 |
|
Havaların soyuması ilə ənənəvi olaraq müxtəlif xəstəliklərin yaranma mövsümü də başlayır. Bu dəfə soyuqlar düşəndən isə kəskin bronx soyuqlaması, iltihabı, səbəbsiz və heç cür sağalmaq bilməyən öskürək virusu yayılıb. Bu, özünü böyüklərlə yanaşı, uşaqlarda da göstərir.
Uşaqlarda bronxit özünü əvvəlcə quru öskürəklə büruzə verir. Bir neçə gün davam edən quru öskürək sonradan bəlğəmli və kəskin öskürəyə çevrilir. İkinci həftə isə öskürək boğulmalarla müşahidə olunur. Heç bir temperatur yüksəlməsi müşahidə edilməyən bu virusa yoluxan şəxslərə təyin edilən müalicə üsulu effekt vermir. Hətta həkim nəzarəti ilə tətbiq edilən müalicə də uzun müddət təsir göstərmir.
Mütəxəssislərin fikrincə, öskürəyin uzun müddət davam etməsi və müalicələrə cavab verməməsi onun allergiya ilə əlaqədar olması ehtimalını yaradır. Ancaq valideynlər adətən öskürəyin hər hansısa vuris və soyuqdəymədən, yoxsa allergiyadan olduğunu müəyyən edə bilmirlər. Bu da uşağın uzun müddət müalicə olunsa belə, sağala bilməməsinə səbəb olur.
Məsələ ilə bağlı Axar.az-a açıqlama verən pediatr Altay Abdullaoğlu bildirib ki, son illər ümumiyyətlə allergik uşaqların sayında kəskin artım olduğundan əksər valideynlər adi öskürəklə allergik öskürəyi qarışdırır:
“Çox təəssüflər olsun ki, son zamanlar allergiya və allergik xəstəliklərin - astma, allergik bronxitin sayının artığını görürük. Bu vəziyyətin inkişafına təsir edən bir sıra risk faktorları var ki, buna ən çox təsir edən ekologiyanın çirkliliyidir. Sübut olunub ki, şəhər mühitində yaşayanlarda bu xəstəliklər kənddə yaşan insanlara (uşaqlara) nisbətdə daha yüksəkdir. Anaların hamiləlik zamanı antibiotik və bir sıra dərmanlardan istifadəsi də uşaqda anadangəlmə allergiya yaradır. Həmçinin hamiləlik zamanı və həyatın ilk bir ili ərzində siqaret tüstüsünə məruz qalmaq da bu riski dördqat artırmaqdadır. Keysəriyyə üsuli ilə doğulan və yarımçıq körpələrdə bu risk faktoru böyükdür”.
Həkim bildirib ki, hər öskürən uşaq allergikdir anlamına gəlmir. Ancaq diqqət edilməli məqamlar var:
“Həyatın ilk 1 ili ərzində D vitamini qəbul etməyən körpələrdə allergiya xəstəliyi daha çox müşahidə olunur. Anaların uşaqları həddindən artıq gigiyenik qaydalara uyğunlaşdırması da allergik fəsadlar yaradır. Gərəyindən çox steril mühitdə böyüyən uşaqlarda normal immun sistemi formalaşmır və belə uşaqlarda astma inkişafı asanlaşır. Bundan əlavə, fəst-fud qidalardan vaxtaşırı istifadə, antibiotiklərin düzgün olmayan qəbulu, evlərdə havalanmanın yerində olmaması kimi səbəblər bu xəstəliklərin artmasına gətirib çıxarır”.
Pediatr Vaqif Qarayev isə hesab edir ki, insanlar öncə öskürək anlayışını düzgün qavramalıdır. Həkim bildirib ki, öskürək müxtəlif xarakterdə - tək-tək, boğucu, əzabverici, quru, bəlğəmlı, tutma şəklində olur:
“Həkim əvvəl bunu müayinə etməli, sonra dərman yazmalıdır. Həkim xəstəliyin fərdi əlamətlərini bilmədən dərman təyin edə bilməz. Qızdırmanın olub-olmamasını öyrənmək də mütləqdir. Adi soyuqdəymə zamanı baş qaldıran öskürəyi müalicə etmək üçün demək olar ki, dərman lazım deyil. Bir neçə gün həmin mikrob yaşayır və öskürək keçir. Sadəcə mütəmadi olaraq burunu təmizləmək lazımdır. Öskürək təngnəfəsliklə müşahidə olunursa, yeməyə, yuxuya mane olursa, çox ciddi haldır. Özbaşına heç nədən istifadə etmək olmaz, təhlükəli haldır və mütləq həkim müayinəsi lazımdır”.
