- Xəta
-
- Komponent yüklənərkən xəta: com_users, 1
 |
|
Amerika Birləşmiş Ştatlarının dövlət katibi Antoni Blinken bu gün Türkiyəyə rəsmi səfərə gəlir.
Əsəd rejiminin süqutundan sonra Suriya yeni dövrə girdiyi bir vaxtda baş verən proseslərdə fəal rol oynayan Ankara aktiv diplomatiya həyata keçirməkdədir.
Blinken türkiyəli həmkarı xarici işlər naziri Hakan Fidan ilə görüş keçirəcək.
Görüşün əsas mövzusunun Suriyadakı son hadisələr və bundan sonrakı addımlar olacağı gözlənilir.
Qeyd edək ki, nazir Hakan Fidanla Blinken arasında dekabrın 6 və 9-da telefon danışığı olub və bu danışıqlar zamanı əsas müzakirə predmeti Suriya məsələsi olub.
Bütün danışıqlarda Fidan amerikalı həmkarına Türkiyənin terror təşkilatlarının, xüsusən də PKK/YPG/PYD və İŞİD kimi terror təşkilatlarının Suriyadakı vəziyyətdən istifadə etməsinə heç vaxt icazə verməyəcəyini vurğulayıb.
O qeyd edib ki, Suriyanın ərazi bütövlüyü və siyasi birliyinə önəm verilir.
ABŞ-ın Türkiyədəki yeni səfiri müəyyənləşib.
Musavat.com xəbər verir ki, prezident Donald Trampın keçmiş iş ortağı və 2017-ci ildəki andiçmə mərasiminin təşkilatçısı, milyarder daşınmaz əmlak sərmayəçisi Tomas Barrak ABŞ-ın yeni Ankara səfiri olaraq təyin edilib.
77 yaşlı Barrak Kaliforniyada, Livandan köç etmiş xristian bir ailənin nəvəsi kimi doğulub. O, ABŞ iş dünyasında sürətlə yüksələrək maliyyə və daşınmaz əmlak sahəsində yaxşı tanınan iş adamı olmaqla yanaşı, Respublikaçılar Partiyasının yüksək vəzifəli şəxsləri ilə yaxın münasibətlər qurub.
Tomas Barrak Orta Şərq bölgəsi ilə yaxından əlaqələrə malikdir. Dörd il əvvəl Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri adına qeyri-rəsmi lobbiçilik etməkdə ittiham edilsə də, ABŞ Ədliyyə Nazirliyi tərəfindən irəli sürülən bütün ittihamlardan bəraət alıb.
Yeni səfir Səudiyyə Ərəbistanına yaxın, lakin Rusiyaya məsafəli mövqeyi ilə tanınır. Bu səbəbdən də onun təyin olunması Türkiyə üçün gözlənilməz dərəcədə müsbət bir seçim kimi qiymətləndirilir.
Barrakın siyasi və ya bürokrat yox, iş dünyasından gəlməsi onun ABŞ-Türkiyə arasındakı siyasi və iqtisadi əlaqələrə mühüm töhfələr verə biləcəyi gözləntilərini artırır.
Bu təyinat ABŞ-Türkiyə münasibətlərində yeni bir mərhələnin başlanğıcı ola bilər. Maraqlıdır ki, Tomas Barrakın iş təcrübəsi və şəxsi əlaqələri Türkiyənin bu bölgədəki strateji roluna necə təsir edəcək.
Son dövrlərdə Fransa Qərbi Afrikadakı hərbi mövcudluğunda ciddi itkilərlə üzləşir.
Musavat.com xəbər verir ki, Mali, Niger və Burkina-Faso fransız qüvvələrini ölkələrindən çıxararkən Çad və Seneqal da fransız hərbçilərinin dərhal ölkələrini tərk etməsini tələb edib.
Hazırda Fransanın Qərbi Afrikadakı yeganə hərbi mövcudluğu Fildişi Sahili və Qabonda yerləşir. Lakin bu ölkələrdə də hərbi personalın sayı 80%-ə qədər azaldılıb.
