 |
|
Qanunsuz fəaliyyət göstərən şəxslər sürücüləri soyurlar
İçərişəhər qoruğundakı ödənişli parkinqdə qanunsuz olaraq fəaliyyət göstərən şəxslər peyda olub. Avtosfer.az xəbər verir ki, Neftçilər prospekti istiqamətindən qoruğa daxil olarkən şlaqbaumun qarşısında avtomobilin girişi qeydə alınır və parkinqi tərk edən zaman müəyyən məbləğdə rəsmi ödəniş tələb olunur. Lakin parkinq olan ərazidə bir neçə nəfər özlərini qoruğun əməkdaşı kimi təqdim edərək sürücülərdən qeyri-rəsmi ödəniş tələb edirlər.
Sürücülərdən biri noyabrın 23-də qoruğun ərazisinə daxil olub avtomobilini park edən zaman, həmin şəxslərdən biri sürücüyə yaxınlaşaraq 1 manat ödəniş tələb edib. Sürücü 1 manatı verib sonra parkinqi tərk edən zaman, şlaqbaumun yanında xidmət aparan rəsmi işçi ondan yenə də ödəniş alıb. Sürücü əməkdaşa baş verən hadisəni bildirsə də, əməkdaş ona “həmin adamlara pul verməyin, onları tanımırıq”- deyə fikir bildirib. Sürücü isə həmin əməkdaşa bildirib ki, siz və sizin kimi digər qoruq əməkdaşları həmin şəxslərə nəzarət etməli və onların qanunsuz fəaliyyətinə mane olmalıdırlar.
Qoruqda xidmət aparan polis əməkdaşları həmin şəxslərin qanunsuz fəaliyyətinə son qoymalıdırlar.
Sərnişinlər hərəkət iştirakçılarına təhlükə yaratmamalıdır
Yolun hərəkət hissəsində dayanmış avtomobildən düşən sərnişin, arxadan gələn sürücüyə təhlükə yaradıb. Yol-xeber.az xəbər verir ki, Bakı-Sumqayıt yolunda dayanan 99-UN-723 qeydiyyat nişanlı "Opel" markalı avtomobildən düşmək istəyən sərnişin, qapını qəfildən açdığı üçün arxadan gələn avtomobilə qəza vəziyyəti yaradıb. Yol Hərəkəti Haqqında Qanunun 41-ci maddəsinin I hissəsində qeyd olunub ki, "sərnişinlərin səki və ya yolun çiyini tərəfdən minib-düşməsi mümkün olmayan halda, onlar yolun hərəkət hissəsindən o şərtlə minib-düşə bilər ki, bu, təhlükəli olmasın və hərəkətin digər iştirakçıları üçün maneə yaratmasın".
Bir çox hallarda sərnişinlər bu qaydalara riayət etmədikləri üçün yol nəqliyyat hadisələrinin baş verməsinə gətirib çıxarır.
"Soyuq ürək" qəhrəmanları “İçərişəhər” stansiyasında
Bakı metropolitenində daha bir fərqli sosialyönümlü aksiya keçirilib. Belə ki, “Bakı Metropoliteni” QSC-nin “Park Cinema” kinoteatrlar şəbəkəsi və “AnderSon” kafesinin əməkdaşlığı ilə “İçərişəhər” stansiyasında baş tutan budəfəki aksiyanın məqsədi talassemiya xəstəliyindən əziyyət çəkən uşaqlara dəstək olmaq idi. İnsanları bu sahədə maarifləndirmək üçün təşkil edilən aksiya saat 12:00-dan 14:00-a qədər davam edib.
Xüsusi geyimli animatorların stansiyanın vestibülündə göstərdikləri zəngin şou daha çox azyaşlı sərnişinlərin diqqətinə səbəb olub. Bütün dünyada uşaqların böyük rəğbətini qazanmış "Soyuq ürək" animasiya filminin qəhrəmanlarını canlandıran animatorlar metropolitenin azyaşlı sərnişinlərini sevindiriblər. Talassemiya xəstəliyinə qarşı mübarizə və bununla bağlı aparılan maariflənmə işində böyük əhəmiyyət kəsb edən bu aksiya həmçinin gələn həftə Bakıda keçiriləcək "Soyuq ürək-2" animasiya filminin premyerası ərəfəsində filmin daimi izləyicisi olan azyaşlı sərnişinlərin böyük sevincinə səbəb olub.