Pediatr bildirib ki, son vaxtlar öskürəyin müalicəsi üçün inhalyasiya üsulundan həddən artıq istifadə edilir. V.Qarayev məsləhət görüb ki, inhalyasiya kimi müalicə vasitələrini tətbiq edərkən mütləq həkim məsləhətini dinləmək lazımdır.
Pediatrın sözlərinə görə, apteklərdə öskürəyə qarşı hormonal dərmanların verilməsi düzgün deyil. Hormonal dərmanların qəbul edilməsini ancaq həkim təyin edə bilər:
“Öskürək əleyhinə ən populyar dərmanlardan biri “Ventolin”dir. Halbuki, bu, tamamilə başqa qrupa aid olan dərmandır. Onun spreyi, siropu və özünün nebulayzeri lazımsız tətbiq edildikdə, uşaqlarda ürəkdöyünmə yaradır. Bu dərmanı bronxu açmaq üçün təyin edirik. Öskürək varsa, deməli, orqanizm bronxlar vasitəsilə öz-özünü təmizləməyə çalışır. Öskürək üç həftədən çox davam edəcəksə, xüsusi müayinələr lazımdır”.
Azərbaycanın Xalq artisti, tanınmış müğənni və bəstəkar, bir sıra nüfuzlu mükafatların laureatı, “Jara” Beynəlxalq Musiqi Festivalının təşkilatçısı Emin Ağalarov dekabrın 14-də Heydər Əliyev Sarayının səhnəsində konsert proqramı ilə çıxış edib.
Kult.az xəbər verir ki, konsertin tamaşaçıları sırasında Heydər Əliyev Fondunun vitse-prezidenti Leyla Əliyeva da olub.
Konsertdən əvvəl çıxış edən E.Ağalarov ona göstərilən dəstəyə və yaradıcılığına verilən yüksək qiymətə görə tamaşaçılara minnətdarlığını bildirib. Müğənni deyib: “Doğma səhnədə çıxış etmək böyük məsuliyyət və böyük şərəfdir. Səmimi sevgiyə görə çox sağ olun. Mən Azərbaycanı çox sevirəm, burada böyük məmnuniyyətlə çıxış edirəm”.
Konsertdə “Moy Azerbaydjan”, “Davay sbejim v Baku”, “Naçistatu”, “Still”, “Amor”, “Ya luçşe vsex jivu” və digər hitlər səslənib. Eminin ifasında dahi Müslüm Maqomayevin əfsanəvi “Mavi əbədiyyət” mahnısı konsertin kulminasiya nöqtəsi olub.
“Müslüm Maqomayev unikal səsə sahib idi. Onun xatirəsi daim yaşayacaq. Şadam ki, mən bu gün bu mahnını sizin üçün ifa etdim”, - deyə Emin qeyd edib.
Bakılı tamaşaçılar Xalq artistinin konsertini sürəkli alqışlarla qarşılayıblar.
Sonda müğənni səmimi qəbula görə tamaşaçılara bir daha təşəkkür edib. E.Ağalarov deyib: “Konsertə gələn hər kəsə, xüsusilə də Leyla Əliyevaya məni dəstəklədiyinə görə təşəkkür edirəm. Leyla Əliyeva böyük ürəyə malik çox gözəl insandır”.
Azərbaycan qadını tarixin müxtəlif dövrlərində öz qəhrəmanlığı, böyüklüyü, fədakarlığı ilə fərqlənib. Elə qadınlarımız da var ki, onlar adlarını tarixə qızıl hərflərlə yazıdırıblar. Söhbət Azərbaycan SSR-də ilk qadın mexanizator, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı, Azərbaycan SSR Ali Sovetinin deputatı Sevil Qazıyevadan gedir.
Sevil Qazıyeva 1940-cı il iyunun 1-də Zaqatala rayonunda anadan olub. Atası müharibədən qayıdandan sonra necə yaralandığını, tibb bacılarının döyüşçülərin yaralarını necə sarıdığını danışanda Sevildə həkim olmaq həvəsi yaranır. 1958-ci ildə orta məktəbi bitirən Sevil sənədlərini indiki Azərbaycan Dövlət Tibb Universitetinə versə də, müsabiqədən keçə bilmir. Bir gün qarşısına qızlar üçün sənət məktəbi açıldığı barədə elan çıxır. Bundan sonra Sevil həmin məktəbin "Poliqrafiya" ixtisasında təhsil alır. Özbək qızı Tursunoy Axunovanın maşınla pambıq yığımında göstərdiyi hünər barədə oxuduğu məqalə onun həyatını birdəfəlik dəyişir. O, sürücü mexanik olmağa qərar verir.
