|
Xəbər verildiyi kimi, son iki gündə Dağıstanda ciddi hadisələr baş verir. JAMAZ.İNFO xəbər verir ki, bir qrup radikal təmayüllü şəxslər hotellər və aeroporta hücum edərək, İsraildən Rusiyaya gələn yəhuidiləri axtararaq, onları cəzalandıracaqlarını bəyan ediblər.
Dünən axşam saatlarında Mahaçkala aeroportuna edilən hücum, hətta “cəza dəstələri”nin uçuş zolağına qədər daxil olması hadisələrin getdikcə şiddətlənə biləcəyindən xəbər verir. Bu əsnada onu da bildirək ki, Rusiya Federal Qvardiyası artıq Dağıstana yerildilib və onlar strateji obyektlərin mühafizəsini həyata keçirməyə başlayıblar. Dünən aeroportda isə etirazçılarla toqquşma da baş verib, saxlanılanlar var.
JAMAZ.İNFO xəbər verir ki, Dağıstanda bir qrup şəxs bu gün üçün aksiya təyin edib. “Ümum Qafqaz mitinqi” adı altında keçiriləcək aksiyanın təşkilatçıları Şimali Qafqaz respublikalarına da onlara qoşulmaq üçün müraciət ediblər. Həmin müraciətdə bildirilir ki, aksiyanın təşkilatçıları yəhudilərin bölgəyə gəlişini önləmək və son hadisələr zamanı saxlanılanların azad edilməsi tələbi ilə təşkil olunur.
Hadisələrin faktiki gedişatı ilə bağlı çoxlu versiyalar mövcuddur. Bəzi yanaşmalara görə, bütün bunlar Rusiya xüsusi xidmət orqanları tərəfindən məqsədli şəkildə həyata keçirilir. Bu versiyaların tərəfdarlarını qənaəti budur ki, israilin baş naziri Benyamin Netenyahunun Rusiyanı hədələməsi fonunda indiki baş verənlər cavab hesab olunmalıdır. Digər bi yanaşma isə odur ki, Rusiya İsraildən yəhudilərin kütləvi köçünün qarşısını almaq üçün belə bir addım atıb.
Amma fərqli mövqelər də var. Məsələn, bəzi ekspertlər hesab edirlər ki, Dağıstanda baş verənlər Yaxın Şərqdə və dünyada son zamanlar baş verən hadisələrin inikasıdır. Yəni, baş verənlərin əks-sədalarıdır ki, bu da düşünülmüş planın tərkib hissəsidir. Hətta bəzi analitiklər məşhur stratteq Zbiqnev Bjerzinsikinin 90-cı illərin sonlarında işlətdiyi bir ifadəni diqqət mərkəzinə çəkirlər. Bjerzinski çıxışlarının birində qeyd edirdi ki, Rusiyanın dağılması Dağıstandan, yəni Şimali Qafqazdan başlayacaq. Məhz bu yanaşmanı əsas götürən bəzi siyasi ekspertlər mövcud parçalanmanın əsasının qoyulduğunu iddia edirlər.
Qeyd edək ki, Şimali Qafqaz Rusiyanın ən həssas bölgələrindən biri və birincisi hesab olunur. Uzun zamandır siyasi arenada bu bölgənin qarışacağı, toqquşmaların baş verəcəyi və xaosun yaşanacağınına ddair müzakirələr gedirdi. Bu müzakirələr fonunda əsas diqqəti çəkən məqam isə odur ki, Şimali Qafqazda hadisələrin başlaması və idarə olunması üçün mütləq Cənubi Qafqaz Qərbin təsir dairəsində olmalıdır. Hal hazırda Cənubi Qafqazın birmənalı olaraq Qərbin təsir dairəsində olduğunu isə demək çətindir. Çünki Rusiya hələ bölgədədir və buradan xoşluqla çıxmaq barədə düşünmür. Nə Azərbaycan, nə Ermənistan, nə də Gürcüstan birmənalı olaraq “Qərb çətiri”nin altına girməyib və yaxın zamanlar üçün də bu real görünmür. Lakin bütün bunlar heç də o demək deyil ki, Qərb Qafqazda mövcud deyil. Mövcuddur, lakin Şimali Qafqazdakı prosesləri idarə edəcək səviyyədə güc sahibi deyil.