Onu da xüsusi qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin təsdiq etdiyi "Hemofiliya və talassemiyadan əziyyət çəkən uşaqlara qayğı" Dövlət Proqramına dəstək dövlətin bu xəstələrə olan diqqətinin göstəricisidir. Bu xüsusda Bakı metropoliteni talassemiyalı xəstələrə yardım etmək üçün ənənəvi olaraq sosialyönümlü layihələr keçirir, həmçinin hər il qanvermə aksiyaları təşkil edir. Bununla yanaşı, müəssisə olaraq belə aksiyaların metropolitendə keçirilməsinə daim dəstək olur.
Talassemiya xəstəliyi ilə bağlı müvafiq məlumatlar stansiyadakı xüsusi lövhələrdə yerləşdirilib.
Avtomobilin bir hissəsi sürüşmə nəticəsində torpağın altında qalıb
Bakının Səbail rayonu, Bibiheybət məscidinin yaxınlığında baş verən sürüşmə zamanı torpaq altında qalan avtomobil bu gün çıxarılıb. Bu barədə “Qafqazinfo”ya avtomobilin sahibi Fərrux Qasımzadə bildirib. Baş verən hadisə nəticəsində “Mercedes E Class” markalı avtomobil tamamilə yararsız hala düşüb.
Qeyd edək ki, hadisə noyabrın 25-i səhər saat 5-6 radələrində baş verib. Həmin yolda bir zolaq üzrə təxminən 100 metr uzunluğunda sürüşmə olub. Bu zaman aşağıda yerləşən Bakı buxtası küçəsində park vəziyyətdə olan avtomobilin bir hissəsi sürüşmə nəticəsində torpağın altında qalıb.
“Bu proses uzun bir vaxt tələb edir”
Sürücü olmaq istəyənləri ən çox maraqlandıran məsələlərdən biri sürücülük vəsiqəsinin necə əldə edilməsidir. Bildiyimiz kimi, sürücülük vəsiqəsi almaq üçün imtahanlar Dövlət Yol Polisi İdarəsi (DYP) tərəfindən aparılır. İmtahan 2 mərhələdən ibarət olub, birincisi test, ikincisi isə praktik yolla aparılır. Lakin imtahanının test mərhələsi heç də şəffaf şəkildə aparılmır. Buna görə də irəli sürülən təkliflərə əsasən sürücülük vəsiqəsi imtahanının DYP-dən alınıb Dövlət İmtahan Mərkəzinə (DİM) verilməsi məqbul hesab edilir. “Onsuzda bu imtahanlar hansı qurum tərəfindən veriləcəksə, birbaşa dövlətin qanun çərçivəsində həyata keçiriləcək”.
Yol-xeber.az xəbər verir ki, bunu hüquqşünas, nəqliyyat sahəsi üzrə ekspert Ərşad Hüseynov Modern.az-a danışarkən söyləyib. Onun sözlərinə görə, Prezidentin sərəncamı ilə 2018- ci ilin dekabrında “Azərbaycan Respublikasında Yol Hərəkətinin Təhlükəsizliyinə dair Dövlət Proqramı” qəbul olunub. “Bu proqramda dövlətin siyasi və strateji baxışı öz əksini tapıb. Həmçinin qeyd olunub ki, sürücülərin hazırlanması, imtahanların qəbulu və s. kimi məsələlər təkmilləşdirilməlidir. Ancaq konkret olaraq istiqamət göstərilməyib ki, təkmilləşdirilmə nədən ibarət olmalıdır. Bu da özündə onu ehtiva edir ki, qanunvericilik ilk növbədə təkmilləşdirilməlidir. Yəni bu kimi məsələlərə yeni baxış olmalıdır. İndi dövlətin özünün konkret siyasəti var ki, sürücü hazırlığı işi, yəni sürücülük məktəblərinin təşkili, fənlərin tədrisi, onların proqramları, sürücü olmaq istəyənlərdən imtahanların götürülməsi, imtahanların məzmunu, verilmə qaydaları və s. kimi məsələlər üzrə yeni ideyalar ortaya qoyularaq, dövlət proqramı hazırlanmalıdır”.
