 |
|
Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh müqaviləsi ilə bağlı müzakirələrdə zəmanət mövzusu önə çıxır. Tərəflər bəyan edirlər ki, yeni müharibəni mümkünsüz edəcək addımlar atılmalıdır. Əgər Ermənistanda bu məqsədlə zaminlər institutunun yaradılması təklif olunursa, Azərbaycanda Ermənistanın hüquqi bazasındakı mövcud problemlərə işarə edilir.Axar.az xəbər verir ki, bu barədə Cənubi Qafqaz Tədqiqatlar Mərkəzinin analizində qeyd olunub.
Təhlildə bildirilib ki, İran XİN rəhbərinin Ermənistana səfərindən sonra Paşinyan hökuməti artıq sülh müqaviləsinin zəmanətçiləri haqqında çox danışmır, çünki bu mövzunun davam etməsi İran və Rusiyada aktivliyə gətirib çıxarır:
“Sununcular bu mexanizmdə danışıqlar formatına müdaxilə imkanı görürlər. Digər tərəfdən, Ermənistan artıq İrandan, AB-dən, Fransadan, müəyyən qədər də ABŞ-dan təhlükəsizlik zəmanəti alıb. Rusiya isə hələ də Ermənistanın faktiki müttəfiqidir. Belə şəraitdə qarant məsələsi Ermənistanın himayədarları arasında vəziyyəti daha da gərginləşdirə bilər.
Azərbaycan üçün zəmanətlər Ermənistanda Qarabağa dair fərqli dövrlərdə qəbul edilmiş müxtəlif sənədlərlə bağlıdır: Ermənistanın Müstəqillik Bəyannaməsi, Konstitusiyada ona istinad, Almatı Bəyannaməsinə edilən düzəlişlər, Ermənistan Ali Şurasının 8 iyul 1992-ci il tarixli qərarı, Ermənistanın daimi nümayəndəsinin BMT katibinə məktubları, beynəlxalq məhkəmələrdə iddialar… Bu sənədlərdən bəziləri Paşinyanın Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün tanınmasını təkrarladığı dövrdə ortaya çıxıb. Məhz bu səbəbdən Azərbaycan Ermənistan Baş nazirinin bəyanatlarına inanmır və sənədlərə yenidən baxılması prosesinin başlanmasına eyham vurur”.
Mərkəzin analizində xatırladılıb ki, Prezident İlham Əliyevin müsahibəsindən sonra Paşinyan bəyan etdi ki, ritorika danışıqlar prosesinə uyğun olmalıdır:
“Azərbaycan da son bir neçə ayda erməni diplomatiyasının beynəlxalq qurumlara verdiyi bir sıra sənədləri və bəyanatları media vasitəsilə nümayiş etdirdi. Yəni Azərbaycanın iddiaları sadəcə ritorikadır, amma Ermənistanın iddiaları gələcəkdə yeni müharibəni nəzərdə tutan bütöv bir rəsmi sənədlər toplusudur!
Paşinyanın sözlərinə görə, danışıqlar prosesi Ermənistanın Baş naziri Aparatı ilə Azərbaycan Prezidentinin Administrasiyaları arasında gedir. Ya Ermənistan XİN-in bu prosesdən xəbəri yoxdur, ya da Baş nazirdən müvafiq göstəriş almayıblar. Ola bilsin, Vardan Oskanyanın dövründə işə götürülən erməni diplomatlar danışıqlar prosesini sabotaj edirlər, lakin bu, artıq Paşinyanın problemidir.
Ötən müddət ərzində Ermənistan regionda mümkün sülhün dayaqları altına çoxlu minalar döşəyib. Bu minaların gələcəkdə işə düşməməsi üçün onları çıxarıb zərərsizləşdirməyə başlamaq vacibdir!
Məsələn, Paşinyan “Azərbaycanın gizli ərazi iddialarından” danışır... Harada gizli?! Azərbaycan Konstitusiyasında, Müstəqillik Aktında, Azərbaycan Respublikasının qanunlarında, Prezidentin sərəncamlarında Qərbi Azərbaycan mövzusu yoxdur! Azərbaycanda Almatı Bəyannaməsinə heç bir düzəliş yoxdur!
Amma Ermənistanda ərazi iddiaları gizlədilmir, göz qabağındadır!
Əgər Ermənistan Azərbaycandan ritorikanın dəyişməsini gözləyirsə, o zaman “artsaxlar” və “dqr”i xatırladaraq beynəlxalq orqanlara verilən məktubların və iddiaların geri çağırılmasına başlamalıdır. Sonra isə parlament səviyyəsində 1992-ci il Ali Şuranın qərarının ləğvi və Almatı Bəyannaməsinə edilən düzəlişlərin geri götürülməsi mümkündür.
Sülh müqaviləsi prosesin yalnız başlanğıcıdır. Ondan sonra normallaşma başlayacaq, qarşılıqlı fəaliyyət və mümkün gələcək əməkdaşlıq çərçivələri müəyyən ediləcək.
Ermənistan Baş nazirinin Konstitusiya dəyişikliyilə bağlı açıqlamaları Azərbaycanda da gözləntilər yaradıb. 2021-ci ildə oxşar təşəbbüsün nəticəsiz qalmasını xatırlayırıq. Digər tərəfdən, Paşinyanın Konstitusiyada dəqiq (!) nəyi dəyişmək niyyəti də hələ ki, aydın deyil.
Beləliklə, sentyabr ayından şərti sərhəddə vəziyyət sakitləşdi, birgə bəyanat qəbul edildi, hətta ikitərəfli formatda yeni görüşlər də gözlənilir. Müsbət dinamika qalır və bu hal daha da inkişaf etdirilib normaya çevrilməlidir. Bunun üçünsə bir-birimizin gözləntilərini eşitmək məqsədəuyğundur”.
Baş nazir Əli Əsədov “Şuşa şəhərinin 2024-cü il üçün “İslam dünyasının mədəniyyət paytaxtı” elan edilməsi ilə bağlı Tədbirlər Planı”nın təsdiq edilməsi haqqında sərəncam imzalayıb.
