 |
|
Yanvarın 4-ü Gəncə xanı Cavad xanın Rusiya işğalçılarına qarşı mərdliklə döyüşərək şəhid olduğu gündür.
Axar.az xatırladır ki, Cavad xan 1804-cü ilin yanvarın 3-dən 4-nə keçən gecə general Sisianovun başçılığı altındakı qüvvələrlə qeyri-bərabər döyüşdə qəhrəmancasına həlak olub. Məhz onun həlak olmasından sonra rus qoşunları Gəncəyə daxil ola bilir.
Azərbaycan xalqının qəhrəman oğlu haqqında hazırladığımız süjeti təqdim edirik:
Elm tarixi hər ötən gün yeni faktlarla zənginləşir. Bu prosesi təmin edən mənbələr sırasına həmçinin qədim xəritələr də daxildir. Qərbi Avropa kartoqrafiyası antik, xüsusən Roma kartoqrafiya sənəti ilə bağlıdır. Orta əsrlərdə Avropada coğrafiya elminin formalaşmasında müsəlman alimlərinin nailiyyətləri birbaşa rol oynamışdır.
7-ci əsrdən etibarən ərəblər tərəfindən fəth edilmiş Azərbaycan şəhərləri ilə bağlı fikirlər Qərbi Avropada ərəb və fars mənbələrinin məlumatları əsasında formalaşmışdır. Buna görə də orta əsr xəritələrində Azərbaycan ərazisi qədim adı olan Albaniya kimi göstərilib.
Orta əsrlər dünya xəritələri – mappaemundi – məzmununa görə çox fərqlənir.
Bu əvəzsiz mənbələr sırasına sadə sxematik təsvirlərlə yanaşı, 1600-ə yaxın coğrafi adların qeyd olunduğu Abstorf xəritəsi kimi nəhəng şah əsərlər də daxildir.
Qafqaz orta əsrlər Qərbi Avropa coğrafiyaçılarının təsvirində yəcuc və məcuc tayfalarının yaşadığı yarımifik region kimi təsvir edilib. Qafqaz ərazisində əfsanəvi Amazon qızları - mifik canavarlar yaşayıb. Avropa monarx və hərbçilərinin təsəvvüründə Qafqaz qızılla, ləl-cəvahiratla zəngin bölgə kimi formalaşıb.
Ancaq Qafqazın inanılmaz zəngin region kimi təsvir edilməsinin bir sıra həqiqi əsasları da var idi. Qafqaz və Azərbaycanın zənginliklərinə Avropada böyük tələbat vardı. Həm Qərbi, həm də Şərqi Avropada təbii boyalar, Şamaxı ipəyi, ədviyyat və bəzək əşyaları arzuolunan məhsullar idi.
Avropalıların cazibədar Şərq dünyası ilə birbaşa təmas etdikləri Səlib yürüşləri dövründən etibarən mənbələrdə Azərbaycan şəhərləri barəsində real təsvirlər yaranır. Qərbi Avropa kartoqrafları coğrafi xəritələrdə iri şəhərlərin təhrif edilmiş adlarından istifadə edir.
XII əsrdə dünyanın divar xəritələrini hazırlamaq ənənəsi Fransada formalaşıb. Bunlardan ən böyüyü Burjdan 40 kilometr məsafədəki Şalivoy-Milon şəhərində Müqəddəs Silven kilsəsində həmən əsrin ortalarında yaradılıb. 1885-ci ildə məhv olan bu xəritə həqiqətən nəhəng idi - diametri 6 metr. Tezliklə bu cür xəritələr hazırlamaq ənənəsi Qərbi Avropaya yayılmışdır. Ancaq qeyd etmək lazımdır ki, bu xəritələri hazırlamaq ənənəsinin kökləri IX əsr İtaliyasına, o cümlədən antik ənənələrə söykənir.
Anqlo-saks dünya xəritəsi
XI əsrin ikinci rübündə Kenterberidə yaradılan anqlo-saks dünya xəritəsi tarixçilərin kəskin marağına səbəb olur. Xəritənin ölçüləri: 212X176 mm. Yaşayış ərazilərinin demək olar ki, düzbucaqlı formasında təsviri və dalğalı sahil xətti xəritənin fərqlədirici xüsusiyyətləri sırasına daxildir. Azərbaycan üçün bu xəritə Xəzərin qərbində türklərin, Xəzərlə Qara dəniz arasında albanların, Qara dəniz sahillərində kolxların yaşamasının göstərilməsi ilə əlamətdardır.