Ərşad Hüseynov belə hesab edir ki, sürücülük imtanlarının DYP-dən alınıb DİM-ə verilməsi məsələsinə dövlət proqramı çərçivəsində baxılsa daha məqsədəuyğun olar. “Ölkədə dəqiq araşırmalar aparılmalıdır ki, sürücülük təhlili sistemi necə qurulsun. Daha sonra sürücülük imtahanları hansı qurum tərəfindən qəbul olunsun”.
Milli Məclisin deputatı Çingiz Qənizadə hesab edir ki, Dövlət İmtahan Mərkəzi sürücülük vəsiqələrinin verilməsi ilə bağlı imtahanı öz üzərinə götürsə əhali arasında böyük bir narazılığa səbəb olacaq. “Bildiyiniz kimi, Dövət İmtahan Mərkəzi bir neçə aydan 200-300 nəfərin iştirakı ilə dövlət qurumlarının, nazirliklərin imtahanını keçirir. Məhz bu səbəbdən də Dövlət İmtahan Mərkəzi bu imtahanları keçirtmək üçün çox ciddi hazırlıqlar prosesi aparır. Xüsusi mühafizə, xeyli sayda əməkdaş, eyni zamanda böyük zalların kirayəyə götürülməsi, kompüterləşdirilmə və s. bu kimi məsələləri həll etməkdən ötrü müəyyən vəsait xərcləyir. Ancaq sürücülük vəsiqəsinin alınması üçün verilən imtahan elədir ki, həftədə bir-iki dəfə keçirilir. İnsanlar da 5-10 nəfər gedib imtahanlarını verirlər. Belə olan halda əgər bu imtahan Dövlət İmtahan Mərkəzinə verilsə, gərək onda vətəndaş sürücülük vəsiqəsi almaq üçün 6 ay imtahanın keçiriləcəyini gözləsin. Bu proses isə uzun bir vaxt tələb edir”.
Deputat saxta, yəni rüşvət müqabilində sürücülük vəsiqələrinin verilməsinin qarşısını almaqdan ötrü bir təklif irəli sürüb: “Bir faktı qeyd edim, bir neçə gün öncə Rusiyanın bir vilayətində otaqlara kameralar quraşdırılması ilə əlaqədar xeyli sayda saxta sürücülük vəsiqələrinin verilməsi faktı aşkarlandı. Məhz bu kimi halların baş verməməsi üçün mən təklif edərdim ki, imtahan keçirilən otaqlara kameralar quraşdırılsın. Bundan əlavə hər imtahan keçirilən vaxtı ictimaiyyət nümayəndələrinin, hətta jurnalistlər, adi vətəndaşlar və qeyri hökümət təşkilatlarının nümayəndələri üçün “yaşıl dəhliz” yaradılmalıdır ki, imtahanları izləsinlər. Yəni onların girişinə icazə veriməlidir. Düşünürəm şəffaflaşmanın bir çıxış yolu bundan ibarətdir”.
Tədbirlərin görülməsi daha ağır fəsadların qarşısını almış oldu
25 noyabr 2019-cu il tarixində Bakı-Ələt-Astara avtomobil yolunun Bibiheybət məscidi yaxınlığında keçən hissəsində baş vermiş sürüşmə nəticəsində dağın yamacında yerləşən istinad divarının dağılması ilə əlaqədar olaraq yolun çökməsi hadisəsindən sonra yenə də sosial şəbəkələrdə və bəzi xəbər saytlarında Azərbaycan Avtomobil Yolları Dövlət Agentliyinin gördüyü işlərə kölgə salan, agentliyin rəhbərliyi haqqında böhtan xarakterli, vətəndaşlar arasında bilərəkdən çaşqınlıq yaradan yalan və qərəzli məlumatlar paylaşılmağa başlanılıb.