Bu hadisələr Fransanın Qərbi Afrikadakı nüfuzunun azalmasının və regional hökumətlərin suverenliklərini gücləndirmək istiqamətində atdıqları addımların göstəricisidir. Fransanın bölgədəki hərbi varlığının gələcəyi isə qeyri-müəyyən olaraq qalır.
Prezident Volodimir Zelenskinin Ağ Evin yeni sahibi Donald Trampla növbəti görüşündədn sonra rəsmi Kiyev daha çox neqativ əhval-ruhiyyədədir və Ukraynanın gələcək taleyi ilə bağlı “qaranlıq dövr”ün başlandığını etiraf etmək məcburiyyətində qalıb… Çünki ABŞ-ın yardımları kəsilərsə, Ukraynanın resursları ən yaxşı halda, növbəti ilin ilk yarısına qədər Rusiya qarşısında davam gətirmək üçün yetərli ola bilər, ondan sonrası isə ABŞ və Qərbin vaxtilə “əbədi dəstək” vəd etdiyi bu ölkə üçün sadəcə, “qaranlıq tinel”dir…
"Yeni Müsavat" xəbər verir ki, Ukrayna savaşının son mərhələyə keçmək üzrə olduğu artıq qətiyyən doğurmur. Belə ki, ABŞ və Qərbin bu savaşa yönəlik prioritetlərinin tədricən dəyişməkdə olduğu müşahidə edilir. Yəni, hazırda Ukraynaya verilən “əbədi dəstək” vədləri artıq arxa plana keçirilməkdədir. Üstəlik, son vaxtlar bu mövzunun unutdurulmasına yönəlik də cəhdlər göstərilir. Və bu baxımdan, Ukrayna bir dövlət olaraq, öz tarixinin ən qaranlıq dövrünə qədəm qoymaq üzrədir.
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, hazırda Ukrayna savaşı ətrafında baş verənlər mənfəətçi Qərb siyasi dairələrinin riyakarlığının növbəti bariz nümunəsidir. Çünki Ukraynanı sona qədər dəstəkləmək öhdəliyi götürmüş ABŞ və Qərb indi “sürüşkən hədəflər” taktikasına keçid etməyə üstünlük verir. Yəni, Ukrayna faktiki olaraq, ABŞ və Qərb tərəfindən yarıyolda buraxılmaqdadır. Eyni zamanda, Ukraynanın Rusiya qarşısında ümumiyyətlə, təklənməsi, taleyin ümidinə buraxılması da qətiyyən istisna deyil. Və hətta Qərbin formal, yəni “sürüşkən dəstəyi” davam etsə belə, bunun Ukraynanın qeyri-müəyyən situasiyadan xilas edilməsinə təminat verilməsinə yetərli görünmür.
Məsələ ondadır ki, Qərb ölkələri Ukrayna qarşısındakı bəzi öhdəliklərindən artıq imtina etməyə başlayıblar. Belə ki, Avropa Birliyi ölkələri indiyə qədər 4,2 milyon ukraynalı qaçqını qəbul etmişdilər. İndi həmin qaçqınların yenidən Ukraynaya qaytarılması istiqamətində prosesinə start verilib. Eyni zamanda, Avropa ölkələri Ukrayna vətəndaşlarına sığınacaq verilməsini də tam şəkildə dayandırıblar. Və bu, həm Ukraynanın, həm də ukraynalıların “qoca qitə”də heç kimə lazım olduğunu göstərir.
Digər tərəfdən, ABŞ və Avropa Birliyi ölkələri bundan sonra daha öz büdcələrindən Ukraynaya maliyyə yardım paketlərinin ayrılmasından da imtina etməyə başlayıblar. Belə ki, ABŞ və Avropa Birliyinin Ukraynaya verdiyi son maliyyə dəstəyi məhz Rusiyanın üzərinə həbs qoyulmuş aktivlərindən əldə olunan gəlirlər hesabına reallaşdırılıb. Üstəlik, Ukraynaya göndərilən son ümumi 50 milyard dollarlıq maliyyə vəsaiti rəsmi Kiyevin çiyninə kredit kimi yüklənib. Və Ukrayna bu nəhəng məbləği nə vaxtsa, geri ödəməli olacaq.
