 |
|
Azərbaycanda gələn il adambaşına düşən milli gəlir 7 min ABŞ dollarını keçəcək.
Report xəbər verir ki, bunu Milli Məclisin İqtisadi siyasət, Sənaye və Sahibkarlıq komitəsinin iclasında iqtisadiyyat naziri Mikayıl Cabbarov bildirib.
Bundan başqa, nazir deyib ki, 2023-cü ildə Azərbaycanın ümumi daxili məhsul (ÜDM) istehsalının dəyərinin 160 milyard manatı, o cümlədən qeyri-neft ÜDM-nin dəyərinin isə 73,3 milyard manatı keçəcəyi gözlənilir.
"Gələn il illik inflyasiyının 6,9 % təşkil edəcəyi, 2024-2026-cı illərdə (4+/-2%) hədəf diapazonuna qayıtması gözlənilir", - M.Cabbarov əlavə edib.
"Azərbaycanda dövlət büdcəsi xərclərini artırarkən ehtiyatlı olmalıyıq".
Report xəbər verir ki, Milli Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsinin iclasında maliyyə naziri Samir Şərifov deyib.
"Yüksək inflyasiya şəraitində xərclərin artırlması qiymət artımını daha da sürətləndirə, inflyasiya spiralına səbəb ola bilər", - deyə o, qeyd edib.
Bundan başqa, nazirin sözlərinə görə, 2023-cü il büdcəsi hazırlanarkən iqtisadi artım 4,5%, o cümlədən qeyri-neft sektorunda iqtisadi artım 4,6% səviyyəsində nəzərə alınıb. İllik inflyasiya isə 6,3%-dən götürülüb.
"Yol-xeber.az" xəbər verir ki, Sıxlıq və tıxacın aradan qaldırılması məqsədilə Bakı–Quba–Rusiya Federasiyası ilə dövlət sərhədi avtomobil yolunun 16-cı km-də, "VAZ dairəsi" kimi adlanan ərazidə yerləşən yol qovşağında hərəkətin təşkili ilə bağlı hazırlanmış layihənin davamı olaraq Saray-Novxanı yolunda daha yaxın məsafədə yeni geri dönmə hissə yaradılıb.
Ərazidə zəruri yol nişanları quraşdırılaraq, üfiqi nişanlanma xətləri çəkilərək yeni geri dönmə sürücülərin istifadəsinə verilib.
YOLUNUZ AÇIQ OLSUN...
Bu gün bir araya gələcək ABŞ Federal Ehtiyatlar Sisteminin (FED) sabah uçot dərəcəsi ilə bağlı yeni qərarını açıqlayacağı gözlənilir. Artıq qlobal birjalar FED-in potensial addımına reaksiya verməkdədirlər. 2022-ci ildə dollar 6 səbət valyutaya nisbətən kəskin möhkəmlənib. 57,6%-ni avro təşkil edən səbət valyutalar bu ilin geridə qalan aylarında dollara nisbətən ümumilikdə 20%-ə yaxın dəyər itiriblər.
Dollar yenidən bahalaşacaqmı?
İqtisadçı deputat Vüqar Bayramov bildirib ki, ötən həftə dollar ilə kursu bərabərləşən avro yenidən ABŞ pulundan ucuz təklif olunur: "Avropa Mərkəzi Bankının son qərarına rəğmən avronun məzənnəsində artımlar müşahidə olunmadı. ABŞ-da son 40 ilin ən yüksək inflyasiyasının müşahidə olunmasına baxmayaraq FED-in qərarları dolları möhkəmləndirməkdə davam edir".
Azərbaycanda da dollar bahalaşa bilərmi?