Yol-xeber.az xəbər verir ki, Azərbaycan Avtomobil Yolları Dövlət Agentliyi tərəfindən sözügedən ərazidə noyabr ayının 7-də çatların yaranması aşkar edilib və bununla bağlı Fövqaladə Hallar Nazirliyinin Tikintidə Təhlükəsizliyi Nəzarət Dövlət Agentliyinə müraciət olunub. Əlavə olaraq əməkdaşlarımız tərəfindən nəzarət altında saxlanılan ərazidə noyabr ayının 24-də isə intensiv yağan yağışlar nəticəsində həmin çatların böyüməsi aşkar edilib. Sürüşmənin baş verə bilməsi ehtimalı ilə əlaqədar hadisədən 10 saat öncə, daha dəqiqi 24 noyabr axşam saat 7-8 radələrində yolda avtonəqliyyat vasitələrinin hərəkətinə tam məhdudiyyət qoyulması barədə agentliyin rəhbərliyi tərəfindən tapşırıq verilib. Təəsüflər olsun ki, ehtimallarımız özünü doğrultdu və 25 noyabr səhər saat 5-6 radələrində sürüşmə nəticəsində avtomobil yolunun bir hissəsi dağıldı. Lakin agentlik tərəfindən vaxtında qabaqlayıcı tədbirlərin görülməsi daha ağır fəsadların qarşısını almış oldu.
Hadisədən dərhal sonra əraziyə agentliyin rəhbərliyi və əlaqədar bölmələrin rəhbərləri, həmçinin aidiyyəti qurumların əməkdaşları cəlb olundu. Ərazidə əlavə təhlükəsizlik tədbirləri görüldü və agentlik tərəfindən qərargah yaradıldı. Qısa müddət ərzində sürüşmə nəticəsində bağlanan Bakı buxtası-3 küçəsinin açılması, həmçinin ərazidən keçən içməli su borusunun bərpası üçün yola tökülmüş torpaq qatının təmizlənməsinə start verildi. Hazırda da bu istiqamətdə işlər davam etdirilir.
Onu da bildirək ki, Bakı-Ələt-Astara yolunun 4-8-ci kilometrliyində Bibiheybət məscidi ilə Bayıl bazarı arasında olan yolun inşasına “Bakı şəhərində nəqliyyat sisteminin təkmilləşdirilməsi üzrə 2008-2013-cü illər üçün əlavə Tədbirlər Planı” çərçivəsində Nəqliyyat Nazirliyinin sifarişi əsasında 2009-cu ildə başlanılıb və 2010-cu ildə yekunlaşdırılıb.
Cari ilin mart ayında isə Azərbaycan Avtomobil Yolları Dövlət Agentliyi tərəfindən “Bibiheybət” məscidi istiqamətindən şəhərə doğru olan yolda əsaslı yenidənqurma deyil yalnız təmir işləri aparılıb. Çünki bu ərazidə yol kənarında 75 metr uzunluğunda yol-memarlıq elementi olan bəzək divarı dağılmış, yolun hərəkət hissəsində deformasiya və çatlar müşahidə olunurdu. Bu isə öz növbəsində avtonəqliyyat vasitələrinin rahat və təhlükəsiz şəkildə hərəkətinə maneə yaradırdı. Aparılan işlər sadəcə olaraq bu maneənin aradan qaldırılmasına yönəlmişdi.
Sürüşmənin baş verməsinin daha dəqiq səbəbinin öyrənilməsi və ərazidə gələcəkdə bu kimi hadisələrin yaşanmaması üçün atılacaq addımların nədən ibarət olduğunu aydınlaşdırmaq məqsədi ilə aidiyyəti qurumlar tərəfindən agentliyin əməkdaşlarının iştirakı ilə yaxın müddət ərzində sınaq quyularının qazılmasına başlanılacaq.
Lakin baş vermiş hadisə ilə bağlı bəzi kütləvi informasiya vasitələrində, sosial şəbəkələrdə hadisənin təfsilatına varmadan, hadisənin baş vermə səbəbi araşdırılmadan, mütəxəsislərdən fikri öyrənilmədən qeyri-dəqiq, qeyri-peşəkar informasiyalar yayılmış, Azərbaycan Avtomobil Yolları Dövlət Agentliyinin və onun rəhbərliyinin ünvanına əsassız ittihamlar irəli sürülmüşdür.