Sərəncama əsasən, “Şuşa şəhərinin 2024-cü il üçün “İslam dünyasının mədəniyyət paytaxtı” elan edilməsi ilə bağlı tədbirlər haqqında” Azərbaycan Prezidentinin 2023-cü il 21 noyabr tarixli 4176 nömrəli Sərəncamının 1-ci hissəsinin icrasını təmin etmək məqsədilə qərara alınır:
- “Şuşa şəhərinin 2024-cü il üçün “İslam dünyasının mədəniyyət paytaxtı” elan edilməsi ilə bağlı Tədbirlər Planı” təsdiq edilsin (əlavə olunur).
- Bu Sərəncamın 1-ci hissəsi ilə təsdiq edilən Tədbirlər Planında nəzərdə tutulmuş tədbirlərin həyata keçirilməsi üzrə əlaqələndirici orqan Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət Nazirliyi müəyyən edilsin.
- Bu Sərəncamın 1-ci hissəsi ilə təsdiq edilən Tədbirlər Planında nəzərdə tutulmuş tədbirlər Azərbaycan Respublikasının 2024-cü il dövlət büdcəsində aidiyyəti icraçı qurumlar üçün ayrılmış vəsaitlər və qanunvericiliklə qadağan edilməyən digər mənbələr hesabına maliyyələşdirilsin.
- Bu Sərəncamın icrasına nəzarət Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti Aparatının Humanitar məsələlər şöbəsinə həvalə edilsin.
Bu Sərəncam imzalandığı gündən qüvvəyə minir.
Şuşa şəhərinin 2024-cü il üçün “İslam dünyasının mədəniyyət paytaxtı” elan edilməsi ilə bağlı Tədbirlər Planı
Sıra №-si
Tədbirin adı
İcra müddəti
İcraçı orqanlar
1
2
3
4
1.
“Şuşa - İslam dünyasının mədəniyyət paytaxtı 2024” ilinin rəsmi açılışı
2024-cü il
may
Mədəniyyət Nazirliyi, Xarici İşlər Nazirliyi,
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Şuşa rayonunda xüsusi nümayəndəliyi, Şuşa Şəhəri Dövlət Qoruğu İdarəsi
2.
İslam Dünyasının Mədəniyyət Forumunun təşkil edilməsi və bu çərçivədə:
- Şuşada İslam Əməkdaşlığı Təşkilatının mədəni irsin mühafizəsinə həsr olunmuş beynəlxalq konfransının keçirilməsi;
- “İslam dünyasının itirilməkdə olan qeyri-maddi mədəni irs nümunələri” mövzusunda dəyirmi masa və sərginin keçirilməsi;
- “İslam Əməkdaşlığı Təşkilatı Ölkələrinin İqtisadiyyatı” kitabının təqdimat mərasiminin təşkili;
- “Şuşa - İslam Dünyasının Mədəniyyət paytaxtı 2024” poçt markasının və müvafiq internet resurslarının təqdimatı;
- Şuşanın və İslam ölkələrinin mədəni irsini əyani nümayiş etdirmək məqsədilə lentə alınmış, o cümlədən Azərbaycanın işğaldan azad olunmuş ərazilərinin kosmosdan çəkilmiş təsvirlərindən ibarət sərgilərin təşkili
2024-cü il
ərzində
Mədəniyyət Nazirliyi, Xarici İşlər Nazirliyi,
Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyi, Şuşa Şəhəri Dövlət Qoruğu İdarəsi, İqtisadi İslahatların Təhlili və Kommunikasiya Mərkəzi
3.
İslam ölkələrində “Şuşa günləri”nin keçirilməsi və tədbirdə folklor incəsənət qruplarının, Qarabağ xalçalarının, foto və rəsm əsərlərinin, videoçarxların nümayişi, kitab təqdimatlarının keçirilməsi
2024-cü il
ərzində
Mədəniyyət Nazirliyi, Xarici İşlər Nazirliyi, Şuşa Şəhəri Dövlət Qoruğu İdarəsi
4.
İslam Dünyası Təhsil, Elm və Mədəniyyət Təşkilatının (ICESCO) Baş qərargahında Şuşaya həsr edilmiş birgə elmi və mədəni tədbirlərin (konfrans, konsert, təqdimat, sərgi, film nümayişi, müsabiqə və s.) təşkili
2024-cü il
ərzində
Mədəniyyət Nazirliyi, Xarici İşlər Nazirliyi, Şuşa Şəhəri Dövlət Qoruğu İdarəsi, Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsi, Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsi, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası
5.
İslam ölkələrinin mədəniyyət paytaxtlarının “Şuşa şəbəkəsi”nin yaradılması və ilk görüşünün keçirilməsi
2024-cü il
ərzində
Mədəniyyət Nazirliyi,
Şuşa Şəhəri Dövlət Qoruğu İdarəsi
6.
Mədəni irsin qorunması, İslam mədəniyyəti, habelə Azərbaycanın tarixini və incəsənətini əks etdirən mövzularda beynəlxalq və yerli əhəmiyyətli simpoziumların, elmi-praktiki tədbirlərin və konfransların təşkili
2024-cü il
sentyabr
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası, Xarici İşlər Nazirliyi, Elm və Təhsil Nazirliyi, Mədəniyyət Nazirliyi, Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyi, Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsi, Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsi, Şuşa Şəhəri Dövlət Qoruğu İdarəsi
7.
İslam dünyasında turizmin inkişafı mövzusunda beynəlxalq konfransın və “İslam ölkələrinin ortaq süfrəsi” kulinariya festivalının təşkili
2024-cü il
ərzində
Dövlət Turizm Agentliyi,
Şuşa Şəhəri Dövlət Qoruğu İdarəsi
8.