V. Bayramovun sözlərinə görə, Azərbaycan Mərkəzi Bankı ilin sonunadək manata təhdidlərin olmadığını bildirib: "Bununla yanaşı, Mərkəzi Bank tərəfindən mövcud məzənnə siyasəti nəzərə alınmaqla daha uzun müddətli dövr üçün rəsmi proqnozların elan edilməsi məqsədəuyğun olardı. Bu milli valyutada yığımlar və uzun müddətli sərmayə qoyluşları, xüsusən də yerli investisiya baxımından da vacibdir. Əvvəllər də qeyd etdiyimiz kimi, manatın məzənnəsinə ölkəyə daxil olan valyutanın həcmi, xüsusən də Dövlət Neft Fondu tərəfindən hərraca çıxarılan valyutanın məbləği təsir göstərir. Neft Fondunun hərraca çıxartdığı vəsaitlərin həcmi dollara olan tələbin ödənilməsində çox önəmlidir. Bu da təbii ki, manatın məzənnəsi baxımından vacib hesab olunur. Təbii ki, xarici ticarət tərəfdaşlarımızda milli valyutalarının məzənnələrindəki dəyişikliklər də iqtisadi faktorlardan biridir".
"Bütün bunlar ilə yanaşı, Azərbaycan üzən məzənnə rejiminə keçmədiyi üçün manatın məzənnəsi birbaşa Mərkəzi Bankın qərarından asılıdır. Mərkəzi Bank prosesə tam intervensiya imkanlarını qoruyub saxlayır. Ona görə də manatın məzənnəsinin necə dəyişməsi birbaşa Azərbaycan Mərkəzi Bankının mövqeyindən asılı olacaq", - deyə millət vəkili əlavə edib.
Gündəlik tələbat mallarından olan duru yağların qiymətində artım var. Müşahidələr göstərir ki, bu yağların qiyməti iki ay əvvəllə müqayisədə elə ikiqat artıb.
Satıcıların da bu faktı təsdiqləyirlər. Onlardan bəziləri qiymət artımının 4-5 manat, bəziləri isə ümumilikdə 20-50 faiz olduğunu deyirlər.
Satıcılar qiymət artımının alıcılıq qabiliyyətinə ciddir təsir etdiyini deyirlər.
Qiymət artımı alıcıları narazı salıb.
Ekspertlər bahalaşmaya səbəb kimi Rusiya-Ukrayna müharibəsini göstərirlər. Bildirilir ki, yerli istehsal olan duru yağların da xammalı əsasən Ukraynadan gətirilir.
Azərbaycana idxal edilən buğdanın qiyməti son bir neçə ayda enməkdədir. Ötən ildən başlayaraq ölkəyə gətirilmiş buğdanın bahalaşması fonunda unun və çörəyin qiymətinin artdığını nəzərə alanda ucuzlaşma da əks proses haqda fikir yürütməyi zəruri edir.
Bəs real vəziyyət necədir, bu səbəb unun və çörəyin ucuzlaşmasına gətirib çıxara bilərmi?
“Qafqazinfo”nun məlumatına görə, Dövlət Gömrük Komitəsinin açıqladığı aylıq statistik göstəricilər əsasında aparılan hesablamalara əsasən, iyul ayından başlayaraq ölkəyə idxal olunan buğdanın qiyməti enməkdədir. Belə ki, ötən ildən başlayaraq artan qiymət bu ilin iyun ayında ən yüksək həddə - bir tonu orta hesabla 419,24 ABŞ dollarına yüksəlsə də, sonrakı aylarda enməyə başlayıb. Sentyabr ayında ölkəyə idxal edilmiş bir ton buğdanın orta qiyməti iyun ayı ilə müqayisədə 20,1 faiz azalaraq 334,79 ABŞ dolları olub. Sentyabr ayındakı orta qiymət mart ayından sonra ən aşağı göstəricidir.