Azərbaycan Avtomobil Yolları Dövlət Agentliyi olaraq bundan təəssüf hissi keçirir və kütləvi informasiya vasitələrindən vətəndaşlar arasında bilərəkdən çaşqınlıq yaradan bu cür yalan və qərəzli məlumatlar yaymamağı xahiş edirik.
Alimlərin fikrincə, hava çirkliliyinin 51 nisbətdə azalması uşaqlarda bronxit hallarının qarşısını ala bilər
Elm adamları müəyyən edib ki, əsas küçələrə 50 metrlik məsafədə yaşayan insanlarda ağciyər xərçəngi 10 faiz daha çox müşahidə edilir. Yol-xeber.az Sputnik.az-a istinadən xəbər verir ki, Böyük Britaniyanın Kings Kollec Universitetinin alimləri hava çirkliliyinin insanların sağlamlığına təsiri üzərində araşdırmalar aparıb. Araşdırmaya görə, əsas küçələrdə havanın çirkliliyi uşaqların ağciyərlərinin 14 faiz daha az inkişaf etməsinə səbəb olur. Müəyyən edilib ki, hava çirkliliyi Oxfordda uşaqların ağciyər inkişafını 14, Londonda 13, Birminqemdə, Liverpulda 5, Souzhamptonda 4, Nottinqhamda 3 faiz azaldır.
Alimlərin fikrincə, hava çirkliliyinin 51 nisbətdə azalması uşaqlarda bronxit hallarının qarşısını ala bilər.
Soyuq mühərriklə avtomobili hərəkət etdirəndə isə motora daha çox yük düşdüyü üçün bu göstəricilər daha da pisləşir
Soyuq havada mühərriki qızdırmağa ehtiyac varmı
Avtomobillər həyatımızın ayrılmaz hissəsinə çevrilib. Mühərrikli nəqliyyat vasitələri insanların uzun məsafələri qət etməsi üçün ən optimal köməkçilərdir. Buna görə hər kəs istəyir ki, onun avtomobili uzunömürlü olsun. Sürücülərin bu istiqamətdə biliklərə malik olması vacib amildir. AutoCity.az saytı olaraq oxucularımızın avtomobil sahəsində mütəmadi maariflənməsi əsas prioritet istiqamətlərimizdəndir.
Bu gün araşdırdığımız mövzu isə uzun müddət dayandıqdan sonra avtomobili hərəkət etdirmədən öncə mühərrikin qızdırılmasının doğru olub-olmamasıdır.
Təzadlı fikirlər…
Sözügedən istiqamətdə internetdə araşdırma aparan zaman tamamilə ziddiyyətli fikirlərlə qarşılaşdıq və qərara aldıq ki, mövzunu bu işlə birbaşa bağlı olan şəxslər, bu sahənin peşəkarları ilə müzakirə edərək yekun nəticəyə gələk.
Öncə bir neçə sürücü ilə söhbətləşdik. Əksəriyyət uzun müddət işləməyən soyuq mühərriki qızdırandan sonra avtomobili hərəkət etdirdiyini, belə vəziyyətdə heç bir problemlə rastlaşmadıqlarını bildirdilər. Ancaq bir neçə sürücü yay aylarında mühərriki qızdırmadan avtomobillərini hərəkət etdirdiklərini dedilər. Onlardan çoxunun bu səbəbdən, hələ ki, problemlə qarşılaşmadığı, bəzilərinin avtomobilinin mühərrikindən uzun zamandan sonra səslər gəldiyi, birinin isə motoru təmir etdirdiyi məlum oldu.