Özbək qızının "Qızlar, sükan arxasına!" hərəkatına ilk səs verənlərdən olub Sevil Qazıyeva. Üç rəfiqə - Məmləkət, Solmaz və Diləfruz Sevilə qoşulub Mərkəzi Komitəyə gedir. Onların "Niyə azərbaycanlı qız maşınla pambıq yığmasın?" tələbi nəzərə alınır. Bir müddət sonra Binədəki kənd təsərrüfatını mexanikləşdirmə məktəbində sürücü-mexanik hazırlayan kurs açılır. Kursa ilk yazılanlar da bu rəfiqələr olur. Onların ardınca 58 qız məktəbə sənəd verir. Sevil Qazıyeva Binədəki kənd təsərrüfatını mexanikləşdirmə məktəbini bitirəndən sonra könüllü şəkildə Beyləqan rayonuna işləməyə gedir. İstehsalat təcrübəsi zamanı Sevil maşınla 97 ton pambıq yığır. Təcrübəsi olmayan bir qız üçün bu, yaxşı göstərici idi. Bu qələbə təkcə maşınla yığımın müvəffəqiyyəti yox, həm də "maşın qız işi deyil" deyənlərin üzərində qələbə idi.
Sevil qızlar klubu açıb, gənc xanımları özfəaliyyət dərnəyinə toplamışdı. 1961-ci ildə Özbəkistanda sovet pambıqçılarının ümumrespublika toplantısında Azərbaycan nümayəndə heyətinin tərkibində Sevil Qazıyeva da iştirak edir. Sevil Özbəkistanda olarkən məşhur sovet pambıqçısı Tursunoy Axunovanın iş təcrübəsi ilə yaxından tanış olur. O, Daşkənddən qayıtdıqdan sonra Beyləqanda Axunova kimi kompleks-briqada yaradır və həmin briqadaya başçılıq edir. 1962-ci ildə Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı İnstitutunun mexanizasiya fakültəsinə daxil olan Sevil Qazıyeva işləyə-işləyə həm də qiyabi təhsil alır. Qısa müddət ərzində Azərbaycanın adlı-sanlı pambıqçılarından birinə çevrilən Qazıyeva 1962-ci ildə öz maşını ilə 190 ton pambıq yığır. Daha sonra o “Qırmızı Əmək Bayrağı” ordeni ilə təltif edilir.
Sevil əmək cəbhəsində Sərdar İmrəliyevlə yarışırdı. Hər ikisi “əməkdar mexanizator” adını almış, birgə kompleks pambıqçılıq briqadası yaratmışdı. Pambığı özləri əkir, becərir, özləri də yığırdı.
Sevil xanım 1963-cü ildə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin deputatı seçilir. Deputat seçilməsi Sevilin qayğılarını daha da artırır. O, eyni vaxtda həm başçılıq etdiyi briqadanın işlərinə nəzarət edir, həm də seçicilərinin problemləri ilə məşğul olur. Tələbə-deputat boş vaxtlarında isə imtahanlara hazırlaşır. Onun çağırışı ilə 600 nəfərdən çox qız mexanizator peşəsini seçir.
Onun böyük planları arzuları var idi. Lakin 1963-cü il sentyabrın 27-də Sevil Qazıyeva ömrünün bahar çağında, faciəli şəkildə vəfat edir. Bir gün axşamüstü - sahələrdən dəstə-dəstə qayıdan pambıqçılardan yarışdığı briqadirin ondan bir bunker çox pambıq yığdığını öyrənən Sevil yenidən tarlaya qayıdır. Amma onun ölümü haqqında yayılan xəbər hamını sarsıdır. Kənd camaatı gözlərinə inana bilmir: o, idarə etdiyi kombaynın çarxlarını təmizləmək üçün əyiləndə motoru söndürməyi unutduğundan saçları çarxlara ilişmişdi. Maşın onun başının dərisini tamam qoparmışdı. Həmişə sevərək oxşadığı saçları Sevili ölümə sürükləmişdi. Sevilin qatili hörükləri olmuşdu.