“Taxıl dəhlizi” sazişinin qiymətə təsiri nəticəsində buğdanın ucuzlaşmaqda davam edəcəyi gözlənilə bilər, amma... Söhbət ondan gedir ki, Rusiyanın Ukraynaya raket zərbələrinin “Taxıl dəhlizi” sazişini təhdid etməsi fonunda Çikaqo əmtəə birjasında buğdanın son üç ayın ən yüksək həddinə yüksəlməsi ucuzlaşmanın davam edəcəyi gözləntisini risk altına alır.
.jpg)
Ancaq burada başqa nüanslar da var. Türkiyənin Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan Azərbaycana səfəri zamanı onu müşayiət edən türkiyəli jurnalistlərə müsahibəsində deyib ki, “Taxıl dəhlizi”nin uzadılması üçün heç bir maneə yoxdur. O, belə qənaətə Ukrayna və Rusiya Prezidentləri ilə danışıqlardan sonra gəldiyini bəyan edib. Türkiyə Prezidenti hesab edir ki, bu istiqamətdə yarana biləcək hər hansı bir maneə aradan qaldırıla bilər.
Hərçənd ki, Ukrayna Rusiyanı razılaşmanın tam icrasına qəsdən mane olmaqda ittiham edib. “Reuters” agentliyinin məlumatına görə, Ukraynanın İnfrastruktur Nazirliyinin “Telegram” kanalında yaydığı bəyanatda deyilib ki, ölkənin limanlarının potensialının yalnız 25-30 faizindən istifadə etmək olur. Agentlik, həmçinin “Agrotrade” taxıl ticarət firmasının rəhbərinin fikirlərindən sitat gətirərək “Taxıl dəhlizi”nin az da olsa işləsə də “qeyri-sabit” olduğunu yazıb. Yazıda qeyd edilib ki, Rusiyanın “taxıl dəhlizi” ilə bağlı sazişin müddətinin noyabr ayının 19-dan sonra uzadılmasına razı olub-olmayacağı ilə bağlı narahatlıqlar artmaqdadır.
Lakin buğdanın ucuzlaşmasının qarşısını alacaq tək səbəb “taxıl dəhlizi” sazişini Rusiya-Ukrayna müharibəsinin təhdid etməsi deyil. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatının (FAO) məlumatına görə, sentyabr ayında dünya bazarlarında buğdanın qiyməti 2,2 faiz artıb. Ümumilikdə isə qlobal ərzaq qiymətləri 6 aydır ki, enməkdə davam edir. FAO-nun sentyabr ayı üzrə açıqladığı məlumata görə, taxıl istisna olmaqla digər ərzaq məhsulları qrupları üzrə (ət, bitki yağı, süd və şəkər) qiymət indeksləri azalıb. FAO-nun Taxıl qiymətləri indeksi sentyabr ayında orta hesabla 147,8 bənd təşkil edib ki, bu da avqust ayına nisbətən 2,2 bənd (1,5 faiz) və 2021-ci ilin sentyabr ayı ilə müqayisədə isə 14,9 bənd (11,2 faiz) çoxdur. Qurum sentyabr ayında buğdanın bahalaşmasını “Taxıl dəhlizi” sazişinin noyabr ayından sonra davam etdirilməsi ilə bağlı artan qeyri-müəyyənliklə bərabər, Argentina və ABŞ-da hava şəraitinin yaratdığı narahatlıqlar, eləcə də Avropa İttifaqında tələbatın artması ilə izah edib. Hərçənd ki, “Taxıl dəhlizi” razılaşmasının noyabrdan sonrakı “taleyi” ilə şübhələrin kökündə Ukraynadan çıxan taxıl məhsullarının əsasən Avropa ölkələrinə göndərilməsi dayanır.