ICESCO-nun “A-Hub Akselerasiya Proqramı”nın (2023-cü il üzrə) böyük finalının Azərbaycanda keçirilməsi
2024-cü il
may-iyun
Mədəniyyət Nazirliyi,
Şuşa Şəhəri Dövlət Qoruğu İdarəsi
9.
Şuşada İslam ölkələrinin rəssamlarının və fotoqraflarının sərgi və düşərgəsinin təşkili
2024-cü il
ərzində
Mədəniyyət Nazirliyi, Xarici İşlər Nazirliyi, Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsi, Şuşa Şəhəri Dövlət Qoruğu İdarəsi
10.
İslam ölkələrinin yaradıcı gəncləri arasında müxtəlif müsabiqələrin, o cümlədən vizual sənət növləri üzrə internet müsabiqəsinin keçirilməsi
2024-cü il
ərzində
Elm və Təhsil Nazirliyi, Mədəniyyət Nazirliyi, Gənclər və İdman Nazirliyi
11.
Şuşada İslam ölkələrindən olan gənclərin iştirakı ilə ICESCO simulyasiya sessiyasının keçirilməsi, İslam ölkələrinin gəncləri üçün yay düşərgələrinin təşkili
2024-cü il
ərzində
Gənclər və İdman Nazirliyi, Gənclər Fondu, Şuşa Şəhəri Dövlət Qoruğu İdarəsi
12.
Şuşa şəhərinin 2024-cü il üçün “İslam dünyasının mədəniyyət paytaxtı” elan edilməsi ilə bağlı kütləvi idman tədbirlərinin keçirilməsi
2024-cü il
ərzində
Gənclər və İdman Nazirliyi,
Şuşa Şəhəri Dövlət Qoruğu İdarəsi
13.
Şuşanın İslam mədəniyyətinə töhfə vermiş tarixi-dini irsi və şəxsiyyətləri haqqında sənədli filmin hazırlanması (müxtəlif dillərdə)
2024-cü il
ərzində
Mədəniyyət Nazirliyi, Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsi, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Şuşa rayonunda xüsusi nümayəndəliyi, “Azərbaycan Televiziya və Radio Verilişləri” Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti
14.
İslam dünyasının aparıcı media nümayəndələrinin Şuşaya səfərinin təşkili
2024-cü il
ərzində
Xarici İşlər Nazirliyi, Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsi, Medianın İnkişafı Agentliyi, Şuşa Şəhəri Dövlət
Qoruğu İdarəsi
15.
Şuşanın tarixi abidələrini və onun İslam dünyasındakı rolunu özündə əks etdirən təbliğat materiallarının (nəşrlər, albomlar, məqalələr, kitablar, broşürlər, televiziya verilişləri, filmlər və s.) hazırlanması və beynəlxalq səviyyədə yayımlanması
2024-cü il
ərzində
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası, Xarici İşlər Nazirliyi, Elm və Təhsil Nazirliyi, Mədəniyyət Nazirliyi, Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsi, Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsi
16.
“Şuşa - İslam dünyasının mədəniyyət paytaxtı 2024” ilinin rəsmi bağlanışı
2024-cü il
dekabr
Mədəniyyət Nazirliyi, Xarici İşlər Nazirliyi,
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Şuşa rayonunda xüsusi nümayəndəliyi, Şuşa Şəhəri Dövlət Qoruğu İdarəsia
Qərbi Azərbaycan İcması bir daha Aİ tərəfinə Azərbaycana qarşı ədalətsiz və ittihamedici ritorikadan imtina etməyə çağırış edir.
Bu barədə İcmanın yaydığı bəyanatda qeyd olunub.
Bildirilib ki, Avropa İttifaqının xarici əlaqələr və təhlükəsizlik siyasəti üzrə ali nümayəndəsi Jozep Borelin Azərbaycana qarşı böhtan dolu açıqlamaları davam edir:
"Bu açıqlamalar ilə Avropa İttifaqı Azərbaycan ilə Ermənistan arasında normallaşma prosesində bitərəf mövqe nümayiş etdirmədiyini bir daha sübut edir. Otuz ilə yaxın müddət ərzində Ermənistanın Azərbaycan torpaqlarını işğal altında saxlaması faktını bir dəfə də olsun dilinə gətirməyən bir qurumun nümayəndəsinin Azərbaycana qarşı davamlı olaraq qərəzli mövqedən çıxış etməsi təəsüf doğurur. Belə bir şəraitdə Aİ-nin Azərbaycan ilə Ermənistan arasında sülh prosesində vasitəçilik missiyası üçün heç bir şans qalmır. Vasitəçi kimi prosesə töhfə vermək istədiyini bəyan edən beynəlxalq təşkilatın nümayəndəsinin tərəflərdən birinə qarşı hədələyici tonda bəyanat verməsi “vasitəçilik” prinsipinin mahiyyəti ilə bir araya sığmır və qəbul edilə bilməz. Qərbi Azərbaycan İcması bir daha Aİ tərəfinə Azərbaycana qarşı ədalətsiz və ittihamedici ritorikadan imtina etməyə çağırış edir".
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev yanvarın 23-də Rusiya Federasiyası Hökuməti sədrinin müavini, Hökumətlərarası Komissiyanın həmsədri Aleksey Overçuku qəbul edib.
Bu barədə Prezidentin Mətbuat Xidməti məlumat yayıb.
Görüşdə ölkələrimiz arasında iqtisadi əməkdaşlıqla bağlı nəticələr baxımından 2023-cü ilin uğurlu olduğu bildirildi. Ötən ilin dekabrında Sankt-Peterburqda MDB Dövlət Başçılarının qeyri-rəsmi görüşü çərçivəsində Azərbaycan və Rusiya prezidentlərinin təmasları məmnunluqla xatırlandı.