Türklər və Albaniyanın da yer aldığı anqlo-saks xəritəsindən fraqment
Orta əsrlər Avropasına aid növbəti əlamətdar abidə dini kitablarda adları çəkilən ölkələrin qeyd olunduğu xəritələrdir. Bu xəritələr özünün bədii dizaynı cəhətdən Ebstorf xəritələrinə yaxındır.
Hər iki xəritə XIII əsr əlyazmasında saxlanılır. Xəritələrin yaranma tarixini alimlər 1260-cı illərin əvvəllərinə aid edirlər.
Dini kitablarda adları çəkilən ölkələrin qeyd olunduğu xəritə
Qafqaz Albaniyasında Spartan adlı sirli şəhərin qeyd olunduğu xəritə xüsusi maraq doğurur. Birinci xəritədə Qafqazın qərbində Spartan şəhəri qeyd olunub. Burada aşağı Albaniyada amazonkalar yaşayır.
İkinci belə xəritədə Spartan şəhəri Spartum adı ilə göstərilib.
Sparta adlı qədim militarist dövlətə bənzər bu sirli şəhər nədir?
Alman coğrafi fikrinin şedevri sayılan Ebstorf xəritəsi bu suala cavab verir. XIII əsrə aid olan bu xəritə 1830-cu ildə tapılıb. 1833-cü ildə xəritə müvəqqəti olaraq saxlanılması üçün Hannoverə göndərilib. 1888-ci ildə xəritənin bərpa edilməsi üçün 30 ədəd perqament bir-birinə tikilib. Bu xəritə xüsusi rəflərdə 1943-cü ildə Hitler əleyhinə koalisiyanın Hannoveri bombardman etməsinə qədər saxlanılıb. Müharibədən sonra xəritə yenidən qurulub və Ebstorf monastırında nümayiş etdirilib.
Xəritənin 1239-cu ildəki siyasi vəziyyəti əks etdirdiyi hesab olunur. Monqol yürüşlərinin səbəb olduğu özbaşınalıqdan Zaqafqaziyanın xristian hökmdarları dərhal istifadə edirlər. Bu dövr Xaçın knyazlığı vasitəsilə Alban dövlətçiliyinin Azərbaycanda dirçəlməsi dövrünə təsadüf edir.
Ebstorf xəritəsi Spartan-Spartum şəhərinin sirri barədə də bir sıra məlumatları ehtiva edir. Xəritənin mərkəzi İsanın təsvir olunduğu Qüds şəhəridir. Bu xəritədə bütün dünya Məsihin bədəninin bir parçası kimi göstərilir: İsanın başı şərqdə, qolları şimal və cənubda, ayaqları qərbdədir. Ebstorf xəritəsi zəngin ikonoqrafiya ilə birlikdə tarixi və təbii baxışların əks olunduğu əsl ensiklopediyadır.
Xəritənin şimal-şərqində Qafqaz dağları əhatəsində Asiya Skif padşahlığı göstərilir. Qafqazdan Qərbdə “Parthaucivitas” – Partau şəhərinin (Spartan) olduğu qeyd olunur.
Partau şəhəri – orta əsrlərin Partav (Bərdə) şəhəridir. Erkən feodal Albaniyasının formalaşması və xristianlığın qəbul edilməsi dövründə Partav dövlətin dini həyatının paytaxtı idi. Albaniyanın Avtokefal kilsəsinin katolikosunun iqamətgahı Bərdədə yerləşirdi. Diqqətçəkən bir digər məqam isə Qərbi Avropa xəritələrində Albaniyada xristian dinini yayan apostol Varfolomeyin məzarının məhz Albaniya ərazisində Partav yaxınlığında göstərilməsidir.
Partav şəhəri Sasani şahənşahı Perozun əmri ilə alban çarı II Vaçe tərəfindən tikilib. Alban çarlığının hökmranlığının başa çatmasından sonra Partavda Sasani mərzbanının iqamətgahı yerləşib. VIII əsrdə Partav Zaqafqaziyanı özündə birləşdirən Ərməniyyənin (Xilafət tərəfindən yaradılmış inzibati-ərazi vahidi) paytaxtına çevrilir. X əsrdə Salarilər dövlətinin paytaxtı da məhz burada yerləşir.