“Soyuqda avtomobili qızdırmamaq üçün 3 səbəb” adlı məqalə…
Uzun illər avtomobil sahəsində radio verilişinin aparıcısı, bu sahənin eksperti, “AvtoStop Media” MMC-nın rəhbəri Tural Yusifov özünün Avtostop.tv saytında yayımladığı “Soyuqda avtomobili qızdırmamaq üçün 3 səbəb” adlı məqaləsində əslində yola düşməzdən öncə maşının mühərrikini yerində qızdırmağın əksinə, ziyanlı olduğunu vurğulayıb. O, bunun üçün 3 səbəb göstərərək yekunda belə nəticəyə gəlib: “Avtomobilin xaricinə əl gəzdirərkən mühərriki işə salmayın. Şüşələri silin, nömrəni təmizləyin, itin-pişiyin maşınınızın altında gizlənmədiyinə əmin olun, bundan sonra mühərriki işə salın, əyləci basın və sürət qutusunu 1-ə keçirin (avtomat sürətlər qutusudursa “D”-yə keçirin). Bütün bu proseduralar həmin hissələrdəki yağları da hərəkətə gətirəcək, yəni onlar da qızmağa başlayacaq. Sürməyə başlamazdan öncə, ayağınızı əyləcdən çəkmədən ilk olaraq isti hava vuran cihazı deyil, şüşə qızdırıcılarını işə salın. Yoxdursa, daha nə etmək olar, isti havavuranı tam aşağı sürət rejimində işə salın. İsti havanı şüşəyə istiqamətləndirin. Bu zaman generatora elektrik yükü düşəcək və motor boş işləməyəcək, o, generator rolunu oynamağa başlayacaq. Avtomobilin şüşəsi donubsa, bu şüşənin açılıb-bağlanmasına da təsir göstərəcək. Onun ardınca sükanı sağa və sola fırladın. Bu zaman hidrogücləndiricilərdə olan yağı hərəkətə gətirəcəksiniz. Vəssalam, avtomobil yola hazırdır. Lakin unutmaq olmaz, hərəkətə ehmalca başlamaq lazımdır. Çünki yüksək dövrülülüyə malik qaz verib getmək sizin avtomobilinizə ziyandır. Axı, maşınınızın mühərrikinin güclü olmasını nümayiş etdirməyə nə ehtiyac var?!
Mühərrik və sürət qutusu qızmağa başlasa da, asqının rezin elementləri, amortizatorlar və kuzov nahamar yollarda daha böyük narahatlıqlar yaşayır. Əlbəttə, bunun məntiqi izahı da var: təsəvvür edin, sizi yuxudan oyadırlar və dərhal, özü də şaxtada 100 metrlik məsafəni yüksək sürətlə qaçmağı əmr edirlər. Bu, bir neçə km məsafə avtomobilin adaptasiyası ilə bağlıdır. Mütləq bir neçə dəqiqədən sonra avtomobil sizin əmrlərinizə adekvat cavab verəcəkdir”.
Usta: “Motoru qızdırmadan avtomobili hərəkət etdirdikdə gec də olsa, mühərrik sıradan çıxacaq”
Xarici avtomobillərin mühərrik ustası Sübhan Əliyev isə AutoCity.az-a soyuq motorla hərəkət etdirilən avtomobilin mühərriyində gec də olsa, problem yaranacağını bildirdi: “Sovet istehsalı avtomobillərin yağları qatı olur. Qatı yağın durulaşması və mühərrikdəki kanallara gedib çatması üçün motoru qızdırmaq vacib şərtdir. Ancaq müasir avtomobillərdə bu sistem fərqlidir. Buna baxmayaraq, yenə də avtomobilin mühərrikini qızdırmaq lazımdır. Çünki motoru qızdırmadan avtomobili hərəkət etdirdikdə mühərrikin içindəki detalları yağ tam əhatə etmədiyi üçün aşınma baş verəcək. Bu proses tez zamanda özünü göstərmir. Bəlkə, bir il də mühərriki qızdırmadan avtomobili hərəkət etdirsəniz, fəsadı hiss edilməyəcək. Ancaq aşınma baş verəcək və son nəticədə gec də olsa, mühərrik sıradan çıxacaq. Həm də qeyd edim ki, mühərrikin poladdan hazırlanan detalları isti halda daha yumşaq olur və rahat hərəkət edir”.
Dizel yanacağı ilə işləyən avtomobillərin mühərrikinin gec qızdığını qeyd edən usta, belə motorları benzinlə işləyənlərə nisbətən çox qızdırmaq lazım olduğunu vurğuladı. Onun sözlərinə görə, benzinlə işləyən mühərriklər ən azı 20 dərəcəyədək qızdırılmalıdır: “Avtomobildə problem yoxdursa, bu, 3-4 dəqiqə vaxt aparacaq. Yay aylarında qış aylarına nisbətən mühərrik daha tez qızır. Çünki qışda yağ daha da qatılaşır
S.Əliyev əlavə etdi ki, xarici avtomobillərdə motoru işə salanda “avtopasos” mühərrikin dövrlər sayını yuxarı saxlayır və 30 saniyə – 1 dəqiqəyə yanacağın verilişi bərpa olunandan sonra aşağı düşür. Bunun yağın qızmağı ilə heç bir əlaqəsi yoxdur.