Bütün bunların fonunda bizi maraqlandıran əsas məsələ hadisələrin Azərbaycana təsiridir. Aydın məsələdir ki, sərhəddimizdə baş verən istənilən hadisənin ölkəmizə təsiri var. Bu açıq və ya dolayı ola bilər. Şimali Qafqazın qarışması, orada xaosun yaşanması Azərbaycana ticari və siyasi baxımdan zərər vura bilər. Rusiyaya uzanan nəqliyyat yolunun təhlükəli olması ticarət əlaqələrinə birmənalı olaraq ziyan vuracaq. 90-cı illərin sonlarına qədər Çeçenistan hadisələri fonunda bunu bir dəfə şahidi olmuşuq.
Siyasi baxımdan risklər yaradacağı isə hadisələr fonunda Azərbaycanın necə davranacağıdır. Kiçik hadisələr belə Moskva ilə Bakı arasında gərginliklər üçün zəmin yarada bilər. Indiki məqamda isə bu arzuolunmazdır və xoşagəlməz nəticələrlə diqqəti çəkə bilər.
Bəs, təhlükəsizlik baxımından Dərbənddə baş verənlərin Azərbaycana nə kimi təsiri mümkündür? Bu suala birmənalı cavab vermək çətindir. Ona görə ki, hadisələrin hansı məcrada və hansı müddətə uzanacağını müəyyən etmək lazımdır. Təbii ki, bütün bunları nəzərə almaqla yanaşı, bütün ehtimalları dəyərləndirərək, müəyyən addımlar atılmalıdır. İlk növbədə, Azərbaycan tərəfi Rusiya ilə sərhəddə təhlükəsizlik tədbirlərini gücləndirməlidir. Bu ona görə lazımdır ki, yaranmış vəziyyətdən sui istifadə edən hansısa kriminal və ya radikal qruplar Azərbaycana keçə bilərlər.
İkinci addım Şimal bölgəsində kompakt halda yaşayan yəhudilərin təhlükəsizliyi üst səviyyəyə qaldırılmalıdır. Qubanın Qırmızı kənd yaşayış məntəqəsində təxribatların mümkün ehtimallarının hamısı nəzərdən keçirilməli və önləyici tədbirlər görülməlidir. Hərçənd Azərbaycanda indiyə qədər yəhudilərə qarşı hər hansı aqressiv hərəkət baş verməyib. Lakin bu rəsmi Bakını arxayın salmamalıdır.
Üçüncüsü, Şimal bölgəmizdə radikal dini qrupların və ya onların təsiri altına düşmüş adamların olması istisna deyil. Zaman içində bu bölgədə sözügedən zəmində bir çox halların yaşandığı da sirr deyil. Bu bölgənin Şimali Qafqazla ciddi əlaqə və bağlarının olmasını da buraya əlavə etsək, o zaman bəzi gümanları dilə gətirə bilərik. Belə ki, Dağıstandakı hadisələrdən təsirlənən bəzi qruplar və ya adamlar analoji hərəkətləri bölgədə edə bilərlər. Buna heç bir şəkildə yol vermək olmaz. Və ya Rusioya xüsusi xidmət orqanlarının Şimal bölgəsini qarışdırmaq üçün cədhlərə baş vur biləcəyini də güman etmək mümkündür.
Ona görə də, Azərbaycan tərəfi diqqətli, ayıq və tədbirli olmalıdır. Bütün mükün təxribatları önləmək üçün hazırlıq görməli, təhlükəsizlik tədbirlərini artırmalıdır. Əks təqdirdə, kiçik bir hadisə böyük bir xaosun əsasını qoya bilər. Nəzərə alaq ki, problemimiz təkcə, Şimaldan gözlənilən təhlükə deyil. Həm də Cənubdan gözlədiyimiz və hər an marıqda dayanmış İrandan da mövcuddur. Əgər Allah eləməmiş, Şimal bölgəsində və ya başqa ərazilərimizdə hər hansı belə hadisə yaşanarsa, Tehrandakı mollaların müdaxiləsi və təxribatlara rəvac verəcək dəstəkləri qaçılmaz olacaq.