Bərdə - Partavın ticarət yollarının üzərində olması, xüsusən ipək ticarətində daşıdığı önəm onun Avropa xəritə tərtibçilərinin diqqət mərkəzinə düşməsinə səbəb olub.
Bayram günlərində bir çoxlarımız adi günlərdən daha çox yeyirik və daha az hərəkət edirik.
Nəticədə bayramlar qurtaranda sevimli şalvar və ya ətəyimiz əynimizə xeyli dar olur.
Bayram günlərində yığdığımız artıq kilolardan azad olmaq üçün sizə çox sadə 3-günlük pəhriz təqdim edirik.
Axar.az Sağlamolun.az-a istinadən bildirir ki, bu pəhriz həmçinin orqanizmi yığılmış toksinlər, şlaklar və artıq mayedən azad edir.
Pəhrizin əsas qaydaları:
- Səhər yeməyindən yarım saat əvvəl 1 x.q təbii alma sirkəsi əlavə olunmuş 1 stəkan ilıq su için. Bu mübadilə proseslərini stimullaşdırır.
- Səhər yeməyi: yulaf yarması sıyığı (yağsız və şəkərsiz), 1 alma, 1 fincan yaşıl çay.
- Nahar: 1 tikə bişmiş ət və ya toyuq, göyərti ilə tərəvəz salatı, 1 stəkan itburnu dəmləməsi.
- Şam yeməyi: sobada və ya buxarda bişirlmiş tərəvəzlər (yağsız), kəsmik (şəkərsiz), 1 stəkan itburnu dəmləməsi.
Şam yeməyindən 1 saat sonra 1 fincan zəncəfilli çay için.
Gün ərzində 2 l maye qəbul edin. Bu adi su, itburnu dəmləməsi, yaşıl çay, çobanyastığı çayı ola bilər.
Kult.az tanınmış yazıçı Fəxri Uğurlu ilə müsahibəni təqdim edir:
- Fəxri müəllim, “Leylinin Məcnunluğu”, “İsgəndərin qanunu” və “Peyğəmbər” hekayələriniz süjet etibarı ilə diqqət çəkir. Sizcə, burada dekonstruksiya motivləri varmı?
- Dekonstruksiya demək olmaz, bu hekayələr silsilədir. Təbim gələndə yazmışdım bu 12 hekayəni. “Tanrı dağları” silsiləsi adlanır. Bu hekayələr içdən bir-birinə bağlıdır. Süjet baxımından hərəsi müstəqil yazıdır. Amma burada bir vahid konsepsiya və o konsepsiyaya müxtəlif rakurslardan baxış var. Bunlardan əvvəl isə mən “Əxlaq silsiləsi” adında 90-cı illərdə bir esse yazmışdım. “Əxlaq” deyəndə cəmiyyətdəki əxlaqdan söhbət getmir, metafizik əxlaq nəzərdə tutulur. Əslində, o silsilə də yarımçıq qaldı. Mən 7 nəzərdə tutmuşdum, amma 5-ni yazdım: əxlaq, azadlıq, tarix, müharibə, ədalət. Orada esse dilində, fəlsəfi-esse janrında müəyyən şeyləri deməyə çalışmışdım. Bu hekayələr də həmin mövzunun davamıdır, sadəcə, bədii formada. Fərhad-Xosrov, Atilla mövzusunda yazmışam. Bunlar mənim uşaqlığımdan maraqlandığım və içində olduğum mövzulardır. Biz artıq “Leyli və Məcnun”, İsgəndər, “Fərhad və Şirin” kimi mövzuları folklor materialı kimi əxz etmişik. Baxmayaraq ki, bizim yazılı ədəbiyyatımızda onun çox möhtəşəm nümunələri var. “Peyğəmbər” hekayəsində də ən müxtəlif peyğəmbərlərlə bağlı süjetlərdən istifadə olunub. Biri Yunus peyğəmbərin başına gələnlər, biri Musanın, biri İsanın, biri Məhəmmədin... Orada da təkcə motivlərdən istifadə olunub, ancaq məqsəd tamam başqadır. Bu mövzulara sərbəst yanaşmışam.