Söhbət zamanı iqtisadi əməkdaşlığın geniş gündəliyə malik olduğu vurğulanaraq, qarşıda bu sahədə yeni istiqamətlər üzrə planların nəzərdə tutulduğu bildirildi. Ticarət dövriyyəsinin 17,5 faiz, həmçinin yük və tranzit daşımalarının davamlı artımı əməkdaşlığımızın yaxşı göstəricisi kimi dəyərləndirildi. Azərbaycan-Rusiya əməkdaşlığının inkişafının əsas istiqamətləri üzrə 2024-2026-cı illər üçün Yol Xəritəsinin imzalanmasının əhəmiyyəti vurğulandı. Aleksey Overçukun səfərinin əlaqələrimizin genişləndirilməsi işinə xidmət edəcəyinə əminlik bildirildi.
Görüşdə nəqliyyat-logistika, Şimal-Cənub Nəqliyyat Dəhlizinin təşviqi ilə bağlı məsələlər ətrafında fikir mübadiləsi aparıldı.
ABŞ və Qərbin vədlərinə arxayın olan Ermənistanın “təhlükəsizlik resepti” əslində, o qədər də qəliz deyil, rəsmi İrəvanın dövlətin gələcək mövcudluğunu təminat altına alması üçün ilk növbədə qonşu ölkələrlə normal münasibətlər qurması qaçılmazdır... Xüsusilə də, Ermənistan üçün Azərbaycan və Türkiyə ilə dinc qonşuluq münasibətləri taleyüklü məsələyə çevrildiyindən mümkün qədər sürətlə konkret addımlar atmaq məcburiyyətində qalıb, ABŞ və Qərbin geopolitik maraqları dəyişdikdəsə, bu, çox gec ola bilər...
Cənubi Qafqaz uğrunda mübarizədə dünya nəhəngləri tərəfindən “geopolitik alət” kimi istifadə olunan Ermənistan hazırda real təhlükələr qarşısında qalmış kimi görünür. Hər halda, son vaxtlar baş verən hadisələr onu göstərir ki, rəsmi İrəvan beynəlxalq himayədarları tərəfindən ciddi şəkildə dəstəklənsə də, bu, Ermənistanın geopolitik təhlükəsizliyini təmin etmək üçün qətiyyən yetərli deyil. Bu baxımdan, Paşinyan hakimiyyətinin qarşısında həlli təxirəsalınmaz xarakter daşıyan önəmli problemlərin dayandığı qətiyyən şübhə doğurmur.
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, Ermənistanın əsas himayədarı rolunda ABŞ, Avropa Birliyi və Fransa çıxış edir. Ancaq nə Ağ Evdən, nə Brüsseldən, nə də Parisdən verilən çoxsaylı vədlər Ermənistanın üzərində olan “qara buludlar”ın dağıdılması üçün yetərli olmayıb. Əsas səbəbsə, Ermənistan beynəlxalq məkanda dsətəklənsə də, ABŞ, Avropa Birliyi və Fransanın Cənubi Qafqazda geopolitik maraqlarının mövcudluğu ilə birbaşa bağlıdır. Və bu maraqlar bəzi hallarda Ermənistanın mövcudluğuna belə, təhlükə yarada bilər.
Məsələ ondadır ki, rəsmi İrəvan hazırda ABŞ və Qərbin təhlükəsizlik vədlərinə arxayın olaraq, atdığı yolverilməz addımlarla həm Ermənistanın üzləşdiyi situasiyanı qəlizləşdirir, həm də zaman itirir. Halbuki, Paşinyan hakimiyyəti yaxın gələcəyi daha düzgün proqnozlaşdırmağı bacarsaydı, daha praqmatik davrana bilərdi. Belə ki, ABŞ və Qərbin vədlərinə inanaraq, onların maraqlarının reallaşdırılması prosesində “geopolitik alətə” çevrilməyin nə qədər təhlükəli seçim olduğunu nəzərə alardı. Çünki dünya nəhənglərinin geopolitik maraqları qətiyyən sabit qalmayıb, situasiyaya uyğun olaraq, müəyyən dəyişikliklərə məruz qalır. Və Ermənistan üçün də ən böyük təhlükə məhz bu faktordan qaynaqlanır.
Paşinyan hakimiyyətinin nəzərə almadığı ən ciddi məqam ondan ibarətdir ki, nəhəng dövlətlərin geopolitik maraqları dəyişəcəyi təqdirdə, Ermənistan heç kimə lazım olmayacaq. Hər halda, rəsmi İrəvan son bir neçə ildə analoji reallıqlarla bir neçə üzləşsə də, lazımi nəticə çıxartmağı bacarmayıb. Ona görə də, Paşinyan hakimiyyəti indiyə qədər Ermənstanın gələcək taleyini təminat altına almaq şanslarını bir-birinin ardınca əldən buraxıb. Və bəzi ehtimallara görə, rəsmi İrəvan bu reallığı görsə də, Qərbdən asılı vəziyyətə düşdüyündən fərqli müstəqil qərarlar verməyə cəsarət etmir.
Halbuki, Ermənistan üçün “təhlükəsizlik resepti” o qədər də qəliz deyil. Çünki rəsmi İrəvanın Ermənistanın gələcək mövcudluğunu təminat altına alması üçün ilk növbədə qonşu dövlətlərlə münasibətlərini normallaşdırmağa nail olması vacibdir. Xüsusilə də, Ermənistan Azərbaycan və Türkiyə ilə dinc qonşuluq münasibətlərinin taleyüklü məsələ olduğunu mümkün qədər sürətlə qəbul etmək məcburiyyətindədir. Əks halda, mövcud proseslərin sonrakı inkişaf istiqamətləri Ermənistanın ümumiyyətlə, demontaj edilməsinə də yol aça bilər.
Maraqlıdır ki, Paşinyan hakimiyyəti də bu təhlükənin tamamilə real olduğunu anlamağa başladığını sezdirir. Hər halda, rəsmi İrəvanın Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin son açıqlamalarına verdiyi reaksiya belə təsəvvürlər yaradır. Belə ki, Prezident İlham Əliyev Azərbaycana qarşı hər hansı təhlükə yaranacağı təqdirdə, dərhal sərt addımlar atılacağına yönəlik mesajlar vermişdi. Və bu, hazırda Ermənistanın hakim siyasi dairələrində açıq-aşkar şok effekti yaradıb.