Ölümündən 3 il sonra Sevil Qazıyevaya Sosialist Əməyi Qəhrəmanı adı verildi. Yaşadığı ev 1986-cı ildə muzeyə çevrildi. Sevil Qazıyeva cəmi 23 il ömür yaşasa da, Azərbaycan tarixinə adını qızıl hərflərlə yazdırdı.
.jpg)
Dekabrın 14-də AMEA-nın Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində Sovet İttifaqı Qəhrəmanı Mehdi Hüseynzadənin 100 illik yubileyinə həsr olunmuş “Mixaylo, qəhrəmanlığını qürurla anırıq” adlı tədbir keçirilib.
Türkiyəli dieotoloq həkim Müzəyyən Çelik naringinin tərkibində A, B, C vitaminləri, kalsium, lif, kalium, dəmir, fosfor kimi faydalı elementlərin olduğunu deyib.
Qlobal istiləşmə dünyada içməli su çatışmazlığına gətirib çıxaracaq.
Axar.az xəbər verir ki, Yeni Cənubi Uels Universitetinin alimləri belə bir qənaətə gəlib.
Avstraliyalı alimlərin araşdırmalarının nəticələri Phys.org saytında yerləşdirilib.
Araşdırmada alimlər 43 min meteoroloji stansiya, 160 ölkədə çayların vəziyyətlərini öyrənən 5 mindən çox nəzarət məntəqəsinin hesabatlarından istifadə ediblər. Alimlər belə qənaətə gəliblər ki, iqlim dəyişikliyi səbəbindən yağıntıların miqdarı artsa da, çaylarda suyun səviyyəsi azalır. Professor Aşişa Şarma bunu belə izah edib: temperaturun qalxması səbəbindən qruntdakı nəmlik azalır, ona görə də düşən yağıntını özünə çəkir. Bunun nəticəsində də yağıntının 64 faizi torpaqda qalır.
Alimlərin fikrincə, çay axınlarının quruması məhsuldarlığın azalmasına və yaşayış məntəqələrinin su ilə təmin olunmasında problemlərə yol aça bilər.
Dünyaca məşhur cazmen Nensi Vilson 81 yaşında vəfat edib.
Kult.az xəbər verir ki, bu barədə müğənninin meneceri Devra Hol Levi məlumat yayıb. O, Vilsonun uzun sürən xəstəlikdən sonra Kaliforniyadakı evində dünyasını dəyişdiyini bildirib.
Qeyd edək ki, N.Vilson 1950-ci illərdə caz-pop , 1960-1970-ci illərdə isə pop-soul ifaçısı kimi məşhurlaşmağa başlayıb.
O, 3 dəfə “Qremmi” mükafatına layiq görülüb.
Bu gün məktəblərdə müəllim-şagird münasibəti əsas problemlərdən biridir. Artıq müəllimlərin şagirdlərə qarşı aqressiv davranışları adi hala çevrilib. Hətta bəzi valideynlər bu cür davranışın övladlarının təhsilinə daha məsuliyyətli olması üçün vacib olduğunu söyləyirlər.
Bəs görəsən, qorxu və aqressiv davranış şagirdlərin gələcəyinə necə təsir edir?
Məsələ ilə bağlı Axar.az-a danışan psixoloq Gülnar Orucova bu cür davranışların şagirdlərin gələcək həyatında özgüvən zəifliyinə səbəb olduğunu bildirib:
”Bəzən şagirdlər müəllimi qıcıqlandırmağa çalışır. Bunun səbəbini uşaqda deyil, müəllimdə axtarmaq lazımdır. Uşağın fənni sevməsi də müəllimdən asılı olan məsələdir. Müəllim şagirdə qarşı aqressiv davranarsa, onda özgüvən əskikliyi, adaptasiya problemi və qorxular yaranacaq. Belə insanlar cəmiyyətdə, sosiallaşmada çətinliklərlə üzləşəcək. Əgər bu gün insanların sözü məktəbdə boğulursa, onlar digər məkanlarda da sözünü deməyə qorxacaq və ünsiyyət çətinliyi yaranacaq”.