.jpg)
Əvvəlcə ondan başlayaq ki, Rusiyanın buğda ixracında çətinliklər yaranıb. Nəticədə cari ilin iyul-avqust aylarında buğda satışı əvvəlki ilin eyni dövrünə nisbətən 22 faiz azalıb. Rusiya mediasının məlumatına görə, təkcə dünyanın 35-dən çox ölkəsinə məhsul satan Rusiyanın “Rusagro Group” şirkətinin buğda satışı bu ilin üçüncü rübündə 56 faiz azalıb. “Bloomberg” agentliyi vurğulayır ki, qida məhsulları sanksiyalara məruz qalmasa da, bəzi banklar və gəmiçilik şirkətlərinin Rusiya ilə iş görməkdən yayınırlar.
Ancaq ixraca çətinlik yaradan təkcə banklar və gəmiçilik şirkətləri deyil. TASS-ın kənd təsərrüfatı bazarlarının öyrənilməsi üzrə ixtisaslaşan “Sovecon” şirkətinə istinadən yaydığı məlumata görə, səbəb cənub bölgəsi üzrə ixrac rüsumlarının artması və rublun möhkəmlənməsi, digər regionlarda isə tələbin nisbətən aşağı olması fonunda təklifin yüksək olmasıdır.
.jpg)
2022-ci il Rusiyada rekord miqdarda taxıl məhsulu gözlənilir. Bu ölkənin Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin proqnozlarına görə, taxıl yığımının 150 milyon tona çatacağı gözlənilir ki, bunun da təxminən 100 milyon tonu buğdadır. Buğda ilə bağlı proqnoz reallaşarsa, bu, son 5 ildə ən yüksək göstərici olacaq. Ötən il 76,1 milyon ton buğda yığılmışdı. Nəticədə şimal qonşumuz hazırda gələn il üçün buğda ixracı kvotasını artırmağı nəzərdən keçirir.
Ekspertlər bu amilləri nəzərə alaraq Rusiya buğdasının qiymətinin enəcəyini proqnozlaşdırılır. Vurğulanır ki, tərkibində 12,5 faiz zülal olan buğdanın ixrac qiyməti orta hesabla bir tonu FOB şərti ilə 328 dollardan 322,5 dollara düşüb.
Yaxın müddətdə Rusiyanın Azərbaycanın buğda idxalındakı mövqeyində ciddi dəyişikliyin olmayacağını nəzərə alanda, qiymətlə bağlı sonrakı gedişatı müəyyən etmək çox da çətin deyil. Digər tərəfdən birjalarda buğdanın qiyməti arta biləcəyi qədər yüksəlib və hazırda azalma istiqamətində dəyişməkdədir. İstehsalın artması və qlobal iqtisadi artımla bağlı narahatlıqlar digər ərzaq məhsulları kimi buğdadan da yan keçmir. “Taxıl dəhlizi” sazişinin müddəti uzadılarsa, bu prosesin daha da sürətlənəcəyi istisna deyil.
Bütün bunlara baxmayaraq, son üç ayda buğdanın idxal qiymətinin azalması özünü ölkədə unun topdansatış qiymətində əhəmiyyətli dərəcədə göstərməyib. Belə ki, avqust ayında iri un və çörək istehsalçılarının birgə məlumatında 50 kiloqramlıq bir kisə unun Bakı şəhərində ən yüksək topdansatış qiymət həddinin 40,70 manat müəyyənləşdirildiyi qeyd edilmişdi. Antiinhisar və İstehlak Bazarlarına Nəzarət Dövlət Xidmətinin açıqladığı son məlumata görə, 50 kiloqramlıq bir kisə unun Bakı şəhərində qiyməti 40 manatdır. Beləliklə, ölkəyə idxal olunan buğdanın orta qiyməti iyunda qeydə alınmış ən yüksəklə müqayisədə sentyabrda 20,1 faiz azalsa da, 50 kiloqramlıq bir kisə unun qiyməti 1,7 faiz enib.
Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, çörək və çörək məmulatlarının qiyməti sentyabr ayında əvvəlki ayla müqayisədə 4,8 faiz artıb. Bu dövrdə pərakəndə satılan ayrı-ayrı ərzaq məhsullarından daha çox bahalaşanların sırasında un ilk yerdədir.