Prezident İlham Əliyev Horadiz–Cəbrayıl–Zəngilan–Ağbənd avtomobil yolunun İran İslam Respublikası ilə bağlantısının və Araz çayı üzərində körpünün tikintisi işlərinin davam etdirilməsi ilə bağlı tədbirlər haqqında sərəncam imzalayıb.
Yol-xeber.az xəbər verir ki, sərəncamla Horadiz–Cəbrayıl–Zəngilan–Ağbənd avtomobil yolunun İran İslam Respublikası ilə bağlantısının və Araz çayı üzərində körpünün tikintisi işlərinin davam etdirilməsi məqsədilə Azərbaycan Respublikasının 2023-cü il dövlət büdcəsində nəzərdə tutulmuş Azərbaycan Respublikası Prezidentinin ehtiyat fondundan Azərbaycan Avtomobil Yolları Dövlət Agentliyinə 14,0 (on dörd) milyon manat ayrılıb.
Arif Şahbaz oğlu Hüseynov “Şöhrət” ordeni ilə təltif edilib.
Bununla bağlı Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev sərəncam imzalayıb.
AHüseynov Azərbaycan rəssamlıq sənətinin inkişafında xidmətlərinə görə “Şöhrət” ordeni ilə təltif olunub.
Daxili İşlər Nazirliyi vətəndaşlara müraciət edib.
Bu barədə Daxili İşlər Nazirliyinin Mətbuat Xidmətinin rəisi Elşad Hacıyev paylaşım edib.
Paylaşımda bildirilir ki, qanunsuz odlu silah saxlayanlar onu təhvil verməlidirlər.
“Qanunsuz odlu silahlar könüllü veriləcəyi təqdirdə cəza təhdidi yaranmır. Başqa sözlə, könüllü təhvil verilsə, DİN həmin şəxsə təşəkkür edəcək”, - deyə DİN sözçüsü bildirib.
İşğal zamanı azərbaycanlıların təkcə qətlə yetirilməsi və evlərindən didərgin salınması deyil, o cümlədən mülki əhali arasından əsir götürülmüş şəxslərin psixoloji və fiziki sağlamlıqlarına ömürlük ziyanın vurulması kimi faktlar da aşkarlanıb.
Bu barədə Azərbaycan Respublikası İnsan Hüquqları üzrə Müvəkkilinin (Ombudsmanın) "Azərbaycanlılara qarşı nifrət cinayətləri və nifrət nitqinə dair hesabat"ında bildirilib.
"Kəlbəcər rayonunun işğalı (02.04.1993) zamanı girov götürülən azərbaycanlılara “nəzarət edən” erməni əsilli həkim Aida Serobyan 31.03.1993-cü il təvəllüdlü Arzu Hacıyevə naməlum tərkibli iynələr yeridərək, uşağın ömürlük əlil qalmasına səbəb olub. Arzu Hacıyev 2003-cü ildə dünyasını dəyişib.
Hərbi əsirlərə qarşı tətbiq olunan çoxsaylı işgəncə faktlarından biri kimi Mürşüdov Sədrəddin Aslan oğlunun döyüldükdən sonra şüşə qırıqları udmağa məcbur edilməsi aşkarlanmışdır.
Bundan əlavə, tərəflər arasında cəsədlərin dəyişdirilməsindən sonra aparılan tibbi ekspertizalar nəticəsində cansız bədənlər üzərində ölümündən əvvəl və sonra işgəncə, alçaldılma kimi əməllərin həyata keçirilməsi təsdiqlənib" , - deyə hesabatda qeyd edilib.
Azərbaycanla sülhün bərqərar olmasına və münasibətlərin nizamlanmasına töhfə verə biləcək üç əsas prinsip razılaşdırılıb.
Bunu Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan bu gün parlamentin daimi komissiyalarının birgə iclasında 2024-cü il dövlət büdcəsi layihəsinin müzakirəsi zamanı bildirib.
Onun sözlərinə görə, tərəflər bu prinsiplərə əməl etsələr, sülh müqaviləsinin imzalanması reallaşacaq.
“Birinci prinsip ondan ibarətdir ki, Ermənistan və Azərbaycan bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanımalıdır. İkinci prinsip ondan ibarətdir ki, Alma-Ata Bəyannaməsi, plana görə, dövlət sərhədinin delimitasiyası və gələcək demarkasiyası üçün siyasi əsas olmalıdır. Üçüncü prinsip bütün regional kommunikasiyaların açılmasıdır”, - o qeyd edib.