Məsələ ondadır ki, baş nazir Nikol Paşinyanın hakim partiyanın qapalı toplantısında Azərbaycan və Ermənistanın bir-birinə hücum etməyəcəklərinə dair qarşılıqlı təminat verməli olduğunu vurğuladığı bildirilir. Ermənstan mətbuatına sızan məlumatlara görə, erməni baş nazir hər iki qonşu ölkənin bir-birinə qarşı ərazi iddialarının olmadığını təsdiqləməsinin önəmini də qabardıb. Və bu istiqamətdə konkret addımların atılmasının artıq vaxtının çatdığını bildirib.
Nə qədər qəribə də olsa, baş nazir Nikol Paşinyan məhz bu mövqeyinə görə Ermənistan cəmiyyətində Azərbaycanın sifarişlərini yerinə yetirməkdə ittiham edilir. Xüsusilə də, erməni baş nazirin Ermənistanın konstitusiyasının dəyişdirilməsi ilə bağlı mövzunu yenidən gündəmə gətirməsi qızğın mübahisələrə səbəb olub. Çünki baş nazir Nikol Paşinyan hesab edir ki, Ermənistanın konstitusiya islahatlarına deyil, məhz yeni konstitusiyaya ehtiyacı var. Onun fikrincə, konstitusiyanın məzmunu Ermənistanın inkişafına əngəl törətməməlidir.
Xatırladaq ki, baş nazir Nikol Paşinyan bir müddət öncə Ermənistan himninin və gerbinin dəyişdirilməsinin vacibliyini də gündəmə gətirmişdi. Hər iki dövlət simvolunda Ermınistanın Azərbaycan və Türkiyəyə qarşı iddialarını əks etdirən məqamlar yer alır. İndisə, erməni baş nazir məhz Ermənistanın konstitusiyasının yenilənməsində israr edir. Mövcud konstitusiyada isə Ermənistanın Azərbaycan və Türkiyəyə qarşı ərazi iddiaları yer almaqdadır. Və bu iddialar konstitusiyadan çıxarılmayana qədər Ermənistanın həm Azərbaycan, həm də Türkiyə ilə normal münasibətlər qurması mümkün deyil.
Ancaq rəsmi İrəvanın konstitusiyanı dəyişməsi də Azərbaycanla münasibətlərin normallaşdırılması üçün yetərli olmaya bilər. Belə ki, Ermənistanın müstəqillik barədə bəyannaməsində Azərbaycanın Qarabağ regionunun Ermənistana birləşdirilməsi tələb olunur. Bu isə rəsmi şəkildə Azərbaycana qarşı ərazi iddiasının irəli sürülməsi anlamı daşıyır. Ona görə də, rəsmi İrəvan Ermənistan konstitusiyası ilə yanaşı, müstəqillik barədə bəyannaməni də yeniləməsi lazım gələcək. Əks halda, Ermənistanın təhlükəsizliyinə tam təminat verən yekun sülh sazişinin imzalanması çətin ki, baş tutsun. Belə situasiya isə yaxın gələcəkdə istənilən hərbi toqquşmanın süni yaradılmış qondarma dövlət olan Ermənistanın ümumiyyətlə, demontaj edilməsinə səbəb ola bilər.(Yeni Müsavat)
“22 yanvar 2024-cü il tarixində Xarici Əlaqələr Şurasının yekunlarına dair mətbuat konfransı zamanı Avropa İttifaqının (Aİ) xarici əlaqələr və təhlükəsizlik siyasəti üzrə ali nümayəndəsi - Aİ Komissiyasının vitse-prezidenti Cozef Borelin Azərbaycana qarşı səsləndirdiyi əsassız iddiaları qətiyyətlə rədd edirik”.
Bu sözlər Xarici İşlər Nazirliyinin mətbuat xidmətinin rəhbəri Ayxan Hacızadənin Avropa İttifaqının (Aİ) xarici əlaqələr və təhlükəsizlik siyasəti üzrə ali nümayəndəsi/Aİ Komissiyasının vitse-prezidenti Cozef Borelin iddialarına dair şərhində yer alıb.
O bildirib ki, Aİ-nin ali nümayəndəsi tərəfindən faktların açıq-aşkar təhrif edilməsi Azərbaycanın legitim maraqlarına etinasızlıqdır və bu cür hədələyici ritorika Azərbaycan-Aİ münasibətlərini daha da gərginləşdirən ikili standartın bariz nümunəsidir:
“Ali nümayəndə Azərbaycan Prezidentinin Azərbaycan və Ermənistan ərazilərinə dair tarixi faktlarla bağlı fikirlərini tamamilə təhrif etməklə yanaşı, Azərbaycana qarşı hərbiləşmə və təcavüzkar siyasəti qızışdırır.
Beynəlxalq ictimaiyyətin Ermənistanı beynəlxalq hüququn norma və prinsiplərinə uyğun hərəkət etməyə inandırmaq üçün heç bir səy göstərməməsinə baxmayaraq, Azərbaycan hər zaman Ermənistanla danışıqlara, sülhə və sabitliyə sadiq olub. Azərbaycanın təcavüzə və separatizmə son qoyduğu tədbirlər Ermənistanla sülh sazişinin bağlanmasına zəmin yaradır.
Bundan əlavə, Aİ nümayəndəsinin diplomatların ölkədən çıxarılması ilə bağlı Fransa ilə həmrəyliyini ifadə etməsi davam edən hüquqi araşdırma prosesinə açıq müdaxilə olmaqla yanaşı, Azərbaycandan qovulmuş fransız diplomatların qanunsuz hərəkətlərinə haqq qazandırmağa bərabərdir. Belə qərəzli bəyanat, Azərbaycanın Fransadakı diplomatlarına qarşı əsassız tədbirlərə məhəl qoymamaqla yanaşı, diplomatik davranışın bütün qayda və təlimatlarına açıq-aşkar etinasız yanaşan, iş üzrə araşdırma aparmaqdan imtina edən bəzi dövlətlərin bu quruma necə mənfi təsir göstərdiyini nümayiş etdirir.