- Süjetləri görmək istədiyiniz formaya gətirmisiniz…
- Belə demək olarsa, yazıçı məqsədlərimə uyğunlaşdırmışam. Amma əlbəttə, o motivlərdən istifadə edərək. Bu isə yenilik deyil. Məsələn, Nizami haradan almışdı o mövzuları? “Şahnamə”dən götürmüşdü. “Xosrov və Şirin”i, “İsgəndər”i, “Bəhram şahın əhvalatı”nı Firdovsidən götürüb, lakin o mövzulara kifayət qədər sərbəst yanaşıb və daha geniş bir formada yazıb. “Şahnamə”ni yazmaqda Firdovsinin məqsədi bir başqaydı, Nizami isə burda İnsan-Allah konsepsiyasını qoyub. Yaxud “Şeyx Sənan” mövzusunda da yazmışam. “Şeyx Sənan”ı 12-ci əsrdə böyük fars şairi Əttar da yazıb. 20-ci əsrin əvvəllərində isə Hüseyn Cavid “Şeyx Sənan” pyesini yazıb. Mən də eyni süjetlərdən istifadə edərək, konseptual düşüncəmə uyğunlaşdırmışam. Demək istəyirəm ki, bunun ənənəsi qədimdir. Minillik ənənəsi var. Hətta Avropa intibahından sonra klassizm dövründə Avropa, fransız dramaturqları antik süjetləri götürür, o süjetlərin üzərində yeni əsərlər yaradırdılar. Servantes “Don Kixot”u yazanda cəngavər romanlarına, bir növ, parodiya kimi yazmışdı. Amma əslində, Servantesin “Don Kixot”u da cəngavərdir, ruh, mənəviyyat cəngavəri. Sözün hərfi mənasında yox. Burada parodiyadan daha yüksək şeylər var. Məzmun olduqca dərindir, xristianlığa bağlanan mövzudur.
- “İndi daha quşlar da, heyvanlar da bir-birini bir baxışdan tanıyırdı; aslan ceyranı dibinəcən görürdü, çaqqal dovşanın gözündən içəridəki mənzərənin tamaşasına dururdu, qızılquş şikarının içini çölünə çevirmirdi. Belə baxıb, belə görməyi Məcnun onlara öyrətməmişdi – öyrətməklə bunu öyrətmək olmazdı”, deyilir “Leylinin Məcnunluğu” hekayəsində. Məcnunun hekayədəki missiyası nədən ibarətdir?
- Bir əsəri yazanda müəllifin konkret məqsədi olur. Bu dediyiniz yazıda Məcnun tamamilə ilahi bir kamillik həddinə çatıb. Onun nəzəri düşən yerdə, haləsində təbiət qanunları susqun hala gəlir. Yəni belə deyək, vəhşi vəhşiliyindən xilas olur, ac aclığından. Məcnunun da ruhani enerjisi onlara ötürülür və onlar Məcnunun mənəvi hakimiyyəti altındadırlar. Ona görə də burada bir ilahi harmoniya var. Məcnunun daşıdığı ruh Allah ruhudur. “Dərviş” hekayəsində oğlandan soruşurlar ki, nə olmaq istəyirsən? Deyir, Allah olmaq istəyirəm. Həmin oğlanın istədiyi həddə çatmış adam Məcnundur bu hekayədə. Məcnun artıq bu harmoniyanı yarada bilib. Yəni mənəviyyatın qanunları təbiətin qanunlarına qarşıdır. Təbiətin qanunları çox zalımdır: yaşamaq uğrunda mübarizə, yemək-yeyilmək, daimi çarpışma, mübarizə. İsa Hüseynovun “Məhşər” romanında da var: “Xırda həşərat iri həşəratdan qorxur, qoyun qurddan, güclü gücsüzdən”. Biri var qorxu üzərində bərqərar olan hakimiyyət. Yəni bu təbiətin, materiyanın qanunları. Bu qorxu, nifrət və aqressiya üzərində qurulan qanunlardır. Biri də var mənəviyyatın qanunları: eşq, sevgi, İlahi qanunlar. Məcnun isə bu İlahi qanunların daşıyıcısı və qarantıdır. İlahi hakimiyyəti Məcnun təmsil edir burda. Belə deyək, o, İlahi qüvvənin Yer üzərindəki təmsilçisidir. Məcnun öz cisminə, təbiətinə qalib gəlib. Artıq onun beyini dünyaya ancaq mənəvi enerji buraxır. O mənəvi enerjinin də təsirinə, Məcnunun haləsinə düşən ən yırtıcı heyvan belə öz təbii, aqressiv varlıqlarından azad olub, öz mənəvi varlıq halına gəlir - ancaq Məcnunun mənəvi mexanizmi işə düşdüyü yerdə. Nəhayət, hekayənin sonunda dostu çıldaqçını gətirir. Özündən xəbəri