Paşinyanın fikrincə, bu, suverenliyə, yurisdiksiyaya və qanunvericiliyə qarşılıqlı hörmət prinsipləri əsasında baş verməlidir.
Azərbaycan Fransaya Afrikada keçmiş müstəmləkəsi olan ölkələrlə problemlərinin həllində vasitəçilik edə biləcəyi təklifini verib. Bu, rəsmi Parisin Cənubi Qafqazda “vasitəçilik” adı altında erməni maraqlarını müdafiə etməsi və proseslərə müdaxilə cəhdləri fonunda Bakının “siyasi silləsi” kimi bir şeydir...
Afrikada Fransanın müstəmləkə siyasətinə qarşı ciddi müqavimət yaşanır və onun boşalan yerini Rusiya və Çin, hətta Türkiyə də tutmağa çalışır. Hərçənd, Azərbaycanın bu prosesdə izlədiyi siyasət xüsusilə diqqət çəkir:Fransa müstəmləkəsinə müqavimət göstərən ölkələrin toplantısına ev sahibliyi edir və bununla Bakı həm geosiyasi proseslərdə mərkəzlərdən birinə, həm də Afrika uğrunda mübarizə aparan güclər üçün cəlbedici tərəfə çevrilir; bu addımı Qoşulmama Hərəkatının sədr ölkəsi kimi atmaqla təşkilatın nüfuzunu da gücləndirir;
Və ən əsası bu, Afrikada Fransa müstəmləkəsinə qarşı “sakit inqilaba” ev sahibliyi edən Bakının Parisə qarşı demarşdır. Rəsmi Parisin geri çəkiləcəyi, yaxud vasitəçilik təklifi ilə razılaşacağı ehtimalı azdır, halbuki, Azərbaycan Qoşulmama Hərəkatının sədri kimi bunu uğurla həyata keçirə bilər.
Rəsmi Paris Ermənistanın yeganə beynəlxalq himayədarı missiyasını öz üzərinə götürməklə, hərbi baza yerləşdirməyi planlaşdığı bu ölkəni Fransanın Cənubi Qafqazdakı for-postunda çevirmək niyyətindədir... Ancaq əgər, Brüssel prosesi davam edərsə və yekun sülh sazişi imzalanarsa, rəsmi Paris bu niyyətinə heç bir bəhanə ilə çata bilməz, yəni, Fransanın özəl maraqları ucbatından regional sülh prosesi müvəqqəti də olsa, əngəlləndi...
Cənubi Qafqazda sülh prosesinin uğur qazanma ehtimalı kifayət qədər yüksəkdir. Hazırda 35 illik münaqişənin aradan qaldırılmış olması regional sülh prosesinə münbit şərait yaradıb. Əgər, beynəlxalq hüquq normaları çərçivəsində sülh danışıqları intensiv xarakter alarsa, bütün ziddiyyətlərin qısa müddətdə nizamlanması elə bir ciddi problem yaratmaz. Sadəcə, bunun üçün sülh danışıqlarında vasitəçilik missiyasına iddia edənlərin öz maraqlarını bir kənara buraxması əsas həlledici şərtə çevrilib.
Məsələ ondadır ki, "Qarabağ problemi" keçmiş SSRI-nin icad etdiyi "münaqişə ocağı" kimi peyda olmuşdu. Keçmiş SSRI-nin dağılması ərəfəsində Kreml Sovet İttifaqı məkanında belə milli-etnik münasibətlər törətməklə, bolşevik imperiyasının ömrünü uzada biləcəyinə ümid bəsləyirdi. Halbuki, bu taktikanın son nəticədə Kremlə qarşı əks effekt verdiyi də inkaredilməz reallıqdır. Çünki ABŞ və Qərb erməni separatizmini və terrorizmini təsir altına alaraq, keçmiş SSRI-nin dağılma prosesini sürətləndirməyə nail oldu.