Professor: “Avtomobil ustaları arasında yanlış fikir formalaşıb”
Mütəxəssislər arasında təzadlı fikirlər olduğuna görə, mövzu ilə bağlı Azərbaycan Texniki Universitetinin Avtomobil texnikası kafedrasına müraciət etdik. Kafedra müdiri, texnika elmləri doktoru, professor Ziyafət Kərimov AutoCity.az saytına avtomobilin soyuq və qızdırılmış mühərriklə hərəkəti zamanı motorda baş verən proseslər haqda geniş məlumat verdi: “Avtomobil ustaları arasında yanlış fikir formalaşıb. Deyirlər ki, guya ancaq köhnə, karbüratorlu avtomobillərin mühərrikini qızdırmaq lazımdır. Onsuz da onları qızdırmasan, avtomobil hərəkət etmir, qaz verdikcə mühərrik sönmək istəyir. Motor qızandan sonra isə normal işləməyə başlayır. Müasir, injektorlu, sorma borusuna benzin püskürməli mühərrikli avtomobillərdə isə elektron idarəetmənin hesabına o nöqsan aradan qaldırılıb. Yəni, soyuq mühərriki işə salan kimi avtomobili hərəkət etdirmək olur. Avtoservislərdəki bir çox ustalar deyirlər ki, guya belə avtomobili yerində saxlayıb mühərriki qızdırmaq, hətta zərərlidir. Bu, tamamilə yanlış fikirdir. Müasir elektron idarəetmə sistemləri soyuq motorla hərəkətə imkan verirsə, bu, o demək deyil ki, belə də etmək lazımdır. Bu sistem sadəcə əlavə imkan yaradır ki, təcili getmək istəyən insanlar dərhal avtomobili hərəkətə gətirə bilsinlər”.
“Soyuq mühərrikdə çətin sürtünən mühit əmələ gəlir”
Soyuq mühərriklə avtomobili hərəkətə gətirən zaman ilk növbədə, yağlama sisteminin öz işini yerinə yetirə bilmədiyini deyən professor prosesi belə izah etdi: “Mühərrikdə kiçik ara boşluqları var. Uzun müddət dayanan avtomobilin mühərrikində yağlar dirsəkli valın fırlanan boyunlarında, əsas boyunlarında (Bəzən ona ana boyunları da deyirlər), şatun boyunlarında, şatunun içərisində porşen barmağında və s. yerlərdəki nazik kanallardan süzülüb karterin içinə tökülür. Soyuq havada isə yağ bir az da donur və yağlama keyfiyyətini itirir. Orada çətin sürtünən mühit əmələ gəlir. Mühərriki işə salan kimi avtomobili yerindən götürəndə yağlama sistemi hələ normal funksiyaya başlamamış olur. Əslində isə yağ müəyyən qədər qızmalı, keyfiyyətini bərpa etməli, müəyyən yerlərə, kanallara, ara boşluqlarına, sürtünən cütlərin arasına çatmalıdır. İndi sintetik yağlar o qədər də keyfiyyətini itirmir. Ancaq normal yağlanma mütləq lazımdır. Mühərriki qızdırmadan avtomobilə qaz verib hərəkət etdirəndə motor böyük yüklərə məruz qalır. Hərəkətdə olan avtomobilin mühərrikində yüzlərlə kiloqram, bəzən min kiloqrama çatan qüvvələr əmələ gəlir. Normal yağlanma olmayıbsa, sürtünən cütlərin səthləri böyük aşınmaya məruz qalır. Ona görə onlarda yeyilmə baş verir. Bu zaman mühərrikin ömrü qısalır”.