Azərbaycan beynəlxalq öhdəliklərinə və beynəlxalq hüquqa sadiq olmaqla yanaşı, milli maraqlarına zidd olan hər hansı iddiaların və təhdidedici dilin legitimləşdirilməsi cəhdlərinin qarşısını qətiyyətlə alacaq”.
Əgər Ermənistan və Azərbaycan arasında yekun nizamlanma Rusiya platformasında baş tutsa, bu, Moskvanın moderator kimi effektivliyini və Qərbin Cənubi Qafqaz regionunda məhdud real təsir rıçaqlarını nümayiş etdirəcək. Bunu politoloq İlqar Vəlizadə Qərbin regiondakı hərəkətlərini və məqsədlərini şərh edərkən bildirib.“Münaqişənin həlli üzrə Qərb modelinin effektivliyini göstərmək, habelə Moskvanın hətta postsovet məkanında belə gücsüz olduğunu nümayiş etdirmək üçün Ermənistan-Azərbaycan münasibətlərinin yekun həllinə nail olmaq üçün Qərbin kredit götürməsi həyati əhəmiyyət kəsb edir. oxşar vəziyyətləri effektiv şəkildə həll etmək. Qərb ölkələri bunu gizlətmir, onlar regionda əsas geosiyasi məqsəd kimi bir şeyə - Rusiyanı Cənubi Qafqazdan sıxışdırıb çıxarmağa çalışırlar” - ekspert bildirib.
Onun sözlərinə görə, Qərb bu məqsədlərə çatmaq üçün bütün mümkün vasitələrdən istifadə edir.
Vəlizadə Ermənistanın üzərinə götürdüyü öhdəlikləri yerinə yetirərək digər ölkələrlə birlikdə yeni regional siyasi gündəmin yaradılmasında iştirak etmək istəyini nümayiş etdirməməsindən də təəssüfləndiyini bildirib.
“Əvəzində Ermənistan qeyri-regional ölkələr üçün alət kimi şübhəli geosiyasi oyunlarda iştirak edir. Üstəlik, İrəvan Qərbin Cənubi Qafqaz regionunda maraqlarından istifadə edərək, özü üçün elə şərtlərlə danışıqlar aparmağa çalışır ki, Qərb öz loyallığının bir növ əvəzi olaraq erməni maraqlarını müdafiə edə bilsin. Bütün bu siyasətlər son nəticədə regional dinamikaya mənfi təsir göstərir və regionda sülh quruculuğu prosesini ləngidir” - politoloq vurğulayıb.
Vəlizadə xatırladıb ki, bu yaxınlarda Fransa Senatı Bakıya qarşı növbəti absurd bəyanatla çıxış edib, Avropadakı həmkarlarını Azərbaycana qarşı sanksiyalar tətbiq etməyə çağırıb.
“Belə bir fəaliyyət kursu regionda davamlı sülhün bərqərar olmasına necə kömək edə bilər? Rusiya Federasiyasının Dövlət Dumasının və ya Federasiya Şurasının regionun bu və ya digər ölkəsinin xeyrinə qərarlar qəbul etməsini xatırlamıram. Təəssüf ki, ABŞ Senatında da Azərbaycana təzyiq cəhdi ilə bağlı qondarma “dinləmələr” keçirildi. Bu halda hansı obyektiv vasitəçilikdən danışmaq olar?” – politoloq deyir.
Bir neçə gün əvvəl Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrov bildirib ki, Azərbaycan Rusiya Federasiyasının ərazisində Bakı ilə İrəvan arasında sülh müqaviləsi imzalamağa hazırdır, onun sözlərinə görə, İrəvanın mövqeyi məlum deyil. Lavrov onu da bildirib ki, Qərb Moskvanın vasitəçiliyi ilə Bakı və İrəvanın razılıq əldə etməsinə imkan vermək istəmir.
Xəbər verdiyimiz kimi, yanvarın 9-dan bəri Rusiya Müdafiə Nazirliyinin rəsmi saytının Azərbaycan Respublikası ərazisindəki “sülhməramlı”lara aid bölməsi donub.Aydın olur ki, sonuncu dəfə Rusiyanın Azərbaycan ərazisindəki hərbi kontingentinə aid gündəlik xəbər və dislokasiya xəritəsi 9 yanvar 2024-cü il Bakı vaxtı ilə axşam saat 20:00-da təqdim olunub. Deməli, artıq 12 gündür ki, Rusiya ordusunun informasiya fəaliyyəti dayanıb. Bu, demək olar ki, 2020-ci ilin noyabrından bəri “sülhməramlı”lara aid informasiyalarla bağlı ilk belə uzun fasilədir. Bu müddətdə yalnız ildə maksimum 5-6 dəfə cəmi bir gün müddətinə fasilə verilib. Lakin əslində Rusiya hərbçilərinin Qarabağdakı "sülhməramlı" kimi fəaliyyəti 4 aya yaxındır ki, donub...
Qeyd edək ki, bu mövzuda ötən yazımızda xatırlatdığımız kimi, həmin hərbi kontingent nədənsə 26 avqust 2022-ci il tarixdən Azərbaycan dövlətinin nəzarətinə keçmiş və hazırda da böyükü quruculuq və abadlıq işləri və məskunlaşma aparılan Laçın şəhərini Azərbaycan ordusunun 19-20 sentyabr əməliyyatından sonrakı 4 aya yaxın müddətdə virtual olaraq öz “məsuliyyət” zonasında saxlayır. Və 9 yanvar 2024-cü ilə aid xəritədən də göründüyü kimi bu “işğal” davam edir...