olmayan, maddi təbiətindən xilas olmuş Məcnunun insani hisslərini oyadır. Mənəviyyat cəngavəri Məcnunun işi, missiyası insanlara mənəviyyat qanunlarını, eşqi, sevgini ötürmək, haqq-ədalətə çağırmaq idi. Yer üzündə dolaşan Allah idi. Deyir, Məcnun onların gözü ilə özünə baxırdı. Onlar da Məcnunda öz vətənlərinə baxırdı. Çünki dünya onun ruhundan yaranıb. Bütün maddi varlıqlar bunun ruhunun təcəssümü, təcəllası, görüntüsüdür. Məcnunun işə getdiyi saatlarda bu heyvanlar öz mənəvi mahiyyətlərinə qayıdırlar Məcnunun vasitəsilə. Onun bədən yaddaşını, sinirlərini oyatdıqda isə qorxu və digər şeylərdən ucada dayanmış Məcnunun maddi varlığını qaytarırlar. O, qorxu hissini, maddi varlığını hiss edəndə isə özü də dəhşətə gəlir ki, haradadır? Və bu an vəhşilər də öz mahiyyətlərini unudaraq Məcnunu yeyirlər. Çünki artıq bu, həmin o Məcnun deyil. Orada alternativ xətt də var – Nofəl xətti. Güclə ədaləti qurmaq istəyir. Deyir, mən dünyada zalımı susdurmağın gücdən başqa yolunu tanımıram.
- “İsgəndərin qanunu” hekayəsindən danışaq. İsgəndər dünyanı zor gücünə idarə etdiyi müddətdə dünya üzərində hakimiyyətini bərqərar etmiş, güclü bir hökmdara çevrilmişdi. Amma heç cür içindəki xoşbəxtliyini tapa bilmir, darıxırdı. Olimp dağında Əflatunla danışdıqdan sonra bir sıra islahatlar aparır. Deyərdim ki, güc hissə qalib gəlir. Çünki o, 17 ildir unutduğu məhəbbətini xatırlayır və əzab içində ölür. Yəni daha darıxmasa da, başqa bir mənəvi əzab çəkir. Hissdən doğan xatirələri İsgəndəri məhv edir.
- Burada söhbət belədir. İsgəndərin klassik İsgəndərə çox az dəxli var. Bu obraz mənə sadəcə bir fiqur kimi lazım olub. Materiyanın Allahı: İsgəndər dünyanın, təbiətin, yerüstü, material qanunların, cismani dünyanın Allahıdır. İsgəndərdən xəbərsiz qarışqa belə yuvasından çıxmazmış. Bütün dünya onun ovcundadır. Ancaq o yenə darıxır, çünki o dünya ilə heç bir mənəvi bağı yoxdur. Hər şey ona zorla tabe olub. Materiyanın qanunu nə deməkdir? Məsələn, cazibə qanunu. Fərz et ki, İsgəndər bu cazibə qanununun timsalıdır. Ona görə darıxır ki, onun nə bir qarışqa ilə, nə bir otla, nə insanla mənəvi bağlılığı var. Aristotel, yəni Ərəstun isə İsgəndərin burdakı hakimiyyətinin mürşididir. Olimp də mənəvi dünyanın simvoludur. Platon Olimpdə, ruhlar dünyasındadır. İsgəndər Olimpə çıxanda artıq dünyanı tamam başqa cür görür. Oradan dünyanın ruhunu, içini, qəlbini görür. Burada dünya ilə öz bağlarını tapır. Əflatunla qarşılaşanda deyir, bu nədir, burada məni heç kim saymır. Olimpdə bərabərlik idi. Burada da onların arasında fəlsəfi bir polemika olur. Qayıdıb gəlir, qanunlarını dəyişir, Ərəstun buna çox acıqlanır. Çünki Ərəstun dünya hakimiyyətinin zirvəsi idi. Platon (Əflatun) həm də idealistdir axı. Aristotel isə yerə bağlı filosofdur. Burada da mərtəbələr var. Platonun mərtəbəsi çox yüksəkdir, o həm də bir peyğəmbər sayılır. İdealizm nəzəriyyəsinin, fəlsəfəsinin banisidir. Dəyişdikdən sonra görürsənmi, bir çoban qızının məhəbbəti bütün bu dünyanı almaqdan daha üstündür. Folklorda da İsgəndər-çoban əhvalatları var. İsgəndər qayıdanda görür ki, cismi yoxdur, qayıdan ruh İsgəndərdir. Cismi gəmi kimi çiyinlərdə gedir, cisminə qayıtmağa gecikib. Orada da bir az mənalandırmışam ki, deyirlər, qızdırmadan ölüb, halbuki bunun ölüm səbəbi başqadır. Hekayələrin hamısında olduğu kimi, burada da mənəvi və cismani – iki dünyanın qarşılaşması var.