“Hətta yayda belə mühərrik yerində heç olmasa, 2-3 dəqiqə işləməlidir”
Z.Kərimov qeyd etdi ki, hərəkətdən öncə mühərriki mütləq yerində bir neçə dəqiqə qızdırmaq lazımdır: “Hətta yayda isti havada belə mühərrik yerində heç olmasa, 2-3 dəqiqə işləməlidir ki, yağ lazımi yerlərə çata bilsin. Avtomobil yerində dayanarkən mühərrik işləyəndə həm dövrlər sayı, ətalət qüvvələri az, həm də qazların təzyiqi aşağı olur. Bu o deməkdir ki, sürtünən səthlər böyük yüklərə məruz qalmır. Qışda isə mühərrikin qızdırılma vaxtı motorun həcmi, soyutma sistemi, havanın temperaturu nəzərə alınaraq müəyyənləşdirilməlidir. Köhnə avtomobillərdə cihazlar lövləsində mayenin temperaturunu göstərən şkala var idi. Soyuducu mayenin – antifrizin temperaturu müəyyən qədər qalxıbsa, heç olmasa 40-50 dərəcəyə çatıbsa, hərəkət etmək olar. Normal hərəkət şəraitdə isə istilik 90-95 dərəcə olur”.
“Soyuq mühərriklə avtomobili hərəkət etdirəndə göstəricilər daha da pisləşir”
Avtomobil texnikası kafedrasının müdiri bildirdi ki, müasir avtomobillərdə hər şeyi elektronik cihazlar tənzimləyir: “Karbüratorlu avtomobillərdə “pasos” əl ilə çəkilir, mühərrik qızdıqca yavaş-yavaş buraxılır. Müasir avtomobillərdə isə bu sistem elektron quraşdırılıb. Ümumiyyətlə, “pasos” rejimində işləyəndə mühərrikin həm yanacaq qənaəti, həm də ekoloji göstəriciləri pisləşir. Soyuq mühərriki işlətmək üçün ya əl “pasos” u, ya da “avtopasos”la yanacaq verilişi artırılır. Deməli, lazım olduğundan çox yanacaq sərf olunur. Bu da xaric qazların tərkibinə mənfi təsir göstərir. Soyuq mühərriklə avtomobili hərəkət etdirəndə isə motora daha çox yük düşdüyü üçün bu göstəricilər daha da pisləşir”.
Nəticə…
AutoCity.az saytı olaraq bütün tərəflərin fikirlərinə hörmətlə yanaşırıq. Mütəxəssislərin fikirlərini dinlədikdən və internetdə apardığımız araşdırmadan sonra belə qərara gəlirik ki, hazırda sintetik yağlar soyuq mühitə dözümlü olaraq keyfiyyətini itirmədiyi üçün yağın qızması deyil, mühərrikin yağlanması əsas məqamlardandır ki, bunun üçün də cəmi 1 -1,5 dəqiqə motoru yerində çalışdırmaq bəs edər. Bu vaxt da sürücünün təhlükəsizlik kərmərini bağlaması, güzgüləri nəzərdən keçirməsi və s. digər zəruri hərəkətlərə sərf olunur. Belə halda həm ekologiyaya, həm də mühərrikə dəyən ziyanın qarşısı maksimum alına bilər.
Elgün Vidadioğlu
Autocity.az
Avtosfer TV növbəti buraxılışını təqdim edir
Yağışlı havada bir çox yollarda sürət həddi endirilir və bir çox küçələrdə svetoforlar işləməsində problem yaşanır. Mövzu ilə bağlı Avtosfer TV sürücülər üçün tövsiyyələr hazırlayıb.
Videomaterialı təqdim edirik:
Uçan maşınlar haqqında xəyallar gerçəkləşir
Bir vaxtlar "Sehirli xalat" filmində baxdığımız televizyafon indi mobil telefon olaraq realdır. Lakin insanlar gələcək barəsində daim yeniliklər edir. Yol-xeber.az xəbər verir ki, sosial şəbəkələrdə paylaşılmış videoda uçan avtomobillər, divarda gəzən maşınlar əks olunub. Lazım olan anda yük maşınının altında qalsa belə əzilməyən modellər üzrə iş gedir. Yəqin ki, yaxın gələcəkdə biz bunların da şahidi olacağıq. Maraqlı videonu təqdim edirik: