçılar Partiyasından Prezident seçildi. Amma o özünü respublikaçı saymır. İndi o yenə də özünü Respublikaçılar Partiyasına sırıyıb. Nəticədə bir çox respublikaçı qərara gəlib ki, demokratları dəstəkləsinlər. Birinci dəfə onlar Demokrat Partiyasının namizədinin xeyrinə 30 milyon, indi də 56 milyon dollar toplayıblar", deyə Zərdüşt Əlizadə bildirib.
Qeyd edək ki, ABŞ-ın Respublikaçı prezidentlərinin və Konqresin keçmiş üzvlərinin administrasiyalarının 100-dən çox keçmiş əməkdaşı Demokratlar Partiyasının namizədi Kamala Harrisə dəstək məktubu göndərib. Onlar bildirib ki, bir sıra məsələlərdə Kamala Harrislə razılaşmaya bilərlər, lakin onun Ağ Evə rəhbərlik etmək üçün əsas keyfiyyətlərə malik olduğuna əmindirlər:
"Biz bir çox daxili və xarici siyasət məsələlərində Kamala Harrislə razılaşmayacağımızı gözləyirik, lakin inanırıq ki, o, Donald Trampın olmadığı şəkildə prezident kimi xidmət etmək üçün lazım olan hər şeyə malikdir. Ona görə də biz onun prezident seçilməsini dəstəkləyirik".
Keçmiş rəsmilər Trampın 6 yanvar 2021-ci ildə ABŞ Konqressindəki qiyamda iştirakına, onun Rusiya prezidenti Vladimir Putin və Çin sədri Si Szinpinə "yaltaqlığa və manipulyasiyaya meyilliliyinə", "xaotik milli təhlükəsizlik qərarlarının qəbuluna" işarə edərək, onun yenidən prezident vəzifəsinə yararsız olduğunu qeyd ediblər.
Kamala Harrisi dəstəkləyən Respublikaçılar arasında Ronald Reyqan, Corc H.V.Buş, Corc Buş və Donald Trampın özünün administrasiyalarının keçmiş rəsmiləri var. Onlara Respublikaçılar Partiyasından olan bəzi keçmiş Konqresin üzvləri də qoşulub. Məktubu imzalayanlar arasında Demokrat prezidentlər Bill Klinton və Barak Obama administrasiyalarında çalışmış keçmiş müdafiə nazirləri Uilyam Koen və Çak Heygel də var. Həmçinin Ronald Reyqan və birinci Buş dövründə MKİ və FTB-nin direktoru olmuş Uilyam Vebster, gənc Buş və Obama administrasiyaları dövründə MKİ və NSA-nın direktoru olan Maykl Hayden də məktuba imza atıb. Məktubu imzalayan keçmiş Tramp rəsmiləri arasında prezidentin keçmiş xüsusi köməkçisi Mark Harvey və daxili təhlükəsizlik katibinin keçmiş köməkçisi Elizabeth Neumann da var.
Amerikada prezident seçkiləri 2024-cü il noyabrın 5-də keçiriləcək. ABŞ-ın hazırkı prezidenti Co Baydenin Demokratlar Partiyası tərəfindən namizəd olacağı güman edilirdi. Lakin iyulun 21-də o, yarışdan çıxdığını elan edib və vitse-prezident Kamala Harrisin namizədliyini dəstəkləyib. ABŞ-ın keçmiş prezidenti Donald Tramp Respublikaçılar Partiyasından seçkilərdə iştirak edir.
Türkiyənin Diyarbəkir vilayətində avqustun 21-də yoxa çıxan və 19 gündən sonra kəndin yaxınlığındakı dərə yatağında çuvalın içərisində cəsədi tapılan 8 yaşlı Narin Güranın işi çərçivəsində istintaq davam edir.
İstintaq çərçivəsində Narinin böyük qardaşı Enes, anası Yüksel, əmiləri Salim və Fuat Güran, əmisi arvadı Hediye Güran da olmaqla, 12 nəfər həbs edilib.
Həmçinin Narin Güranın boğularaq öldürüldüyü müəyyən edilib. Qətlin kim tərəfindən və nə üçün törədildiyi dəqiq bilinməsə də, irəli sürülən iddialara yenisi əlavə edilib.
Oxu.az xəbər verir ki, Narinin həbs edilən qardaşı Enes Güran qətldən bir gün əvvəl işlədiyi Malatyadan Diyarbəkirə gəlib. Bu da "Enes qətli törətməsi üçünmü çağırılıb?" sualını doğurub.
Enes Güran ifadəsində bunu təkzib edib.
"Qardaşım Baran əsgər gedəcəyi və əmim oğlunun toyu olacağı üçün işdən icazə almışdım", - deyə o bildirib.
Narinin ölümü ilə hər hansı əlaqəsinin olmadığını iddia edən Enes, həmçinin qızcığaz yoxa çıxdığı saatlarda evdə yatdığını da qeyd edib. Digər tərəfdən, Enesin qolundakı diş izləri və kürəyindəki dırnaq izləri Narini onun boğaraq öldürməsi iddialarını da gündəmə gətirib.
Eyni zamanda hadisənin şahidlərindən olan və həbs edilən Narinin əmisinin arvadı Hediye Güran da ifadəsində deyib ki, hadisə baş verən gün Narinin anası Yüksel Güran ilə Enes Güran arasında şiddətli mübahisə və boğuşma yaşandığına şahid olub.
Enes Güranın qolundakı dişlək izinin də anası Yüksel Gürana aid olduğu iddia edilib.
Həmçinin Yüksel Güranın Narinə görə Eneslə mübahisə etdiyi və ona mane olmaq üçün dişlədiyi də ehtimal edilir.
Son iki gündə ardıcıl peycer və radio qurğularının partlaması nəticəsində yaralanan çoxsaylı hizbullahçılar təyyarə ilə təcili olaraq İrana aparılır.
Bu barədə "Tasnim" məlumat yayıb.
Bildirilir ki, partlayış nəticəsində insanların əksəriyyəti əllərindən və gözlərindən ciddi xəsarətlər alıblar.
"Tasnim" bununla bağlı təyyarədən görüntü paylaşılıb.
Livan Səhiyyə Nazirliyi açıqlamasında sentyabrın 18-də baş verən partlayış nəticəsində 14 nəfərin öldüyünü, 450-dən çox adamın yaralandığını bildirilib.
ABŞ prezidentliyinə namizəd Donald Tramp gələn həftə Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenski ilə görüşəcəyini deyib.
Tramp Zelenski ilə görüşünü jurnalistlərlə söhbəti zamanı bildirib.
O, görüş barədə başqa təfərrüatları açıqlamayıb.
Zelenskinin BMT Təhlükəsizlik Şurasının iclasında iştirak etmək üçün ABŞ-yə səfəri planlaşdırılır.
Onun Birləşmiş Ştatlara səfəri çərçivəsində BMT Baş Assambleyasının Yüksək Səviyyəli Həftəsində çıxışı və ABŞ prezidenti Co Bayden və hər iki partiyanın Konqres üzvləri ilə görüşü planlaşdırılır.
Qeyd edək ki, sentyabrın 16-da Zelenski bəyan etdi ki, gələn həftə müttəfiqlərinə Ukrayna üçün qələbə planı təqdim etmək niyyətindədir.
Rusiyaya gedən qanunsuz miqrantlar ailə qura, bank və dövlət xidmətlərindən istifadə edə bilməyəcəklər.
Bunu RF daxili işlər nazirinin birinci müavini Aleksandr Qorovoy “Kommersant”a müsahibəsində bildirib.
Onun sözlərinə görə, hazırda Rusiyada qeyri-qanuni yaşayan əcnəbilərin reyestri yaradılır.
General-polkovnik bildirib ki, bu vətəndaşlar reyestrə daxil edildikdən sonra onlar nəqliyyat vasitələrini idarə edə, bank xidmətlərindən istifadə edə, əmlakın qeydiyyatını apara bilməycəklər. "Həmin şəxslər eyni zamanda nə nikah bağlaya və poza bilməyəcək, uşaqlarını isə nə bağçalara və nə də məktəblərə göndərə bilməyəcəklər", - o qeyd edib.