Ancaq Ukrayna üçün daha təhlükəli proseslərin əhatə dairəsi yalnız bunlarla da qapanmır. Çünki ABŞ-ın yaxın vaxtlarda ümumiyyətlə, Ukraynaya dəstəyi tamamilə dayandıra biləcəyi barədə də məlumatlar mövcuddur. Əgər, bu, baş verərsə, Avropa Birliyinin də ABŞ-ın mövqeyini eynilə təkrarlamasını uzun müddət gösləməyə ehtiyac olmayacaq. Çünki hazırda Qərbdə Ukraynanın ABŞ və Avropa Birliyinin dəstəyi olmadan Rusiya qarşısında nə qədər davam gətirə biləcəyini də hesablamağa başlayıblar. Və bu, Ukraynanın taleyin ümidinə buraxılmasına hazırlıq prosesinə start verildiyini göstərir.
Təbii ki, rəsmi Kiyev Ukraynanı necə təhlükəli gözlədiyini anlamamış deyil. Ona görə də, Zelenski hakimiyyəti ciddi təlaş içərisindədir və bu qaranlıq situasiyadan optimal çıxış yolları axtarır. Belə ki, prezident Volodimir Zelenski Ağ Evin yeni sahibi Donald Trampla növbəti dəfə görüşərək, Ukraynanın gələcək taleyinə aydınlıq gətirməyə çalışıb. Və dekabrın 7-də Parisdə keçirilmiş görüşdə əsas hədəf ABŞ başda olmaqla, Qərb ölkələrinin Ukraynaya təhlükəsizlik təminatı verilməsinə cəhd göstərmək olub.
Məlumatlı mənbələrin iddialarına görə, cəmisi 35 dəqiqə çəkən Tramp-Zelenski-Makron görüşü Ukrayna üçün qətiyyən ümidverici notlarda keçməyib. Çünki Ukrayna və Fransa prezidentləri Ağ Evin yeni sahibini ABŞ-ın savaşı davam etdirməsinin vacibliyinə inandırmağa çalışsalar da, o, öz ənənəvi mövqeyini eynilə təkrarlayıb. Və ən qısa zamanda Ukrayna savaşının dayandırılmasında, Rusiya ilə sülh danışıqlarına başlanmasında israrlı olduğunu bildirib.
Maraqlıdır ki, həm Emmanuel Makron, həm də Volodimir Zelenski prezident Donald Trampa vaxtilə yaxın ünsiyyət qurduğu Kreml sahibi Vladimir Putinin artıq 2017-ci ildəkindən tamamilə fərqli bir “diktator” olduğunu izah etməyə çalışıblar. Ağ Ev sahibini mövqeyindən döndərmək üçün Kremlin bütün sülh təşəbbüslərinə olduqca sərt reaksiya verdiyi xatırladılıb. Və belə vəziyyətdə Kremldən sülh prosesində konstruktiv mövqe gösləməyin çox çətin olduğu qabardılıb.
Digər tərəfdən, Ukrayna savaşının siyasi-diplomatik yolla dayandırılmasının insanların həyatının xilas edilməsində böyük əhəmiyyət daşıdığını etitaf edən prezident V.Zelenski dayanıqlı sülh üçün Ağ Ev sahibindən Rusiya qoşunlarının ölkə ərazisindən tamamilə çıxarılmasına nail olunmasını da istəyib. Ancaq prezident Donald Tramp bunun qarşılığında Ukrayna savaşının dayandırılması barədə hərbi-siyasi təsəvvürlərini bölüşməyə qətiyyən həvəs göstərməyib. Və o da aydınlaşıb ki, Tramp administrasiyası Ukraynaya təhlükəsiz təminatının verilməsi məsələsində də dəqiq mövqeyə malik deyil.