Ancaq buna baxmayaraq, Rusiya sonrakı on illiklərdə milli-etnik münaqişələrdən postsovet dövlətlərini nəzarətdə saxlamaq üçün istifadə etməyə üstünlük verdi. Daha sonra isə erməni separatizmi və terrorizmi Rusiya üçün istifadə müddətini sona çatdırdı. Hətta zaman keçdikcə, Rusiyanın geopolitik maraqlarına real təhlükə törətməyə başladı. Xüsusilə də, "erməni faktoru"nun növbəti dəfə ABŞ və Qərbin maraqlarına uyğunlaşdırılması, Rusiyanın bir daha parçalanması məqsədilə istifadə edilməsi Kremli Ermənistana dəstəyi geri çəkmək məcburiyyətində buraxdı.
Nəticə isə artıq göz qabağındadır. Ermənistan və erməni separatizmi Rusiyanın dəstəyini itirməklə, güclənmiş Azərbaycan dövləti qarşısında təklənmiş oldu. ABŞ və Qərb isə "erməni faktoru"ndan istifadə etməklə kifayətləndi, Ermənistana Rusiyanın verdiyi qədər güclü dəstək göstərməyi bacarmadı. Rəsmi Bakı isə yaranmış uğurlu geopolitik situasiyanı məharətlə dəyərləndirdi.
Azərbaycan ordusu əvvəlcə Ermənistanı biabırçı məğlubiyyətə uğratdı, ardınca da yarımçıq qalmış işini tamamladı, yəni, erməni separatizmini və terrorizmini savaş meydanına "dəfn" etdi. Bununla da keçmiş SSRİ-nin icad etdiyi çoxsaylı milli-etnik münaqişələrdən biri həmişəlik sıradan çıxarıldı. Və bu səbəbdən də indi Ermənistanın Azərbaycan qarşısında hər hansı geopolitik iddia şansı qalmayıb.
Təbii ki, bu reallıq hazırda Cənubi Qafqazda sülh prosesinin önünün açılmasını iddia etməyə tamamilə əsas verir. Çünki danışıqlar masasında mübahisə doğuracaq, ziddiyyət yaradacaq heç bir ciddi səbəb qalmayıb. Azərbaycan əsas problemini həll edib, ərazi bütövlüyünün bərpasına nail olub. Ermənistan isə daha Azərbaycan ərazilərinə iddia edə biləcək durumdan çox-çox uzaqdır. Və rəsmi İrəvan əslində, mövcud geopolitik situasiya ilə böyük ölçüdə barışıb.
Belə anlaşılır ki, ən qısa zamanda, hətta bu ilin sonuna qədər Azərbaycan və Ermənistan arasında yekun sülh sazişinin imzalanması qarşısında elə bir ciddi regional əngəl mövcud deyil. Rəsmi İrəvan da sülh sazişinin imzalanmasına hazır olduğunu dəfələrlə bəyan edib. Üstəlik, Cənubi Qafqazda hələ də öz təsirini qoruyub, saxlayan Rusiya belə, Azərbaycan-Ermənistan sülh sazişinə əngəl törədən əsas problemin artıq həll olunduğunu etiraf edir. Və hər iki ölkəni ən qısa zamanda yekun sülh sazişini imzalamağa çağırır.
Şübhəsiz ki, Kremlin bu mövqeyi olduqca pozitiv və yeni faktordur. Çünki 35 illik bir münaqişənin ssenari müəllifi ciddi şəkildə geri çəkilib və sülhə əngəl törətmək niyyəti olmadığı barədə prinsipial mesaj verməyə çalışır. Kreml bunu birmənalı şəkildə Rusiyanın özəl maraqlarına dayanaraq, edir. Çünki Azərbaycan və Ermənistan arasında yekun sülh sazişi imzalanarsa, Kreml Rusiya üçün strateji əhəmiyyət daşıyan Zəngəzur dəhlizinin açılacağına və bu marşruta birbaşa nəzarət edə biləcəyinə ümid bəsləyir.
Ancaq Cənubi Qafqazda sülh prosesinin uğuruna nə qədər geniş imkanlar açılmış olsa da, bu, o qədər də asan məsələ deyil. Çünki bu dəfə regional sülh prosesinə ABŞ və Qərb həvəsli görünmür. Əksinə, Fransa və rəsmi Parisin təsiri altında olan Avropa Birliyi Azərbaycan və Ermənistan arasında yekun sülh sazişinin imzalanma perspektivlərinə sərt müqavimət göstərməyə çalışır. Yəni, Qərb siyasi iradə mərkəzləri hazırda regional sülh prosesi qarşısında əsas əngəl rolunda çıxış edir.