Ancaq onu vurğulamaq gərəkdir ki, bu günlərdə Laçına səfərimiz zamanı etdiyimiz müşahidələrdən məlum oldu ki, Laçın şəhərinə yaxın ərazidə yalnız Laçın-Şuşa yolunun Şuşa rayonunun Turşsu qəsəbəsindən keçən hissəsində “sülhməramlı”larının postu var. Həmin postun yaxınlığında heç bir Rusiya hərbçisini görmədik. Eyni zamanda Laçın şəhərinin dronlarla da müşahidə olunmasını sezmədik...
Xatırladaq ki, 3 il iki aydan çoxdur ki, 10 noyabr 2020-ci il tarixli üçtərəfli bəyanat əsasında Azərbaycanın suveren(!) ərazisinə - Şərqi Zəngəzur- “Laçın dəhlizi” deyilən məkan və Qarabağ iqtisadi rayonunun, Yuxarı Qarabağın bir hissəsinə soxulan və bu gün də Azərbaycanın artıq Xocalı və Xankəndi də daxil olmaqla bütün keçmiş Dağlıq Qarabağ ərazisini hərbi nəzarətə götürməsindən sonra da faktiki heç bir funksiya yerinə yetirmədən həmin ərazilərdə qalan Rusiyanın “sülhməramlı” adlanan hərbi kontingentinə aid gündəlik xəbərlər və dislokasiya xəritələri Rusiya Müdafiə Nazirliyinin rəsmi saytındakı bölmədə əks olunur...
moderator.az
Baş nazir Nikol Paşinyanın Ermənistan konstitusiyasını dəyişmək təklifi bu ölkədə ciddi müzakirələrə səbəb olub.
Bildirək ki, Paşinyan bu barədə Ədliyyə Nazirliyinin əməkdaşları ilə görüşündə danışıb:
“Ermənistan Respublikasının yeni Konstitusiyaya ehtiyacı var, konstitusiya dəyişiklikləri yox, Ermənistanı yeni geosiyasi şəraitdə daha rəqabətli edəcək yeni Konstitusiya”, - Paşinyan belə deyib.
Ermənistan mediasının yazdığına görə, Paşinynın yeni konstitusiya hazırlamaq istəyi Azərbaycanla və Türkiyə ilə münasibətləri normallaşdırmaq məqsədi daşıyır.
Paşinyan qapalı iclaslarda Ermənistanın mövcud Konstitusiyasının Azərbaycan və Türkiyə ilə sülhün yaradılmasına mane olduğunu bildirib.
Konstitusiyanın preambulasında Ermənistan Respublikasının Müstəqillik Bəyannaməsinə istinad edilir. Preambulada Ermənistan SSR Ali Sovetinin və Dağlıq Qarabağ Milli Şurasının 1 dekabr 1989-cu il tarixli birgə qərarına istinad edilir.
Həmin qərar isə Ermənistan SSR və “Dağlıq Qarabağ”ın birləşdirilməsi haqqındadır. Bəyannamədə bildirilir ki, Ermənistan Respublikası Osmanlı Türkiyəsi və “Qərbi Ermənistan”da 1915-ci ildə “erməni soyqırımı”nın beynəlxalq səviyyədə tanınmasını dəstəkləyir.
Baş nazir yeni konstitusiya islahatları ilə bağlı mətbuata heç bir məlumatın sızdırılmaması haqqında partiyadaşlarına əmr verib.
Partiyadakı mənbənin sözlərinə görə, hakim “Vətəndaş müqaviləsi”nin bəzi üzvləri, o cümlədən Vladimir Vardanyan Paşinyanın Bəyannamədə qarşıya qoyulan məqsədləri dəyişmək niyyətinə etiraz etməyə cürət edib.
Qeyd edək ki, Ermənistan hakimiyyəti Qarabağı Azərbaycan ərazisinin tərkib hissəsi kimi tanısa da konstitusiyanın preambula hissəsi sülh sazişinin imzalanmasına mane olur. Çünki Ermənistanın Müstəqillik Bəyannaməsi Azərbaycana qarşı ərazi idiilarının davam etməsi üçün əsas yaradır. Çox güman ki, keçmiş DQMV-in Ermənistana birləşdirilməsinə dair qərar yeni konstitusiyanın mətnindən çıxarılacaq.
Erməni ekspertlərin fikrincə, Paşinyan Ermənintanın ərazisinin 29,8 min kv.km təşkil etməsi haqqında ifadəni yeni konstitusiya mətninə daxil etmək niyyətindədir. Ancaq söhbətin konkret hansı ərazilərdən getdiyi göstərilmədiyi üçün bu göstərici Ermənistan üçün etibarlı deyil. Bundan başqa, Ermənistanın Müstəqillik Bəyannaməsində əksini tapan “Qərbi Ermənistan” ifadəsi Türkiyəyə qarşı ərazi iddiasını nəzərdə tutur.
Bununla da Ermənistan Türkiyənin altı şərq vilayətinə ərazi iddiası irəli sürür. Həmçinin, Ermənistanın dövlət gerbində Ağrı dağının təsviri yer alıb. Rəsmi Ankara hesab edir ki, bu Türkiyəyə qarşı növbəti ərazi iddiasıdır. İki ölkə arasında üçüncü mübahisəli məsələ isə Ermənistan konstitusiyasında yer almış “erməni soyqırım”ı ifadəsi ilə bağlıdır. Ona görə də Türkiyə Ermənistan hakimiyyətindən ərazi iddialarına səbəb olan terminləri, “erməni soyqırımı” ifadəsini konstitusiyadan çıxartmağı, dövlət gerbini isə dəyişməyi tələb edir.
Bu şərtlər yerinə yetirilmədən Türkiyə Ermənistanla sərhədləri açmayacağını bildirib. Yeni konstitusiyanın qəbulu ilə Türkiyənin tələblərinin yerinə yetirləcəyi gözlənilir. Bu həm də qondarma erməni soyqırımı dünyada tanınması haqqında iddiaların aradan qalxmasına və Türkiyəyə qarşı düşmənçilik təbliğatına son qoyulmasına gətirəb çıxara bilər.