Qlobal ərzaq qiymətlərinə, FAO indekslərinə baxdıqda may ayından başlayaraq ərzaq qiymətlərində azalma görürük.
“Bunu Mərkəzi Bankın Baş direktoru Vüqar Əhmədov deyib. O bildirib ki, bu azalma 2021-ci ildən əvvəlki qiymətlər səviyyəsinə çatmaq üçün kifayət deyil.
“Lakin ərzaq qiymətlərinin xammal bazası üzrə qiymətlərində azalma var və bu azalmaların yerli iqtisadiyyatlara ötürücülüyü olur. Əvvəlki qiymətlərlə olan məhsullar anbarlarda azalır və yeni qiymətlərdə olan məhsullar gəlir”.
Mərkəzi Bank nümayəndəsi bildirib ki, növbəti ildə inflyasiyanın bu səbəbdən daha aşağı olacağı gözlənilir: “Qlobal bazarda ərzaq məhsullarının qiyməti ölkələrin ixrac siyasətindən asılıdır. Aparcı təşkilatlar tərəfindən qlobal bazarda ərzaq qiymətlərində azalma gözlənilir”.
Azərbaycanın beynəlxalq valyuta ehtiyatları cari ilin sentyabrın 30-na 55,1 milyard ABŞ dollarına çatıb ki, bu da illik müqayisədə 3,5% çoxdur.
Bunu Mərkəzi bankın sədri Taleh Kazımov deyib.
“Mərkəzi Bankın ehtiyatları isə 8,4% artaraq 7,7 milyard ABŞ dollarına çatıb”, - deyə AMB sədri əlavə edib.
Macarıstan Azərbaycandan Gürcüstan və Rumıniya vasitəsilə elektrik enerjisi almaq niyyətindədir.
“Novosti-Georgia” xəbər verir ki, bunu Macarıstanın baş naziri Viktor Orban Gürcüstanın baş naziri İrakli Qaribaşvili ilə danışıqlardan sonra açıqlayıb.
Onun sözlərinə görə, bu yolla Macarıstan hazırda elektrik enerjisi istehsalında istifadə olunan təbii qaza xeyli qənaət edə biləcək.
“Macarıstan ictimaiyyətinə çatdırmaq istərdim ki, böyük enerji təşəbbüsləri hazırlanır və bu bizim üçün maraqlıdır. Biz istəyirik ki, yeni, böyük ötürücü xətlər olsun və Azərbaycandan Gürcüstan, Rumıniya vasitəsilə elektrik enerjisi alınsın və bu təşəbbüslə biz indi elektrik enerjisi istehsal etmək üçün istifadə etdiyimiz çoxlu təbii qaza qənaət edəcəyik.
Əgər gələn il bu elektrik enerjisi bizə birbaşa verilsə, o zaman biz daha təbii qaz almağa məcbur qalmayacağıq. Cənab Baş nazirin bu təşəbbüsü dəstəkləməsinə çox şadam, bu məsələ Macarıstan üçün çox böyük fundamental əhəmiyyət kəsb edir”, - Orban bildirib.
O əlavə edib ki, Macarıstan Aİ hüdudlarından kənarda elektrik enerjisi əldə etmək baxımından təkcə qısamüddətli deyil, həm də uzunmüddətli həll yolu tapmağa çalışır.
“Biz çoxlu, çox böyük həcmdə və çox uzaq ölkələrdən idxal edirik. Bu məsələ Macarıstan üçün vacibdir, çünki bu məsələ inflyasiya, qiymət artımı ilə bağlıdır”, - Orban bildirib.
Dünya bazarında “Azeri Light” (CIF) markalı neft bahalaşıb.
Azərbaycan neftinin 1 barelə olan qiyməti 0,94 ABŞ dolları və ya 0,97% artaraq 97,67 ABŞ dolları təşkil edib.