Ona görə də, rəsmi Kiyev hazırda daha çox neqativ əhval-ruhiyyəyə daha yaxındır və Ukraynanın gələcək taleyi ilə bağlı qeyri-müəyyənliyin mövcudluğunu etiraf etmək məcburiyyətində qalıb. Rəsmi Kiyevin hesablamalarına görə, ABŞ-ın yardımları kəsilərsə, Ukraynanın resursları ən yaxşı halda, növbəti ilin ilk yarısına qədər Rusiya qarşısında davam gətirmək üçün yetərli ola bilər. Və bu, Rusiyanın həm sülh masasında, həm də savaş meydanında mövqelərini möhkəmləndirə biləcəyindən Ukraynanın fəlakət ssenarisinin işə düşmək üzrə olduğunu da göstərir.
Əvvəlki dövrlərdə Bəşər Əsədin ordusunda xidmət etmiş və hazırda müxaliflər tərəfdən döyüşən kəşfiyyat komandirlərinin belə bilmədiyi silah anbarlarının, raket mərkəzlərinin və hərbi təyyarələrin yerləşdiyi yerləri İsrailin hədəf alması diqqətdən qaçmayıb.
Musavat.com xəbər verir ki, iddiaya görə, Bəşər Əsəd Suriyadan qaçarkən təyyarəsinin vurulmaması və hava sahəsində hər hansı maneə ilə qarşılaşmaması müqabilində bu yerlərin siyahısını İsrailə verib.
İsrailin bu zəmanəti almasının ardından Bəşər Əsədin qaçmasına icazə verdiyi bildirilib.
Qeyd edək ki, İsrail Suriya hökumətinin devrilməsindən sonra Qolan təpələrindəki bufer zonanı işğal edərək, 51 ildən sonra ilk dəfə bölgədə irəliləyib. İsrail ordusu Dəməşqə yaxınlaşaraq 300-dən çox hava hücumu təşkil edib.
Əsədin devrilmə planı üç ölkəyə məxsusdur.
Bunu İranın ali lideri Ayətullah Əli Xameneyi bəyan edib.
Xameneyi Bəşər Əsədin devrilməsinin ABŞ, İsrail və adını çəkmədiyi, lakin Suriyanın qonşusu olan ölkə tərəfindən planlaşdırıldığını iddia edib.
Xameneyi deyib ki, əllərində buna dair sübutlar var.
ABŞ dövlət katibi Entoni Blinken dekabrın 13-ü Türkiyəyə səfər edəcək.
“Bununla bağlı Türkiyə KİV məlumat yayıb.
Məlumata əsasən, Blinken Ankarada Türkiyənin xarici işlər naziri Hakan Fidanla Suriya və Qəzzada baş verən hadisələri müzakirə edəcək.
Azərbaycan və Ermənistan arasında sülhün təmin edilməsində son mərhələyə gəlmişik.
“Haber Global” xəbər verir ki, bunu Türkiyənin xarici işlər naziri Hakan Fidan Türkiyə Böyük Millət Məclisində (TBMM) çıxışında bildirib.
“Cənubi Qafqaz bölgəsində sülh üçün bir ümid işığı var. Azərbaycanla Ermənistan arasında sülhün təmin edilməsinin son mərhələsindəyik. Ölkəmiz ikitərəfli danışıqları dəstəkləyir”, – o qeyd edib.
Dəməşqdə nəzarəti ələ keçirən Suriya silahlı qüvvələri bazar ertəsi günü məcburi xidmətə çağırılan bütün ordu personalı üçün ümumi amnistiya elan edib.
Yaraqlı qüvvələrin Hərbi Əməliyyatlar İdarəsi bəyanatında, "Biz məcburi xidmətdə olan bütün orduya çağırışçılara amnistiya veririk. Onların təhlükəsizliyinə zəmanət verilir və onlara qarşı hər hansı təcavüz qadağandır" deyib.
Amnistiya Bəşər Əsəd hökumətinin devrilməsi zamanı əsir düşmüş və ya qaçmış ola biləcək hərbçilərin yenidən inteqrasiyası üçün daha geniş barışıq səylərinin bir hissəsi kimi qiymətləndirilir.