Milli Cəbhə Partiyasının sədr müavini, politoloq Məhəmməd Əsədullazadə “Cebhe.info”-ya açıqlamasında bildirib ki, Ermənistanın hazırkı konstitutiyası Azərbaycan və Türkiyə ilə münasibətlərin normallaşmasına mane olur:
“Ona görə də Ermənistanın Konstitusiyası yenidən yazılmalıdır. Əgər Ermənistanda Müstəqillik Bəyannaməsini yazmış revanşist qüvvələr yenidən hakimiyyətə gələrsə, mövcud konstitusiyanı rəhbər tutaraq sülh müqaviləsindən imtina edə bilər.
Üstəlik, hazırkı konstitusiyada Azərbaycana və Türkiyəyə qarşı ərazi iddiaları yer alıb. Paşinyan bunları bilir və bunun Ermənistanın gələcəyi üçün təhlükə yaratdığını nəzərə alır. Revanşistlərin hazırladığı bu konstitusiya Azərbaycana qarşı düşmənçiliyi özündə ehtiva edir, türkfobiya və islamafobiya yer alır. Hətta Avropa İttifaqı da Ermənistanın Konstitusiyasına etiraz edir.
Hesab edirəm ki, Paşinyan praqmatik mövqe nümayiş etdirir və konstitusiyanı tamamilə dəyişəcək. O, Ermənistana yeni konstitusiyanın lazım olduğunu vurğulayır. Həqiqətən də hazırkı konstitusiyası Azərbaycan xalqına və Türkiyəyə qarşı faşist münasibətin təzahürüdür.
Bu konstitusiya terrorçu Qaregin Njdeinin faşist ideologiyası əsasında formalaşıb. Fikrimcə, Paşinyanın təşəbbüsü ilə Ermənistanın yeni konstitusiyası qəbul ediləcək və sülh sazişinin imzalanmasına olan maneələri naradan qaldıracaq”.
İrqçi və islamofob Fransa Senatı daha bir anti-Azərbaycan qətnaməsi qəbul edib. BMT Təhlükəsizlik Şurasının daimi üzvü statusuna yiyələnsə də, bir neçə aydır bu qurumda Azərbaycan əleyhinə qətnamə qəbul etdirə bilməyən Fransa özünü Senatın qətnaməsi ilə ovundurur. Fransa Senatının gözünü etnik və dini nifrət o qədər tutub ki, “Azərbaycanı və onun müttəfiqlərini öz qoşunlarını Ermənistan ərazisindən çıxarmağa” çağırır. Bununla Senat özünü lağlağı obyektinə çevirir. Qarabağ ermənilərinin “öz müqəddəratını təyin etmək hüququ”ndan danışan Fransa qoy gedib Korsikaya, basklara, Yeni Kaledoniyaya müstəqillik versin. Bir tərəfdən Ermənistanın ərazi bütövlüyünün qorunmasından danışaraq, digər tərəfdən “Dağlıq Qarabağ respublikası” ifadəsindən istifadə edən Senat, əslində, özü-özünü ələ salır. Azərbaycanlı müxbirin Yeni Kaledoniyaya girişinə qadağa qoyanlar Azərbaycandan “Dağlıq Qarabağ Respublikasının siyasi liderləri”nin buraxılmasını tələb edir. Senat “erməni mədəni irsi”nə görə narahat olursa, qoy onda Fransanın əsrlərlə Afrikadan oğurladığı mədəni irs nümunələri ilə məşğul olsun. Fransanın Qarabağa göndərmək istədiyi UNESCO missiyası elə Fransanın özünə göndərilməlidir ki, həmin oğurlanmış irs nümunələrinin əsl sahiblərinə qaytarılmasını təmin etsin. Fransa Senatı başa düşməlidir ki, qayıdış qarşılıqlı olmalı, Qərbi azərbaycanlıların da Ermənistana qayıdışı təmin edilməlidir. Ermənistan da başa düşməlidir ki, Fransanın heç kimə lazım olmayan silahları ona sırıması, Avropa İttifaqının Ermənistanda baza qurması İrəvana heç bir kömək etməyəcək. Əksinə, Azərbaycan və Ermənistan arasında sülhün bərqərar olmasına mane olacaq.Millət vəkili Asim Mollazadə deyib ki, Fransa bütün müstəmləkələrindən qovulub, uzun illər boyu sərvətlərini istismar etdiyi bir çox ölkədən uzaqlaşdırılıb. Deputat son dönəmlərdə Fransa daxilində də ciddi siyasi-iqtisadi böhran yaşandığını bildirib:
"Korsikada azadlıq mübarizəsi davam edir. Ölkədə sosial-iqtisadi problemlər artıb. Bunlar rəsmi Parisin uğursuz siyasətinin təzahürüdür. Mövcud problemləri həll edə bilməyən hakimiyyət əhalinin diqqətini başqa istiqamətlərə yönəldir. Fransa maraqlarını təmin etmək üçün özünə yeni region və müstəmləkə axtarır. Türkofobiya və islamafobiyanın güclü olduğu Ermənistan Fransa üçün ən münasib ölkədir. Ona görə də ermənilər üzərindən Azərbaycana qarşı siyasət yürüdürlər. Erməniləri də öz siyasi maraqlarına qurban edirlər".
Politoloq Zaur Məmmədov də bildirib ki, ölkəmizə qarşı aparılan qərəzli kampaniyanın arxasında Fransanın erməni narahatlığı yox, Azərbaycanda mövqe maraqları dayanıb:
“Fransada Azərbaycana qarşı kampaniya var və bunun arxasında Sorosa yaxın müəyyən qüvvələr durub. Makron və Paşinyan isə Sorosun yetirmələridir. Müəyyən qruplar erməni mövzusu altında Azərbaycana təzyiq etmək istəyindədir. Məqsəd Azərbaycana təzyiq etməkdir. Lakin Bakının prinsipiallığı qarşısında Paris öz qərəzli mövqeyindən geri çəkilməli olacaq".