- “Peyğəmbər” hekayəsində özünüz də bildirdiyiniz kimi, müxtəlif peyğəmbərlərin xüsusiyyətlərindən formalaşdırdığınız obraz var. Bu obraz gecələr Tanrı buyruğuna qulaq asır, gündüzlər isə Allahın insanlara çatdırmaq istədiyini yanlış istiqamətdə çatdırır. Məsələn, Tanrı deyir, özlərini tapsınlar, peyğəmbər gəlib qorxunu təlqin edir və s. Bununla da dünyanın düzəni pozulur. Dünyanın düzənini pozan nədir?
- Dünyanı düzənə salan da insandır, düzənini pozan da. Burada da ikiləşmə var. Hekayədəki peyğəmbər gecələr ruh kimi dolaşır, cismi ruhuna tabedir. O, əslində dağda özü ilə görüşür. Orada ruhu ilə bədəni arasında bitməyən polemikası var. Gecələr bədən tamamilə susur, ruha tabe olur, ona görə də gecələr dünya daha yaxşı görünür. Gündüz isə dəyişib bir el başçısı olur.
- Qanturalı sizin yaradıcılığınızla bağlı yazdığı məqaləsində “İsgəndərin qanunu” hekayənizdə İsgəndərlə Əflatun arasındakı fəlsəfi söhbətin tam açılmış formada yazmağınızı tənqid edib. Bildirir ki, sizin oxucuya çatdırmaq istədiyiniz fikri tam çatdırmağınız düzgün mövqe deyil. Deyir, oxucunu düşünməyə məcbur etməlisiniz.
- Mənim hekayədə oxucuya demədiyim çoxlu mətləblər var. Dediklərim demək istədiklərimin zahirdən görüntüsüdür. Qanturalı elə bilir ki, nəyi demək istəmişəmsə, demişəm. Halbuki deyilməyən nə qədər mətləb var. Mən, sadəcə, ipucu vermişəm. Bu birinci məqam. İkincisi də baxmayaraq ki mən kifayət qədər açıq yazmışam, amma çox vaxt görürəm, anlaya bilmirlər. Yazılan məqalələri oxuyuram, görürəm ki, mənanı çaşdırırlar. Əslində, bu tip tənqidləri sakit qarşılayıram, narahat olmuram. Amma əlbəttə, yazıçı hər şeyi açıq deməli deyil. Bir məqam da var ki, mənim burada qoyduğum məsələlər konseptual məsələlərdir. Əgər mən açar verməsəm, oxucu tamam dağa-daşa düşər. Bunu isə bəzi başqa şeylərlə, klassik idealizmlə, sufizm fəlsəfəsi ilə qarışıq sala bilərlər, necə ki, salırlar. Əlbəttə, sufizm, idealizm mənim qəlbimə çox yaxındır. Mənim qoyduğum konsepsiyalar ilə o konsepsiyalar arasında isə çox ciddi fərqlər var. Bax, o fərqləri heç kim görmək istəmir, yaxud da görə bilmir. Bu qədər açıq demişəmsə, onda niyə görmürlər? Çoxlu tənqid də yazıblar, tərif də yazıblar, o məsələlərə isə heç kim toxunmayıb.
Yanvarın 3-də “Əpl”in səhmləri 10% azalıb.
Axar.az xəbər verir ki, şirkətin səhminin dəyəri 142,19 dollara düşüb. Nəticədə “Əpl”in kapitalizasiyası 75 milyard dollar azalaraq 687,6 milyard dollara enib.
Şirkətin səhmlərinin ucuzlaşmasına əsas səbəb “Əpl”ın rəhbəri Tim Kukun investorlara ünvanlandığı məktub olub. Məktuba o, şirkətin 2019-cu ilin ilk rübündə gəlir proqnozuna yenidən nəzər yetirəcəklərini bildirib. Kuk buna səbəb kimi Ayfonun satışının inkişafda olan ölkələr, ilk növbədə isə Çində azalmasını göstərib. Beləliklə, gəlir proqnozu 89 milyard dollardan 84 milyard dollara qədər azaldılıb.