Əsas paradoksal məqam da məhz buna bağlıdır. Belə ki, Cənubi Qafqazın əsas problem mənbəyi olan Rusiya sülh sazişinə çağırır. Ancaq dünyada "ədalət carçısı", sabitliyə və əmin-amanlığa dəstək verdiyini iddia edən Qərb danışıqlar prosesinə əngəl törətməyə cəhd göstərir. Yəqin ki, özəl maraqlardan qaynaqlanan bu kəskin ziddiyyətlər beynəlxalq "maskalar"ın düşdüyü məqamdır.
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, Qərbin sülh prosesində iştirakını təmin edən sonuncu platforma - Brüssel prosesi də artıq dalana dirənmək üzrədir. Avropa Birliyi Şurasının rəhbəri Şarl Mişel öz neytral vasitəçilik missiyasında sona qədər duruş gətirə bilmədi. Çünki Fransanın özəl maraqları Avropa Birliyinin neytral vasitəçilik "tamaşa"sına da üstün gəldi. Rəsmi Paris prezident Emmanuel Makronun qatıldığı Qranada görüşünün iflasa uğramasından sonra Fransanın qatılmadığı sülh prosesinə tolerantlıq göstərə bilmədi.
Bəzi məlumatlara görə, rəsmi Paris indi Brüssel prosesinin davam etdirilməsində qətiyyən maraqlı deyil. Əksinə, hazırda Fransa Cənubi Qafqazda sülh prosesinin uzadılması ilə əlavə vaxt qazanmağa can atır. Üstəlik, bunu yekun sülh sazişinin imzalanmasında indi ən maraqlı tərəfə çevrilən Ermənistanın mənafelərini təhlükəyə atmaqla edir. Və bu, rəsmi Paris üçün Ermənistanın ən yaxşı halda, sadəcə, "geopolitik alət" olduğunu növbəti dəfə təsdiqləyir.
Məsələ ondadır ki, rəsmi Paris Ermənistanın yeganə beynəlxalq himayədarı rolunu öz üzərinə götürüb. Əsas məqsəd isə bu bəhanə altında Ermənistanı Fransanın Cənubi Qafqazdakı for-postunda çevirməkdən ibarətdir. Əvvəlcə Ermənistanı silahlandırmaq, ardıncasa, bu ölkənin ərazisində hərbi baza yerləşdirməklə, bu regiona giriş hüququ qazanmaq niyyəti güdülür.
Ancaq əgər, Brüssel prosesi davam edərsə və yekun sülh sazişi imzalanarsa, Fransa bu niyyətinə heç bir bəhanə ilə çata bilməz. Ona görə də, Fransanın özəl maraqları ucbatından Brüssel prosesi müvəqqəti də olsa, rəsmi Paris tərəfindən əngəlləndi. Fransa bununla yalnız Ermənistanın sülh şəraitində inkişaf şansını deyil, həm də Avropa Birliyinin vasitəçilik missiyasını da böyük risk altına atmış oldu.(Yeni Müsavat)
Noyabr 8-də Azərbaycan 44 günlük Vətən savaşının üçüncü ilini - Zəfər Gününü Xankəndidə qeyd edəcək.
Musavat.com xəbər verir ki, bu barədə etibarlı mənbələr məlumat yayıb.
Məlumata görə, paradı Ali Baş Komandan, Prezident İlham Əliyevin qəbul edəcəyi gözlənilir. Paradda hərbi texnika deyil, Vətən müharibəsində iştirakçı olmuş nümunəvi hərbi bölüklərin iştirakı nəzərdə tutulur.
Hərbi paraddan sonra Zəfər Gününün azadlığının üçüncü ilini qeyd edəcək Şuşada davam etdirilməsi gözlənilir.
Qeyd edək ki, işğal illərində Ermənistan rəhbərliyi və qondarma rejim Şuşanın işğal günündə Xankəndidə hərbi texnikaların iştirakı ilə hərbi parad keçirmişdi.