Amnistiya və ya onun təsiri ilə bağlı əlavə təfərrüatlar hələ aydın deyil.(milli.az)
Suriyada Əsəd rejiminin süqutu ilə bölgədə dayaqlarını və təsir imkanlarını itirən Moskva ilə Tehran Əsədi yanlış siyasət yürütməkdə, ordusunun müxalifət güclərə qarşı dirəniş göstərə bilməkdə ittiham etməkdədir.
Moskva və Tehran isterik vəziyyətdə Qərblə yanaşı, Türkiyəni də hədəf seçərək Suriyadakı son hadisələrə görə günahlandırırlar.
Rusiya rəhbərliyinin isterik durumda olması Kremlə yaxın olan politoloqların da verdikləri açıqlamalarda və bəyanatlarda da açıq şəkildə özünü büruzə verməkdədir.
Putinin fikir atası hesab edilən rusiyalı politoloq Aleksandr Duqin Suriyada Bəşər Əsəd rejiminin devrilməsində Türkiyə və prezident Ərdoğanı xəyanətdə ittiham edərək hədələyici mesajlar verib. Duqin daha uzaqlara gedərək Suriyadakı son hadisələrdə Ankaranın oynadığı rolun Türkiyə üçün tələ olduğunu və Mustafa Kamalın Türkiyəsinin sonunun başlaması kimi dəyərləndirib. Türkiyəyə qarşı hədədən belə çəkinməyən Putinin fikir atası Duqin bu mövqeyinə görə, Türkiyəni peşman edəcəkləri ilə hədələyib.
Lakin Duqin çox keçməmiş verdiyi bu mesajların yanlış olduğunu və ünvanı düz seçmədiyinin fərqində olduğunu anlayıb. O növbəti açıqlamasında Rusiyanın Türkiyəyə hər hansı bir zərər verməyəcəyini qətiyyətli şəkildə bəyan etsə də, üzrü günahından betər olan növbəti bir yanlışlığa yol verib. O qeyd edib ki, Ankara bu addımından sonra çətin vəziyyətə düşdükdə Moskvanın dəstəyinə ümid etməsin.
Keçək əsas mətləbə: Suriya böhranın həll olunmaması və nəticədə Əsəd rejiminin devrilməsi, Moskva və Tehranın günahıdır, yoxsa Ankaranın.
Ankara, Moskva və Tehran Suriya böhranını həll etmək məqsədilə 2017-ci ildən etibarən Astana prosesi formatında əməkdaşlıq etməkdədir. Ankaranın Astana prosesi formatında Suriya probleminin həlli və nəhayətində bölgədə dayanıqlı sabitliyin təmin olunması istiqamətində irəli sürdüyü təkliflər nəzərə alınmadı.
Nəhayətində 2023-cü ildə Türkiyə tərəfi Dəməşqlə Ankara arasında münasibətlərin normallaşdırılması istiqamətində təşəbbüslə çıxış etdi. Türkiyə, Rusiya, Suriya və İran tərəfinin iştirakı ilə bir neçə görüş keçirilsə də, bu görüşlər nəticəsiz bitdi. Əgər zamanında Ankaranın Suriya böhranının həlli ilə bağlı irəli sürdüyü təkliflər nəzərə alınsaydı, o zaman vəziyyət bu həddə gəlib çatmazdı. Çünki həm Moskvanın, həm də Tehranın Əsəd rejiminə təsir və təzyiq imkanları yetərincə idi. Lakin bunu etmədilər. Əksinə, Moskva və Tehran səhnə arxasında istər Əsəd rejimini, istər terror təşkilatı olan PKK/YPG/PYD, istərsə də təsir imkanları olan qüvvələri Ankara ilə normal münasibətlər qurmaqdan çəkindirdi, eyni zamanda, Türkiyəyə qarşı çirkin oyunların iştirakçısı olmağa təşviq etdilər.
Təbii ki, Ankara da bütün bunları görürdü və bildirdi. Ankara bağlı qapılar arxasında nəticələrin Moskva və Tehranı ziyanına olacağı barədə xəbərdarlıqlar etsə də, qarşı tərəf bunlardan nəticə çıxarmadı. Nəticə görməyən Ankara Türkiyənin təhlükəsizlik sisteminə təhdid yaradacaq təhlükələrin, o cümlədən bölgədə problemin həlli istiqamətində alternativlərə əl ataraq hazırlığa başladı. Və bunun üçün münasib zamanı gözlədi. Zamanı yetişən kimi, proses plana uyğun şəkildə qısa zamanda ciddi problem yaşanmadan uğurla həyata keçirildi.