Qeyd edək ki, keçən il səhm paketini 1 trilyon dollara qaldırmağı bacaran “Əpl” bunun ardınca 38%-ə qədər dəyər itirib.
Azərbaycan Səudiyyə Ərəbistanına süd tədarükünə başlaya bilər.
Bunu Trend-ə Süd və Süd Məhsulları İstehsalçıları və İxracatçıları Assosiasiyasının İdarə Heyətinin sədri Samir Eyyubov deyib.
Onun sözlərinə görə, iki Azərbaycan şirkəti süd məhsulları ixrac edir – “Atena” şirkəti Yaxın Şərq ölkələrinə, “MPro” isə Rusiyaya.
S.Eyyubov qeyd edib ki, Assosiasiya qarşısında dayanan əsas məsələ daxili bazarın süd və süd məhsulları ilə təmin olunması, eləcə də bu məhsul üçün yeni standartların tətbiq olunmasıdır.
O əlavə edib ki, ölkədə südlük heyvandarlığın inkişafının stimullaşdırılması üçün addımlar atılır.
Qeyd edək ki, Süd və Süd Məhsulları İstehsalçıları və İxracatçıları Assosiasiyası 2018-ci ilin yanvarında yaradılıb. Hazırda Assosiasiya 20 şirkəti özündə birləşdirir.
Türk varlığında doqquz tuğun sirri (9 qotazlı bayraq)
Birinci yazı - Azərbaycan
Yer üzündə ən qədim tarix olan türk tarixi pərakəndə, yarımçıq şəkildə, ən yaxşı halda müxtəlif dinlərin, fikirlərin təsiri altında yazılan yazılardan ibarətdir. Türk tarixinin dəqiq yazılması fikri 20-ci əsrin 30-cu illərində Türkiyədə ortaya atılsa da, buna hər cəhdlə mane olan qüvvələr türk tarixini gah qeyb olmuş bir qitə mifi, gah da Altayda Tanrı dağları adlı yerdə qurddan doğulan uşaqlarla bağlı əfsanə, əsatir kimi yazdılar.
Parçalanaraq ayrı düşməklərinin fərqinə varmayan bir sıra türk dövlətləri gerçək türk tarixi haqqında yazılar əvəzinə, “milli keçmişimiz, tariximiz” deyərək müxtəlif tarixlər yazdılar: Qazax tarixi, Özbək tarixi, Qırğız tarixi. Hətta kiçik bir vilayət olan Türkmənistan da bundan həvəslənərək öz tarixini yazdı.
Yer üzünün ən nəhəng coğrafiyası olan Türküstan, Turan əraziləri bir-birindən qədim abidələr, fərqli dinlər, dillər, adətlər, bayramlar, geyimlərlə zəngin olsa da, bir çox tarixçilər, alimlər, arxeoloqlar əsasən maddi cəhətdən təmin olunmadıqlarını dilə gətirərək, araşdırmalarını dayandırıblar, başqa bir qismi isə o dövr hökumətlərin basqılarından, Sovetlər dönəmində isə sürgün və güllələnmələrdən çəkinərək, araşdırmalara son veriblər.
Bunlara baxmayaraq, bir çox alimlərimiz əlverişli zamanlarda yenidən zəngin tariximizi araşdırmağı ibadət qədər vacib bilərək axtarıb, öyrənib və bir çox qiymətli məlumatlar əldə ediblər. 1996-cı ildə tarixçi alimlərimiz Y.Yusifov və S.Əliyarov ölkəmiz ərazisindən tapılan, e.ə 2350-ci illərə aid daş lövhələri oxumağı bacararaq, bu yöndə araşdırmalar aparıblar.
Hazırda Parisdə Luvr muzeyində sərgilənən gil lövhələrdə 22-dəfə “turuki”, “türki”, “turkia” sözünün keçməsi bütün antik tarix araşdırmaçılarına məlumdur. Bu lövhələr indiki İran, İraq, Türkiyə, Suriya bölgələrindəki qədim yaşayış yerlərindən tapılıb. Diqqətlə öyrənildikdən sonra isə hiyləgərliklə ört-basdır edilmə məqsədi ilə muzeyə təhvil verilib.