Təhsil eksperti Kamran Əsədov müəllimlərin işə qəbulu prosesində şagirdlərlə davranması məsələlərinə qeyri-ciddi yanaşıldığını bildirib:
“Hazırda 4472 orta məktəbdə çalışan 151 min müəllimin əksəriyyətində şagirdlərə yanaşmada fərq hiss olunur. Əsasən, dərsdən sonra hazırlığa qalan və qalmayan şagirdlərlə davranış eyni deyil. Bir çox hallarda işə müsabiqə və müsahibə yolu ilə yeni qəbul olmuş müəllimlər şagird psixologiyasına bələd olmadığından onlarla düzgün davrana, ünsiyyət qura bilmirlər. Onlar işə qəbul prosesində ancaq ixtisasları üzrə hazırlaşdıqlarından şagird psixologiyasından az məlumatlı olurlar. Bu həm də müəllimlərin işə qəbulu prosesindəki müsahibə mərhələsində olanların peşəkarlığının aşağı olması ilə bağlıdır. Belə ki, onlar arasında məktəbşünaslığı bilənlərin yetərincə olmaması, müsahibədə psixoloqun təmsil olunmaması, işə qəbul prosesində iddiaçının psixoloji durumunu yoxlayan sualların olmaması işə qəbul olunan müdavimlərin bu bacarığının formalaşmasına mane olur”.
Ekspert onu da qeyd edib ki, müəllimlərin bütün şagirdləri bərabər səviyyədə görüb, onlardan eyni şeyi tələb etməsi böyük yanlışlıqdır:
“Məhz belə olan halda təhsil verənlə təhsil alan arasında aqressiv münasibət formalaşır. Hər uşaq eyni potensiala sahib deyil. Belə olduqda da bəzi şagirdlərə qarşı artıq tələblər olur. Bu, birbaşa aşağı potensiallı şagirdlərin özgüvəninə təsir edir. Evdə basqı ilə üzləşsə də, bu, məktəbdə özünü daha çox göstərir. Özəl və dövlət məktəbləri arasındakı əsas fərq də elə budur. Özəl təhsil müəssisələrində hər uşağa fərdi diqqət yetirilir. Buna məktəb psixoloqu nəzarət edir. Bu, şagirdin az olması ilə də bağlı ola bilər, xarici sistemin tətbiqi ilə də. Bir çox hallarda müəllimlərin bilik və bacarıqlarının yetərli qədər olmaması da onların dərs prosesində kobud, aqressiv olmasına səbəb olur.
Hazırda dərs proqramının ağır olduğunu nəzərə alsaq, avtoritar sistemin yararsız olduğunu görərik. Xarici ölkələrin üslubu ilə getsək də, davranışımızı ona uyğunlaşdıra bilməmişik. Məsələn, dərs prosesində Avropanı təkrarlasaq da, davranışda bunu edə bilmirik. Tədrisdə demokratik üslub olmalı, şagirdin fikri nəzərə alınmalıdır. Qışqıraraq uşağın psixologiyasına təsir etmək olmaz. Hesab edirəm ki, hər şagirdə yanaşma fərqli olmalıdır. Mütəmadi olaraq müəllimlərin bilik və bacarıqlarının, psixoloji vəziyyətinin yoxlanılması üçün imtahanlar keçirsək, onların kompitensiyaları artar və xoşagəlməz hallar aradan qalxar”.
Hərbi vətənpərvərlik mahnılarının tanınmış ifaçısı Şəmistan Əlizamanlı Türkiyənin ən reytinqli serialı olan “Diriliş Ərtoğrul”da səsləndirdiyi mahnı ilə yenidən gündəmi zəbt edib.
Kult.az Şəmistan Əlizamanlının serialın 127-ci bölümündə səsləndirdiyi "Zəfər bismillah, səfər bismillah" mahnısını təqdim edir:
Nəqliyyat, Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyi və “BakİnterNet” Bakıda internet kabellərinin yenilənməsinə start verib.
Axar.az xəbər verir ki, artıq bir müddətdir iki qurum birlikdə mənzillərə gedən internet xətlərini təzələməyə başlayıb. İnternet xətlərinin yenilənməsi zamanı qurum əməkdaşları hər mənzilə ayrıca modem quraşdırır. Hətta modem olan evlərə belə yeni modemlər paylanılıb.
Heç bir ödəniş tələb edilmədən, tamamilə pulsuz yenilənən internet xətləri və modemlər yaxın günlərdə istifadəyə veriləcək.
Artıq Sabunçu rayonu ərazisində gün ərzində əksər binaların xətləri yenisi ilə əvəzlənib. Əməkdaşlar bildirib ki, bu, internet sürətinin daha da artırmaq üçün nəzərdə tutulub. Bununla mənzillərə gələn internetin sürəti yüksək və kəsintisiz olacaq.