Təbii ki, Moskva və Tehranı narahat edən məsələlərdən biri də Ankaranın mürəkkəb qlobal geosiyasi mübarizə fonunda proseslərə çevik reaksiya verib Türkiyənin milli maraqlarına uyğun mahir oyun qurmaq bacarığıdır. Yəni Ankaranın istənilən qlobal oyunçunu "pat vəziyyətinə" salaraq Türkiyə ilə hesablaşdırmaq zorunda qalmağı bacarmaq qabliyyətidir. Bu özünü Suriyadakı son hadisələrdə bir daha sübut etdi. Əgər Ankara əvvəlki mərhələdə proseslərin yedəyində gedirdisə, indiki mərhələdə prosesləri yönləndirici qismində çıxış edir. Bu isə Ankaranın nəinki Suriyada, bütövlükdə Yaxın Şərqin yenidən dizayn edilməsində ciddi rola malik bir actor olduğunu sübut etdi, həmçinin o, mövqeyi nəzərə alınmadan bölgədə hər hansı proseslərin mümkünsüzlüyünü ortaya qoydu.
Duqinin açıqlamasında digər mühüm məqam ondan ibarətdir ki, Moskva bundan sonra da bölgədə sabitliyin yaranmaması və Türkiyəyə qarşı çirkin planlarını həyata keçirmək üçün terror təşkilatı olan PKK/YPG/PYD-nin və bəzi ərəb ölkələrinin "rolundan" faydalanacaq. "İslamçılıq Türkiyənin düşmənidir. Ərəb bölgəsi Türk liderliyi ilə heç vaxt anlaşa bilməz. Qərbin dəstəyi ilə Suriyadakı kürdlər öz güclərini möhkəmləndirməyə çalışacaqlar", - fikrini səsləndirməsi bunun sübutudur.
Bu fikir onu deməyə əsas verir ki, əslində, Moskva hər zaman Ankaraya xəyanətkar mövqe sərgiləyib, Ankara yox. Bundan sonra da terror təşkilatı olan PKK/YPG/PYD və digər kartlardan istifadə etməklə indiyədək olduğu kimi, bundan sonra da Qərblə birlikdə Ankaraya qarşı birgə oynayacaq. Bunun üçün Kreml Moskvaya sığınan PKK/YPG terrorçularından, Əsəd rejiminin qalıqlarından və digərlərindən "faydalanacaq".
Amma Kreml onu da unudur ki, yalnız Ankara ilə birgə əməkdaşlıq nəticəsində bölgədə maraqlarını təmin edə bilər, nəinki ona badalaq gəlməklə.
Özünü Kremlin fikir atası hesab edən Duqin onu da yaxşı anlamalıdır ki, Rusiyanın indiki üzləşdiyi vəziyyətdə Moskva və Ankara arasında münasibətləri gərginləşdirmək onların xeyrinə deyil. Münasibətlərin gərginləşdirilməsi yalnız və yalnız Kremlin ziyanınadır. Kreml inciyib ittiham etməkdənsə, öz buraxdığı səhvlərdən nəticə çıxarması yaxşı olar.
Son olaraq onu da qeyd etmək lazımdır ki, Türkiyə başqaları kimi rahat həzm oluna və ya udula biləcək tikə deyil. Bunun üçün istər Osmanlı, istərsə də Türkiyə Cümhuriyyəti tarixinə diqqət yetirmək kifayətdir. Zəiflədiyi mərhələlər olub, lakin məğlub vəziyyətə düşdüyü və ya xəritədən silinməsi olmayıb, yenidən ayağa qalxıb. Kimin necə düşünməsindən asılı olmayaraq bu gün Türkiyə qlobal geosiyasi proseslərdə dünyanın əsas aktorlarından biri rolunda çıxış edən ölkələrdən biridir.