Azərbaycan ərazisi türk tarixinin araşdırılması üçün ən əlverişli məkan olaraq bütün tarixçilərin diqqətini hər zaman cəlb edib. Ölkəmizin ərazisində var olan dövlətlərə, dini idarə sistemlərinə aid abidə və məbədlərin qalıqları bu gün də varlığını qoruyub saxlayıb. Bu gün bütün tarixçilərin qəbul etdiyi Urmu nəzəriyyəsi və Xəzər ərazisindən qövmlərin köçü yaşadığımız coğrafiyanın tarixi zənginliyindən xəbər verən ən böyük sübutdur.
Qədim Azərbaycan ərazilərinin zaman-zaman Kuti, Turuki, Şumer, Akkad, Saka, İskit dövlətlərinə ev sahibliyi etdiyi və bu antik türk dövlətlərinin ölkəmiz hüdudundan on minlərlə kilometr uzaqlarda sərhədlərinin bitdiyini bu gün çoxumuz bilmirik. Norveç, İsveç, Şotlandiya və s. Avropa dövlətlərinin alimləri zaman-zaman ölkəmizə səfər edib, ulu əcdadlarının atalarının izlərinə rast gəlib, bunu böyük iftixarla qəzet və jurnallarda dilə gətiriblər.
Şotland kralı 1320-ci il 6 mart tarixli bir məktubunda Bizans imperatoruna “Biz də etrükslərlə eyni qanı daşıyırıq. Atalarımız iskitlərdir (schot)” yazıb. Avropada “qotlar” olaraq bilinən bir çox qraflıqlar, hersoqluqlar bu gün də var.
İstər ziyalı, istər ictimai təbəqə arasında bir söz var: “Tarix diktə edilmiş fərziyyədir”. Bəlkə də bu gərəksiz sözə görə bizi savadsız, biliksiz hesab edənlər var. Çünki bütün ölkələrin istənilən təbəqəsi özünün gələcəyini milli keçmişinin verdiyi qürurla hazırlayır, keçmişlə gələcəyin arasında yeganə körpü özünün olduğunu dərk edir və bununla da irəli addımlayır.
Azərbaycan tarixi sabah dünyaya gələcək övladımızın yüksəlməsinin ən mühüm pilləsidir. Bu pillələri möhkəmləndirmək, gələnlərimizin büdrəməməsi üçün sağlam tutmaq hər birimizin borcudur.
Deyirlər, kinoteatrlarda göstəriblər.
2019-cu il yanvarın 1-dən Özbəkistanda polimer materiallardan hazırlanan paketlərin pulsuz verilməsi qadağan edilib.
Azərtac xəbər verir ki, qulpu olmayan, dənəvər və buna bərabər tutulan məhsullar üçün nəzərdə tutulan kiçik ölçülü paketlər istisna təşkil edir.
Bildirilir ki, paketləri pulsuz verən mağazalar cərimələnəcək.
Paketlərin ödənişli olması barədə qərar ekologiyanın və ətraf mühitin qorunması məqsədilə qəbul edilib.
Bütün dünyada trend olan “Çelentano Tribut Şou” fevralın 13-də Heydər Əliyev Sarayında çıxış edəcək.
Saraydan Azərtac-a bildirilib ki, Maurizio Şveizer mükəmməl aktyor və müğənni Adriano Çelentanonun “rəsmi əkiz”idir. Bu şou sevimli italyan sənətkarın ən yaxşı mahnılarını eşitmək üçün əla şansdır.
“Çelentano Tribut Şou” tamaşaçıları o qədər heyran edir ki, onlar qarşılarında çıxış edənin Adriano Çelentanonun özü olduğundan şübhə etmirlər. Bu günlərdə sənətkarın özü çox nadir hallarda çıxış edir, doğma ölkəsinin hüdudlarından kənara çıxmır. Bu təkrarsız şou sizə Adriano Çelentanonun konsertində olduğunuzu hiss etdirəcək.
Şou-konsert öz rəngarəngliyi ilə də insanı heyran qoyur. Bütün çıxışlar detallarına qədər düşünülür. Xüsusi diqqət isə səhnə qəhrəmanının - Maurizio Şveizerin səhnə obrazına yetirilir. Onun bütün kostyumları Çelentanonun kostyumlarının tam eynisi olur.
İstedadı və böyük əməyi sayəsində Maurizio öz tanınmış əkizinin obrazının bütün detallarını - səsini və hərəkətlərini inanılmaz bacarıqla təkrarlaya bilir.